Đồ án Phân tích thiết kế hệ thống Quản Lý Điểm cho Sinh Viên

Đề Tài Quản Lý Điểm cho Sinh Viên Lời nói đầu Công nghệ thông tin là một trong những ngành khoa học ngày càng được quan tâm và sử dụng rộng rãi trong mọi lĩnh vực của cuộc sống. Với những ưu điểm mạnh có thể ứng dụng được nhiều trong cuộc sống thì công nghệ thông tin đã giúp cho công việc quản lý được dễ dàng hơn. Để quản lý một công việc cụ thể của một cơ quan nào đó thì người quản lý cần thực hiện rất nhiều động tác. Nhờ có các phần mềm thì công việc đó trở nên đơn giản hơn rất nhiều. Ví dụ như để quản lý được điểm của sinh viên thì người quản lý cần liên tục cập nhật điểm của sinh viên. Thông tin về sinh viên như: mã sinh viên, giới tính, năm sinh, quê quán, điểm thi. Công việc đó làm người quản lý rất vất vả. Với phần mềm quản lý điểm mà chúng tôi nghiên cứu và xây dựng trong bài tập lớn sau đây sẽ phần nào giúp ích cho người quản lý. Chúng tôi chỉ tạo phần mềm áp dụng cho khoa CNTT của trường ĐHSP KTHY. Đây là một đề tài nhỏ của chúg tôi. Vì sự hiểu biết và kinh nghiệm còn hạn chế nên chắc chắn phần mềm của chúng tôi vẫn còn nhiều thiếu sót. Rất mong nhận được ý kiến đóng góp của thầy và các bạn. Chúng tôi xin chân thành cảm ơn ! MỤC LỤC Phần I: XÁC ĐỊNH YÊU CẦU CỦA BÀI TOÁN .......................................... 4 Khảo sát thực trạng:......................................................................................... 4 Cơ sở dữ liệu của hệ thống. .............................................................................. 5 PHẦN II: PHÂN TÍCH THIẾT KẾ HỆ THỐNG .......................................... 7 Liệt kê các chức năng. ...................................................................................... 7 Biểu đồ phân cấp chức năng và biểu đồ luồng dữ liệu. ................................... 9 PHẦN III: MÔ HÌNH THỰC THỂ QUAN HỆ ............................................ 16 I. Các khái niệm của mô hình quan hệ ...................................................... 17 II. Quan hệ và mô hình quan hệ: ................................................................. 18 III. Áp dụng cho bài tập lớn ...................................................................... 19 PHẦN V: THIẾT KẾ FORM ........................................................................ 28 Phần I: XÁC ĐỊNH YÊU CẦU CỦA BÀI TOÁN I. Khảo sát thực trạng: Hiện nay, quản lí điểm là một công việc hết sức quan trọng đối với các trường học. Công việc đó hiện còn đang làm rất thủ công tại một số trường và chính vì thế mà nó mang lại hiệu quả không cao. Nguồn khảo sát mà chúng tôi thực tế là khoa công nghệ thông tin của trường ĐHSPKTHY. Hiện nay Khoa vẫn đang dùng hệ thống quản lí điểm trên Microsoft Excel. Công việc hàng ngày bao gồm:  Nhập điểm cho sinh viên, sửa chữa thông tin về điểm.  