Hoàn thiện kỹ thuật sản xuất cá rô phi chất lượng cao đạt tiêu chuẩn xuất khẩu

Bộ thủy sản Viện nghiên cứu nuôi trồng thủy sản I ===================================== Báo cáo tổng kết dự án cấp nhà n−ớc Hoàn thiện kỹ thuật sản xuất cá rô phi chất l−ợng cao đạt tiêu chuẩn xuất khẩu Mã số: KC.06 – DA. 12 NN Thuộc ch−ơng trình KH&CN trọng điểm cấp nhà n−ớc giai đoạn 2001-2005: ứng dụng công nghệ tiên tiến trong sản xuất các sản phẩm xuất khẩu và sản phẩm chủ lực. Mã số: KC.06 Chủ nhiệm dự án: TS. Nguyễn Công Dân Cơ quan chủ trì thực hiện Dự án: Viện nghiên cứu nuôi trồng thủy sản 1 Địa chỉ: Đình Bảng, Từ Sơn, Bắc Ninh 6464 14/8/2007 Bắc Ninh, tháng 3 năm 2006 Tài liệu này đ−ợc chuẩn bị trên cơ sở kết quả thực hiện Dự án sản xuất thử cấp Nhà n−ớc, mã số KC.06 – DA.12 NN. Danh sách những ng−ời thực hiện Họ và tên Học vị Chức danh Tên cơ quan phối hợp Nguyễn Công Dân Tiến sỹ Chủ nhiệm Dự án Viện NCNTTS 1 Trần Đình Luân Thạc sỹ Thành viên Viện NCNTTS 1 Bùi Huy Cộng Kỹ s− Thành viên Viện NCNTTS 1 Nguyễn Văn Chiến Ký s− Thành viên Viện NCNTTS 1 Lê Minh Toán Kỹ s− Thành viên Viện NCNTTS 1 Nguyễn Văn Hảo Tiến sỹ Thành viên Viện NCNTTS 2 Nguyễn Văn Sáng Thạc sỹ Thành viên Viện NCNTTS 2 Đinh Thị Thủy Thạc sỹ Thành viên Viện NCNTTS 2 Phạm Đình Khôi Kỹ s− Thành viên Viện NCNTTS 2 Vũ Hải Định Thạc sỹ Thành viên Viện NCNTTS 2 Tóm tắt báo cáo Dự án sản xuất thử: Hoàn thiện kỹ thuật sản xuất cá rô phi chất l−ợng cao đạt tiêu chuẩn xuất khẩu, thuộc ch−ơng trình KHCN cấp nhà n−ớc (ứng dụng công nghệ tiên tiến trong sản xuất các sản phẩm xuất khẩu và sản phẩm chủ lực) đ−ợc Bộ Khoa học và Công nghệ phê duyệt, cho phép tiến hành thực hiện từ tháng 1/2003 đến tháng 12/2004 và đ−ợc Bộ cho phép kéo dài đến 30/6/2005 để hoàn tất mọi nội dung nghiên cứu của dự án. Mục tiêu của Dự án này là: 1) Hoàn thiện quy trình công nghệ sản xuất cá rô phi đơn tính với tỷ lệ đực đạt > 95 %, giá thành hạ ở quy mô sản xuất lớn, tạo ra sự ổn định về sản l−ợng giống chất l−ợng cao phục vụ nghề nuôi cá rô phi th−ơng phẩm và 2) Xây dựng quy trình công nghệ nuôi cá rô phi cao sản, chất l−ợng cao trong ao và lồng bè, theo h−ớng công nghiệp mở rộng để áp dụng vào sản xuất. Để đạt đ−ợc mục tiêu trên, ph−ơng án tiếp cận của Dự án là phối hợp thực hiện với 2 Viện NCNTTS 1, 2 và một số cơ sở sản xuất có khả năng đầu t− vốn và lao động cho mục tiêu sản phẩm khoa học và công nghệ của Dự án. Tại Viện NCNTTS 1, Dự án đã sử dụng 5 tấn cá rô phi bố mẹ (1-3 năm tuổi, cỡ 250-500g/con) để sản xuất cá rô phi h−ơng đơn tính (cỡ 2-3 cm/con), trong đó các chỉ tiêu kỹ thuật nuôi vỗ cá bố mẹ, mùa vụ sinh sản, mật độ −ơng cá con thích hợp trong thời gian và sau khi xử lý hormon cần đ−ợc nghiên cứu bổ sung để nâng cao năng suất sinh sản và tỷ lệ sống của cá con nhằm hoàn thiện quy trình sản xuất giống cá rô phi đơn tính. Tại Trung tâm giống thủy sản Cái Bè (Tiền Giang) thuộc Viện NCNTTS 2, 1,2 triệu cá h−ơng rô phi đơn tính đã đ−ợc Dự án chuyển từ Viện NCNTTS 1 vào để −ơng thành cá giống (cỡ 7-10 g/con) rồi phối hợp với 1 chủ bè và Công ty l−ơng thực Vĩnh Long nuôi cá rô phi th−ơng phẩm trong bè trên sông Tiền Giang, Vĩnh Long. Dự án còn phối hợp với chủ nuôi cá lồng-Lê Thành Trung để nuôi cá rô phi th−ơng phẩm trong 98 lồng l−ới trên hồ chứa Đồng Quan, Sóc Sơn (Hà Nội), phối hợp với trại cá Đồng Kỵ, Từ Sơn (Bắc Ninh) để nuôi cá thịt trong 1,35 ha ao đất. Những chỉ tiêu kỹ thuật chính trong nuôi cá ao, lồng bè nh− mật độ thả thích hợp, chế độ dinh d−ỡng, thức ăn, quản lý môi tr−ờng và dịch bệnh đ−ợc tiến hành nghiên cứu nhằm đ−a ra quy trình nuôi cá rô phi th−ơng phẩm trong các hệ thống nuôi này với giá thành sản xuất hạ, dễ dàng áp dụng trong sản xuất và mang lại lợi ích kinh tế cao. Sau 30 tháng thực hiện, Dự án đã thu đ−ợc đầy đủ các sản phẩm khoa học và sản phẩm công nghệ theo nh− Hợp đồng khoa học và phát triển công nghệ mà dự án đã ký với Bộ Khoa học và Công nghệ. Cụ thể là trên cơ sở hoàn thiện các chỉ tiêu kỹ thuật, dự án đã xây dựng đ−ợc quy trình kỹ thuật sản xuất giống cá rô phi đơn tính đạt tỷ lệ cá đực trên 95 % và tỷ lệ sống trên 80 %, kỹ thuật nuôi cá rô phi th−ơng phẩm công nghiệp trong lồng bè và ao đất đạt năng suất 60-70 kg/m3 bè, 40-45 kg/m3 lồng l−ới và 20 tấn/ha ao đất. Về sản phẩm công nghệ, Dự án đã sản xuất đ−ợc 8,7 triệu cá h−ơng rô phi đơn tính đạt các yêu cầu kỹ thuật đề ra (v−ợt 45 % so với mục tiêu: 6 triệu cá h−ơng rô phi đơn tính), 345,5 tấn cá thịt (trong đó 295,9 tấn cá nuôi bè đạt kích th−ớc 500-700g/con, 25 tấn cá thịt nuôi lồng l−ới trên sông và 24,6 tấn nuôi ao; cỡ trên 500g/con) đạt tiêu chuẩn xuất khẩu. Trong tổng số 345,5 tấn cá thịt có 190 tấn xuất khẩu và 155,5 tấn tiêu thụ ở thị tr−ờng nội địa. So với chỉ tiêu (250 tấn) thì Dự án đã v−ợt 38,2%. Những quy trình kỹ thuật sản xuất giống rô phi đơn tính và nuôi cá rô phi th−ơng phẩm theo h−ớng công nghiệp tập trung đã đ−ợc xây dựng xong và sẽđ−ợc chuyển giao cho