Đồ án Nghiên cứu sở thích xem trò chơi truyền hình của người dân thành phố Hồ Chí Minh

LỜI MỞ ĐẦU 1 GIỚI THIỆU LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI Ngày nay, ở Việt Nam ngày càng có nhiều chương trình trò chơi truyền hình. Do vậy khả năng trùng lắp giữa các trò chơi truyền hình trên các kênh truyền hình khác nhau trong cùng một khu vực là điều không thể tránh khỏi (vd: Rồng Vàng của HTV và Ai Là Triệu Phú của VTV, Ngôi Sao Tiếng Hát Truyền Hình của HTV với Sao Mai Điểm Hẹn của đài VTV). Điều này cho thấy trò chơi truyền hình ngày càng phải cạnh tranh với nhau để luôn giữ nét độc đáo, bất ngờ, dí dỏm vốn có của nó. Sở thích của con người luôn thay đổi theo thời gian và chịu tác động của rất nhiều yếu tố từ môi trường xung quanh theo trào lưu chung của xã hội. Xã hội càng hiện đại sở thích thay đổi càng nhanh và sự trung thành của những nhóm đối tượng về một nhu cầu giải trí, văn hóa về một sản phẩm sẽ càng giảm. Xã hội càng hiện đại thì nhu cầu về thông tin càng cao, con người không chỉ quan tâm đến các loại thông tin họ cần mà còn quan tâm đến số lượng và chất lượng thông tin được cung cấp và đặc biệt là cách thức cung cấp thông tin. Trò chơi truyền hình là một trong số những cách thông tin đặc biệt, vừa giải trí vừa thu thập thông tin. Cung cấp thông tin như thế nào lại là một trong những đề tài nóng bỏng hiện nay vì sở thích của con người không giống nhau nên nếu thông tin cung cấp không phù hợp với sở thích của con người thì sẽ bị tẩy chay dẫn đến nhà cung cấp thông tin cũng sẽ gặp không ít khó khăn cho việc cung cấp thông tin. Tp.HCM là nơi hội tụ của cư dân từ nhiều miền khác nhau trong cả nước, với qui mô dân số lớn (khoảng 6.2 triệu dân) và có hơn 50 dân tộc anh em cùng sinh sống nên sẽ có rất nhiều sự khác biệt về văn hóa và sở thích xem trò chơi truyền hình. Hiện nay ở Việt Nam vẫn chưa có cuộc nghiên cứu chính thức nào về sở thích xem trò chơi truyền hình của người dân TpHCM, chính vì vậy việc chọn đề tài “Nghiên cứu sở thích xem trò chơi truyền hình của người dân TpHCM” làm đề tài tốt nghiệp là việc cần thiết. Việc này sẽ góp phần cung cấp thêm nhiều thông tin về sở thích xem trò chơi truyền hình cho bản thân tác giả và giúp cho công ty Đông Tây Promotion có thêm những công cụ hữu ích trong việc đánh giá, lựa chọn các chương trình trò chơi truyền hình trong thời gian tới. Việc nghiên cứu này nhằm khám phá thang đo sở thích xem trò chơi truyền hình của người dân Tp.HCM và đo lường mức độ thỏa mãn của họ đối với các trò chơi truyền hình hiện có. Mong rằng kết quả nghiên cứu sẽ phần nào giúp các nhà sản xuất trò chơi truyền hình, các đài truyền hình có nhiều thông tin chính xác hơn về sở thích xem trò chơi truyền hình của người dân Tp.HCM, để từ đó có các biện pháp hoàn thiện trong việc tuyển chọn ý tưởng, thiết kế và xây dựng các chương trình trò chơi truyền hình trong thời