In bảng điểm, in danh sách Sinh viên đỗ, trượt, đạt học bổng…  Lưu trữ thông tin của các bảng điểm của Sinh viên… Công việc quản lí còn hết sức thủ công và đòi hỏi nhiều kỹ năng của người quản lí. Ví dụ: hàng ngày, khi người quản lí nhập điểm cho sinh viên, tính toán, in danh sách theo yêu cầu của nhà trường: những sinh viên đỗ trượt, đạt học bổng… thời gian nhập thông tin mất nhiều, việc theo dõi, thống kê, tổng hợp dễ bị nhầm lẫn, khó đảm bảo độ tin cậy… Ngoài ra chúng tôi có tham khảo một số phần mềm của các trên các trang web của các trường ĐH Nông nghiệp,... Chúng tôi thấy phần mềm của họ rất tiện ích. Phần mềm mà chúng tôi xây dựng sẽ dùng để quản lí điểm cho sinh viên trong một khoa của trường đại học. Cụ thể ở trường ta là khoa công nghệ thông tin. Năm nay, theo quy chế 25, cách tính điểm sẽ có một số thay đổi so với các năm trước. Tuỳ từng môn học mà ta có thể áp dụng cách tính điểm khác nhau:  Với những môn chỉ thực hành: bao gồm điểm ý thức của nhóm thực hành, Điểm bảo vệ BTL của từng thành viên trong nhóm.  Với những môn chỉ có lý thuyết: bao gồm điểm thi trình lần1, điểm thi trình lần2, điểm thi kết thúc học phần…  Với những môn vừa lý thuyết vừa thực hành: bao gồm điểm BTL, điểm thi kết thúc học phần… Tuỳ từng môn học mà điểm thi kết thúc học phần chiếm bao nhiêu phần trăm. Nhưng theo quy chế mới, điểm này không được dưới 50% điểm tổng kết. II. Cơ sở dữ liệu của hệ thống. Để nắm được yêu cầu của bài toán, chúng ta cần hiểu rõ những thông tin về cơ sở dữ liệu mà bài toán cần. Ở đây, chúng tôi xin đưa ra những thông tin mà phần mềm quản lí điểm cần có như sau: 2.1. Thông tin của sinh viên: MaSV (mã Sinh Viên), HotenSV (họ tên Sinh Viên), Malop (mã lớp), NS (năm sinh), Que (quê quán), Giơi (giới tính), Ghichu (ghi chú)… 2.2.Thông tin về Điểm: MaMon (mã môn học), TenMon (tên môn học), DVHT (đơn vị học trình), Diemlan1 (điểm thi lần 1), Diemlan2 (điểm thi lan 2), DiemHT (điểm học trình), DiemBTL (điểm bài tập lớn), DiemRL (điểm rèn luyện)… 2.3. Các thông tin khác: Quy chế tính điểm mới (ở đây chúng tôi đang xét công thức tính điểm theo quy chế 25), một số thông tin khác… Yêu cầu của hệ thống Để thực hiện những mục tiêu trên chúng tôi thấy phần mềm cần phải đạt những yêu cần sau:  Việc đăng nhập thông tin và truy nhập thông tin phải hết sức đơn giản và nhanh chóng.  Đưa ra những danh sách, bảng điểm một cách chính xác và đầy đủ.  Việc thao tác trên máy tính phải đơn giản và dễ sử dụng.  