Khóa luận Những giải pháp nhằm góp phần hạn chế rủi ro tín dụng tại NHNo&PTNT huyện PhùCát tỉnh Bình Định

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KỸ THUẬT CÔNG NGHỆ TP. HCM KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐỀ TÀI NHỮNG GIẢI PHÁP NHẰM GÓP PHẦN HẠN CHẾ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NHNo&PTNT HUYỆN PHÙ CÁT TỈNH BÌNH ĐỊNH Ngành: KẾ TOÁN – TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG Giảng viên hướng dẫn : TS. PHAN MỸ HẠNH Sinh viên thực hiện : TRẦN THỊ BÍCH TUYỀN MSSV: 107403254 Lớp: 07DQK3 TP. Hồ Chí Minh, 2011 Khóa luận tốt nghiệp GVHD: TS. PHAN MỸ HẠNH SVTH: TRẦN THỊ BÍCH TUYỀN LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan đây là đề tài nghiên cứu của tôi. Những kết quả và các số liệu trong luận văn tốt nghiệp được thực hiện tại NHNo&PTNT chi nhánh huyện Phù Cát, không sao chép dưới bất kỳ hình thức nào khác. Tôi hoàn toàn chịu trách nhiệm trước nhà trường về sự cam đoan này. TP.Hồ Chí Minh, ngày…..tháng……năm 2011 Tác giả (ký tên) Khóa luận tốt nghiệp GVHD: TS. PHAN MỸ HẠNH SVTH: TRẦN THỊ BÍCH TUYỀN LỜI CẢM ƠN Là một sinh viên chuyên khoa kế toán - tài chính – ngân hàng, sau một thời gian nghiên cứu và học tập tại trường ĐH Kỹ Thuật Công Nghệ TP.Hồ Chí Minh. Với những kiến thức đã được tiếp thu từ sự hướng dẫn và chỉ dạy của các thầy (cô) giáo tại ngôi trường ĐH Kỹ Thuật Công Nghệ TP.Hồ Chí Minh với mong muốn đem kiến thức đã được học áp dụng vào thực tiễn công việc với mục đích cống hiến một phần nhỏ bé cho đất nước, cho gia đình và cho bản thân. Tuy nhiên, trước lúc tốt nghiệp tại trường ĐH Kỹ Thuật Công Nghệ TP.Hồ Chí Minh sinh viên phải trải qua một thời gian thực tập tại một doanh nghiệp thực tế để nghiên cứu và áp dụng các kiến thức đã học vào mô i trường thực hành . Đây cũng là bước khó khăn đầu tiên của sinh viên khi hoà nhập vào môi trường công việc thực tế . Sau khi được sự quan tâm cấp lãnh đạo và đồng ý tiếp nhận sinh viên thực tập của Ngân hàng Nông nghiệp và Ph át triển Nông thôn chi nhánh huyện Phù Cát . Được bố trí vào phòng Kế hoạch kinh doanh với tinh thần phấn khởi và mong muốn áp dụng các kiến thức lý thuyết vào thực hành , tuy nhiên với kiến thức có hạn nên bước đầu thực tập cũng còn bỡ ngỡ và thiếu tự tin . Nhưng qua quá trình thực tập được sự quan tâm và giúp đỡ của toàn bộ các cán bộ phòng Kế hoạch kinh doanh đã phần nào hoà nhập vào môi trường làm việc chung . Qua khoá luận tốt nghiệp em xin chân thành cảm ơn tập thể các cán bộ tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn chi nhánh huyện Phù Cát lời cảm ơn chân thành nhất . Đặt biệt xin giành lời cảm ơn đối với bác Phạm Hồng Sơn giám đốc NHNo&PTNT chi nhánh huyện Phù Cát, bác Nguyễn Văn Bảo trưởng phòng Kế hoạch kinh doanh , các chú, cô phòng kế hoạch kinh doanh đã t ận tình giúp đỡ và hướng dẫn trong thời gian thực tập tại đơn vị. Chân thành cảm ơn cô Phan Mỹ Hạnh đã tận tình chỉ bảo , góp ý hướng dẫn em hoàn thành tốt khoá luận tốt nghiệp. Cảm ơn các thầy (cô) giáo đã truyền đạt nền tảng tri thức cho em , với kiến thức được truyền đạt em đã áp dụng vào khoá luận tốt nghiệp và hoàn tốt khoá luận với kiến thức đã học hỏi mặc dù kiến thức còn hạn chế. Cảm ơn gia đình , bạn bè, người thân đã luôn bên cạnh , động viên và tạo mọi điều kiện để em có kiến thức và hoàn thành khoá luận tốt nghiệp tốt nhất có thể. Đạt được th ành quả hôm nay , một lần nữa em xin chân thành cảm ơn đến tất cả mọi người đã góp ý, giúp đỡ em hoàn thành khoá luận tốt nghiệp. Chân thành cảm ơn Khóa luận tốt nghiệp GVHD: TS. PHAN MỸ HẠNH SVTH: TRẦN THỊ BÍCH TUYỀN i MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN .............................................................................................................iii MỤC LỤC ...................................................................................................................... i DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT ....................................................... iv DANH MỤC SƠ ĐỒ VÀ BẢNG SỐ LIỆU ................................................................. v LỜI NÓI ĐẦU .............................................................................................................. 