gian tới. 2 MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU Nghiên cứu thực hiện nhằm khám phá những yếu tố tác động đến sở thích người xem trò chơi truyền hình, đặc biệt là xem trò chơi truyền hình của người dân TpHCM. Luận văn được thực hiện nhằm: • Khám phá thang đo thực tiễn về sở thích xem trò chơi truyền hình • Phân tích các hoạt động thực tiễn trong việc nghiên cứu, từ lựa chọn ý tưởng đến thiết kế và xây dựng chương trình trò chơi truyền hình • Đưa ra một số giải pháp nhằm hoàn thiện việc lựa chọn ý tưởng, thiết kế và xây dựng chương trình, đồng thời giúp các doanh nghiệp, các nhà sản xuất trò chơi truyền hình nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh của mình. 3 PHẠM VI NGHIÊN CỨU: Đối tượng nghiên cứu: phỏng vấn trực tiếp các đối tượng là người Việt Nam từ 15-60 tuổi, thuộc mọi tầng lớp trong xã hội. Phạm vi nghiên cứu: người Việt Nam sống và làm việc tại Tp.HCM mà đặc biệt là các khu đô thị. 4 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU VÀ XỬ LÝ SỐ LIỆU: 4.1 Phương pháp nghiên cứu: *Nghiên cứu định tính: • Phương pháp phỏng vấn sâu (indeep interview) với 30 khán giả về sở thích xem trò chơi truyền hình của họ để tìm ra các biến nghiên cứu • Thảo luận với một số chuyên gia tại công ty Đông Tây Promotion, Vietba Media, TV Plus để tiến hành bổ sung hoặc gạn lọc biến trước khi thực hiện kiểm tra định tính. • Nghiên cứu sơ bộ với 110 bản câu hỏi nhằm đánh giá lại mức độ quan trọng của các biến nghiên cứu với thang đo 5 bậc và tiến hành loại các biến có điểm trung bình <3.5. * Nghiên cứu định lượng: Nghiên cứu định lượng được thực hiện thông qua khảo sát định lượng. Các bản câu hỏi điều tra được sử dụng để phỏng vấn trực tiếp khoảng 250 khán giả tại các quận trong thành phố với nhiều nhóm lứa tuổi khác nhau trong tháng 9/2006. *Phương pháp xử lý số liệu: Sử dụng phần mềm SPSS cho ra kết quả xử lý số liệu thống kê: kiểm tra hệ số tin cậy Cronbach Alpha, kiểm tra thang đo sở thích xem trò chơi truyền hình, phân tích nhân tố khám phá (EFA) và phân tích tương quan hồi quy. 5 Ý NGHĨA CỦA ĐỀ TÀI: 1. Giúp hình thành thang đo mức độ thỏa mãn hay sởûõ thích xem trò chơi truyền hình, xác định các yếu tố ảnh hưởng đến mức độ thỏa mãn chung của khán giả, xác định tác động từ các yếu tố thuộc về đặc điểm cá nhân đến mức độ hài lòng chung của khán giả xem trò chơi truyền hình. 2. Kết quả nghiên cứu là tài liệu tham khảo được các nhà quản trị trong các công ty sản xuất trò chơi truyền hình, các đài truyền hình sử dụng để nắm bắt thêm tình hình thực tế về sở thích xem trò chơi truyền hình của người dân TpHCM từ đó có định hướng rõ ràng trong việc thiết kế, xây dựng và khai thác các chương trình trò chơi truyền hình phục vụ cho nhân dân thành phố. 6 KẾT CẤU LUẬN VĂN: Ngoài lời Mở Đầu và Kết Luận, bố cục luận văn bao gồm 03 chương chính: Chương 1: Người dân Tp.HCM và chương trình trò