Kế toán, kiểm toán - Chương 05: Kế toán tài sản cố định

CHƯƠNG 5: KẾ TOÁN TÀI SẢN CỐ ĐỊNH NguyenQuocNhat-nhatnq.faa@gmail.com 1 CHƯƠNG 5 KẾ TOÁN TÀI SẢN CỐ ĐỊNH GV: ThS.Nguyễn Quốc Nhất 1 Hình ảnh cần nhận biết TSCĐ Sau khi nghiên cứu xong chương này sinh viên có thể:  Hiểu được thế nào là TSCĐ  Phân biệt được tài TSCD với các đối tượng khác  Nhận biết nguyên tắc, điều kiện và phương pháp ghi nhận tài sản cố định  Xử lý các trường hợp liên quan đến TSCĐ  Biết được phương pháp tính và hạch toán khấu hao TSCĐ Mục tiêu chương 5: 3 Nội dung chương 5.1.Kế toán TSCĐ hữu hình 5.2. Kế toán TSCĐ vô hình 5.3. Kế toán Khấu hao TSCĐ 5.4 .Kế toán tài sản cố định thuê tài chính 4 5.1.Kế toán TSCĐ hữu hình 5.1.1.Khái niệm • Tài sản cố định hữu hình là những tài sản có hình thái vật chất do doanh nghiệp nắm giữ để sử dụng cho hoạt động sản xuất, kinh doanh phù hợp với tiêu chuẩn ghi nhận TSCĐ hữu hình. 5 5.1.2. Tiêu chuẩn ghi nhận Ba tiêu chuẩn ghi nhận TSCĐ hữu hình: a. Chắc chắn thu được lợi ích kinh tế trong tương lai từ việc sử dụng tài sản đó; b. Có thời gian sử dụng trên 1 năm trở lên; c. Nguyên giá tài sản phải được xác định một cách tin cậy và có giá trị từ 30.000.000 đồng (mười triệu đồng) trở lên. 5.1.Kế toán TSCĐ hữu hình 6 CHƯƠNG 5: KẾ TOÁN TÀI SẢN CỐ ĐỊNH NguyenQuocNhat-nhatnq.faa@gmail.com 2 5.1.3. Caùc nguyeân taéc tính giaù TSCÑ höõu hình: TSCĐ hữu hình mua sắm: Nguyên giá : Giá mua (trừ các khoản được chiết khấu thương mại, giảm giá) Các khoản thuế (không bao gồm các khoản thuế được hoàn lại) Các chi phí liên quan trực tiếp đến việc đưa tài sản vào trạng thái sẵn sàng sử dụng 5.1.Kế toán TSCĐ hữu hình 7  Nguyên giá  Giá quyết toán công trình đầu tư xây dựng  Các chi phí liên quan trực tiếp khác  Lệ phí trước bạ (nếu có). 5.1.Kế toán TSCĐ hữu hình TSCĐ hữu hình do đầu tư xây dựng cơ bản theo phương thức giao thầu 8 Kieåm keâ ñònh kyø 5.1.Kế toán TSCĐ hữu hình 9  Nguyên giá TSCĐ đó được phản ánh theo giá mua trả ngay tại thời điểm mua  Khoản chênh lệch giữa giá mua trả chậm và giá mua trả tiền ngay được hạch toán vào chi phí theo kỳ hạn thanh toán,  Hoặc chênh lệch đó được tính vào nguyên giá TSCĐ hữu hình (vốn hóa) theo quy định của Chuẩn mực “Chi phí đi vay”. TSCĐ hữu hình mua trả chậm Kieåm keâ ñònh kyø 5.1.Kế toán TSCĐ hữu hình 10  Nguyên giá gồm  Giá thành thực tế của TSCĐ tự xây dựng hoặc tự chế  Chi phí lắp đặt, chạy thử  Trường hợp doanh nghiệp dùng