Khảo sát sự hài lòng của sinh viên đối với hoạt động đào tạo tại trường đại học khoa học tự nhiên, đại học quốc gia thành phố Hồ Chí Minh

ðẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI VIỆN ðẢM BẢO CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC NGUYỄN THỊ THẮM KHẢO SÁT SỰ HÀI LÒNG CỦA SINH VIÊN ðỐI VỚI HOẠT ðỘNG ðÀO TẠO TẠI TRƯỜNG ðẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN, ðẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ Thành phố Hồ Chí Minh – 2010 ðẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI VIỆN ðẢM BẢO CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC NGUYỄN THỊ THẮM KHẢO SÁT SỰ HÀI LÒNG CỦA SINH VIÊN ðỐI VỚI HOẠT ðỘNG ðÀO TẠO TẠI TRƯỜNG ðẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN, ðẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Chuyên ngành: ðo lường và ðánh giá trong Giáo dục (Chuyên ngành ñào tạo thí ñiểm) LUẬN VĂN THẠC SĨ Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS LÊ ðỨC NGỌC Thành phố Hồ Chí Minh – 2010 i LỜI CAM ðOAN Tôi tên: Nguyễn Thị Thắm Học viên cao học lớp ðo lường ðánh giá trong Giáo dục khóa 2008 – TP. Hồ Chí Minh. Tôi xin cam ñoan ñây là nghiên cứu do tôi thực hiện. Các số liệu, kết luận trình bày trong luận văn này là trung thực và chưa ñược công bố ở các nghiên cứu khác. Tôi xin chịu trách nhiệm về nghiên cứu của mình. Học viên Nguyễn Thị Thắm ii LỜI CẢM ƠN Với tất cả sự chân thành, tôi xin bày tỏ lời cảm ơn ñến PGS. TS Lê ðức Ngọc, người thầy ñáng kính ñã tận tâm hướng dẫn, chỉ bảo ñể tôi hoàn thành luận văn này một cách tốt nhất. Tôi cũng xin bày tỏ lòng biết ơn ñến Ban Giám ñốc Viện ðảm bảo Chất lượng Giáo dục, ðH Quốc gia Hà Nội; Ban Giám ñốc Trung tâm Khảo thí và ðánh giá Chất lượng ðào tạo, ðH Quốc gia TPHCM ñã tạo ñiều kiện ñể cho tôi có cơ hội ñược tiếp xúc và học tập những kiến thức mới. ðo lường và ðánh giá trong Giáo dục là chuyên ngành ñào tạo Thạc sĩ ñầu tiên trong khu vực phía Nam, tôi rất vinh dự khi ñược trở thành thành viên của khóa học này. Xin trân trọng gửi lời cảm ơn ñến các Giảng viên ñã tham gia giảng dạy khóa học vì ñã cung cấp, chia sẻ những kiến thức quý báu về ðo lường và ðánh giá trong Giáo dục cho tôi cũng như các học viên khác. ðặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc ñến TS Trần Cao Vinh, Trường ðH Khoa học Tự nhiên, ðHQG TP.HCM, nguời Thầy ñã nhiệt tình hướng dẫn tôi từ thời sinh viên. ðến khi trở thành học viên, Thầy vẫn luôn ñóng góp cho tôi những ý kiến quý giá và tạo mọi ñiều kiện thuận lợi ñể tôi thực hiện luận văn tại Trường. Xin cảm ơn Ba Mẹ, người luôn thương yêu, chăm sóc và bao dung tôi từ lúc bé ñến lúc trưởng thành. Xin cảm ơn các Anh, Chị và các Bạn vì ñã luôn bên cạnh, ñộng viên tôi hoàn thành luận văn này. iii MỤC LỤC LỜI CAM ðOAN ...................................................................................................i LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................ii MỤC LỤC.............................................................................................................iii DANH MỤC CÁC BẢNG ...................................................................................vii DANH MỤC CÁC HÌNH.....................................................................................ix DANH MỤC CÁC HỘP.......................................................................................ix MỞ ðẦU ................................................................................................................1 1. Lý do chọn ñề tài ..........................................................................................1 2. Mục ñích nghiên cứu của ñề tài.....................................................................3 3. Phạm vi nghiên cứu ......................................................................................3 4. Câu hỏi nghiên cứu và giả thuyết nghiên cứu................................................3 5. Khách thể và ñối tượng nghiên cứu:..............................................................4 