Các thông tin đưa ra phải dễ hiểu và thuận tiệc cho người quản lí sử dụng máy tính được thuận lợi và an toàn. Phần mềm quản lí điểm bao gồm các thông tin quản lí có cấu trúc. Qua phân tích chúng tôi đã đưa ra các giải pháp thích hợp và cụ thể để đưa hệ thống máy tính vào việc quản lí. PHẦN II: PHÂN TÍCH THIẾT KẾ HỆ THỐNG I. Liệt kê các chức năng. Qua nghiên cứu công việc quản lí điểm, và đáp ứng các yêu cầu trên chúng tôi đã liệt kê các chức năng cần thiết mà hệ thống quản lí thông tin cần phải đáp ứng như sau: 1. Đăng nhập Đây là phần xác nhận xem người nào là người có thể đăng nhập vào phần mềm này cũng như việc phân quyền sử dụng cho từng người. Để đăng nhập vào phần mềm này, bạn phải sử dụng user name, password… của riêng mình để xác nhận. 2. Trợ giúp Nếu như bạn vẫn chưa hiểu rõ cách sử dụng phần mềm này bạn có thể click vào phần “trợ giúp” để được hướng dẫn cách sử dụng. 3. Tra cứu Sau khi đã đăng nhập thành công, đây là phần để bạn tra cứu những thông tin có liên quan đến điểm của sinh viên. 4. Nhập thông tin Mỗi phần mềm khi quản lí đều cần có dữ liệu đầu vào. Với phần mềm của chúng tôi thì yêu cầu nhà quản lí phải nhập những thông tin có liên quan đến điểm của sinh viên:  Nhập thông tin của sinh viên: MaSV, HotenSV, Malop, Que…  Nhập điểm: Mamon, Tenmon, DVHT, Diemlan1, Diemlan2, DiemHT...  Nhập công thức tính điểm 5. Xử lí thông tin Với mỗi yêu cầu khác nhau thì việc xử lí lại khác nhau.  Để tìm kiếm Sinh viên ta có thể tìm kiếm theo tên, ngoài ra có thể tìm kiếm theo điểm như: điểm trên trung bình hay dưới trung bình, đạt học bổng hay phải thi lại học lại….  Ta cũng có thể sắp xếp sinh viên theo tên, nhưng cũng có thể sắp xếp sinh viên theo điêm với các tiêu chí như phần tìm kiếm.  Sửa điểm, chèn, lưu trữ, xoá sinh viên… cũng có thể thực hiện một cách rõ ràng, đơn giản sau khi đã nhập đủ thông tin của sinh viên. 6. Báo cáo Phần mềm giúp người quản lí đưa ra được những vấn đề cần báo cáo như sau:  Báo cáo DSSV theo tên, theo điểm.  Báo cáo DSSV thi lại, học lại…  Báo cáo DS điểm của sinh viên trong từng kỳ, từng khoá học… Tóm lại, việc phân tích thiết kế hệ thống hết sức quan trọng. Phải lắm rõ được tình hình cụ thể, đề ra phương hướng giải quyết cụ thể có tính móc nối thông tin chặt chẽ… thì khi áp dụng phần mềm vào các hệ thống máy tính mới không xa rời thực tế. Qua nghiên cứu và khảo sát chúng tôi đã xây dựng biểu đồ phân cấp chức năng và biểu đồ luồng dữ liệu mà chúng tôi sẽ trình bày ở phần sau. II. Biểu đồ phân cấp chức năng và biểu đồ luồng dữ liệu. Quản Lí Điểm 1 Đăng nhập 6 Báo cáo 5 Xử lí thông tin 4 Nhập thông tin 2 Trợ giúp 3 Tra cứu Nhập tt SV 5.1. Tìm kiếm In bảng điểm 6.1 4.1. Hình 1. Biểu đồ phân cấp chức năng Người dùng Báo cáo Xử lí thông tin Nhập thông tin Đăng nhập Tra cứu Trợ giúp Người quản lí Bảng điểm DSSV Đăng nhập Trả lời Trả lời Đăng nhập Thông tin cần nhập Yêu cầu Trả lời yêu cầu Thông tin cần xử lí Trả lời Yêu cầu Thông tin tra cứu Trả lời Hình 2. Biểu đồ luồng dữ liệu Mức 0 Mức 1 Người tra cứu Quản lý điểm Người quản lý Trả lời 5. Xử lý thông tin Người tra cứu Người quản lý 1. Đăng nhập Thông tin người dùng Bảng điểm DSSV Thông tin cần xử lý Trả lời BLD định nghĩa