Đề tài Xây dựng, hoàn thiện cơ chế kiểm tra, giám sát tính hợp hiến, hợp pháp trong các hoạt động và quy định của các cơ quan công quyền

Tãm t¾t ®Ò tµi Trang I.PhÇn më ®Çu: 1. TÝnh cÊp thiÕt cña viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi 2 2. Môc ®Ých cña ®Ò tµi 3 3. Ph¹m vi nghiªn cøu 4 4.Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu 4 II. PhÇn néi dung PhÇn mét : VÊn ®Ò b¶o hiÕn ë ViÖt Nam hiÖn nay 1. C¬ së thùc tÕ:1.1Vµi nÐt vÒ b¶o vÖ hiÕn ph¸p ë ViÖt Nam hiÖn nay 5 1.2 Thùc tr¹ng vi hiÕn 9 2. C¬ së lý luËn: 2.1 Vai trß cña b¶o vÖ hiÕn ph¸p 13 2.2 C¬ së cho sù tån t¹i cña CQBH ë ViÖt Nam 17 PhÇn hai: Mét sè m« h×nh c¬ quan b¶o hiÕn trªn thÕ giíi 1. M« h×nh phi tËp trung 20 2. M« h×nh tËp trung 24 PhÇn ba: Mét sè ý kiÕn vÒ viÖc x©y dùng c¬ quan b¶o hiÕn ë ViÖt Nam 1. Nh÷ng ph­¬ng ¸n thµnh lËp c¬ quan b¶o hiÕn ë ViÖt Nam 28 2. C¸c nguyªn t¾c cho c¬ quan b¶o hiÕn ë ViÖt Nam 2.1 §éc lËp 32 2.2 Chuyªn nghiÖp 36 2.3 Uy tÝn cao 37 2.4 Phï hîp víi tæ chøc bé m¸y nhµ n­íc 40 III,KÕt luËn 42 I-PhÇn më ®Çu 1.Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài Lịch sử lập hiến Việt Nam cũng chính là một phần lịch sử giữ nước và dựng nước. Hiến pháp năm 1946, Hiến pháp của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa là một văn kiện pháp lý có ý nghĩa vô cùng to lớn: đưa người dân Việt Nam từ địa vị nô lệ lên làm chủ đất nước. Từ Hiến pháp 1946, các bản Hiến pháp sau đó không ngừng phát triển hơn nữa những quyền cơ bản của công dân cũng như ghi nhận những nguyên tắc tổ chức bộ máy Nhà nước. Hiến pháp 1992 (sửa đổi, bổ sung theo Nghị quyết số 51/2001/QH10)khẳng định tại điều 2: “Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân”. Từ trước tới nay, bản chất dân chủ của nhà nước ta luôn được khẳng định và ngày càng được mở rộng. Hiện nay, việc xây dựng nhà nước pháp quyền là một hình thức hữu hiệu để phát huy dân chủ. Nhà nước pháp quyền là nhà nước đặt pháp luật ở vị trí tối thượng đối với toàn bộ đời sống xã hội . Trong đó, Hiến pháp là văn bản pháp luật có giá trị pháp lý cao nhất. Có thể lược giản vấn đề này bằng chuỗi: Dân chủ - Nhà nước pháp quyền - Hiến pháp. Như vậy vấn đề đảm bảo việc thực thi Hiến pháp là trọng tâm của vấn đề nhà nước pháp quyền và xây dựng dân chủ. Nhưng thực tế ở Việt Nam hiện nay cho thấy chưa có một cơ chế cụ thể chuyên biệt nào để bảo vệ Hiến pháp. Điều đó khiến cho có những văn bản pháp luật, những hành vi của cơ quan công quyền vi phạm hiến pháp, ảnh hưởng đến quyền lợi của công dân, uy tín của nhà nước mà chưa được xử lý nghiêm minh. Điều này đã làm nảy sinh ý kiến về việc thành lập một