6. Phương pháp tiếp cận nghiên cứu .................................................................4 6.1 Dạng thiết kế nghiên cứu:.....................................................................4 6.2 Công cụ thu thập dữ liệu, các biến số và các tư liệu: .............................4 7. Quy trình chọn mẫu nghiên cứu....................................................................5 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN ...............................................................................6 1.1 Quan niệm về chất lượng dịch vụ..................................................................6 1.2 Sự hài lòng của khách hàng và các mô hình ño lường sự hài lòng của khách hàng .....................................................................................................................9 1.2.1 ðịnh nghĩa sự hài lòng của khách hàng .............................................9 1.2.2 Các mô hình ño lường sự hài lòng của khách hàng ..........................10 Chương 2. TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU..........................................................15 Chương 3. BỐI CẢNH VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU..........................25 3.1 Hoạt ñộng ñào tạo của trường ðH KHTN...................................................25 3.2 Phương pháp nghiên cứu ............................................................................28 3.2.1 Thiết kế công cụ ñiều tra khảo sát (bảng hỏi) ......................................28 iv 3.2.2 Thiết kế nghiên cứu..............................................................................32 Chương 4. SỰ HÀI LÒNG CỦA SINH VIÊN ðỐI VỚI HOẠT ðỘNG ðÀO TẠO TẠI TRƯỜNG ðH KHTN ........................................................................34 4.1 ðặc ñiểm của mẫu nghiên cứu ....................................................................34 4.2 ðánh giá bảng hỏi.......................................................................................36 4.2.1 Hệ số tin cậy Cronbach Alpha .............................................................36 4.2.2 Phân tích nhân tố khám phá (EFA - exploratory factor analysis)........36 4.2.3 Kiểm ñịnh sự phù hợp của mô hình – phân tích hồi quy .......................42 4.3 Thang sự hài lòng của sinh viên ñối với hoạt ñộng ñào tạo tại trường ðH KHTN, ðHQG TPHCM........................................................................................46 4.3.1 Sự hài lòng của sinh viên ñối với kỹ năng chung sinh viên ñạt ñược sau khóa học.........................................................................................................46 4.3.2 Sự hài lòng của SV ñối với Trình ñộ và sự tận tâm của GV..................48 4.3.3 Sự hài lòng của SV ñối với Sự phù hợp và mức ñộ ñáp ứng của chương trình ñào tạo...................................................................................................50 4.3.4 Sự hài lòng của SV ñối với Trang thiết bị phục vụ học tập. ..................53 4.3.5 Sự hài lòng của SV ñối với ðiều kiện học tập ......................................54 4.3.6 Sự hài lòng của sinh viên ñối với Mức ñộ ñáp ứng công tác hành chính của Nhà trường ..............................................................................................56 4.3.7 Sự hài lòng của sinh viên ñối với 7 nhân tố còn lại ..............................58 4.3.7.1 Sự hài lòng của sinh viên ñối với nhân tố Phương pháp giảng dạy và kiểm tra .........................................................................................................58 4.3.7.2 Sự hài lòng của SV ñối với nhân tố Công tác kiểm tra, ñánh giá ......60 4.3.7.3 Sự hài lòng của sinh viên ñối với nhân tố Sự phù hợp trong tổ chức ñào tạo .........................................................................................................61 4.3.7.4 Sự hài lòng của sinh viên ñối với nhân tố Thư viện ..........................62 4.3.7.5 Sự hài lòng của sinh viên ñối với nhân tố Giáo trình........................63 