sản phẩm do mình sản xuất ra để chuyển thành TSCĐ:  Nguyên giá gồm:  Chi phí sản xuất sản phẩm  Các chi phí trực tiếp liên quan đến việc đưa TSCĐ vào trạng thái sẵn sàng sử dụng TSCĐ hữu hình tự xây dựng hoặc tự chế Kieåm keâ ñònh kyø 5.1.Kế toán TSCĐ hữu hình 11  TSCÑ höõu hình mua döôùi hình thöùc trao ñoåi:  Nguyeân giaù TSCÑ höõu hình mua döôùi hình thöùc trao ñoåi vôùi moät TSCÑ höõu hình khoâng töông töï hoaëc taøi saûn khaùc ñöôïc xaùc ñònh: – Theo giaù trò hôïp lyù cuûa TSCÑ höõu hình nhaän veà, – Hoaëc giaù trò hôïp lyù cuûa taøi saûn ñem trao ñoåi, sau khi ñieàu chænh caùc khoaûn tieàn hoaëc töông ñöông tieàn traû theâm hoaëc thu veà Kieåm keâ ñònh kyø 12 5.1.Kế toán TSCĐ hữu hình 5.1.4. Chứng từ kế toán  Chứng từ phản ánh tăng giảm TSCĐ bao gồm:  Hóa đơn, phiếu chi,UNC, liên quan đến việc mua TSCĐ  Các hợp đồng kinh tế ( Mua, trao đổi, liên doanh, nhượng bán,)  Biên bản giao nhận TSCĐ;  Biên bản thanh lý TSCĐ;  Thẻ TSCĐ  Biên bản đánh giá lại TSCĐ 5.1.5.Sổ Kế Toán (Xem SGK 246) CHƯƠNG 5: KẾ TOÁN TÀI SẢN CỐ ĐỊNH NguyenQuocNhat-nhatnq.faa@gmail.com 3 Kieåm keâ ñònh kyø 13 5.1.Kế toán TSCĐ hữu hình 5.1.6. Tài khoản sử dụng TK 211 “Tài sản cố định hữu hình” có 6 TK cấp 2 TK 2111: Nhà cửa vật kiến trúc TK 2112: Máy móc, thiết bị TK 2113 :Phương tiện vận tải, truyền dẫn; TK 2114: Thiết bị dụng cụ quản lý; TK 2115: Cây lau năm, súc vật làm việc và cho sản phẩm TK 2118: TSCĐ khác Kieåm keâ ñònh kyø 14 5.1.Kế toán TSCĐ hữu hình 5.1.7.Phương pháp hạch toán một số nghiệp vụ kinh tế phát sinh chủ yếu: 5.1.7.1. Phương pháp hạch toán các nghiệp vụ kinh tế chủ yếu vế tăng TSCĐ  Trường hợp TSCĐ mua ngoài 211 241 133 111,112,331 Mua TSCĐ TSCĐ phải qua quá trình lắp đặt lâu dài Đưa TS vào sử dụng Kieåm keâ ñònh kyø 15 (3) (2) (1) 211111,112,331 3333 133 (4) 33312 5.1.7.1. Phương pháp hạch toán các nghiệp vụ kinh tế chủ yếu về tăng TSCĐ  Trường hợp TSCĐ mua từ nước ngoài 5.1.Kế toán TSCĐ hữu hình Kieåm keâ ñònh kyø 16 5.1.7.1. Phöông phaùp haïch toaùn caùc nghieäp vuï kinh teá chuû yeáu veà taêng TSCÑ Löu yù: Caùc doanh nghieäp noäp thueá GTGT theo phöông phaùp tröïc tieáp thì khoaûn thueá GTGT, TTÑB, thueá nhaäp khaåu (neáu TSCÑ nhaäp khaåu) ñöôïc tính vaøo nguyeân giaù.  