cho chức năng 1. BLD cho chức năng 2. Người tra cứu Người quản lý 1. Đăng nhập Người tra cứu 2. Trợ giúp Yêu cầu Trả lời BLD cho chức năng 4. Người quản lý 4.2. Nhập điểm 4.3. Nhập công thức tính điểm 4.1. Nhập thông tin SV DSSV Bảng điểm Các công thức mới Điểm Thông tin về Sinh Viên BLD định nghĩa cho chức năng 5 Kết quả Người quản lý 5.1. Tìm kiếm 5.3. Sửa đổi DSSV Bảng điểm Bảng điểm Kết quả Kết quả 5.2. Sắp xếp Tìm kiếm theo mã Tìm kiếm theo tên Sắp xếp theo điểm Sắp xếp theo tên Sửa đổi điểm Kết quả PHẦN III: MÔ HÌNH THỰC THỂ QUAN HỆ Trước hết ta định nghĩa là mô hình thực thể quan hệ:  Mô hình thực thể quan hệ: là mô hình dùng để biểu diễn các cơ sở dữ liệu, trong đó cơ sở dữ liệu bao gồm các thưc thể (entity) và mối quan hệ (relation).  Mô hình thực thể quan hệ biểu diễn một cách hệ thống các khái niệm (những ý niệm lôgic). I. Các khái niệm của mô hình quan hệ Mô hình quan hệ xuất phát từ ba khái niệm cơ bản: thực thể, liên kết và thuộc tính. - Thực thể (entity): thực thể là một đối tượng, vật thể cụ thể hay trừu tượng, tồn tại thực sự và khá ổn định trong thế giới thực, mà ta muốn phản ánh nó trong hệ thống thông tin. -Thuộc tính (attribute/ propepty): là một giá trị dùng để mô tả đặc điểm một khía cạnh nào đó của các thưc thể. - Thuộc tính được phân ra làm nhiều loại như sau:  Thuộc tính đơn (simple attribute): chỉ có thể mô tả một đặc tính. Ví dụ như: MSV, NS.  Thuộc tính tổng hợp (composite attribute):là thuộc tính có thể mô tả nhiều thuộc tính .Ví dụ thuộc tính họ và tên.  Thuộc tính đơn trị (simple value attribute):là thuộc tính duy nhất mà mỗi thực thể có.  Thuộc tính đa trị (multi value attribute): là thuộc tính có thể lặp lại ứng với mỗi thực thể. Ví dụ như sđt, email (một người có thể có nhiếu sđt, email).  Thuộc tính dẫn xuất (perived attribute): là thuộc tính có thể được suy từ cái khác. ví dụ như điểm trung bình, tổng số. - Liên kết (association): Một liên kết là một sự gom nhóm các thực thể trong đó mỗi thực thể có một vai trò nhất định. II. Quan hệ và mô hình quan hệ: - Mô hình quan hệ cho ta biết mối quan hệ giữa các thực thể, cho ta có cái nhìn rõ hơn về các thực thể. - Mối quan hệ: là sự liên kết giữa các thực thể với nhau. Quy trình xây dựng mô hình E- R Bước 1: Liệt kê các đăc trưng của nó, chính xác hoá và lựa chọn thông tin của các hồ sơ. Bước 2: Đã có một danh sách các thuộc tính được chính xác hoá, chọn lọc - Tìm thực thể và các thuộc tính của nó: - Loại các thuộc tính được chon khỏi danh sách các thuộc tính. Bước 3: Xác định các mối quan hệ giữa các thực thể dã xác định ở bước 2. Bước 4: Vẽ sơ đò mô hình E-R và xác định bản số cho các thực thể tham gia vào trong các quan hệ. trước hết vẽ thực thể, sau đó vẽ mối quan hệ. Bước 5: Chuẩn hoá sơ đồ và thu gọn sơ đồ. Sau khi vẽ sơ đồ ta có thể chuẩn hoá sơ đồ nếu trong