Hoạt động hợp tác quốc tế về an toàn, an ninh và không phổ biến hạt nhân trong quý I/2015

HOẠT ĐỘNG CỦA CƠ QUAN PHÁP QUY HẠT NHÂN HOẠT ĐỘNG HỢP TÁC QUỐC TẾ VỀ AN TOÀN, AN NINH VÀ KHÔNG PHỔ BIẾN HẠT NHÂN TRONG QUÝ I/2015 Đặng Anh Thư Phòng Hợp tác quốc tế, Cục ATBXHN Trong 3 tháng đầu năm 2015, Cục An toàn bức xạ và hạt nhân (ATBXHN) tiếp tục thúc đẩy mạnh mẽ các hoạt động hợp tác quốc tế (HTQT) song phương và đa phương, tập trung chủ yếu vào việc nâng cao năng lực cán bộ và góp phần củng cố công tác đảm bảo an toàn, an ninh và không phổ biến hạt nhân. Có thể nói, hoạt động HTQT của Cục đang bước vào giai đoạn mới, chú trọng hơn đến chất lượng và hiệu quả hợp tác, đóng góp thiết thực cho các hoạt động quản lý nhà nước của Cục. 1. Hợp tác đa phương 1.1. Hợp tác với Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) Trong khuôn khổ hợp tác với IAEA, từ đầu năm đến nay, Cục đã cử được khoảng 50 lượt cán bộ tham dự các Hội thảo, khóa học do IAEA tổ chức liên quan đến an toàn, an ninh, thanh sát hạt nhân và quản lý chung. Thông qua dự án hợp tác kỹ thuật VIE9015, Cục cũng đã phối hợp với chuyên gia của IAEA tổ chức Hội thảo quốc gia về Thanh tra xây dựng NMĐHN và đảm bảo chất lượng, tạo diễn đàn cho 40 cán bộ của Việt Nam học hỏi và trao đổi kinh nghiệm với các chuyên gia của IAEA. Bên cạnh đó, Cục cũng đã làm thủ tục đề cử cho 05 cán bộ tham dự các Cuộc họp, hội thảo và khóa đào tạo trong khuôn khổ các Dự án hợp tác kỹ thuật của IAEA: RAS9061; RAS9066 và RAS9071. Cục cũng đã thống nhất được chủ trương phối hợp với IAEA tổ chức Cuộc họp khu vực trong khuôn khổ Dự án RAS9062 về “Thúc đẩy và duy trì cơ sở hạ tầng pháp quy để kiểm soát nguồn phóng xạ” tại Hà Nội từ 20-24/4/2015. Thông qua Chương trình thí điểm về tăng cường năng lực thẩm định an toàn hạt nhân (Pilot Program), Cục đã phối hợp với IAEA tổ chức 01 Hội thảo về đánh giá báo cáo phân tích an toàn sơ bộ (PSAR) lần 3 từ ngày 2-6/3/2015 và làm thủ tục cho 01 đoàn ra tham dự Hội thảo Kiến thức cơ bản về nguồn điện khẩn cấp và các hệ thống đo đạc và điều khiển (Essential Knowledge Workshop on Emergency Power and I&C) tổ chức tại Putra Jaya, Malaysia từ ngày 13-17/4/2015. Cũng trong quý I, Cục đã làm thủ tục đề cử cán bộ tham dự 06 hội nghị/hội thảo/khóa đào tạo tại nước ngoài tham dự các hội nghị, hội thảo, khóa tập huấn trong khuôn khổ hợp tác của Mạng lưới an toàn hạt nhân Châu Á (ANSN). Trong khuôn khổ Hiệp định hợp tác vùng (RCA), 28 cán bộ của các đơn vị y tế, công nghiệp, NDT v.v. đã được Cục làm các thủ tục đề cử với IAEA để tham dự các khóa đào tạo tăng cường năng lực tại các quốc gia thành viên RCA. 01 đại diện của Cục cũng đã tham dự Cuộc họp của các cán bộ điều phối RCA tại Pakistan từ ngày 11-13/3/2015. 