cơ quan riêng biệt ở Việt Nam với chức năng bảo vệ Hiến pháp. Rất nhiều bài viết trên các tạp chí chuyên ngành, nhiều hội thảo đã được tổ chức bàn luận sôi nổi về vấn đề trên nhằm đưa ra giải pháp thích hợp nhất. Chính thức tại báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa IX tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X khi đề cập tới phương hướng “tiếp tục xây dựng và hoàn thiện nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa” đã nêu rõ : “Xây dựng, hoàn thiện cơ chế kiểm tra, giám sát tính hợp hiến, hợp pháp trong các hoạt động và quy định của các cơ quan công quyền”. Đồng thời phải “xây dựng cơ chế phán quyết về những vi phạm hiến pháp trong hoạt động lập pháp, hành pháp và tư pháp”. Tất cả đã chứng tỏ sự quan tâm thực sự của Đảng và Nhà nước đối với vấn đề bảo đảm việc thực thi Hiến pháp ở nước ta hiện nay. Bảo vệ Hiến pháp thực chất là bảo vệ những quyền cơ bản của công dân, bảo vệ những nguyên tắc tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước, bảo vệ chế độ chính chị, chế độ kinh tế…Với ý nghĩa như vậy, việc xây dựng một cơ quan bảo hiến là một yêu cầu cấp thiết ở nước ta hiện nay. Vì thế, việc nghiên cứu đề xuất phương án để đáp ứng yêu cầu trên là không thể thiếu. Chính vì những lí do trên mà tôi lựa chọn đề tài “Một số vấn đề về việc xây dựng cơ quan bảo hiến ở Việt Nam” làm đề tài nghiên cứu của mình. 2. Mục đích của đề tài Nếu như trên thế giới, một cơ quan có chức năng bảo vệ hiến pháp đã được thành lập từ lâu thì ở Việt Nam chưa từng tồn tại một cơ quan độc lập nào có chức năng tương tự như vậy. Vì thế đối với khoa học pháp lý Việt Nam đây là một vấn đề mới mẻ, thiếu cả tính thực tiễn cũng như lý luận. Trong phạm vi nghiên cứu của sinh viên, tác giả mong muốn tìm hiểu những kiến thức về mô hình các cơ quan bảo hiến trên thế giới và cơ chế hoạt động của các loại hình cơ quan này. Mục đích cuối cùng của việc nghiên cứu đề tài đó là từ việc tiếp thu những kinh nghiệm nước ngoài, đề xuất ý kiến cho việc xây dựng cơ quan bảo hiến ở nước ta trong thời gian tới. 3. Phạm vi nghiên cứu: Bảo vệ hiến pháp là một vấn đề rộng và cơ quan bảo hiến chỉ là một bộ phận của vấn đề ấy. Song nó lại giữ một vị trí hết sức quan trọng, đề tài chỉ tập trung nghiên cứu những vấn đề có liên quan đến cơ quan này. 4. Phương pháp nghiên cứu Đề tài được dựa trên phương pháp chung là phương pháp duy vật biện chứng của chủ nghĩa Mác-Lê nin. Đồng thời còn sử dụng thêm một số phương pháp như phương pháp hệ thống, phương pháp phân tích - tổng hợp, phương pháp so sánh, phương pháp lịch sử. II - PhÇn néi dung PHẦN MỘT:VẤN ĐỀ BẢO