các cơ sở sản xuất. Mục lục Trang 1. Đặt vấn đề (xuất xứ của dự án) 1 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu ngoài n−ớc và trong n−ớc 1 3. Mục tiêu và nội dung dự án 4 3.1 Mục tiêu 4 3.2 Nội dung 4 3.2.1 Hoàn thiện công nghệ sản xuất giống cá rô phi đơn tính. 4 3.2.2 Xây dựng các chỉ tiêu kỹ thuật và công nghệ nuôi cá rô phi trong ao, lồng bè 4 4. Vật liệu và ph−ơng pháp nghiên cứu 5 4.1 Vật liệu và ph−ơng pháp nghiên cứu của nội dung Hoàn thiện công nghệ sản xuất giống cá rô phi đơn tính 5 4.1.1 Vật liệu 5 4.1.2 Ph−ơng pháp 6 4.2 Vật liệu và ph−ơng pháp nghiên cứu của nội dung nuôi cá rô phi th−ơng phẩm đạt tiêu chuẩn xuất khẩu 7 4.2.1 Nuôi cá trong ao 7 4.2.2 Nuôi cá trong bè (trên sông Tiền Giang) 8 4.2.3 Nuôi cá trong lồng l−ới trên hồ chứa 9 5. Kết quả và thảo luận 10 5.1 Kết quả nghiên cứu, sản xuất thử để hoàn thiện quy trình công nghệ sản xuất giống cá rô phi đơn tính 10 5.1.1 Thí nghiệm về năng suất sinh sản của cá bố mẹ 10 5.1.2 Thí nghiệm −ơng cá h−ơng trong thời gian xử lý hormone (năm 2003 -2004) 10 5.1.3 Thí nghiệm −ơng cá giống sau thời gian xử lý hormone 11 5.1.4 Kết quả nghiên cứu sử dụng các liều hormone khác nhau để nâng cao tỷ lệ cá đực 12 5.1.5 Kết quả sản xuất cá h−ơng rô phi đơn tính (Kết quả chi tiết xem trong phụ lục 1: Sản xuất giống cá rô phi đơn tính) 13 5.1.6 Hiệu quả kinh tế của sản xuất giống cá rô phi 16 5.1.7 Quy trình công nghệ sản xuất giống rô phi đơn tính (xem quy trình) 17 5.2 Kết quả nghiên cứu, nuôi cá rô phi thâm canh trong ao, trong bè trên sông và trong lồng l−ới trên hồ 16 5.2.1 Kết quả nuôi thâm canh cá rô phi trong ao đất 17 5.2.2 Kết quả nuôi cá thâm canh trong bè trên sông (kết quả chi tiết xem trong phụ luc: Nuôi thâm canh cá rô phi trong bè trên sông Tiền Giang năm 2003 và 2004) 18 5.2.3 Kết quả nuôi thâm canh cá rô phi trong lồng l−ới trên hồ chứa 21 5.3 Tổng hợp toàn bộ các khoản đầu t− chi phí, thu nhập và lợi nhuận của Dự án sản xuất thử 22 6. Kết luận và kiến nghị 23 6.1 Kết luận 23 6.2 Kiến nghị 25 7. Lời cảm ơn 25 8. Tài liệu tham khảo 26 Phụ lục 1: Sản xuất giống cá rô phi đơn tính 27 1. Giới thiệu 28 2. Địa điểm và ph−ơng tiện sản xuất thử 28 3. Nuôi vỗ thành thục cá bố mẹ 30 4. Sinh sản, −ơng ấp và xử lý hormone 30 5. Kết quả sản xuất của dự án 30 5.1 Kết quả sản xuất năm 2003 30 5.2 Kết quả sản xuất năm 2004 32 5.3 Kết quả sản xuất cá rô phi đơn tính 6 tháng đầu năm 2005 33 5.4 Hiệu quả kinh tế của sản xuất giống cá