1.2. Hợp tác với Ủy ban Châu Âu (EC) Dự án hợp tác với EC “Hỗ trợ kỹ thuật nhằm nâng cao khung pháp lý về an toàn hạt nhân và tăng cường năng lực cho cơ quan pháp quy về hạt nhân của Việt Nam và trung tâm hỗ trợ kỹ thuật của cơ quan pháp quy” (VN3.01/09) của Cục ATBXHN đã bước vào giai đoạn cuối. Trong HOẠT ĐỘNG CỦA CƠ QUAN PHÁP QUY HẠT NHÂN quý I/2015, đã có 4 khóa đào tạo được tổ chức tại Hà Nội và 05 cán bộ được cử tham dự hội thảo“Khung pháp luật và các quy trình pháp quy đảm bảo an toàn bức xạ và hạt nhân” tại Pháp. Theo kế hoạch, Cuộc họp tổng kết dự án sẽ được tổ chức vào ngày 15-16/4/2015 và Dự án sẽ kết thúc trong tháng 5/2015. Với những kết quả tích cực đã đạt được từ dự án nêu trên, EC đã chính thức phê duyệt tài chính cho thực hiện dự án giai đoạn tiếp theo “Tăng cường năng lực và tính hiệu quả của Cục An toàn bức xạ và hạt nhân và tổ chức hỗ trợ kỹ thuật của Cục” (Dự án EC VN3.01/13). Đầu năm 2015, Cục đã đón 01 đoàn chuyên gia vào thảo luận về các điều khoản tham chiếu (TOR) cho Dự án VN3.01/13. Bên cạnh đó, trong khuôn khổ hợp tác với EC về đào tạo thông qua kênh ENSTTI và ITER, Cục cũng đã cử được 05 cán bộ đi đào tạo tại các nước Châu Âu. 1.3. Hợp tác trong khuôn khổ Sáng kiến CBRN Sáng kiến thiết lập Trung tâm hợp tác tiên tiến khu vực Đông Nam Á trong lĩnh vực sinh học, hóa học, phóng xạ và hạt nhân (CBRN) do Liên minh Châu Âu (EU) khởi xướng cũng đã được Cục ATBXHN phối hợp chặt chẽ với EU và Viện nghiên cứu quốc tế Liên hiệp quốc về tội phạm và tư pháp (UNICRI) triển khai tại Việt Nam. Trong khuôn khổ Sáng kiến, đầu năm 2015, Cục đã phối hợp với UNICRI tổ chức Hội nghị bàn tròn của các liên lạc viên khu vực Đông Nam Á lần thứ 9, tại Nha Trang, Việt Nam từ ngày 04-06/2/2015 với sự tham dự của đại diện 10 quốc gia khu vực Đông Nam Á và nhiều chuyên gia EU. Cục cũng đã làm thủ tục đề cử cho 05 đoàn ra tham dự các kháo đào tạo về CBRN tại nước ngoài. Hiện Cục đang phối hợp với UNICRI chuẩn bị tổ chức Hội thảo “Xây dựng kế hoạch hành động quốc gia về CBRN” tổ chức trong Quý II/2015 tại Hà Nội. Việc xây dựng được Kế hoạch hành động quốc gia với sự tham dự của nhiều Bộ, ngành sẽ tạo cơ sở cho việc ngăn chặn và giảm thiểu các nguy cơ liên quan đến CBRN tại Việt Nam. 2. Hợp tác song phương 2.1. Hợp tác với Nhật Bản Cục ATBXHN tiếp tục thúc đẩy mối quan hệ hợp tác với Nhật Bản – một trong những đối tác quan trọng của Việt Nam trong chương trình phát triển điện hạt nhân. Đầu năm 2015, Cục đã tổ chức đón tiếp đoàn Cơ quan pháp quy hạt nhân Nhật Bản NRA sang trao đổi các kế hoạch hợp tác đào tạo cho cán bộ Cục ATBXHN giai đoạn 2015-2020. HOẠT ĐỘNG CỦA CƠ QUAN PHÁP QUY HẠT NHÂN Bên cạnh đó, Cục cũng đã phối hợp với ATMEA tổ chức Cuộc họp về các quy chuẩn áp dụng bên trong nhà máy điện hạt nhân tại Hà Nội ngày 30/1/2015 và Hội thảo về đánh giá nguy cơ bên ngoài đối với nhà máy điện hạt nhân từ ngày 26-27/3/2015. Về hợp tác đào tạo, tăng cường năng lực cán bộ, từ đầu năm đến nay, Cục đã làm thủ tục cử 10 cán bộ tham dự các khóa học theo chương trình của học bổng của Bộ Giáo dục, Văn hóa, Thể thao, Khoa học và Công nghệ Nhật Bản (MEXT) và làm thủ tục cho các cán bộ tham dự 02 hội thảo tại Nhật Bản, cụ thể: + Hội thảo quốc tế về phát triển nguồn nhân lực toàn cầu về an toàn, an ninh và thanh sát hạt nhân tổ chức tại Nhật Bản ngày 17-26/2/2015 do Viện Nghiên cứu Kỹ thuật Tokyo đài thọ; + Cuộc họp lần thứ 2 về "Nghiên