đó có các thuộc tính lặp. III. Áp dụng cho bài tập lớn Bài tập của chúng tôi nghiên cứu về quản lý điểm của sinh viên, cụ thể là của sinh viên khoa CNTT của trường ĐHSPKTHY. Những thực thể quan hệ trong bài tập lớn gồm có: tblsinhvien ( masv, hoten, nsinh, gioitinh, quequan) tblđiem ( masv, mamon, diemthi, diemthilai, ghichu) tbl monhoc ( mamon, tenmonhoc, donvihoctrinh) tblnguoiquanly ( tenNQT, username, password, quyenhan) Các thuộc tính này có mối liên hệ với nhau để giúp cho người quản lý có thể quản lý điểm với một số chức năng sau: Nhập thông tin cho sinh viên với các đặc tính liên quan chính là các thuộc tính của các trường dữ liệu trong bảng sinhvien và điem. Xử lý thông tin liên quan đến sinh viên như: quê quán, năm sinh của sinh viên, các thông tin về điểm thi của sinh viên. Người quản lý có thể in thông tin của sinh viên với các đặc tính đó. Người quản trị phải đăng nhập username, password tương ứng với mỗi sinh viên. Để giúp cho người quản lý có thể thực hiện được những chức năng trên thì các thực thể quan hệ trên phải có những mối quan hệ liên kết với nhau. Đó chính là mối quan hệ E/R, từ đó ta có bảng mô tả liên kết giữa các thuộc tính. Từ đó ta có bảng liên kết, mô hình thực thể liên kết E/R mô tả mối quan hệ giữa các thuộc tính như sau: Môn Học Mã môn học Tên môn học Lớp Mã Lớp Tên Lớp Bảng Điểm Mã SV Tên SV Mã Lớp Mã môn học Điểm lần I Điểm lần II Điểm KThúc Tổng điểm Mã nhà QLý Kỳ Sinh Viên Mã Sinh Viên Tên Sinh Viên Năm sinh Giới tính Quê Mã Lớp Mã môn học Học Tra cứu Có Gồm Có 1 In * 1 1 * * * * 1 * Lược đồ dữ liệu theo mô hình E/A Chú ý: - Chỉ có người quản lí mới có quyền thay đổi thông tin trên bảng điểm. Sinh viên chỉ được đăng nhập và tra cứu thông tin. - Các trường gạch chân là từ khóa PHẦN IV: THIẾT KẾ FILE DỮ LIỆU Qua nghiên cứu từ biểu đồ luồng dữ liệu đến biểu đồ E/A, chúng tôi đã đưa ra các file cơ sở dữ liệu sau cho phần mềm quản lí của mình. III.1.BangDiem. File này có chức năng lưu trữ thông tin về điểm của Sinh viên. STT Tên các trường Kiểu dữ liệu Độ rộng Ý nghĩa 1 MaSV Char 10 Mã sinh viên 2 TenSV Varchar 50 Tên sinh viên 3 MaQL Char 10 Mã người Quản lý 4 Dieml1 Int 4 Điểm thi lần 1 5 Dieml2 Int 4 Điểm thi lần 2 6 Diemkt Int 4 Điểm thi kết thúc học phần 7 Diemtk Int 4 Điểm tổng kết 8 Ky Char 10 Học kỳ mấy 9 Malop Char 10 Mã lớp 10 Mamh Char 10 Mã môn học III.2. BangSinhVien. File này có chức năng lưu trữ thông tin cá nhân của Sinh viên. STT Tên các trường Kiểu dữ liệu Kích thước Ý nghĩa 1 MaSV Char 10 Mã sinh viên 2 TenSV Varchar 50 Tên sinh vien 3 Malop Char 10 Mã lớp 4 Mamh Char 10 Mã môn học 5 NS Datetime 8 Năm sinh 6 Que Varchar 50 Quê quán 7 Ghichu Varchar 50 Ghi chú III.3. BangMonHoc File này có chức năng lưu trữ thông tin về các môn học. STT Tên các trường Kiểu dữ liệu Kích thước Ý nghĩa 1 Mamh Char 10 