TSCÑ ñöôïc mua töø caùc quyõ chuyeân duøng thì keá toaùn caên cöù vaøo NG ñeå chuyeån caùc quyõ naøy thaønh nguoàn voán kinh doanh: Nôï TK 414 – Quyõ ñaàu tö phaùt trieån Nôï TK 441 – Nguoàn voán ñaàu tö XDCB Coù TK 411 – Nguoàn voán kinh doanh 5.1.Kế toán TSCĐ hữu hình Kieåm keâ ñònh kyø 17 211-TSCÑ nhaän veà 214 211_TSCÑ trao ñoåi Giaù trò coøn laïi Giaù trò khaáu hao 5.1.Kế toán TSCĐ hữu hình  Trường hợp TSCĐ mua dưới hình thức trao đổi với TSCĐ hữu hình tương tự Kieåm keâ ñònh kyø 18 811 214 211_TSCÑ trao ñoåi Giaù trò coøn laïi Giaù trò khaáu hao  Trường hợp TSCĐ mua dưới hình thức trao đổi với TSCĐ hữu hình không tương tự (qua 4 bước)  Khi giao TSCĐ hữu hình cho bên trao đổi (bước 1) 5.1.Kế toán TSCĐ hữu hình CHƯƠNG 5: KẾ TOÁN TÀI SẢN CỐ ĐỊNH NguyenQuocNhat-nhatnq.faa@gmail.com 4 Kieåm keâ ñònh kyø 19 131 3331 711 (giaù trò hôïp lyù cuûa TSCÑ ñöa ñi trao ñoåi) Thueá GTGT phaûi noäp (neáu coù)  Ghi tăng thu nhập do trao đổi TSCĐ (bước 2) 5.1.Kế toán TSCĐ hữu hình Kieåm keâ ñònh kyø 20 211-TSCÑ nhaän veà 133 131 (giaù trò hôïp lyù cuûa TSCÑ nhaän ñöôïc do trao ñoåi) (thueá GTGT ñöôïc khaáu tröø (neáu coù)  Ghi tăng TSCĐ khi nhận được do trao đổi (bước 3) 5.1.Kế toán TSCĐ hữu hình Kieåm keâ ñònh kyø 21 5.1.Kế toán TSCĐ hữu hình 131111,112 (giaù trò hôïp lyù cuûa TSCÑ ñi trao ñoåi < giaù trò hôïp lyù cuûa TSCÑ nhaän veà ) (giaù trò hôïp lyù cuûa TSCÑ ñi trao ñoåi < giaù trò hôïp lyù cuûa TSCÑ nhaän veà )  Xử lý chênh lệch do trao đổi (bước 4) Kieåm keâ ñònh kyø 22 5.1.Kế toán TSCĐ hữu hình 5.1.7.2. Phương pháp hạch toán các nghiệp vụ kinh tế chủ yếu về giảm TSCĐ  Khi nhượng bán TSCĐ 214 811 211 (giaù trò hao moøn) (giaù trò coøn laïi) Ghi giảm TSCĐ Kieåm keâ ñònh kyø 23 5.1.Kế toán TSCĐ hữu hình 111,112,131, 3331 711 (thu nhaäp do nhöôïng baùn) Thueá GTGT phaûi noäp (neáu coù) 811 133 111,112,. . (chi phí do nhöôïng baùn) Thueá GTGT (neáu coù) Thu nhập do bán TSCĐChi phí bán TSCĐ  Khi nhượng bán TSCĐ Kieåm keâ ñònh kyø 24 5.2.Kế toán TSCĐ vô hình 5.2.1. Khaùi nieäm TSCÑ voâ hình laø taøi saûn : – Khoâng coù hình thaùi vaät chaát; – Xaùc ñònh ñöôïc giaù trò; – Do doanh nghieäp naém giöõ, söû duïng trong SXKD, cung caáp dòch vuï hoaëc cho caùc ñoái töôïng khaùc thueâ phuø hôïp vôùi tieâu chuaån ghi nhaän TSCÑ voâ hình. CHƯƠNG 5: KẾ TOÁN TÀI SẢN CỐ ĐỊNH NguyenQuocNhat-nhatnq.faa@gmail.com 5 Kieåm keâ ñònh kyø 25 5.1.Kế toán TSCĐ Vô Hình 5.2.2. Tieâu chuaån ghi nhaän Moät taøi saûn ñöôïc ghi nhaän laø TSCÑ voâ hình phaûi thoûa maõn ñoàng thôøi: Ñònh nghóa veà TSCÑ voâ hình; vaø 3 tieâu chuaån ghi nhaän sau:  a. Chắc chắn thu được lợi ích kinh tế trong