cứu xây dựng hướng dẫn và khuôn khổ hợp tác giữa các quốc gia Đông Á trong trường hợp xảy ra sự cố phóng xạ tổ chức tại Nhật Bản ngày 11/4/2015 do Viện Kinh tế năng lượng Nhật Bản (IEEJ) đài thọ; 2.2. Hợp tác với Nga Thông qua Khóa họp lần thứ 7 của Ủy ban điều phối về hợp tác năng lượng nguyên tử vì mục đích hòa bình với Liên bang Nga, ngày 02/02/2015, Cục ATBXHN và Rostechnadzor đã ký kết biên bản hợp tác 2015-2016 về cung cấp các văn bản pháp luật và tiêu chuẩn về an toàn hạt nhân của Nga và hợp tác trong việc bảo vệ thực thể vật liệu hạt nhân và cơ sở hạt nhân tại Hà Nội năm 2015. 2.3. Hợp tác với Hoa Kỳ Trong 03 tháng đầu năm 2015, hoạt động hợp tác với Hoa Kỳ được thúc đẩy và triển khai rất tích cực, cụ thể: a. Hợp tác với Chương trình INSEP Hiện nay, các Action Sheets 8, 9 và 10 đã được ký giữa Cục ATBXHN và NNSA về: 1) Tiếp tục hỗ trợ về thực hiện AP; 2) Hỗ trợ ta xây dựng Phòng thí nghiệm Thanh sát; 3) Hỗ trợ về quản lý thông tin thanh sát và an ninh hạt nhân. Theo đó một loạt hoạt động đã được triển khai như sau: - Từ ngày 20-23/01/2014: tổ chức Hội thảo về “Quản lý thông tin thanh sát” từ ngày 20- 23/01/2014 tại Cục, tiếp tục hỗ trợ Cục trong việc xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu quản lý thông tin về báo cáo kế toán, khai báo theo nghị định thư bổ sung và các thông tin liên quan. - Trao đổi, thống nhất chương trình làm việc và chuẩn bị thủ tục tổ chức Hội thảo về “Phổ biến các yêu cầu về khai báo theo Nghị định thư bổ sung” cho các cán bộ giảng dạy, nghiên cứu liên quan đến lĩnh vực hạt nhân của trường Đại học Bách Khoa thành phố Hồ Chí Minh ngày 17/4/2015 tại TP HCM; - Trao đổi, thống nhất chương trình làm việc và chuẩn bị thủ tục tổ chức Hội thảo về “Xây dựng phòng thí nghiệm thanh sát” từ ngày 20-24/4/2015 tại Cục. Mục đích của Hội thảo là để đánh giá yêu cầu về thiết bị và nhân lực cho Phòng thí nghiệm phục vụ công tác quản lý nhà nước về thanh sát. b. Chương trình An ninh nguồn phóng xạ chống phổ biến hạt nhân (DNN RSP) HOẠT ĐỘNG CỦA CƠ QUAN PHÁP QUY HẠT NHÂN - Phối hợp với Cơ quan An ninh hạt nhân quốc gia (NNSA) tổ chức Hội thảo về Kế hoạch ứng phó quốc gia đối với sự cố an ninh nguồn phóng xạ từ ngày 30/3-02/4/2015 tại Hà Nội; - Trao đổi, thống nhất chương trình làm việc và chuẩn bị thủ tục đón đoàn vào làm việc từ ngày 13-17/4/2015, nhằm mục đích kiểm tra và đánh giá hệ thống an ninh đã được lắp đặt và nâng cấp tại một số cơ sở bức xạ, và thảo luận với Cục về việc tiếp tục triển khai dự án bảo đảm an ninh nguồn phóng xạ trong thời gian sắp tới. c. Cơ quan pháp quy hạt nhân Hoa Kỳ (US NRC) Từ ngày 10-12/3/2014, Cục đã cử 01 đoàn ra tham dự Hội nghị thông tin pháp quy thường niên lần thứ 27 của Cơ quan pháp quy hạt nhân Hoa Kỳ (USNRC) tại North Bethesda, Maryland, Hoa Kỳ. Tại Hội thảo, Cục có bài trình bày tại phiên thảo luận về việc xây dựng cơ sở hạ tầng pháp quy hạt nhân tại Việt Nam và việc thực hiện các phái đoàn dịch vụ đánh giá pháp quy quốc tế. 2.4. Hợp tác với Vương quốc Anh (UK) Trong 3 tháng đầu năm, Cục tiếp tục triển khai các kế hoạch làm