1 CHƯƠNG I .................................................................................................................. 3 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG VÀ RỦI RO TÍN DỤNG CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI ................................................................................... 3 1.1. Những vấn đề cơ bản về tín dụng ......................................................................... 3 1.1.1. Sự ra đời và phát triển tín dụng .......................................................................... 3 1.1.1.1. Cơ sở ra đời của tín dụng .................................................................................. 3 1.1.1.2. Nguyên nhân thúc đẩy sự phát triển của tín dụng ............................................... 4 1.1.2. Bản chất của tín dụng ......................................................................................... 5 1.1.3. Chức năng của tín dụng ...................................................................................... 7 1.1.3.1. Tập trung và phân phối lại vốn cho nền kinh tế ................................................. 7 1.1.3.2. Tiết kiệm tiền mặt trong nền kinh tế và chi phí lưu thông tiền tệ ......................... 8 1.1.3.3. Phản ánh và kiểm soát các hoạt động của nền kinh tế ........................................ 9 1.1.4. Sơ đồ quy trình tín dụng căn bản : sơ đồ 1.1 ..................................................... 11 1.2. Những vấn đề cơ bản về rủi ro tín dụng và quản trị rủi ro tín dụng ................ 12 1.2.1. Rủi ro tín dụng là gì? ........................................................................................ 12 1.2.2. Nguyên nhân phát sinh rủi ro tín dụng ............................................................. 12 1.2.2.1. Rủi ro tín dụng do khách quan ......................................................................... 13 1.2.2.2. Rủi ro do nguyên nhân chủ quan ..................................................................... 17 1.2.2.3. Rủi ro phát sinh từ tài sản đảm bảo. ................................................................ 20 1.2.3. Các loại rủi ro tín dụng và ảnh hưởng của rủi ro tín dụng đối với hoạt động của ngân hàng và nền kinh tế ............................................................................................ 23 1.2.3.1. Rủi ro đọng vốn và ảnh hưởng đến hoạt động ngân hàng ................................ 23 1.2.3.2. Rủi ro mất vốn và ảnh hưởng đến hoạt động ngân hàng .................................. 24 1.2.3.3. Rủi ro tín dụng ảnh hưởng đến nền kinh tế xã hội ............................................ 25 1.2.4. Nhận biết rủi ro tín dụng ................................................................................... 27 1.2.5. Sự cần thiết trong việc phòng ngừa và hạn chế rủi ro tín dụng ........................ 28 1.2.6. Quản trị rủi ro tín dụng ..................................................................................... 28 1.2.6.1. Mô hình chất lượng 6 C ................................................................................... 