HIẾN Ở VIỆT NAM HIỆN NAY Câu hỏi đặt ra đầu tiên khi tiếp cận vấn đề này đó là: ở Việt Nam có cần một cơ quan riêng biệt với chức năng bảo vệ Hiến pháp hay không? Như đã trình bày tại phần mở đầu về yêu cầu cấp thiết phải thành lập cơ quan bảo hiến trước những hành vi xâm hại của cơ quan công quyền, trong phần này đề tài sẽ đi sâu phân tích cả cơ sở thực tế và cơ sở lý luận để nhận thức rõ nguyên nhân của yêu cầu trên và trả lời cho câu hỏi đầu tiên này. 1. Cơ sở thực tế 1.1. Vµi nÐt về vấn đề bảo vệ Hiến pháp ở nước ta hiện nay a. Thẩm quyền bảo vệ hiến pháp Theo những quy định hiện hành, trong hệ thống các cơ quan nhà nước có nhiều chủ thể có thẩm quyền trong việc giám sát việc thi hành Hiến pháp, mà cụ thể hơn là giám sát về tính hợp hiến của hệ thống các văn bản pháp luật có giá trị thấp hơn Hiến pháp. Trong đó, Quốc hội “cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất” giữ vai trò “giám sát tối cao” Cụ thể theo Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật thì: * Đối với Quốc hội: theo đề nghị của Ủy ban thường vụ Quốc hội, Chủ tịch nước, Hội đồng dân tộc và các ủy ban của Quốc hội, Chính phủ, Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức thành viên, đại biểu Quốc hội, Quốc hội xem xét, quyết định bãi bỏ một phần hoặc toàn bộ luật, nghị quyết của Quốc hội trái Hiến pháp; xem xét, quyết định bãi bỏ một phần hoặc toàn bộ văn bản quy phạm pháp luật của Uỷ ban thường vụ Quốc hội, Chủ tịch nước, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Tòa án nhân dân Tối cao, Viện kiểm sát nhân Tối cao trái hiến pháp, luật, nghị quyết của Quốc hội * Ủy ban thường vụ Quốc hội tự mình hoặc theo đề nghị của Hội đồng dân tộc, Uỷ ban của Quốc hội hoặc đại biểu Quốc hội hủy bỏ một phần hoặc toàn bộ văn bản quy phạm pháp luật của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao trái với pháp lệnh và nghị quyết của Uỷ ban thường vụ Quốc hội; đình chỉ việc thi hành một phần hoặc toàn bộ văn bản quy phạm pháp luật của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao trái Hiến pháp, luật nghị quyết của Quốc hội và trình Quốc hội quyết định việc hủy bỏ một phần hoặc toàn bộ văn bản đó. * Hội đồng dân tộc và các ñy ban của Quốc hội: giám sát văn bản quy phạm pháp luật của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ, văn bản quy phạm pháp luật liên tịch giữa các cơ quan nhà nước có thẩm quyền ở Trung ương hoặc giữa cơ quan nhà nước có thẩm quyền với cơ quan trung ương của tổ chức chính trị - xã hội thuộc lĩnh vực hội đồng dân tộc, ủy ban phụ trách. Ủy ban pháp luật của Quốc hội còn giám sát văn bản quy phạm pháp luật của tòa án nhân dân tối cao, viện kiểm sát nhân dân tối cao * Chính phủ: kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật của các bộ, cơ quan ngang bộ, hội đồng nhân dân, ủy ban nhân dân cấp tỉnh. Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định bãi bỏ hoặc đình chỉ việc thi hành một phần hoặc toàn bộ văn bản quy phạm pháp luật của Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ,ñy ban nhân dân cấp tỉnh trái với Hiến pháp. Quyết định đình chỉ thi hành một phần hoặc toàn bộ nghị quyết của hội đồng nhân dân cấp tỉnh trái hiến pháp(…) đồng thời đề nghị ủy ban thường vụ quốc hội bãi bỏ. * Bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan ngang bộ kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật của các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, Hội đồng nhân dân, ủy ban nhân dân cấp tỉnh về những nội dung có liên quan đến ngành, lĩnh vực do mình phụ trách b. Đặc điểm Có thể nói với những quy định như trên thì ở Việt Nam đã có những cơ sở của một cơ chế bảo hiến với thiÕt chế và nội dung tương đối cụ thể. Trong đó vấn đề giám sát tính hợp hiến của các văn bản quy phạm pháp luật - một nội dung quan trọng trong hoạt động bảo hiến được chú trọng xây dựng. ThÈm quyÒn gi¸m s¸t tÝnh hîp hiÕn cña hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p luËt ®­îc trao cho nhiÒu chñ thÓ víi thÈm quyÒn kh¸c nhau. §Ó t¹o kh¶ n¨ng cho c¸c chñ thÓ cã thÓ tÝch cùc, chñ ®éng trong viÖc b¶o ®¶m sù hîp lý, thèng nhÊt trong hÖ thèng v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt th× ngoµi thÈm quyÒn b·i bá v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt thuéc thÈm quyÒn cña m×nh cßn cã thªm quyÒn ®×nh chØ nh÷ng v¨n b¶n kh«ng thuéc thÈm quyÒn huû bá ®Ó ®Ò nghÞ c¬ quan cã thÈm quyÒn huû bá. ViÖc giao thÈm quyÒn nµy cho nhiÒu chñ thÓ lµm cho ho¹t ®éng nµy ph©n t¸n nhiÒu khi chång chÐo, dÉn ®Õn ®ïn ®Èy tr¸ch nhiÖm cho nhau. §ång thêi lµm lu mê vai trß gi¸m s¸t tèi cao cña Quèc héi. Vµ nh­ vËy lµ ®· lµm h¹n chÕ hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng trªn. C¬ së ph¸p lý cßn ch­a ®Çy ®ñ: thÓ hiÖn ë viÖc ch­a quy ®Þnh cô thÓ, râ rµng vÒ tr×nh tù, thñ tôc, ph­¬ng ph¸p ho¹t ®éng cô thÓ. Vµ ®Æc biÖt ch­a quy ®Þnh ®­îc râ biÖn ph¸p xö lý nghiªm minh. §iÒu nµy cµng lµm cho c¸c ho¹t ®éng b¶o hiÕn trë nªn kÐm hiÖu qu¶. NÕu nh­ ho¹t ®éng b¶o hiÕn chØ dõng l¹i ë viÖc b¶o ®¶m tÝnh hîp hiÕn cña c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt th× râ rµng lµ cßn h¹n hÑp, ch­a toµn diÖn, ch­a gi¶i quyÕt ®­îc nhiÒu vÊn ®Ò ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh qu¶n lý nhµ n­íc vµ x· héi b»ng ph¸p