Kế toán tài chính - Chương 3: Kế toán hoạt động xây lắp

CHƯƠNG 3KẾ TOÁN HOẠT ĐỘNG XÂY LẮP(Accounting for Construction Companies)Lớp kế toán doanh nghiệp MỤC TIÊUĐặc điểm chung hoạt động xây lắp Tổ chức kế toán CPSX và tính giá thành sản phẩm xây lắp.Ghi nhận doanh thu và chi phí HĐXD theo các trường hợp.Trình bày thông tin về doanh thu và chi phí HĐXD theo VAS 15- HĐXD.Tài liệu :- Thông tư số 200/2014/TT-BTC VAS15 “HĐXD” NỘI DUNG3.1 Đặc điểm DN xây lắp 3.2 Kế toán CPSX và tính giá thành sản phẩm xây lắp3.3 Kế toán trường hợp nhà thầu được thanh toán theo tiến độ kế hoạch và được thanh toán theo giá trị khối lượng thực hiện.3.4 Kế toán bảo hành CT xây dựng sau khi bàn giao cho khách hàng.3.5 Kế toán trường hợp DN xây dựng BĐS để bán3.6 Thông tin trình bày trên báo cáo tài chính 3.1 ĐẶC ĐIỂM DNXL3.1.1 Đặc điểm hoạt động của DNXL.- Nhà thầu thực hiện các HĐXD đã ký sau khi trúng thầu hoặc được chỉ định thầu. Bàn giao CT, HMCT...hoàn thành cho khách hàng chính là quá trình tiêu thụ sản phẩm xây lắp.- Việc thi công xây dựng CT có đặc điểm, tiêu chuẩn kỹ thuật riêng biệt.Kỳ tính giá thành sản phẩm xây lắp tùy thuộc phương thức thanh toán giữa nhà thầu và khách hàng Giá trị dự toán có thể được lập cho từng CT, HMCT, khối lượng xây lắp hoàn thành. - Sản phẩm xây lắp cố định tại nơi thi công. 3.1.2 Nội dung, nguyên tắc hạch toán doanh thu, chi phí của các HĐXD.Theo VAS15 “HĐXD”HĐXD với giá cố định: nhà thầu chấp thuận một mức giá cố định cho toàn bộ hợp đồng hoặc một đơn giá cố định trên đơn vị sản phẩm hoàn thành. HĐXD với chi phí phụ thêm: nhà thầu được hoàn lại các chi phí thực tế được phép thanh toán, cộng thêm một khoản được tính bằng tỉ lệ phần trăm trên những chi phí này hoặc được tính thêm một khoản phí cố định.3.1.2.1 Nguyên tắc ghi nhận và xác định doanh thu của HĐXD  Các khoản tăng, giảm khi thực hiện hợp đồng, tiền thưởng và các khoản khác (nếu có khả năng làm thay đổi doanh thu )Khoản thanh toán khác mà nhà thầu thu được từ khách hàng hay một bên khác để bù đắp cho các chi phí không bao gồm trong giá hợp đồng.Doanh thu ban đầu được ghi trong hợp đồng;DOANH THU HỢP ĐỒNG XD3.1.2.1 Ghi nhận doanh thu của HĐXD.a)Trường hợp nhà thầu được thanh toán theo tiến độ kế hoạch: doanh thu được ghi nhận tương ứng với phần công việc đã hoàn thành do nhà thầu tự xác định b)Trường hợp nhà thầu được thanh toán theo giá trị khối lượng thực hiện: doanh thu được ghi nhận tương ứng với phần công việc đã hoàn thành thực tế.3.1.2.2 Chi phí của HĐXD: Chi phí hợp đồng XDa/Chi phí liên quan trực tiếp đến từng hợp đồng,-CP nhân công-CP nguyên VL + th/bi-Khấu hao MMTB và các TSCĐ khác-CP vận chuyển, lắp đặt, tháo dỡ MMTB, VLCP thiết kế-CP dự tính để sửa chữa và bảo hành CT.c/ Các chi phí khác có thể thu lại từ khách hàng theo các điều khoản của hợp đồng như chi phí giải phóng mặt bằng, chi phí triển khai... mà khách hàng phải trả lại cho nhà thầu đã được qui định trong HĐXD.b/Chi phí chung liên quan đến các hợp đồng,-Chi phí bảo hiểm.