tương lai từ việc sử dụng tài sản đó;  b. Có thời gian sử dụng trên 1 năm trở lên;  c. Nguyên giá tài sản phải được xác định một cách tin cậy và có giá trị từ 30.000.000 đồng (mười triệu đồng) trở lên. Kieåm keâ ñònh kyø 26 5.2.3.Taøi khoaûn söû duïng Taøi khoaûn 213 - TSCÑ voâ hình coù 7 taøi khoaûn caáp 2:  TK 2131 – Quyeàn söû duïng ñaát  TK2132 – Quyeàn phaùt haønh  TK2133 – Baûn quyeàn, baèng saùng cheá  TK2134 – Nhaõn hieäu haøng hoùa  TK 2135 – Phaàn meøn maùy vi tính  TK 2136 – Giaáy pheùp vaø giaáy pheùp nhöôïng quyeàn  TK2138 – TSCÑ voâ hình khaùc Caùc nguyeân taéc tính giaù vaø phöông phaùp haïch toaùn töông töï nhö TSCÑ höõu hình. 5.2.Kế toán TSCĐ vô hình Kieåm keâ ñònh kyø 27 5.3.Kế toán khấu TSCĐ 5.3.1. Caùc khaùi nieäm  Khaáu hao laø söï phaân boå moät caùch coù heä thoáng giaù trò phaûi khaáu hao cuûa TSCÑ trong suoát thôøi gian söû duïng höõu ích cuûa taøi saûn ñoù. Giaù trò phaûi khaáu hao laø nguyeân giaù cuûa TSCÑ höõu hình ghi treân baùo caùo taøi chính, tröø (-) giaù trò thanh lyù öôùc tính cuûa taøi saûn ñoù.  Thôøi gian söû duïng höõu ích laø thôøi gian maø TSCÑ phaùt huy ñöôïc taùc duïng cho saûn xuaát, kinh doanh.  Giaù trò thanh lyù laø giaù trò öôùc tính thu ñöôïc khi heát thôøi gian söû duïng höõu ích cuûa taøi saûn, sau khi tröø chi phí thanh lyù öôùc tính. Kieåm keâ ñònh kyø 28 5.3.1.Caùc phöông phaùp khaáu hao TSCÑ  Phöông phaùp khaáu hao ñöôøng thaúng:  Phöông phaùp khaáu hao theo soá dö giaûm daàn;  Phöông phaùp khaáu hao theo soá löôïng saûn phaåm. 5.3.Kế toán khấu hao TSCĐ Kieåm keâ ñònh kyø 29 5.3.Kế toán khấu TSCĐ 5.3.1.1.Phöông phaùp khaáu hao ñöôøng thaúng: 12 Möùc trích khaáu hao trung bình haøng naêm = Möùc trích haáu hao trung bình haøng thaùng Thôøi gian söû duïng Nguyeân giaù TSCÑ = Möùc trích khaáu hao trung bình haøng naêm cuûa TSCÑ Kieåm keâ ñònh kyø 5.3.Kế toán khấu TSCĐ Möùc trích khaáu hao haøng naêm cuûa TSCÑ = Giaù trò coøn laïi cuûa TSCÑ x Tyû leä khaáu hao nhanh Tyû leä khaáu hao nhanh (%) = Tyû leä khaáu hao TSCÑ theo phöông phaùp ñöôøng thaúng x Heä soá ñieàu chænh Thôøi gian söû duïng TSCÑ Heä soá ñieàu chænh T < hoaëc = 4 naêm 1,5 4 < T < hoaëc = 6 naêm 2,0 T > 6 naêm 2,5 - Heä soá ñieàu chænh 5.3.1.2.Phöông phaùp khaáu hao theo soá dö giaûm daàn: CHƯƠNG 5: KẾ TOÁN TÀI SẢN CỐ ĐỊNH NguyenQuocNhat-nhatnq.faa@gmail.com 6 Kieåm keâ ñònh kyø 31 5.3.1.3.Phöông phaùp khaáu hao theo soá löôïng saûn phaåm 5.3.Kế