4.3.7.6 Sự hài lòng của sinh viên ñối với nhân tố Thông tin ñào tạo ............64 v 4.3.7.7 Sự hài lòng của sinh viên ñối với nhân tố Nội dung chương trình ñào tạo và rèn luyện sinh viên ..............................................................................65 4.4 ðánh giá chung và Kiểm ñịnh các giả thuyết nghiên cứu ............................67 4.4.1 Kiểm ñịnh giả thuyết H01: giới tính không có ảnh hưởng ñến sự hài lòng ñối với hoạt ñộng ñào tạo tại trường ðH KHTN.............................................68 4.4.2 Kiểm ñịnh giả thuyết H02: không có sự khác nhau giữa các ngành học về sự hài lòng của sinh viên ñối với hoạt ñộng ñào tạo tại trường ðH KHTN.....68 4.4.3 Kiểm ñịnh giả thuyết H03: Không có sự khác nhau về sự lài lòng ñối với hoạt ñộng ñào tạo tại trường ðH KHTN theo năm học của sinh viên .............69 4.4.4 Kiểm ñịnh giả thuyết H04: Kết quả học tập của sinh viên không ảnh hưởng ñến sự hài lòng ñối với hoạt ñộng ñào tạo tại trường ðH KHTN.........71 4.4.5 Kiểm ñịnh giả thuyết H05: Hộ khẩu thường trú của sinh viên trước khi nhập trường không liên quan ñến sự hài lòng của sinh viên ñối với hoạt ñộng ñào tạo tại trường ðH KHTN.........................................................................72 4.4.6 Kiểm ñịnh giả thuyết H06: Không có mối liên hệ giữa sự hài lòng của sinh viên với việc lựa chọn lại ngành mà sinh viên ñang học ..........................73 4.4.7 Kiểm ñịnh giả thuyết H07: không có sự liên quan giữa sự hài lòng của sinh viên ñối với mức ñộ tự tin về khả năng tìm việc làm sau khi ra trường ....76 4.5 Tổng hợp kết quả ........................................................................................78 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ......................................................................80 1. Kết luận ......................................................................................................80 2. Khuyến nghị ...............................................................................................81 2.1 ðối với chương trình ñào tạo...............................................................81 2.2 ðối với ñội ngũ giảng viên...................................................................82 2.3 ðối với hoạt ñộng Tổ chức, quản lý ñào tạo ........................................85 TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................87 PHỤ LỤC ............................................................................................................91 vi DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ðHQG TP.HCM: ðại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh ðH KHTN: ðại học Khoa học Tự nhiên, ðHQG TP. HCM CNTT: Công nghệ Thông tin CNSH: Công nghệ Sinh học CSVC: Cơ sở vật chất CTðT: chương trình ñào tạo GV: Giảng viên KHMT: Khoa học Môi trường SV: Sinh viên TT: Toán – Tin học VL: Vật lý vii DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 3.1: Các thành phần của bảng hỏi .................................................................30 Bảng 4.1: ðặc ñiểm về nơi cư trú của mẫu nghiên cứu ..........................................34 Bảng 4.2: Phân loại kết quả học tập của mẫu nghiên cứu.......................................34 Bảng 4.3: Ma trận nhân tố ñã xoay trong kết quả EFA lần 1 ..................................37 Bảng 4.4: Kết quả hồi quy ña biến........................................................................43 Bảng 4.5: Kết quả kiểm ñịnh Pearson của phần dư chuẩn hóa và 13 nhân tố.........45 Bảng 4.6: Sự hài lòng của sinh viên ñối với nhân tố kỹ năng chung.......................47 Bảng 4.7: Sự hài lòng của sinh viên ñối với Giảng viên.........................................49 Bảng 4.8: Sự hài lòng của sinh viên ñối với Sự phù hợp và mức ñộ ñáp ứng của chương trình ñào tạo..............................................................................................51 Bảng 4.9: Kết quả ñánh giá của sinh viên theo các ngành ñối với tỷ lệ phân bổ giữa lý thuyết và