luËt. B¶o hiÕn ph¶i ®­îc tiÕn hµnh trªn toµn bé ho¹t ®éng cña Nhµ n­íc, nghÜa lµ trªn c¶ 3 lÜnh vùc: lËp ph¸p, hµnh ph¸p, t­ ph¸p. Song hiÖn nay, viÖc gi¸m s¸t ho¹t ®éng lËp ph¸p tøc gi¸m s¸t b¶n th©n ho¹t ®éng cña Quèc héi cßn bá ngá. Nãi nh­ GS - TS Otto Depenheuer - §¹i häc Tæng hîp Cologne, §øc th× “Nh÷ng ng­êi cã nhiÖm vô thi hµnh - ®ång nghÜa nh÷ng ng­êi vi ph¹m tiÒm n¨ng - ®ång thêi còng lµ nh÷ng ng­êi b¶o ®¶m cho quy ®Þnh”. Nh­ vËy lµ “thiÕu mét tÇng cao h¬n ®Ó s½n sµng th­êng trùc,vµ khi luËt bÞ vi ph¹m th× can thiÖp”. Trong tr­êng hîp LuËt, NghÞ quyÕt cña Quèc héi cã nh÷ng ®iÓm tr¸i víi quy ®Þnh cña HiÕp ph¸p th× chÝnh Quèc héi sÏ b·i bá chóng. VÒ vÊn ®Ò nµy th× c©u ch©m ng«n cña ng­êi Hy L¹p cæ ®¹i: “kh«ng ai cã thÓ lµ quan toµ cho chÝnh m×nh” còng nh­ quan ®iÓm cña nhµ chÝnh trÞ ng­êi Mü A. Hamilton “kh«ng thÓ tr«ng chê khi mét ng­êi vi ph¹m HiÕn ph¸p trong vai trß cña nhµ lËp ph¸p sÏ tù söa ch÷a nh÷ng sai lÇm cña m×nh trong vai trß quan toµ” cã mét c¬ së lý luËn còng nh­ thùc tiÔn rÊt v÷ng ch¾c ®Ó ®¸nh gi¸ vÒ vÊn ®Ò nµy. Thùc tÕ ë n­íc ta còng chøng minh r»ng: Quèc héi ch­a huû mét v¨n b¶n luËt nµo víi lý do ®¹o luËt ®ã bÊt hîp hiÕn. “§iÒu nµy kh«ng cã nghÜa lµ kh«ng cã ®¹o luËt nµo cña Quèc héi bÊt hîp hiÕn mµ cã nghÜa lµ c¬ chÕ xö lý ch­a phï hîp nªn trªn thùc tÕ ch­a ®­îc xö lý” (NguyÔn §¨ng Dung). Còng cÇn nhÊn m¹nh r»ng: Quèc héi còng nh­ c¸c thiÕt chÕ nhµ n­íc kh¸c trong bé m¸y nhµ n­íc ®Òu lµ nh÷ng thùc thÓ sèng, trong tÝnh chÊt vµ ho¹t ®éng cña m×nh kh«ng tr¸nh khái nh÷ng sai sãt, nhÊt lµ nh÷ng sai sãt trong viÖc thùc hiÖn chøc n¨ng lËp ph¸p. Khi nh÷ng quy ph¹m ph¸p luËt do Quèc héi ban hµnh ®­îc coi lµ nh÷ng quy t¾c xö sù chung cho nhiÒu ®èi t­îng th× sù sai sãt nµy kh«ng kÐm phÇn nguy h¹i so víi sai sãt trong ho¹t ®éng hµnh ph¸p, t­ ph¸p. Nh÷ng ®iÓm bÊt cËp trªn lµ c¬ së cho sù tån t¹i nh÷ng v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt vi ph¹m HiÕn ph¸p, x©m ph¹m ®Õn nh÷ng quyÒn c¬ b¶n cña c«ng d©n còng nh­ ¶nh h­ëng lín ®Õn uy tÝn cña Nhµ n­íc. Song ®iÒu cÇn xem xÐt lµ viÖc xö lý nh÷ng tr­êng hîp trªn ch­a thËt sù nghiªm minh, kÞp thêi do ch­a cã ®Çy ®ñ nh÷ng quy ®Þnh cña ph¸p luËt. 1.2 Thùc tr¹ng vi hiÕn. Víi mét c¬ chÕ b¶o hiÕn ch­a ®Çy ®ñ vµ râ rµng nh­ vËy th× t×nh tr¹ng vi hiÕn vÉn x¶y ra mµ kh«ng cã mét sù kiÓm tra, gi¸m s¸t còng nh­ xö lý cña c¬ quan nhµ n­íc cã thÈm quyÒn. C¸c luËt gia còng nh­ nhiÒu ng­êi quan t©m tíi vÊn ®Ò vi hiÕn cña c¸c c¬ quan Nhµ n­íc, ®Æc biÖt trong lÜnh vùc ban hµnh v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt ®· ®­a ra nh÷ng nhËn xÐt, dÉn chøng cô thÓ, kÌm theo ®ã c¶ nh÷ng ph©n tÝch vÒ néi dung vi hiÕn cña nh÷ng v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt ®ã. Cã thÓ kÓ ®Õn: PGS – TS Tr­¬ng §¾c Linh (Tr­êng §¹i häc LuËt Thµnh phè Hå ChÝ Minh) tham luËn t¹i Héi th¶o khoa häc ViÖn Nhµ n­íc vµ ph¸p luËt – ViÖn KAS, Hµ Néi, ngµy 3 – 4/5/2007 t¸c gi¶ ®­a ra mét sè dÉn chøng tiªu biÓu: * NghÞ ®Þnh sè 27 – H§BT ngµy 9/3/1988 cña Héi ®ång Bé tr­ëng (nay lµ ChÝnh phñ) vÒ kinh tÕ c¸ thÓ, kinh tÕ t­ doanh s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, dÞch vô, x©y dùng, vËn t¶i ®· thõa nhËn thµnh phÇn kinh tÕ t­ nh©n, c«ng nhËn h×nh thøc së h÷u t­ nh©n trong khi HiÕn ph¸p n¨m 1980 kh«ng thõa nhËn thµnh phÇn kinh tÕ vµ h×nh thøc së h÷u t­ nh©n. * LuËt §Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc Quèc héi th«ng qua ngµy 29/12/1987 cho phÐp tæ chøc, c¸ nh©n n­íc ngoµi ®­îc thµnh lËp xÝ nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi. Trong khi ®iÒu 18 – HiÕn ph¸p 1980 quy ®Þnh: “Nhµ n­íc tiÕn hµnh c¸ch m¹ng vÒ quan hÖ s¶n xuÊt, h­íng dÉn, sö dông vµ c¶i t¹o c¸c thµnh phÇn kinh tÕ phi XHCN, thiÕt lËp vµ cñng cè chÕ ®é së h÷u XHCN vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt nh»m thùc hiÖn mét nÒn kinh tÕ quèc d©n chñ yÕu cã 2 thµnh phÇn: thµnh phÇn kinh tÕ quèc doanh thuéc së h÷u toµn d©n vµ thµnh phÇn kinh tÕ hîp t¸c x· thuéc së h÷u tËp thÓ cña nh©n d©n lao ®éng” vÉn ®ang cã hiÖu lùc ch­a hÒ ®­îc söa ®æi. Sau khi ®­a ra hai dÉn chøng trªn, t¸c gi¶ ®­a ra lêi nhËn xÐt vÒ viÖc ban hµnh hai v¨n b¶n trªn trong hoµn c¶nh cña ®Êt n­íc ta lóc bÊy giê: ®ang b­íc nh÷ng b­íc ®Çu tiªn trªn con ®­êng ®æi míi. Nh÷ng v¨n b¶n ph¸p luËt nµy thÓ chÕ ho¸ ®­êng lèi ®æi míi cña §¶ng, cã vai trß vµ t¸c dông to lín trong viÖc chuyÓn ®æi c¬ chÕ, khai th¸c vµ ph¸t huy mäi tiÒm n¨ng ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n­íc. T¸c dông vµ hiÖu qu¶ cña c¸c lo¹i v¨n b¶n nµy lµ kh«ng thÓ phñ nhËn ®­îc. Nh­ng sÏ lµ hîp hiÕn vµ tèt h¬n nÕu tr­íc khi ban hµnh nh÷ng v¨n b¶n ph¸p luËt “cã lîi cho d©n cho n­íc” nµy chóng ta cÇn ph¶i söa ®æi, b·i bá c¸c quy ®Þnh cña HiÕn ph¸p 1980 khi ®ã ®· lçi thêi, l¹c hËu. * ChØ thÞ sè 406/TTg cña Thñ t­íng ChÝnh phñ ngµy 08/8/1994 “vÒ viÖc cÊm s¶n xuÊt, kinh doanh vµ ®èt ph¸o næ” mÆc dï ý nghÜa, gi¸ trÞ x· héi vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi cña ChØ thÞ nµy lµ ®Æc biÖt lín lao nh­ng thêi ®iÓm ban hµnh ChØ thÞ nµy (1994), s¶n xuÊt, kinh doanh ph¸o næ vÉn lµ ngµnh nghÒ s¶n xuÊt kinh doanh kh«ng bÞ cÊm, luËt thuÕ vÉn quy ®Þnh thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt ®èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh mÆt