rô phi đơn tính 34 6. Kết luận 35 Phụ lục 2: Nuôi thâm canh cá rô phi trong ao đạt năng suất trên 20 tấn/ha/vụ 37 1. Mở đầu 37 2. Vật liệu và ph−ơng pháp nghiên cứu 38 2.1. Vật liệu nghiên cứu 38 2.2. Ph−ơng pháp nghiên cứu 38 3. Kết quả nghiên cứu 41 3.1 Sự biến động của các yếu tố môi tr−ờng trong ao nuôi thâm canh cá rô phi 41 3.2 Tốc độ tăng tr−ởng cá nuôi trong ao 48 3.3 Các chỉ tiêu kỹ thuật nuôi thâm canh cá rô phi trong ao 50 3.4 Phân tích các chỉ tiêu kinh tế trong công nghệ nuôi cá rô phi th−ơng phẩm (cho 1 ha ao, năng suất đạt 20 tấn/vụ nuôi và cỡ cá đạt > 500g/con) 50 4. Kết luận và đề xuất 51 Phụ lục 3.1: nuôi thâm canh cá rô phi trong bè trên sông Tiền Giang năm 2003 52 1. Giới thiệu 53 2. Nguyên liệu và ph−ơng pháp nghiên cứu 54 3. Kết quả và thảo luận 55 3.1 Biến động các yếu môi tr−ờng xung quanh và trong bè cá 55 3.2 Tỷ lệ sống và tăng tr−ởng cá rô phi dòng GIFT nuôi thâm canh trong bè 59 3.3 Cơ cấu đàn cá, chất l−ợng thức ăn ảnh h−ởng đến năng suất bè nuôi 59 3.4 Hiệu quả kinh tế của việc nuôi cá bè 61 4. Kết luận 62 Phụ lục 3.2: Nuôi thâm canh cá rô phi trong bè trên sông Tiền Giang năm 2004 63 1. Giới thiệu 63 2. Nội dung thực hiện 63 2.1 Thiết kế lồng bè với việc sử dụng vật liệu thích hợp 63 2.2 Nhu cầu dinh d−ỡng, thức ăn và ph−ơng pháp cho ăn để giảm hệ số thức ăn 63 2.3 Ph−ơng pháp quản lý môi tr−ờng nuôi và sản phẩm nuôi sạch 63 2.4 Ph−ơng pháp phòng trị bệnh cho cá 64 2.5 Thu hoạch và tiêu thụ sản phẩm 64 3. Vật liệu và ph−ơng pháp 64 3.1 Chuẩn bị cơ sở vật chất 64 4. Kết quả và thảo luận 65 4.1 Kết quả nghiên cứu về các chuyên đề 65 4.2 Kết quả nuôi cá rô phi trong bè 65 5. Kết luận 67 Phụ lục 4: Nuôi thâm canh cá rô phi trong lồng l−ới trên sông và hồ 68 1. Mở đầu 69 2. Vật liệu và ph−ơng pháp nghiên cứu 70 2.1 Địa điểm và thời gian nghiên cứu 70 2.2 Vật liệu nghiên cứu 70 2.3 Ph−ơng pháp nghiên cứu 70 2.4 Thu thập và xử lý số liệu 3. Kết quả và thảo luận 72 3.1 Kết quả nuôi cá rô phi th−ơng phẩm trong lồng trên hồ chứa 72 3.2 Kết quả nuôi cá rô phi th−ơng phẩm trong lồng trên sông 74 3.3 Phân tích hiệu quả kinh tế của nuôi cá rô phi nuôi trong lồng l−ới 75 4. Kết luận và đề xuất 77 4.1 Kết luận 77 4.2 Đề xuất 77 Bảng chú giải các chữ viết tắt BW: Khối l−ợng cơ thể ĐBSCL: Đồng bằng sông Cửu Long KHCN: Khoa học công nghệ NCNTTS: Nghiên cứu nuôi trồng thủy sản MT: Methyltestosterone Bộ Khoa học và công nghệ Báo cáo tổng kết dự án Tên Dự án: Hoàn thiện kỹ thuật sản