-Chi phí thiết kế và trợ giúp kỹ thuật không liên quan trực tiếp đến một hợp đồng -Chi phí quản lý chung trong XD.-Các chi phí đi vay(được vốn hóa)phân bổ cho từng hợp đồng 3.1.3 Đặc điểm kế toán CPSX và tính giá thành trong DNXL.- Đối tượng tập hợp CPSX và tính giá thành: từng HĐXD, trong đó có thể hạch toán CPSX theo từng CT, HMCT hay từng giai đoạn công việc.- Phương pháp tập hợp chi phí: từng hợp đồng, từng sản phẩm hay nhóm sản phẩm hay các giai đoạn, khối lượng công tác xây lắp có giá trị dự toán riêng.- Phương pháp tính giá thành: phương pháp trực tiếp, có thể kết hợp với phương pháp hệ số hoặc tỷ lệ, phương pháp tổng cộng chi phí.3.1.3 Đặc điểm kế toán CPSX và tính giá thành trong DNXLCấu tạo CPSX xây lắp:+ Chi phí vật liệu trực tiếp+ Chi phí nhân công trực tiếp+ Chi phí sử dụng MTC+ CPSX chung3.1.3 Đặc điểm kế toán CPSX và tính giá thành trong DNXLGiá trị dự toán là giá trị sản phẩm xây lắp được xây dựng trên cơ sở thiết kế kỹ thuật đã duyệt, các định mức kinh tế kỹ thuật do Nhà nước qui định, tính theo đơn giá tổng hợp cho từng khu vực thi công và phần lợi nhuận định mức của nhà thầuGiá thành dự toán = Giá trị dự toán – Lãi định mức – thuế GTGT- Giá thành kế hoạch được tính theo điều kiện cụ thể của nhà thầu về biện pháp thi công, các định mức và đơn giá áp dụng trong DN.- Giá thành thực tế: toàn bộ chi phí thực tế đã bỏ ra để hoàn thành công tác xây lắp và được xác định theo số liệu kế toán.3.2 KẾ TOÁN CPSX VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM XÂY LẮP3.2.1 Kế toán chi phí NVL trực tiếpChi phí NVL trực tiếp: vật liệu chính, vật liệu phụ, các cấu kiện, các bộ phận rời, vật liệu tham gia cấu thành nên thực thể sản phẩm xây lắp*TK sử dụng : TK 621 - Chi phí NVL trực tiếp*Nguyên tắc kế toán :-NVL tính trực tiếp cho CT, HMCT, hay phân bổ cho từng đối tượng xây lắp theo tiêu thức phù hợp.-Cuối kỳ hay khi CT hoàn thành phải kiểm kê số vật liệu còn lại tại công trường. 3.2.1 Kế toán chi phí NVL trực tiếp3.2.2 Kế toán chi phí nhân công trực tiếpChi phí nhân công trực tiếp trong xây lắp không bao gồm các khoản trích BHXH, BHYT, KPCĐ của công nhân trực tiếp sản xuất xây lắp*TK sử dụng : TK 622 - Chi phí nhân công trực tiếp*Nguyên tắc kế toán :- Chi phí nhân công trực tiếp tính cho CT, HMCT hay được phân bổ cho từng đối tượng xây lắp theo tiêu thức phù hợp3.2.2 Kế toán chi phí nhân công trực tiếp3.2.3 Kế toán chi phí sử dụng MTCMTC: máy nghiền đá, máy trộn bêtông, máy san nền, máy xúc, máy vận thăng, máy cạp chuyển, cần cẩu ...Chi phí sử dụng MTC gồm: Chi phí nhân côngChi phí vật liệuChi phí dụng cụ phục vụ MTC. Chi phí khấu hao MTC.Chi phí dịch vụ mua ngoàiChi phí bằng tiền khác3.2.3.1 Phân loại chi phí sử dụng MTC:Chi phí tạm thời: Chi phí phát sinh một lần tương đối lớn, khi phát sinh thường không tính hết một lần vào chi phí sử dụng máy mà được phân bổ dần theo thời gian sử dụng máy. Chi phí thường xuyên: -Chi phí nhiên liệu .