chơi truyền hình Chương 2: Thiết kế nghiên cứu, trình bày kết quả nghiên cứu khám phá về trò chơi truyền hình Chương 3: Một số giải pháp giúp hoàn thiện công tác thiết kế , xây dựng và khai thác trò chơi truyền hình 1 Chương 1: NGƯỜI DÂN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH VÀ CHƯƠNG TRÌNH TRÒ CHƠI TRUYỀN HÌNH Chương một giới thiệu tổng quan về Tp.HCM, những đặc trưng, những khác biệt về văn hóa của người dân thành phố tác động đến sở thích xem trò chơi truyền hình; một số khái niệm có liên quan đến trò chơi truyền hình, cách thức lựa chọn ý tưởng, thiết kế và xây dựng trò chơi truyền hình hiện nay tại Việt Nam. 1.1 Một số đặc điểm chung của TpHCM Thành phố Hồ Chí Minh được ra đời vào năm 1623, nhưng tới năm 1698 Chúa Nguyễn mới cử Thống soái Nguyễn Hửu Cảnh vào kinh lược đất Phương Nam, khai sinh thành phố Sài Gòn. Là một thành phố với hơn 300 năm hình thành và phát triển, có rất nhiều công trình kiến trúc cổ, nhiều di tích, hệ thống bảo tàng phong phú và văn hóa đa dạng. Với vị trí địa lý thuận lợi, Sài Gòn nơi một thời được mệnh danh là Hòn Ngọc Viễn Đông, đã là trung tâm thương mại và là nơi hội tụ của nhiều dân tộc anh em, mỗi dân tộc có tín ngưỡng, sắc thái văn hóa riêng góp phần tạo nên một nền văn hóa đa dạng. Đặc trưng văn hóa này là sự kết hợp hài hòa giữa truyền thống dân tộc với những nét văn hóa phương Bắc, phương Tây tạo nên cách sống của người Sài Gòn. Đó là những con người thẳng thắn, bộc trực, phóng khoáng, có bản lĩnh, dám nghĩ, dám làm. Hiện nay với vai trò là đầu tàu của cả nước trong tam giác chiến lược phát triển kinh tế xã hội, TpHCM trở thành trong tâm kinh tế, văn hóa-du lịch, giáo dục-khoa học kỹ thuật-y tế lớn của cả nước. 1.1.1 Dân số và cơ cấu dân số của thành phố Hồ Chí Minh *. Dân số và cơ cấu dân số theo giới tính: Tp.HCM có tốc độ tăng dân số khá cao, trung bình là 3% (trong đó 1-1.1% là tỷ lệ tăng dân số tự nhiên và 1.9-2% là tỷ lệ tăng dân số cơ học), cũng giống 2 như biểu đồ dân số của cả nước, tỷ lệ nữ vượt trội và chiếm 52% so với nam là 48%. Với tốc độ tăng dân số cơ học cao phần nào nói lên mức độ phong phú trong cơ cấu dân số, sự pha trộn của nhiều nền văn hóa và tạp quán sống khác nhau. (xem phụ lục 1-bảng 1 cơ cấu dân số Tp.HCM chia theo giới tính) *. Dân số và cơ cấu dân số theo khu vực thành thị-nông thôn: Là một trung tâm kinh tế, văn hóa của cả nước nên tỉ lệ dân số sống ở khu vực thành thị là khá cao, trung bình là 83% trong khi tỉ lệ này của cả nước là thành thị 20%, nông thôn 80%, ở đây cho thấy văn hóa đô thị sẽ quyết định, sẽ dẫn lối cho nên văn hóa chung của thành phố. (xem phụ lục 1-bảng 2 cơ cấu dân số Tp.HCM chia theo khu vực thành thị-nông thôn) *. Cơ cấu dân số theo lứa tuổi: Đặc điểm của Tp.HCM là dân số rất trẻ, nhóm tuổi từ 20-29 tuổi chiếm tới 30% và từ 15-39 chiếm tới 67% dân số thành phố nên rất năng động và nhanh tiếp thu các