xuất cá rô phi chất lợng cao đạt tiêu chuẩn xuất khẩu Mã số: KC.06 – DA. 12 NN Thuộc chơng trình KH&CN trọng điểm cấp nhà nớc giai đoạn 2001-2005: ứng dụng công nghệ tiên tiến trong sản xuất các sản phẩm xuất khẩu và sản phẩm chủ lực Mã số: KC.06 Chủ nhiệm dự án: TS. Nguyễn Công Dân Cơ quan chủ trì thực hiện Dự án: Viện nghiên cứu nuôi trồng thủy sản 1 Địa chỉ: Đình Bảng, Từ Sơn, Bắc Ninh Bắc Ninh, tháng 3 năm 2006 2 1. Đặt vấn đề (xuất xứ của dự án) Dự án sản xuất thủ này đ−ợc thực hiện dựa trên kết quả nghiên cứu của 3 đề tài chuyển giao công nghệ và nghiên cứu về cá rô phi sau đây: - Đề tài “áp dụng công nghệ điều khiển giới tính cá rô phi” nhập từ Học viện Công nghệ châu á (AIT). Đề tài thực hiện trong 2 năm 1995 – 1997 và đã áp dụng thành công công nghệ điều khiển giới tính cá rô phi tại Viện NCNTTS 1 với tỷ lệ cá đực đạt > 95 %. Cho đến nay, công nghệ sản xuất cá rô phi đơn tính đã đ−ợc chuyển giao cho một số trung tâm giống thủy sản cấp tỉnh và trại cá giống t− nhân. Tuy nhiên, công nghệ này ch−a đ−ợc thực hiện ở phạm vi sản xuất lớn, thêm vào đó các trung tâm sản giống thủy sản tiếp nhận công nghệ vẫn ch−a có khả năng sản xuất giống đạt tỷ lệ chuyển giới tính cao và hạ giá thành sản xuất. Một số chỉ tiêu kỹ thuật cần đ−ợc nghiên cứu thêm để hoàn chỉnh quy trình công nghệ sản xuất giống rô phi đơn tính nh−: xác định tuổi cá bố mẹ và kỹ thuật nuôi vỗ thích hợp để nâng cao năng suất sinh sản và tỷ lệ sống của cá con trong và sau khi xử lý hormon 17 α - Methyltestossterone. - Đề tài “Nghiên cứu kỹ thuật nuôi cá rô phi cao sản” với giống thả là cá rô phi đơn tính đã đ−ợc thực hiện tại Viện NCNTTS 1 trong 3 năm (1998-2000), và đã thu đ−ợc năng suất cá nuôi đạt > 20 tấn/ha/vụ (5-6 tháng) với cỡ cá đạt bình quân là 400g/con. Tuy nhiên, giá thành sản xuất còn khá cao trong đó chi phí cho thức ăn chiếm tới 80 %, nên sản xuất không có lãi. Với kết quả nghiên cứu này thì đề tài ch−a thể đ−a ra đ−ợc h−ớng dẫn kỹ thuật để áp dụng trong sản xuất. Từ năm 2001 đến nay, Viện vẫn tiếp tục đề tài nghiên cứu này và đã thu đ−ợc kết quả khả quan hơn, năng suất cá nuôi đạt 20 tấn/ha/vụ (6 tháng), cỡ cá th−ơng phẩm bình quân đạt 500 g và đã giảm đ−ợc hệ số thức ăn, nên đã thu đ−ợc lãi suất 60 triệu đồng/ha/vụ. Để thu đ−ợc cỡ cá nuôi lớn hơn với chất l−ợng th−ơng phẩm đạt tiêu chuẩn xuất khẩu, đồng thời thu đ−ợc lợi nhuận cao trong mô hình nuôi thâm canh tập trung ở các hệ thống nuôi lồng, bè, ao đất thì các