hµng nµy. ChØ thÞ cña Thñ t­íng ChÝnh phñ tr¸i víi luËt cña Quèc héi. Nh­ng nh÷ng c¸ nh©n, c¬ së kinh doanh ph¸o næ vÉn nghiªm chØnh chÊp hµnh kh«ng khiÕu kiÖn g× vµ còng kh«ng biÕt khiÕu kiÖn ë ®©u v× Toµ ¸n n­íc ta cho ®Õn nay còng kh«ng cã thÈm quyÒn ph¸n quyÕt c¸c khiÕu kiÖn vÒ v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt bÞ cho lµ tr¸i HiÕn ph¸p, tr¸i luËt lµm thiÖt h¹i ®Õn quyÒn vµ lîi Ých cña c¸ nh©n. * DÉn chøng cuèi cïng mµ t¸c gi¶ ®­a ra vµ còng lµ dÉn chøng gÇn ®©y nhÊt, râ rµng nhÊt, cã nhiÒu ý kiÕn nhÊt ®ã chÝnh lµ Th«ng t­ sè 02/2003/TT - BCA ngµy 13/01/2003 cña Bé C«ng an quy ®Þnh mçi ng­êi ®­îc ®¨ng ký 1 m«t« hoÆc xe m¸y lµ tr¸i víi quyÒn c¬ b¶n cña c«ng d©n ®­îc quy ®Þnh t¹i ®iÒu 58 cña HiÕn ph¸p 1992: “C«ng d©n cã quyÒn së h÷u vÒ thu nhËp hîp ph¸p, cña c¶i ®Ó dµnh, nhµ ë, t­ liÖu sinh ho¹t, t­ liÖu s¶n xuÊt...” ph¶i 2 n¨m sau, ng­êi d©n ë Thµnh phè Hµ Néi, TP Hå ChÝ Minh phµn nµn, kªu ca, b¸o chÝ lªn tiÕng... Bé C«ng an míi ban hµnh Th«ng t­ sè 17/2005/TT-BCA ngµy 21/11/2005 b·i bá quy ®Þnh tr¸i HiÕn ph¸p nµy. Còng ®¸nh gi¸ vÒ tÝnh hîp hiÕn cña v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt, TiÕn sü Vò Hång Anh trong bµi viÕt “VÒ gi¸m s¸t HiÕn ph¸p ë n­íc ta hiÖn nay” ®¨ng trªn T¹p chÝ LuËt häc th¸ng 1/2005 cã nh÷ng nhËn ®Þnh còng nh­ nh÷ng ph©n tÝch râ rµng ®Ó chØ ra nh÷ng ®iÓm kh«ng phï hîp víi HiÕn ph¸p cña nh÷ng v¨n b¶n nµy. * §iÒu 4 – LuËt thuÕ GTGT n¨m 1997 (Quèc héi kho¸ IX, kú häp thø 11, th«ng qua ngµy 10/5/1997) quy ®Þnh: “Trong tr­êng hîp cÇn thiÕt, Uû ban th­êng vô Quèc héi cã thÓ söa ®æi, bæ sung danh môc hµng ho¸ dÞch vô thuéc ®èi t­îng kh«ng chÞu thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng quy ®Þnh t¹i ®iÒu nµy vµ b¸o c¸o ®Ó Quèc héi phª chuÈn trong kú häp gÇn nhÊt”. Quy ®Þnh nµy cho thÊy Quèc héi ®· uû quyÒn cho Uû ban th­êng vô Quèc héi söa ®æi, bæ sung néi dung cña ®iÒu 4 tøc lµ söa ®æi, bæ sung luËt cña Quèc héi. C©u hái ®Æt ra ë ®©y lµ viÖc uû quyÒn nµy dùa trªn c¬ së nµo? cã hîp hiÕn hay kh«ng? Qua ph©n tÝch, t¸c gi¶ ®­a ra kÕt luËn r»ng: nghÞ quyÕt trªn kh«ng cã c¬ së ph¸p lý nµo, kh«ng phï hîp víi tinh thÇn cña HiÕn ph¸p 1992. * T¹i kú häp thø 3, Quèc héi kho¸ X, c¨n cø ®iÒu 84, HiÕn ph¸p 1992, ®· th«ng qua nghÞ quyÕt sè 15/1998/QH10 ngµy 20/5/1998 giao cho ChÝnh phñ “... chñ ®éng ®Ò ra c¸c gi¶i ph¸p cô thÓ ®Ó chØ ®¹o ®iÒu hµnh nh»m thùc hiÖn th¾ng lîi c¸c nghÜa vô vµ ng©n s¸ch nhµ n­íc... khi cÇn thiÕt ®Ò nghÞ Uû ban th­êng vô Quèc héi xem xÐt, quyÕt ®Þnh, ®iÒu chØnh, bæ sung c¸c chØ tiªu, biÖn ph¸p trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn vµ b¸o c¸o víi Quèc