yếu tố mới, hiện đại. (xem phụ lục 1-bảng 3 cơ cấu dân số Tp.HCM chia theo lứa tuổi) *. Thu nhập bình quân đầu người Bảng 1.1 – Thu nhập bình quân đầu người Năm Năm 2001 Năm 2002 Năm 2003 Năm 2004 Năm 2005 Tổng GDP (USD) 5,303,250,000 6,025,187,500 7,080,687,500 8,567,937,500 10,597,437,500 Dân số 5,285,000 5,449,000 5,630,000 6,063,000 6,240,000 GDP/người (USD) 1,003 1,106 1,258 1,413 1,698 (Nguồn: UBNDTp.HCM 6/2006) Tp.HCM là một trong những địa phương trong cả nước có thu nhập bình quân đầu người khá cao, 1.600USD/người/năm (số liệu năm 2005 của UBND TPHCM), trong đó nhóm B & C chiếm đa số với 67% tổng thành phố. Điều này cho thấy rằng, cơ hội để người dân thành phố tiếp xúc với công nghệ hiện đại là 3 rất lớn và khả năng tiếp xúc với những trò chơi truyền hình nổi tiếng trên thế giới thông qua các phương tiện như truyền hình cáp, Internet, ... là rất cao. 1.1.2 Đặc điểm kinh tế, văn hóa và giáo dục của Tp.HCM *. Kinh tế: Phát triển kinh tế-xã hội trên địa bàn Tp.HCM gắn liền với tổng thể phát triển kinh tế-xã hội khu vực kinh tế trọng điểm phía Nam và cả nước, phát triển kinh tế theo hướng dịch vụ, hướng về xuất khẩu Bảng 1.2 -Cơ cấu kinh tế TpHCM dự kiến đến 2010: Cơ cấu kinh tế 2000 2005 2010 Dịch vụ 53.7% 50.5% 51.7% Công nghiệp+Xây dựng 44.1% 48.1% 47.5% Nông lâm ngư nghiệp 2.2% 1.4% 0.8% (Nguồn: UBNDTp.HCM 6/2006) *. Văn hóa: Hiện Tp.HCM có sự hiện diện của gần 50 dân tộc trên tổng số 54 dân tộc trong cả nước, trong đó đông nhất là người Việt với 89,91%, người Hoa 0.09%, người Chăm, người Khmer, …Người Việt phân bố rộng khắp thành phố, người Hoa chỉ tập trung ở một số quận như: quận 1, 5, 6, 8 ,10, 11 và Tân Bình; người Chăm phân bố thành 16 khu vực tại các quận: 3, 4, 5, 6, 8, 10, 11, Phú Nhuận, Bình Thạnh, Thủ Đức còn người Khmer thì phân bố rãi rác ở các quận: 3, 5, 6, Tân Bình và Bình Chánh. Với sự hiện diện của hơn 50 dân tộc nên văn hóa Tp.HCM sẽ rất đa dạng và phong phú. Ứng với mỗi nền văn hóa sẽ có những phong tục, tập quán khác nhau và việc này sẽ tạo ra sự khác biệt lớn về sở thích nói chung và sở thích xem trò chơi truyền hình nói riêng hay sở thích xem trò chơi truyền hình của người dân thành phố cũng sẽ rất đa dạng và phong phú. *. Giáo dục: 4 Là trung tâm văn hóa, giáo dục của cả nước nên mặt bằng dân trí của Tp.HCM là khá cao. Thành phố là nơi qui tụ nhiều trường chuẩn quốc gia, quốc tế là nơi giao lưu giữa văn hóa Việt Nam, các nước trong khu vực và trên thế giới. Cùng với xu hướng xã hội hóa giáo dục thì hệ thống trường tư thục, quốc tế ở nhiều cấp khác nhau từng bước thiết lập và tạo thế cạnh tranh nhằm từng bước nâng cao chất lượng giáo dục Việt Nam. Do là cửa ngõ giao lưu văn hóa giữa Việt Nam và thế giới nên sẽ có nhiều trào lưu văn hóa khác nhau và sở thích khác nhau. Bảng 1.3 Trình độ văn hóa: (ĐVT: 1000 người) Năm 2001 2002 2003 2004 2005 Học sinh mẫu giáo 128.9 127.1 