chỉ tiêu kỹ thuật nh− mật độ cá thả, dinh d−ỡng thức ăn, quản lý môi tr−ờng và dịch bệnh cần đ−ợc tiếp tục nghiên cứu, thử nghiệm, từ đó hoàn thiện thêm quy trình công nghệ nuôi để chuyển giao cho các cơ sở sản xuất. - Đề tài “Chọn giống cá rô phi Oreochromis niloticus dòng GIFT nhằm nâng cao sức sinh tr−ởng và khả năng chịu lạnh” đã đ−ợc thực hiện tại Viện NCNTTS 1 từ năm 1998 đến 2000. Sau 3 năm thực hiện, đề tài đã chọn đ−ợc dòng cá có sức sinh tr−ởng cao hơn dòng cá gốc là 20 %. Dòng rô phi GIFT chọn giống đã đ−ợc phát tán rộng trong cả n−ớc để thay thế các dòng cá rô phi địa ph−ơng, góp phần nâng cao nâng suất và sản l−ợng cá rô phi nuôi. Cá rô phi dòng GIFT vẫn đang đ−ợc Viện tiến hành nghiên cứu chọn giống và sử dụng để sản xuất cá giống đơn tính phục vụ nuôi th−ơng phẩm. 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu ngoài n−ớc và trong n−ớc Trong thập kỷ qua, sản l−ợng cá rô phi của thế giới đã tăng lên gấp đôi; từ 830.000 tấn (năm 1990) tăng lên 1,6 triệu tấn (năm 1999) (Helga, 2001). Trong đó sản l−ợng cá nuôi tăng từ 400,000 tấn lên hơn 1 triệu tấn. Tổ chức Nông nghiệp và L−ơng thực của Liên hợp quốc (FAO) đã dự báo rằng trong năm 2001, sản l−ợng cá rô phi của thế giới sẽ 3 đạt 2 triệu tấn, riêng sản l−ợng cá nuôi đạt khoảng 1,4 triệu tấn. Các n−ớc châu á đóng góp tới 80 % tổng sản l−ợng cá rô phi nuôi của thế giới (Helga, 2001). Trung Quốc, Ai Cập, Thái Lan, Philippines, Đài Loan, Indonesia là những n−ớc đang đứng đầu thế giới về sản l−ợng cá rô phi nuôi (Pullin và Capili 1988, Capili 1995, Macintosh và Little 1995, Guerrero 1996). Trong năm 1999, Sản l−ợng cá rô phi nuôi của Trung Quốc đạt 600.000 tấn, và sẽ còn tăng hơn nhiều trong những năm tới khi mà cá rô phi đã đ−ợc xác định là đối t−ợng nuôi quan trọng ở n−ớc này. Sản l−ợng cá rô phi nuôi hiện nay ở Thái Lan chiếm trên 50 % tổng sản l−ợng cá nuôi n−ớc ngọt. Cá rô phi là loài cá đứng thứ 10 trong số những loài cá nuôi có giá trị kinh tế trên thế giới. ở Mỹ, cá rô phi phi đ−ợc xếp vào hàng thứ 3 sau cá hồi và cá nheo. Công nghệ nuôi cá rô phi trên thế giới ngày càng đ−ợc phát triển nhằm thu đ−ợc năng suất cao và tạo ra l−ợng sản phẩm tập trung. Các hệ thống nuôi bao gồm nuôi thâm canh trong ao xây, hệ thống bể n−ớc chảy, trong lồng bè trên sông hồ. Hệ thống nuôi cá rô phi thâm canh trong ao xây đ−ợc áp dụng rộng rãi ở các n−ớc nh− Đài Loan, Trung Quốc và Thái Lan. Hệ thống nuôi này đã cho năng suất từ 10-50 tấn/ha/năm. Nuôi