28 1.2.6.2. Đánh giá rủi ro tín dụng. ................................................................................. 29 1.2.6.3. Phương pháp quản lý rủi ro tín dụng. .............................................................. 33 1.2.6.4. Các biện pháp quản trị nhằm hạn chế rủi ro tín dụng của các NHTM .............. 34 1.2.6.4.1. Xây dựng chiến lược quản trị rủi ro .............................................................. 34 1.2.6.4.2. Xây dựng chính sách tín dụng ....................................................................... 35 1.2.6.4.3. Thực hiện tốt công tác phân tích tín dụng và xác định mức độ rủi ro tín dụng. .................................................................................................................................... 35 1.2.6.4.4. Thực hiện đầy đủ khâu đảm bảo tín dụng ...................................................... 36 1.2.6.4.5. Thực hiện tốt quy trình giám sát tín dụng ...................................................... 37 1.2.6.4.6. Xử lý hiệu quả nợ quá hạn. ........................................................................... 37 1.2.6.4.7. Phân tán rủi ro tín dụng. ............................................................................... 38 Khóa luận tốt nghiệp GVHD: TS. PHAN MỸ HẠNH SVTH: TRẦN THỊ BÍCH TUYỀN ii 1.2.6.4.8. Sử dụng các công cụ ngoại bảng ................................................................... 39 CHƯƠNG II ............................................................................................................... 40 TỔNG QUAN VỀ HOẠT ĐỘNG CỦA NHNo&PTNT CHI NHÁNH HUYỆN PHÙ CÁT TỈNH BÌNH ĐỊNH ............................................................................................ 40 2.1. Giới thiệu chung về NHNo&PTNT chi nhánh huyện Phù Cát .......................... 40 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển ................................................................... 40 2.1.2. Chức năng và nhiệm vụ .................................................................................... 42 2.1.3. Cơ cấu tổ chức bộ máy ...................................................................................... 44 2.1.3.1. Số cấp quản lý ................................................................................................. 44 2.1.3.2. Chức năng, nhiệm vụ của các bộ phận ............................................................. 46 2.1.4. Chính sách tín dụng chung của NHNo & PTNT chi nhánh huyện Phù Cát .... 48 2.1.4.1. Hướng dẫn thủ tục vay vốn và tiếp nhận hồ sơ ................................................. 48 2.1.4.2. Quy trình xét duyệt cho vay ............................................................................. 49 2.1.4.3. Kiểm tra, giám sát và xử lý vốn vay ................................................................. 50 2.1.4.3.1. Nội dung kiểm tra, giám sát vốn vay ............................................................. 50 2.1.4.3.2. Xử lý vốn vay ............................................................................................... 51 2.1.4.4. Điều chỉnh kỳ hạn trả nợ - gia hạn nợ - chuyển nợ quá hạn ............................. 52 2.1.4.4.1. Điều chỉnh kỳ hạn trả nợ gốc, gia hạn trả nợ gốc .......................................... 52 2.1.4.4.2.Điều chỉnh kỳ hạn trả nợ lãi, gia hạn trả nợ lãi ............................................... 53 2.1.4.5. Giới hạn cho vay ............................................................................................. 54 2.1.4.6. Lưu giữ hồ sơ cho vay ..................................................................................... 55 2.1.4.7. Thực hiện các hợp đồng đảm bảo tiền vay ....................................................... 