128.6 147.8 159.7 Học sinh phổ thông 870.8 877.7 882.7 882 890.2 Sinh viên cao đẳng & đại học 267.5 292.8 295.4 297.1 299.2 Tốt nghiệp Đại học, cao đẳng 44.2 49.3 54.7 56.3 57.011 (Nguồn: UBNDTP.HCM 6/2006) *. Các hình thức giải trí của người dân TpHCM: Người dân TpHCM có rất nhiều hoạt động vui chơi giải trí khác nhau như: Ca múa nhạc, kịch nói, cải lương, du lịch dã ngoại, xem phim, uống Cà phê, giải trí mua sắm, làm đẹp và đặc biệt là xem truyền hình. Truyền hình hiện nay rất phong phú, đa dạng cả về thời gian và chương trình giúp người dân thành phố có nhiều lựa chọn. 1.2 Trình bày các khái niệm *Truyền hình: Truyền hình là phương tiện dùng để chuyển tải những tín hiệu về hình ảnh động và âm thanh từ một nơi đến nhiều nơi khác nhau trên thế giới. Có thể nói truyền hình xuất hiện từ khá lâu trên thế giới và trở thành phương tiệân thông tin, giải trí chủ yếu của người dân trên khắp thế giới. *.Số TV trung bình/ hộ gia đình tại Tp.HCM 5 Bảng 1.4 –Số truyền hình trung bình/hộ gia đình Tp.HCM So TV trung binh o moi ho gia dinh 0 20 40 60 1 set 2 sets 3+ sets Do not own Percentage (Nguồn TNS 9/2006) *. Tỉ lệ giữa số lượng TV màu và TV đen trắng Bảng 1.5 – Tỉ lệ giữa số lượng TV màu và TV đen trắng tại Tp.HCM Tỉ lệ giữa TV Màu và Trắng đen Black & White television 1% Colour television 99% Colour television Black & White television (Nguồn TNS 9/2006) * Khán giả xem truyền hình: Là những người thường xuyên xem truyền hình. Hiện nay khán giả xem truyền hình đang chiếm một số lượng rất lớn vì đa phần khi con người bắt đầu biết nhận thức thì đã là tín đồ của truyền hình. * Trò chơi truyền hình: Trò chơi truyền hình là một sân chơi trên truyền hình có sự xuất hiện, tham gia diễn xuất của những diễn viên không chuyên nghiệp. Tất cả những người chơi đều là những người chơi không chuyên nghiệp, vì họ không phải là 6 những diễn viên chuyên nghiệp về chơi trò chơi truyền hình và họ gần như tham gia chơi với 01 lần duy nhất. Trò chơi truyền hình xuất xứ từ các nước đã phát triển như Mỹ, Châu Aâu và sau đó lan dần sang các nước đang phát triển, trong đó có Việt Nam. Nét độc đáo của trò chơi truyền hình là yếu tố bất ngờ, bất ngờ từ kết quả, từ câu trả lời của những người chơi, hầu hết rất ít những tình huống lặp lại nên tránh được sự nhàm chán. Tuy nhiên một trò chơi truyền hình phụ thuộc rất nhiều yếu tố, để tạo dựng một chương trình hay, hấp dẫn là cả một quá trình từ nghiên cứu sở thích, phát triển ý tưởng, thiết kế chương trình, xây dựng và phát sóng chương trình. * Sở thích xem trò chơi truyền hình: Là một trạng thái tâm lý đặc biệt trong quá trình nhận thức của con người và là mối quan tâm đặc biệt đối với các trò chơi truyền hình mà khi bỏ qua thì cảm thấy bức rức, khó chịu. 1.3 Các đài truyền hình có phủ sóng tại khu vực TpHCM Cùng với sự phát triển của nền kinh tế thì ngành truyền hình Việt Nam cũng có những bước