Mã môn học 2 Tenmh Varchar 50 Tên môn học III.4. BangLop. File này có chức năng lưu trữ thông tin về các lớp học. STT Tên các trường Kiểu dữ liệu Kích thước Ý nghĩa 1 Malop Char 10 Mã lớp 2 Tenlop Varchar 50 Tên lớp III.5. BangQL File này có chứ năng lưu trữ thông tin cá nhân của người Quản Lý. STT Tên các trường Kiểu dữ liệu Kích thước Ý nghĩa 1 MaQL Char 10 Mã nhà quản lý 2 TenQL Varchar 50 Tên người quản lý 3 Password Char 20 Mã đăng nhập của người quản lý III.6. BangHocKy File này có chức năng lữu trữ thông tin về từng kỳ học. STT Tên các trường Kiểu dữ liệu Kích thước Ý nghĩa 1 Hocky Byte 8 Học kỳ 2 Nam Datetime 4 Năm học Ta có Biểu đồ quan hệ: PHẦN V: THIẾT KẾ FORM Tiếp theo chúng ta phải thiết kế form cho chương trình sao cho hệ thống hoạt động có hiệu quả. Như vậy chúng ta phải thiết kế sao cho giao diện giữa người và máy thật tốt, sử dụng dễ dàng, thuật tiện cho người trực tiếp quản lý phần mềm. Ngoài ra còn phải đảm bảo cho hệ thống vận hành tốt, không bị trục trặc về thông tin, hạn chế sai sót trong các thao tác kỹ thuật. Vì phần mềm thiết kế rất nhiều from nên chúng tôi chỉ đưa ra đại diện một vài form sử dụng trong chương trình: Thiết kế form ban đầu khi chạy phần mềm: Chức năng của các nút lệnh: Tên nút lệnh Ý nghĩa Sự kiện Đăng nhập Đăng nhập để vào hệ thống Click Thoát Ra khỏi hệ thống Click Trợ giúp Hướng dẫn sử dụng phần mềm Click Thiết kế form cho chức năng đăng nhập: Các chức năng của nút lệnh: Tên nút lệnh Ý nghĩa Sự kiện Quay lại Quay về form giao diện người dùng Click Đồng ý đăng nhập vào hệ thống Click Đồng ý Thiết kế from cho chức năng nhập thông tin: Chức năng của các nút lệnh: Tên các nút lệnh Ý nghĩa Sự kiện Lưu lại Lưu thông tin vừa đăng nhập Click Quay về form trước đó Click Quay lại Nhập mới Nhập thông cho sinh viên mới Click Thiết kế form cho chức năng xử lý thông tin: Chức năng của các nút lệnh: Tên các nút lệnh Ý nghĩa Sự kiện Tìm kiếm Cho phép tìm kiếm thông tin về sinh viên Tìm kiếm theo tên, theo mã… Click Sắp xếp Cho phép sắp xếp danh sách theo danh sách sinh viên theo tên, theo điểm… Click Sửa đổi Cho phép chèn, them, xóa, sửa… thông tin Click Quay lại Quay lại form trước đó Click Thoát Thoát khỏi hệ thống Click Thiết kế form cho chức năng tìm kiếm Chức năng của các nút lệnh: Tên các nút lệnh Ý nghĩa Sự kiện Quay lại Quay về form trước đó Click Đồng ý Đồng ý tìm kiếm Click Bảng phân công công việc của từng thành viên trong nhóm thực hiện: ST Tên thành viên Công việc thực hiện Đánh giá của giáo viên T 1 Hoàng Thị Thắm Phân tích yêu cầu người dùng, và vẽ biểu đồ Phân cấp chức năng và biểu đồ luồng dữ liệu. (Phần I + II trong bài tập lớn) 2 Nguyễn Thị Ninh Mô hình thực thể quan hệ, thiết kế file dữ liệu. (Phần III +IV trong bài tập lớn) 3 Trần Thị Tuyết Thiết kế giao diện và xử lí form. (Phần V trong bài tập lớn)