thực hành của ngành học ....................................................................52 Bảng 4.10: Sự hài lòng của SV ñối với trang thiết bị phục vụ học tập....................54 Bảng 4.11: Kết quả ñánh giá của sinh viên về ñiều kiện học tập ............................55 Bảng 4.12: Kết quả ñánh giá của sinh viên về sự hợp lý của số lượng sinh viên trong lớp học ..................................................................................................................56 Bảng 4.13: ðánh giá của sinh viên về mức ñộ ñáp ứng công tác hành chính của nhà trường....................................................................................................................57 Bảng 4.14: ðánh giá của sinh viên về Phương pháp giảng dạy và kiểm tra............58 Bảng 4.15: ðánh giá của sinh viên về Công tác kiểm tra, ñánh giá ........................60 Bảng 4.16: ðánh giá của sinh viên về Sự phù hợp trong tổ chức ñào tạo ...............61 Bảng 4.17: ðánh giá của sinh viên ñối với Thư viện..............................................63 Bảng 4.18: ðánh giá của sinh viên về Giáo trình ...................................................63 Bảng 4.19: ðánh giá của sinh viên về Thông tin ñào tạo........................................65 Bảng 4.20: ðánh giá của sinh viên về Nội dung chương trình ñào tạo và rèn luyện sinh viên................................................................................................................66 Bảng 4.21: Kết quả ñánh giá chung sự hài lòng của sinh viên................................67 viii Bảng 4.22: Phân bố tần số về sự hài lòng của SV ñối với hoạt ñộng ñào tạo và môi trường học tập tại trường ðH KHTN.....................................................................67 Bảng 4.23: Mối liên hệ giữa giới tính với sự hài lòng của sinh viên.......................68 Bảng 4.24: Mối liên hệ giữa ngành học với sự hài lòng của sinh viên ....................69 Bảng 4.25: Mối liên hệ giữa sự hài lòng của sinh viên theo năm học .....................70 Bảng 4.26: Mối liên hệ giữa kết quả học tập và sự hài lòng của sinh viên..............71 Bảng 4.27: Mối liên hệ giữa hộ khẩu thường trú và sự hài lòng của sinh viên........72 Bảng 4.28: Mối liên hệ giữa sự hài lòng của sinh viên với việc lựa chọn lại ngành học của sinh viên ...................................................................................................74 Bảng 4.29: Kết quả lựa chọn lại ngành học và sự hài lòng của sinh viên theo từng ngành.....................................................................................................................74 Bảng 4.30: Mối liên hệ giữa sự hài lòng của sinh viên với mức ñộ tự tin về khả năng tìm việc sau khi ra trường......................................................................................76 Bảng 4.31: Mức ñộ tự tin về khả năng tìm việc sau khi ra trường theo từng ngành học ........................................................................................................................77 Bảng 4.32: Sự hài lòng của sinh viên qua 13 nhân tố .............................................79 ix DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 1.1: Mô hình chất lượng dịch vụ .....................................................................8 Hình 1.2: Mô hình chỉ số hài lòng khách hàng của Mỹ ..........................................12 Hình 1.3: Mô hình chỉ số hài lòng khách hàng các quốc gia EU ............................12 Hình 2.1: Mô hình chất lượng dịch vụ ñào tạo.......................................................19 Hình 3.1: Sơ ñồ tổ chức trường ðH KHTN ...........................................................27 Hình 3.2: Cấu trúc thứ bậc các tiêu chí sự hài lòng của sinh viên...........................29 Hình 4.1: Phân loại kết quả học tập của mẫu nghiên cứu .......................................35 Hình 4.2: Phân bố tần số về xếp loại kết quả học tập của mẫu nghiên cứu .............35 Hình 4.3: Biểu ñồ phân tán phần dư và giá trị dự ñoán của mô