phát triển đáng kể. Từ chỗ người dân TpHCM chỉ có thể xem được truyền hình trên các kênh HTV7 và HTV9 thì hiện nay người dân TpHCM xem được rất nhiều kênh truyền hình của các đài truyền hình khác nhau ngoài đài HTV2, HTV7 và HTV9: truyền hình Việt Nam (VTV1,2,3), truyền hình của các tỉnh lân cận như: Bình Dương (BTV1, BTV2), Đồng Nai (DN1, DN2), Long An (LA43), Tây Ninh (TN11), Bà Rịa Vũng Tàu, VTC1. Ngoài ra còn xem được các loại truyền hình khác nhau như: Truyền hình mặt đất - Analoge, Truyền hinh Digital, Truyền hình DTH (chảo) và truyền hình cáp. Bên cạnh đó giờ phát sóng tăng không chỉ 8 giờ mỗi ngày mà đã nâng lên 24 giờ mỗi ngày và với nhiều thể loại chương trình phong phú khác nhau. 7 Bảng 1.6 -Thị phần các kênh truyền hình của người dân Thành phố HCM 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 06 :0 0 - 0 7: 00 07 :0 0 - 0 8: 00 08 :0 0 - 0 9: 00 09 :0 0 - 1 0: 00 10 :0 0 - 1 1: 00 11 :0 0 - 1 2: 00 12 :0 0 - 1 3: 00 13 :0 0 - 1 4: 00 14 :0 0 - 1 5: 00 15 :0 0 - 1 6: 00 16 :0 0 - 1 7: 00 17 :0 0 - 1 8: 00 18 :0 0 - 1 9: 00 19 :0 0 - 2 0: 00 20 :0 0 - 2 1: 00 21 :0 0 - 2 2: 00 22 :0 0 - 2 3: 00 23 :0 0 - 2 4: 00 VTV1 VTV2 VTV3 HTV7 HTV9 BTV1 BTV2 LA34 BRT DN1 DN2 TN11 (Nguồn: TNS thang 1-7/2006, P 15+ABCDEF) 1.4 Các thể loại chương trình trò chơi truyền hình Trò chơi truyền hình tuy du nhập vào Việt Nam chưa lâu nhưng thực sự đã tạo được những thiện cảm rất lớn trong lòng khán giả xem đài. Từ khởi điểm là trò chơi SV96 dành cho sinh viên đến trò chơi liên tỉnh. Và cho đến thời điểm hiện nay, không dưới 30 chương trình trò chơi truyền hình mỗi tuần với đủ thể loại, hình thức và cách chơi khác nhau hoặc ngay cả trong cùng một thể loại cũng có những cách chơi và cách thể hiện khác nhau. VD: 1. Aâm nhạc: Trò chơi âm nhạc, Hát với ngôi sao, Sao mai điểm hẹn, Nốt nhạc vui 2. Kiến thức tiêu dùng: Hãy chọn giá đúng, Siêu thị may mắn, Sản phẩm của bạn,.. 3. Kiến thức khoa học: Olympia, Vui dể học, Rồng vàng, Ai là triệu phú,... 4. Kiến thức văn hóa-xã hội : Hành trình văn hóa, Đi tìm ẩn số,... 5. Kiến thức ca dao, tục ngữ: Trúc xanh,... 6. Kiến thức pháp luật: Chiếc hộp bí mật, Tôi yêu Việt Nam, Chuyện không của riêng ai,.. 8 7. Thể thao: Cuồng nhiệt với thể thao,.. 8. Giới tính: Nhật ký Sophia (nhật ký vàng anh), Nữ sinh tương lai,... 9. Kiến thức gia đình: Ở nhà chủ nhật, Bí mật gia đình,... 10. Kiến thức phổ thông: Đấu trường 100, Chung Sức, .. 1.5 Các chương trình trò chơi truyền hình mà người dân TpHCM có thể xem được. Tại Tp.HCM, người dân xem được rất nhiều chương trình trò chơi truyền hình trên những kênh truyền hình khác nhau như: VTV, HTV, Bình Dương, Đồng Nai, Long An, VTC và cũng chỉ với 02 đài truyền hình chủ lực là VTV3 va HTV7 đã tạo ra hơn 30 Trò chơi truyền hình cho mỗi tuần, từ Chiếc nón kỳ diệu, Ở nhà chủ nhật, Ai là triệu phú, Hãy chọn giá đúng, Trò chơi âm nhạc, Ai là ai, Đấ