-Lương chính, lương phụ, phụ cấp của công nhân điều khiển và công nhân phục vụ máy.-Khấu hao máy -Chi phí thuê máy (nếu có)-Chi phí SCTX MTC.-Các chi phí khácChi phí sử dụng MTC 3.2.3.2 Kế toán chi phí sử dụng MTC:*TK sử dụng :-TK 623: nhà thầu không tổ chức đội xe MTC riêng hoặc có tổ chức đội xe MTC nhưng không tổ chức kế toán riêng cho đội.+TK 6231: lương chính, lương phụ, phụ cấp lương phải trả công nhân điều khiển máy, kể cả công nhân phục vụ máy.(không bao gồm khoản trích BHXH, BHYT, KPCĐ, BH TN của công nhân sử dụng máy và phục vụ MTC.)-TK 154: nhà thầu tổ chức đội MTC riêng biệt, được phân cấp hạch toán và có tổ chức kế toán riêng3.2.3.2 Kế toán chi phí sử dụng MTC:*Nguyên tắc kế toán :-TK 623 chỉ được dùng khi nhà thầu xây lắp CT theo phương thức thi công hỗn hợp vừa thủ công vừa kết hợp bằng máy. -Nếu nhà thầu xây lắp CT hoàn toàn theo phương thức bằng máy thì không dùng TK 623 mà tập hợp toàn bộ chi phí trực tiếp vào TK 621,622,627.Phần chi phí sử dụng MTC vượt mức bình thường cũng không được tính vào giá thành CT mà được kết chuyển ngay vào TK6323.2.3.2 Kế toán chi phí sử dụng MTC:3.2.3.2 Kế toán chi phí sử dụng MTC:3.2.3.2 Kế toán chi phí sử dụng MTC:3.2.3.2 Kế toán chi phí sử dụng MTC:3.2.4 Kế toán CPSX chung*TK sử dụng:TK 627- CPSX chung: +TK 6271 : Chi phí nhân viên phân xưởng: lương chính, lương phụ, phụ cấp lương, phải trả cho nhân viên quản lý đội xây dựng, tiền ăn giữa ca của nhân viên quản lý đội xây dựng; khoản trích BHXH, BHYT, KPCĐ, BH TN của nhân viên quản lý tổ đội thi công...và bao gồm thêm khoản trích BHXH, BHYT, KPCĐ, BH TN của công nhân trực tiếp xây lắp, công nhân sử dụng và phục vụ MTC.3.2.4 Kế toán CPSX chung+TK 6272 : Chi phí vật liệu :để sửa chữa, bảo dưỡng TSCĐ, công cụ dụng cụ thuộc đội xây dựng, chi phí lán trại tạm thời...Trường hợp vật liệu sử dụng luân chuyển (ván khuôn) thì kế toán phân bổ dần theo kế hoạch, giá trị vật liệu phụ đi kèm và công lắp dựng tháo dỡ thì tính trực tiếp vào CT liên quan.Trường hợp lán trại tạm: phân bổ dần theo thời gian sử dụng CT tạm hoặc theo thời gian thi công (nếu thời gian thi công ngắn hơn thời gian sử dụng CT tạm)3.2.4 Kế toán CPSX chung*Nguyên tắc kế toán :Chi phí chung được tập hợp theo từng địa điểm thi công, khu vực thi công, từng công trường, hoặc được phân bổ cho từng đối tượng xây lắp theo tiêu thức phù hợp.3.2.4 Kế toán CPSX chung3.2.5 Kế toán chi phí xây lắp phụBộ phận xây lắp phụ thực hiện:Xây dựng tháo dỡ các CT tạm thời.Sửa chữa TSCĐ là nhà cửa, vật kiến trúc.Thanh lý TSCĐ là nhà cửa, vật kiến trúc.Kế toán sử dụng chi tiết TK 154 để tập hợp chi phí và tính giá thành hoạt động xây lắp phụ. Tương tự như kế toán CPSX phụ trong sản xuất công nghiệp.3.2.6 Kế toán tổng hợp CPSX và tính giá thành sản phẩm xây lắp*TK sử dụng: TK 154 – CPSX, kinh doanh dở dang (kế toán hàng tồn kho theo PPKKTX)TK 1541 - Xây lắpTK 