héi t¹i kú häp thø 4”. Trªn c¬ së nghÞ quyÕt nµy, theo ®Ò nghÞ cña ChÝnh phñ, Uû ban th­êng vô Quèc héi ®· ban hµnh nghÞ quyÕt sè 52/1998/NQ-UBTVQH 10 ngµy 21/7/1998 vÒ viÖc ®iÒu chØnh mét sè chØ tiªu kinh tÕ chñ yÕu n¨m 1998. Theo nghÞ quyÕt nµy, Uû ban th­êng vô Quèc héi ®· ®iÒu chØnh c¸c chØ tiªu kinh tÕ vµ ng©n s¸ch n¨m 1998 so víi n¨m 1997 theo h­íng gi¶m ®i so víi chØ tiªu ®Ò ra t¹i nghÞ quyÕt kú häp thø 2 Quèc héi kho¸ X. Trong tr­êng hîp nµy, Quèc héi c¨n cø ®iÒu 84, HiÕn ph¸p n¨m 1992 ®Ó uû quyÒn cho Uû ban th­êng vô Quèc héi trong thêi gian Quèc héi kh«ng häp, quyÕt ®Þnh kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi cña ®Êt n­íc. Tuy nhiªn cÇn kh¼ng ®Þnh r»ng toµn bé néi dung cña ®iÒu 84 - HiÕn ph¸p 1992 kh«ng bao hµm quy ®Þnh nµo cho phÐp Quèc héi uû quyÒn cho Uû ban th­êng vô Quèc héi, trong thêi gian Quèc héi kh«ng häp, ban hµnh nghÞ quyÕt vÒ nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn viÖc quyÕt ®Þnh hoÆc söa ®æi, bæ sung kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi cña ®Êt n­íc còng nh­ chÝnh s¸ch tµi chÝnh, tiÒn tÖ, ng©n s¸ch nhµ n­íc. Néi dung cña nghÞ quyÕt sè 15/1998/QH 10 cña Quèc héi lµ kh«ng phï hîp víi néi dung cña HiÕn ph¸p vµ do ®ã néi dung cña nghÞ quyÕt 52/1998/NQ-UBTVQH 10 cña Uû ban th­êng vô Quèc héi lµ kh«ng hîp hiÕn. HiÖn nay còng cã nhiÒu ý kiÕn xoay quanh vÊn ®Ò xem xÐt tÝnh hîp hiÕn cña LuËt b¸o chÝ, LuËt xuÊt b¶n, LuËt c­ tró cã hay kh«ng viÖc x©m ph¹m nh÷ng quyÒn tù do, d©n chñ cña c«ng d©n ®· ®­îc quy ®Þnh trong HiÕn ph¸p. §iÒu 69 – HiÕn ph¸p 1992 (söa ®æi, bæ sung n¨m 2001) quy ®Þnh: “C«ng d©n cã quyÒn tù do ng«n luËn, tù do b¸o chÝ, cã quyÒn ®­îc th«ng tin, cã quyÒn héi häp, lËp héi, biÓu t×nh theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt”. Trong khi ®ã: LuËt B¸o chÝ kh«ng cho phÐp thµnh lËp b¸o t­ nh©n, Nhµ xuÊt b¶n t­ nh©n. Kh«ng chØ lµ nh÷ng vÊn ®Ò vÒ tÝnh hîp hiÕn cña v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt mµ thùc tÕ ë ViÖt Nam nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®· diÔn ra mét sè vô viÖc liªn quan ®Õn viÖc c«ng d©n yªu cÇu ®­îc b¶o vÖ quyÒn c¬ b¶n cña m×nh ®­îc ph¸p luËt c«ng nhËn bÞ c¬ quan nhµ n­íc x©m ph¹m. Tiªu biÓu cã thÓ kÓ ®Õn viÖc mét sè c«ng ty kinh doanh xe m¸y thuª v¨n phßng luËt s­ NguyÔn ChiÕn kiÖn nh÷ng c¬ quan Nhµ n­íc ban hµnh v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt x©m ph¹m ®Õn quyÒn kinh doanh cña hä. Hay vô viÖc liªn quan ®Õn c«ng ty VINAJUCO, mÆc dï ho¹t ®éng cña c«ng ty ®­îc ®¸nh gi¸ lµ kh«ng ®óng quy ®Þnh cña ph¸p luËt nh­ng c«ng ty cã ý kiÕn cho r»ng ®ã lµ quyÒn tù do kinh doanh cña hä.