55 2.2. Kết quả hoạt động kinh doanh của NHNo&PTNT huyện Phù Cát trong 3 năm 2008 – 2009 -2010 ....................................................................................................... 56 2.2.1. Công tác huy động vốn ...................................................................................... 56 2.2.2. Tình hình sử dụng vốn ...................................................................................... 63 2.2.3. Kết quả tài chính của NHNo&PTNT chi nhánh huyện Phù Cát từ năm 2008 đến 2010. ..................................................................................................................... 68 CHƯƠNG III ............................................................................................................. 71 THỰC TRẠNG VỀ RỦI RO TÍN DỤNG VÀ NHỮNG NGUYÊN NHÂN DẪN TỚI RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NHNo&PTNT CHI NHÁNH HUYỆN PHÙ CÁT TỈNH BÌNH ĐỊNH ............................................................................................................... 71 3.1. Tình hình Rủi ro trong hoạt động tín dụng tại NHNo & PTNT Chi nhánh huyện Phù Cát ............................................................................................................ 71 3.2. Phân tích nguyên nhân có thể dẫn đến rủi ro tín dụng tại NHNo & PTNT chi nhánh huyện Phù Cát ................................................................................................ 73 3.2.1. Nguyên nhân từ phía ngân hàng. ..................................................................... 73 3.2.2. Nguyên nhân từ phía khách hàng ..................................................................... 80 3.2.3. Nguyên nhân khác ............................................................................................ 83 CHƯƠNG IV ............................................................................................................. 89 GIẢI PHÁP HẠN CHẾ RỦI RO TRONG HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG TẠI NHNo&PTNT HUYỆN PHÙ CÁT TỈNH BÌNH ĐỊNH ........................................... 89 4.1 Phương hướng hoạt động kinh doanh đối với Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn chi nhánh huyện Phù Cát trong những năm tới ............................. 89 4.1.1 Mục tiêu kinh doanh năm 2011 ......................................................................... 89 4.1.2 Những nhiệm vụ kinh doanh năm 2011 ............................................................. 90 4.2. Một số giải pháp phòng ngừa rủi ro tín dụng tại NHNo & PTNT chi nhánh huyện Phù Cát ............................................................................................................ 91 Khóa luận tốt nghiệp GVHD: TS. PHAN MỸ HẠNH SVTH: TRẦN THỊ BÍCH TUYỀN iii 4.3. Một số kiến nghị và đề xuất .............................................................................. 106 4.3.1. Kiến nghị đối với NHNo & PTNT Việt Nam ................................................... 106 4.3.2. Đối với NHNo&PTNT chi nhánh huyện Phù Cát ........................................... 107 KẾT LUẬN .............................................................................................................. 109 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................... 