1542 - Sản phẩm khác TK 1543 - Dịch vụTK 1544 - Chi phí bảo hành xây lắpChi phí NVL trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp vượt mức bình thường và CPSX chung cố định không phân bổ không được tính vào giá thành CT xây lắp mà được hạch toán vào giá vốn hàng bán trong kỳ.3.2.6 Kế toán tổng hợp CPSX và tính giá thành sản phẩm xây lắp*Nguyên tắc kế toán :-TK154 chi tiết theo từng đối tượng tập hợp CPSX, theo địa điểm phát sinh chi phí, theo từng CT, HMCT...-Việc tập hợp CPSX, tính giá thành phải theo từng CT, HMCT và theo các khoản mục + Chi phí vật liệu; + Chi phí nhân công; + Chi phí sử dụng MTC; + Chí phí chung.3.2.6 Kế toán tổng hợp CPSX và tính giá thành sản phẩm xây lắpLưu ý những trường hợp thuộc ngành:- Các chi phí của hợp đồng không thể thu hồi:Nợ TK 632 Có TK 154- Nhập kho vật liệu thừa khi kết thúc HĐXD, phế liệu thu hồi từ CT. Nợ TK 152 Có TK 154- Nếu bán ngay vật liệu thừa khi kết thúc HĐXD, phế liệu thu hồi từ CT. Nợ TK 111,112 Có TK 154, 3331Lưu ý những trường hợp thuộc ngành:Trường hợp nhượng bán, thanh lý máy móc thiết bị thi công chuyên dùng cho một HĐXD và đã khấu hao hết khi kết thúc HĐXD:Thu nhập do thanh lý nhượng bán: Nợ TK 111,112... Có TK 154 Có TK 3331Chi phí thanh lý nhượng bán máy móc thiết bị Nợ TK 154,133 - Có TK 111,112...- Ghi giảm máy móc thiết bị thi công chuyên dùng Nợ TK 214 - Có TK 211Lưu ý những trường hợp thuộc ngành:Lưu ý những trường hợp thuộc ngành:DN cần kiểm kê, đánh giá sản phẩm dở dang để tính giá thành khối lượng xây lắp hoàn thành. Các phương pháp đánh giá sản phẩm dở dang:Xác định theo chi phi thực tế phát sinh; Xác định theo tỷ lệ hoàn thành sản phẩm; Xác định theo đơn giá dự toán. 3.3 KẾ TOÁN TRƯỜNG HỢP NHÀ THẦU ĐƯỢC THANH TOÁN THEO TIẾN ĐỘ KẾ HOẠCH VÀ ĐƯỢC THANH TOÁN THEO GIÁ TRỊ KHỐI LƯỢNG THỰC HIỆN.3.3.1 Kế toán trường hợp nhà thầu được thanh toán theo tiến độ kế hoạch*TK sử dụng: TK 337 -Thanh toán theo tiến độ kế hoạch HĐXD*Nguyên tắc kế toán :-TK này phản ánh số tiền khách hàng phải trả theo tiến độ kế hoạch và số tiền phải thu theo doanh thu tương ứng với phần công việc đã hoàn thành do nhà thầu tự xác định của HĐXD dở dang.3.3.1 Kế toán trường hợp nhà thầu được thanh toán theo tiến độ kế hoạch*Trình tự hạch toán:Doanh thu tương ứng với phần công việc đã hoàn thành (không phải hoá đơn) do nhà thầu tự xác địnhNợ TK 337 Có TK 511Lập hóa đơn theo tiến độ kế hoạch Nợ TK 131 Có TK 337, 3331 Khi khách hàng trả, hoặc ứng trước:Nợ các TK 111, 112... Có TK 1313.3.2 Kế toán trường hợp nhà thầu được thanh toán theo giá trị khối lượng thực hiện.- Lập hóa đơn trên cơ sở phần công việc đã hoàn thành được khách hàng xác nhận:Nợ các TK 111, 112, 131 Có TK 511 Có TK 3331- Khoản tiền thưởng thu được từ khách hàng:Nợ các TK 111, 112, 131 Có TK 511 Có TK 3331 - Khoản bồi thường thu được từ khách hàng hay bên khác để bù đắp cho các chi phí không bao gồm trong giá trị hợp đồng:Nợ các TK 111, 112, 131 Có TK 511 Có TK 3331 - Khi nhận được tiền thanh toán hoặc khoản ứng trước từ khách hàng:Nợ các TK 111, 112... Có TK 1313.4 KẾ TOÁN BẢO HÀNH CT XÂY DỰNG SAU KHI BÀN GIAO CHO KHÁCH HÀNG.3.4.1 Bảo hành CT*Nội dung bảo hành CT gồm: khắc phục, sửa chữa, thay thế thiết bị hư hỏng, khiếm khuyết hoặc CT vận hành sử dụng không bình thường do lỗi nhà thầu.