cá rô phi trong lồng bè là rất phổ biến ở Đài Loan, Indonesia, Phillipines, Malaysia. Năng suất cá rô phi nuôi lồng dao động từ 40-300kg/m3tuỳ thuộc vào kích th−ớc lồng và trình độ thâm canh. Lồng có kích th−ớc nhỏ sẽ cho năng suất cao hơn lồng nuôi có kích th−ớc lớn do khả năng trao đổi n−ớc trong và ngoài lồng cao hơn. Lồng nuôi cá rô phi có kích th−ớc giới hạn từ 5-20m3 là phù hợp nhất (Schmittou và ctv 1998). Nuôi cá rô phi trong hệ thống n−ớc chảy cho năng suất t−ơng đ−ơng với nuôi trong lồng bè, song cần đầu t− nhiều về cơ sở hạ tầng và kỹ thuật nên ít đ−ợc áp dụng. Cá rô phi vừa là đối t−ợng nuôi phục vụ tiêu thụ nội địa, cung cấp nguồn đạm động vật rẻ tiền cho ng−ời dân nghèo, vừa có thể xuất khẩu thu ngoại tệ. Thị tr−ờng tiêu thụ cá rô phi lớn nhất trên thế giới là Mỹ. Hiện thời, giá 1 pound (0,45 kg) fi lê cá rô phi dao động từ 2,5-3 Đô la (Helga, 2001) ở thị tr−ờng Mỹ. Các n−ớc xuất khẩu cá rô phi lớn nhất trên thế giới gồm có Đài Loan, Thái Lan, Indonesia, Singapore, Costa Rica và Ecuador (Helga, 2001). Trong tổng sản l−ợng cá rô phi nuôi của thế giới thì sản l−ợng cá rô phi vằn (Nile tilapia) Oreochromis niloticus chiếm tới 80 %. Loài cá có nguồn gốc từ sông Nile (Ai Cập) này có tốc độ sinh tr−ởng nhanh, cỡ cá th−ơng phẩm lớn và cho tỷ lệ thịt cao hơn so với các loài rô phi khác, chính vì thế mà nó đ−ợc nuôi ở hầu hết các nơi trên thế giới. Năm 1973, loài cá rô phi vằn đã đ−ợc nhập vào miền nam n−ớc ta từ Đài Loan, sau đó nó đ−ợc phát tán nuôi trong cả n−ớc ở thập kỷ 70-80. Tuy nhiên, do sự tạp giao với loài cá rô phi đen Oreochromis mossambicus trong các hệ thống nuôi, khiến cho chất l−ợng di truyền của loài cá rô phi vằn này đã bị thoái hoá, kéo theo sản l−ợng cá rô phi của n−ớc ta trong những năm cuối 80 đầu 90 bị giảm sút nghiêm trọng (Nguyễn Công Dân và ctv, 1997). Để góp phần khôi phục và phát triển nghề nuôi cá rô phi ở n−ớc ta, trong những năm 1994-1997, Viện NCNTTS 1 đã nhập nội và thuần hoá 3 dòng rô phi Oreochromis niloticus từ Philippines và Thái Lan. Trong đó, dòng GIFT là dòng có sức sinh tr−ởng cao nhất, nó đ−ợc sản xuất tiếp nhận và phát triển ở nhiều nơi, đặc biệt là ở các tỉnh đồng bằng sông Hồng (Nguyễn Công Dân và ctv, 2000). Để ổn định và nâng cao phẩm giống của dòng rô phi (GIFT) mới nhập, từ năm 1998 đến nay, Viện đã tiến hành ch−ơng trình chọn giống dòng cá này nhằm tăng sức sinh tr−ởng và khả năng chịu lạnh. 4 Sau 3 năm thực hiện, đến năm 2000 đã