toán khấu TSCĐ Möùc trích khaáu hao trong thaùng (naêm) cuûa TSCÑ = Soá löôïng saûn phaåm saûn xuaát trong thaùng (naêm) x Möùc trích khaáu hao bình quaân tính cho 1 ñôn vò saûn phaåm Möùc trích khaáu hao bình quaân tính cho 1 ñôn vò saûn phaåm = Nguyeân giaù TSCÑ Saûn löôïng theo coâng suaát thieát keá Kieåm keâ ñònh kyø 32 5.3.2. Phöông phaùp haïch toaùn khaáu hao 5.3.Kế toán khấu TSCĐ Taøi khoaûn söû duïng TK 214 “Hao moøn TSCÑ” 214 623,627,641,642 trích khaáu hao Kieåm keâ ñònh kyø 33 5.4.Kế toán TSCĐ thuê tài chính (Tham khảo) 5.4.1. Khaùi nieäm Thueâ taøi chính: Taøi saûn maø beân cho thueâ coù söï chuyeån giao phaàn lôùn ruûi ro vaø lôïi ích gaén lieàn vôùi quyeàn sôû höõu taøi saûn cho beân thueâ. Quyeàn sôû höõu taøi saûn coù theå chuyeån giao vaøo cuoái thôøi haïn thueâ. Kieåm keâ ñònh kyø 34 5.4.2. Tiêu chuẩn ghi nhận tài sản cố định thuê tài chính Ñeå ñöôïc coi laø thueâ taøi chính khi hôïp ñoàng thueâ thoûa maõn ít nhaát 1 trong 5 ñieàu kieän: 1. Beân cho thueâ chuyeån giao quyeàn sôû höõu TS cho beân thueâ khi heát thôøi haïn thueâ; 2. Taïi thôøi ñieåm khôûi ñaàu thueâ TS, beân thueâ coù quyeàn löïa choïn mua laïi TS thueâ vôùi möùc giaù öôùc tính thaáp hôn giaù trò hôïp lyù vaøo cuoái thôøi haïn thueâ; 5.4.Kế toán TSCĐ thuê tài chính Kieåm keâ ñònh kyø 35 5.4.2. Tieâu chuaån ghi nhaän TSCÑ 3. Thôøi haïn thueâ toái thieåu phaûi chieám phaàn lôùn thôøi gian söû duïng kinh teá cuûa TS cho duø khoâng coù söï chuyeån giao quyeàn sôû höõu; 4. Taïi thôøi ñieåm khôûi ñaàu thueâ, giaù trò hieän taïi cuûa khoaûn thanh toaùn tieàn thueâ toái thieåu chieám phaàn lôùn (töông ñöông) giaù trò hôïp lyù cuûa TS thueâ; 5. TS thueâ thuoäc loaïi chuyeân duøng maø c æ coù beân thueâ coù khaû naêng söû duïng khoâng caàn coù söï thay ñoåi, söûa chöõa lôùn naøo. 5.4.Kế toán TSCĐ thuê tài chính Kieåm keâ ñònh kyø 36 5.4.Kế toán TSCĐ thuê tài chính  Hôïp ñoàng thueâ TS cuõng ñöôïc coi laø hôïp ñoàng thueâ taøi chính neáu thoûa maõn ít nhaát moät trong ba (3) tröôøng hôïp sau: 1. Neáu beân thueâ huûy hôïp ñoàng vaø ñeàn buø toån thaát phaùt sinh lieân quan ñeán vieäc huûy hôïp ñoàng cho beân cho thueâ; 2. Thu nhaäp hoaëc toån thaát do söï thay ñoåi giaù trò hôïp lyù cuûa giaù trò coøn laïi cuûa taøi saûn thueâ gaén vôùi beân thueâ; 3. Beân thueâ coù khaû naêng tieáp tuïc thueâ laïi TS sau khi heát haïn hôïp ñoàng thueâ vôùi tieàn thueâ thaáp hôn giaù thueâ thò tröôøng.