*Thời gian bảo hành CT được tính từ ngày nhà thầu bàn giao CT, HMCT:- Không ít hơn 24 tháng đối với CT cấp đặc biệt, cấp 1.- Không ít hơn 12 tháng đối với CT cấp còn lại.3.4.1 Bảo hành CT*Mức tiền cam kết để bảo hành CT:- 3% giá trị hợp đồng đối với CT có thời hạn bảo hành không ít hơn 24 tháng.5% giá trị hợp đồng đối với CT có thời hạn bảo hành không ít hơn 12 tháng3.4.1 Bảo hành CTCó 3 trường hợp thực hiện khoản tiền cam kết bảo hành CT:Nhà thầu nộp tiền bảo hành vào TK của khách hàng và chỉ được hoàn trả sau khi kết thúc thời hạn bảo hành và được khách hàng xác nhận. Tiền bảo hành có thể được thay thế bằng thư bảo lãnh của ngân hàng có giá trị tương đương.- Tiền bảo hành có thể được cấn trừ vào tiền thanh toán khối lượng xây lắp hoàn thành.3.4.2 Kế toán bảo hành CT*TK sử dụng: TK 352 – Dự phòng phải trả , TK3522 - Dự phòng bảo hành CT xây dựng *Nguyên tắc kế toán :-Chi tiết từng CT, HMCT hoàn thành bàn giao-Nếu số dự phòng bảo hành CT xây lắp đã lập lớn hơn chi phí thực tế phát sinh thì chênh lệch được hoàn nhập ghi vào TK 711.-Chỉ các chi phí liên quan đến khoản dự phòng đã lập ban đầu mới được bù đắp bằng khoản dự phòng phải trả đó.3.4.2 Kế toán bảo hành CT*Trình tự hạch toán:- Lập dự phòng bảo hành CT khi hoàn thành:Nợ TK 627 Có TK 352(3522)- DN tự thục hiện việc bảo hành CT xây dựng+ Khi phát sinh các chi phí liên quan đến việc bảo hành CTNợ TK 621,622,627...Nợ TK 133Có các TK 112, 152, 153, 214, 331, 334, 338...3.4.2 Kế toán bảo hành CTCuối kỳ, kết chuyển chi phí bảo hành thực tế Nợ TK 154 (1544) Có TK 621,622,627...Khi việc sửa chữa bảo hành CT hoàn thành bàn giao cho khách hàngNợ TK 352(3522)Nợ TK 632 – (Chênh lệch chi phí sửa chữa và bảo hành thực tế >số dự phòng đã lập, nếu có) Có TK 154 –(1544)3.4.2 Kế toán bảo hành CT- Nếu giao cho đơn vị trực thuộc hoặc thuê ngoài thực hiện việc bảo hành CTNợ TK 352(3522)Nợ TK 632 – (Chênh lệch chi phí sửa chữa và bảo hành thực tế >số dự phòng đã lập, nếu có) Có TK 331,336...- Hết thời hạn bảo hành CT xây lắp, nếu số dự phòng phải trả về bảo hành CT > chi phí thực tế phát sinh:Nợ TK 352 (3522) Có TK 711 3.5 KẾ TOÁN TRƯỜNG HỢP DN XÂY DỰNG BĐS ĐỂ BÁNChủ đầu tư xây dựng BĐS gồm quyền sử dụng đất; nhà; hoặc nhà và quyền sử dụng đất; cơ sở hạ tầng để bán trong kỳ hoạt động kinh doanh bình thường. 