chọn đ−ợc đàn cá rô phi có sức sinh tr−ởng cao hơn 16,6 % so với đàn cá GIFT th−ờng (Nguyễn Công Dân và ctv, 2001). Ch−ơng trình chọn giống này vẫn đang đ−ợc tiến hành ở Viện NCNTTS 1 với nguồn kinh phí của dự án NORAD. Từ năm 2000 đến nay, dòng cá GIFT chọn giống đã đ−ợc công nhận là −u việt và đề nghị phát tán nuôi trong cả n−ớc. Trong năm 2004, thực hiện dự án phát tán giống rô phi dòng GIFT của Trung tâm khuyến ng− Quốc gia, Viện NCNTTS 1 đã cấp hơn 1,5 triệu cá GIFT giống thế hệ thứ 3-4 cho 60 tỉnh thành để nuôi thành cá bố mẹ, sản xuất giống, cung cấp cho ng−ời nuôi. Cùng với ch−ơng trình chọn giống, điều khiển giới tính cá rô phi dòng GIFT cũng đã đ−ợc tiến hành và tốc độ sinh tr−ởng của rô phi GIFT đơn tính trong nuôi th−ơng phẩm cũng đã đ−ợc khảo nghiệm tại Viện NCNTTS 1 ở cả hai hệ thống nuôi trong ao đất và bể xi măng. Kết quả cho thấy rằng cá rô phi đơn tính dòng GIFT lớn nhanh hơn dòng Thái Lan và đặc biệt là có thể nuôi đến cỡ cá th−ơng phẩm lớn (> 1 kg). Trong những năm 2000-2003, Viện NCNTTS 1 đã sản xuất đ−ợc 3-4 triệu con rô phi đơn tính/năm, cung cấp cho nhiều tỉnh thành trong cả n−ớc để nuôi th−ơng phẩm trong ao đất, lồng bè trên sông đạt cỡ cá xuất khẩu (500 g/con). Theo báo cáo của sở nông nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh An Giang thì cá rô phi đơn tính dòng GIFT (mua từ Viện NCNTTS 1 năm 2001) nuôi th−ơng phẩm trong lồng bè trên sông Tiền Giang đã cho kết quả rất khả quan. Đó là cá lớn nhanh, đạt kích th−ớc th−ơng phẩm lớn, giá thành sản xuất 1 kg cá th−ơng phẩm chỉ có d−ới 10.000 đồng, trong khi đó giá bán cho công ty xuất khẩu là 13.000 đồng/kg (cá nguyên con), vì thế ng−ời nuôi đã thu đ−ợc 3.000 đồng lãi /kg cá. Cũng từ năm 2000 - 2003, Viện NCNTTS 1 đã chuyển giao công nghệ sản xuất giống cá rô phi đơn tính cho khoảng 24 tỉnh, trong đó một số tỉnh đã sản xuất đ−ợc con giống và một số công ty t− nhân đã sản xuất đ−ợc một số l−ợng lớn cá giống rô phi đơn tính. Tình hình nuôi cá rô phi ở n−ớc ta trong những năm vừa qua ch−a đ−ợc phát triển do cá rô phi vẫn chỉ đ−ợc coi là loài cá thứ yếu trong cơ cấu đàn cá nuôi n−ớc ngọt. ở miền bắc, cá rô phi đ−ợc nuôi ở 1 số tỉnh nh− Hà Nội, Hải Phòng, Hải D−ơng, H−ng Yên, Bắc Ninh Vĩnh Phúc và Bắc Giang. ở miền nam, cá rô phi đ−ợc nuôi chủ yếu ao đầm thuộc các tỉnh miền Đông, thành phố Hồ Chí Minh và trong lồng bè trên sông Tiền và sông Hậu. Theo báo cáo của Bộ Thủy sản tại hội nghị cá rô phi tổ chức ở tỉnh An