việc với chuyên gia Cơ quan pháp quy hạt nhân Vương quốc Anh ONR nhằm hỗ trợ các hoạt động pháp quy cho Cục: góp ý cho bản dự thảo Luật Năng lượng nguyên tử sửa đổi, tư vấn về xây dựng năng lực thẩm định, thanh tra an toàn dự án điện hạt nhân, tư vấn về xây dựng hệ thống các tiêu chuẩn, quy chuẩn phục vụ cho chương trình điện hạt nhân của Việt Nam, đề xuất kế hoạch hợp tác, đào tào cho cán bộ Cục trong năm 2015 trong khuôn khổ các hoạt động hợp tác giữa Cục ATBXHN và Đại sứ quán Vương quốc Anh tại Hà Nội. - Mời chuyên gia ONR tham gia đoàn thanh tra NMĐHN Ninh Thuận 1 và Ninh Thuận 2 với tư cách là quan sát viên để chuyên gia tư vấn việc triển khai hoạt động thanh tra NMĐHN. - Phối hợp với chuyên gia ONR tổ chức Hội thảo về thực hiện hoạt động thanh tra nhà máy điện hạt nhân và chia kinh nghiệm của Vương quốc Anh trong việc triển khai hoạt động thanh tra NHMĐHN. HOẠT ĐỘNG CỦA CƠ QUAN PHÁP QUY HẠT NHÂN - Phối hợp với ĐSQ Vương quốc Anh tại Hà Nội tổ chức Cuộc họp tổng kết Dự án giai đoạn 2014 - 2015, trên cơ sở đó đề xuất kế hoạch hợp tác giai đoạn 2015 – 2016 2.5. Hợp tác với Hàn Quốc Từ đầu năm, Cục ABTHXN và Ủy ban An toàn an ninh hạt nhân Hàn Quốc (NSSC) đã phối hợp chuẩn bị Dự thảo Bản ghi nhớ hợp tác trong lĩnh vực năng lượng hạt nhân và an toàn hạt nhân trong đó tập trung vào các chủ đề chính như: an toàn, an ninh và thanh sát hạt nhân, kiểm soát hoạt động xuất nhập khẩu các mặt hàng liên quan tới hạt nhân, bảo vệ bức xạ và chuẩn bị sự cố, đánh giá an toàn, đánh giá hệ thống bảo vệ thực thể, thanh tra an toàn cơ sở hạt nhân và bức xạ, quan trắc môi trường, phát triển nguồn nhân lực và các hoạt động giáo dục – đào tạo. Dự kiến lễ ký kết MOU sẽ diễn ra vào ngày 19/5/2015. Trong quý I, Cục đã đề cử được 04 cán bộ tham gia các khóa đào tạo dài hạn của Hàn Quốc, cụ thể: + Chương trình đào tạo Thạc sỹ của Đại học hạt nhân quốc tế KEPCO (KINGS) trong thời gian 02 năm từ 20/03/2015 do KINGS đài thọ. + Chương trình đào tạo Thạc sỹ An toàn bức xạ và hạt nhân - “KINS-KAIST International Master’s Degree Program on Nuclear and Radiation Safety”, tại Viện Khoa học Công nghệ tiên tiến Hàn Quốc (KAIST) trong thời gian 1.5 năm từ 9/2015. + Khóa đào tạo quốc tế lần thứ 4 của KINAC/INSA về an ninh hạt nhân, tổ chức tại Viện An ninh và không phổ biến vũ khí hạt nhân quốc tế (INSA), KINAC tổ chức tại Daejeon, Hàn Quốc từ ngày 23-27/03/2015 2.6 . Hợp tác với Pháp Cục ATBXHN đã đón tiếp Phái đoàn chuyên gia Viện Bảo vệ bức xạ và an toàn hạt nhân Pháp làm việc tại Cục từ 30/3-02/4/2015 trong khuôn khổ Hội thảo “Đánh giá các phương án an toàn của lò phản ứng hạt nhân ATMEA1”. Như vậy, trong 3 tháng đầu năm 2015, Cục ATBXHN đã triển khai được nhiều hoạt động hợp tác với các đối tác song phương và đa phương, trong đó chú trọng đến việc nâng cao năng lực cán bộ thông qua các khóa đào tạo dài hạn và ngắn hạn ở nước ngoài. Những kết quả đã đạt được trong Quý I sẽ tiếp tục tạo tiền đề cho Cục phát triển hoạt động HTQT, đóng góp hiệu quả cho công tác đảm bảo an toàn, an ninh và không phổ biến hạt nhân của Cục ATBXHN./.