3.5 Kế toán trường hợp DN xây dựng BĐS để bán*TK sử dụng:- TK154 để tập hợp chi phí xây dựng BĐS.TK1557 - Thành phẩm BĐS*Nguyên tắc ghi nhận giá gốc thành phẩm BĐS - Giá gốc thành phẩm BĐS bao gồm toàn bộ các chi phí liên quan trực tiếp tới việc đầu tư, xây dựng BĐS (kể cả các chi phí đầu tư, xây dựng cơ sở hạ tầng gắn liền với BĐS)*Nguyên tắc kế toán :- Phải hạch toán riêng trên TK 154 phần chi phí xây dựng thành phẩm BĐS, phần chi phí xây dựng TSCĐ hoặc BĐS đầu tư được phản ánh riêng trên TK 241.Nếu không hạch toán riêng được thì tập hợp chi phí đầu tư xây dựng trên TK 241. Khi CT, dự án hoàn thành bàn giao, căn cứ cách thức sử dụng tài sản trong thực tế để kết chuyển chi phí đầu tư xây dựng phù hợp với bản chất của từng loại tài sản.3.5 Kế toán trường hợp DN xây dựng BĐS để bán- Nguyên tắc trích trước chi phí để tạm tính giá vốn thành phẩm BĐS:+ Chỉ được trích trước các khoản chi phí đã có trong dự toán nhưng chưa có đủ hồ sơ, tài liệu để nghiệm thu khối lượng và phải thuyết minh chi tiết + Chỉ được trích trước cho phần BĐS đã hoàn thành, đã bán trong kỳ và đủ tiêu chuẩn ghi doanh thu.+ Chi phí trích trước được tạm tính và chi phí thực tế phát sinh được ghi nhận vào giá vốn hàng bán phải tương ứng với định mức giá vốn tính theo tổng chi phí dự toán của phần BĐS được xác định là đã bán (theo diện tích).3.5 Kế toán trường hợp DN xây dựng BĐS để bán*Nguyên tắc ghi doanh thu bán BĐS:- BĐS đã hoàn thành toàn bộ và bàn giao cho người mua, đã chuyển giao rủi ro và lợi ích gắn liền với quyền sở hữu BĐS cho người mua;- DN không còn nắm giữ quyền quản lý BĐS như người sở hữu BĐS hoặc quyền kiểm soát BĐS;- Doanh thu được xác định tương đối chắc chắn;- DN đã thu được hoặc sẽ thu được lợi ích kinh tế từ giao dịch bán BĐS;- Xác định được chi phí liên quan đến giao dịch bán BĐS.3.5 Kế toán trường hợp DN xây dựng BĐS để bán*Nguyên tắc ghi doanh thu BĐS phân lô bán nền:- Đã chuyển giao rủi ro và lợi ích gắn liền với quyền sử dụng đất cho người mua; - Doanh thu được xác định tương đối chắc chắn;- Xác định được chi phí liên quan đến giao dịch bán nền đất;- DN đã thu được hoặc chắc chắn sẽ thu được lợi ích kinh tế từ giao dịch bán nền đất.3.5 Kế toán trường hợp DN xây dựng BĐS để bán3.5 Kế toán trường hợp DN xây dựng BĐS để bán 155 632 giá vốn BĐS xuất bán 111 154(133) 335 chi phí KC CP th.tế Trích trước chi phí thực tế với số tạm tính vào giá vốn p/sinh tính điều chỉnh số trích trước thừa 3.6 Thông tin trình bày trên BCTC Báo cáo tài chínhBảng CĐKT-Hàng tồn kho-Dự phòng phải trả -Chi phí phải trả -Phải thu (phải trả ) theo tiến độ kế hoạch-Phải thu khách hàng (khách hàng ứng trước)BCKQKD-Doanh thu -Giá vốn Thuyết minh BCTC-Hàng tồn kho: thành phẩm BĐS, Chi phí SXKDDD -PP ghi nhận doanh thu và xác định công việc hoàn thành.-Tổng doanh thu ghi nhận lũy kế đến thời điểm báo cáo.Tóm tắtHoạt động sản xuất xây lắp có nhiều điểm đặc thù riêng .CPSX theo 4 khoản mục: Chi phí VL trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp, chi phí sử dụng MTC và CPSX chung .Thanh toán trong xây lắp theo 2 trường hợp: Thanh toán theo tiến độ kế hoạchThanh toán theo khối lượng công việc hoàn thành nghiệm thu .Dự phòng phải trả về bảo hành xây lắp.