hình hồi quy tuyến tính ........................................................................................................................44 DANH MỤC CÁC HỘP Hộp 4.1: Phỏng vấn sâu về mong ñợi của sinh viên ñối với kết quả ñạt ñược từ khóa học ........................................................................................................................47 Hộp 4.2: Phỏng vấn sâu ý kiến của sinh viên về khả năng truyền ñạt của GV .......50 Hộp 4.3: Phỏng vấn sâu mong ñợi của sinh viên ñối với Sự phù hợp và mức ñộ ñáp ứng của chương trình ñào tạo.................................................................................50 Hộp 4.4: Phỏng vấn sâu ý kiến của sinh viên ñối với Sự phù hợp và mức ñộ ñáp ứng của chương trình ñào tạo .......................................................................................53 Hộp 4.5: Kỳ vọng của sinh viên ñối với nhà trường...............................................57 Hộp 4.6: Ý kiến của sinh viên ñối với phương pháp giảng dạy và kiểm tra............59 Hộp 4.7: Nhận xét của sinh viên về công tác kiểm tra, ñánh giá.............................60 Hộp 4.8: Ý kiến của sinh viên về sự phù hợp trong tổ chức ñào tạo .......................62 Hộp 4.9: Nhận xét của sinh viên về Thư viện ........................................................62 Hộp 4.10: Ý kiến của sinh về giáo trình.................................................................64 Hộp 4.11: Ý kiến của sinh viên về Thông tin ñào tạo.............................................65 Hộp 4.12: Kiến nghị của sinh viên về Nội dung chương trình ñào tạo....................66 1 MỞ ðẦU 1. Lý do chọn ñề tài ðã từ lâu, những vấn ñề trong giáo dục nói chung và giáo dục ñại học nói riêng luôn là ñề tài nóng bỏng lôi kéo sự chú ý của báo giới, công luận xã hội cũng như các chuyên gia và các nhà lãnh ñạo. Trước ñây, giáo dục ñược xem như một hoạt ñộng sự nghiệp ñào tạo con người mang tính phi thương mại, phi lợi nhuận nhưng qua một thời gian dài chịu sử ảnh hưởng của các yếu tố bên ngoài, ñặc biệt là tác ñộng của nền kinh tế thị trường ñã khiến cho tính chất của hoạt ñộng này không còn thuần túy là một phúc lợi công mà dần thay ñổi trở thành “dịch vụ giáo dục”. Theo ñó, giáo dục trở thành một loại dịch vụ và khách hàng (sinh viên, phụ huynh) có thể bỏ tiền ra ñể ñầu tư và sử dụng một dịch vụ mà họ cho là tốt nhất. Song song với việc chuyển từ hoạt ñộng phúc lợi công sang dịch vụ công và tư, một thị trường giáo dục dần dần hình thành và phát triển trong ñó hoạt ñộng trao ñổi diễn ra khắp nơi, tăng mạnh cả về số lượng lẫn hình thức. Các cơ sở giáo dục thi nhau ra ñời ñể ñáp ứng ñược nhu cầu của khách hàng với nhiều mô hình ñào tạo khác nhau: từ chính quy, tại chức, chuyên tu, hoàn chỉnh ñến liên thông, ñào tạo từ xa Từ ñó nảy sinh các vấn ñề như chất lượng ñào tạo kém, sinh viên ra trường không ñáp ứng nhu cầu nguồn nhân lực, sự xuống cấp ñạo ñức học ñường, chương trình và nội dung giảng dạy nặng nề và không phù hợp với thực tế... ñã xuất hiện ngày càng nhiều hơn trên mặt báo, trên các chương trình thời sự cũng như trên các phương tiện thông tin ñại chúng khác. ðiều này dẫn ñến sự hoang mang ñối với công chúng, ñặc biệt là khi họ lựa chọn trường cho con em mình theo học. Nhằm giải quyết các mối lo ngại ñó, Bộ Giáo dục và ðào tạo ñã thể hiện nỗ lực của mình trong việc quản lý chất lượng giáo dục thông qua việc ñưa Kiểm ñịnh chất lượng giáo dục vào Luật Giáo dục sửa ñổi năm 2005. Mục ñích của việc kiểm ñịnh này là giúp cho các nhà quản lý, các trường ñại học xem xét toàn bộ hoạt ñộng 2 của nhà trường một cách có hệ thống ñể từ ñó ñiều chỉnh các hoạt ñộng của nhà trường theo một chuẩn nhất ñịnh; giúp cho các trường ñại học ñịnh hướng và xác ñịnh chuẩn chất lượng nhất ñịnh và nó tạo ra một cơ chế ñảm bảo chất lượng vừa linh hoạt, vừa chặt chẽ ñó là tự ñánh giá và ñánh giá ngoài [8] Trong những năm gần ñây, ñảm bảo chất lượng mà hoạt ñộng chính là ñánh giá chất lượng ñã trở thành một phong trào rộng khắp trên toàn thế giới, trong ñ