110 Khóa luận tốt nghiệp GVHD: TS. PHAN MỸ HẠNH SVTH: TRẦN THỊ BÍCH TUYỀN iv DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT Từ viết tắt Chi tiết NHNN NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC NHTM NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI NHNo & PTNN NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN CIC TRUNG TÂM THÔNG TIN TÍN DỤNG AGRIBANK NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM ATM AUTOMATIC TELLER MACHINE IPCAS INTERBANK PAYMENT AND CUSTOMER ACCOUNTING SYSTEM (HỆ THỐNG THANH TOÁN VÀ KẾ TOÁN KHÁCH HÀNG) UBND UỶ BAN NHÂN DÂN NN NHÀ NƯỚC CSXL CHÍNH SÁCH XỬ LÝ BPPL BIỆN PHÁP PHÁP LÝ TD TÍN DỤNG TCTD TỔ CHỨC TÍN DỤNG TG TIỀN GỬI HMTD HẠN MỨC TÍN DỤNG TSĐB TÀI SẢN ĐẢM BẢO TS TÀI SẢN BĐ BẢO ĐẢM BĐTV BẢO ĐẢM TIỀN VAY NV NGUỒN VỐN VTC VỐN TỰ CÓ HĐKD HOẠT ĐỘNG KINH DOANH SX SẢN XUẤT KH KHÁCH HÀNG DNNN DOANH NGHIỆP NHÀ NƯỚC DNTN DOANH NGHIỆP TƯ NHÂN TNHH TRÁCH NHIỆM HỮU HẠN HTX HỢP TÁC XÃ CNVC CÔNG NHÂN VIÊN CHỨC CNV CÔNG NHÂN VIÊN BQ BÌNH QUÂN Khóa luận tốt nghiệp GVHD: TS. PHAN MỸ HẠNH SVTH: TRẦN THỊ BÍCH TUYỀN v DANH MỤC SƠ ĐỒ VÀ BẢNG SỐ LIỆU Sơ đồ 2.1.3: Cơ cấu tổ chức của NHNo&PTNT huyện Phù Cát ................................... 45 Bảng 2.2.1: Tình hình huy động vốn của chi nhánh qua 3 năm 2008-2009-2010 .......... 57 Biểu đồ 2.2.1: so sánh kết quả huy động nội tệ, ngoại tệ với tổng NV huy động trong 3 năm 2008-2009-2010 ................................................................................................... 58 Biểu đồ 2.2.2: so sánh TG không kỳ hạn, TG có kỳ hạn với tổng TG bằng nội tệ trong 3 năm: 2008-2009-2010 .................................................................................................. 62 Bảng 2.2.2: Dư nợ cho vay của NHNo&PTNT chi nhánh Phù Cát năm 2008-2009-2010 .................................................................................................................................... 63 Biểu đồ 2.2.3: so sánh dư nợ ngắn hạn, trung, dài hạn với tổng dư nợ của chi nhánh trong 3 năm 2008-2009-2010 ....................................................................................... 65 Biểu đồ 2.2.4: So sánh dư nợ phân theo thành phần kinh tế qua 3 năm 2008-2009-2010 .................................................................................................................................... 66 Bảng 2.2.3: Kết quả hoạt động kinh doanh của NHNo&PTNT chi nhánh Phù Cát năm 2008-2009-2010 ........................................................................................................... 68 Biểu đồ 2.2.5: Kết quả tài chính của NHNo&PTNT huyện Phù Cát ............................. 69 Bảng 3.1: Tình hình nợ xấu của NHNo&PTNT huyện Phù Cát .................................... 72 Khóa luận tốt nghiệp GVHD: TS. PHAN MỸ HẠNH SVTH: TRẦN THỊ BÍCH TUYỀN 1 LỜI NÓI ĐẦU Bước sang thế kỷ 21, nền kinh tế nước ta nói chung và ngành ngân hàng nói riêng đang đứng trước những vận hội và thách thức lớn. Sau hơn 10 năm đổi mới hoạt động theo cơ chế thị trường, hệ thống ngân hàng đã không ngừng được củng cố và phát triển, góp phần tích cực vào thành tựu chung của công cuộc đổi mới, nổi bật là đẩy lùi lạm phát phi mã, ổn định giá trị đồng tiền, ổn định kinh tế vĩ mô , làm nòng cốt trong huy động vốn, phục vụ có hiệu quả cho nhu cầu phát triển kinh tế xã hội, xoá đói giảm nghèo, cải thiện đời sống nhân dân.... Tuy nhiên, do mới chuyển đổi mô hình và cơ chế hoạt động, còn nhiều hạn chế về cơ chế thị trường nên các ngân hàng thương mại Việt nam đã không tránh khỏi những thiếu sót và bất cập cả về xây dựng khuôn khổ pháp lý, kiện toàn tổ chức, đào tạo cán bộ, chất lượng hiệu quả trong quản lý cũng như trong kinh doanh... chưa đáp ứng kịp yêu cầu đổi mới phù hợp với nền kinh tế thị trường có sự điều tiết của nhà nước. Vì vậy, để hệ thống ngân hàng Việt Nam phát triển ổn định, vững chắc, an toàn và hiệu quả thì một trong những mối quan tâm hàng đầu là ngăn ngừa, hạn chế rủi ro trong hoạt động của các ngân hàng thương mạ i. Thực tế cho thấy các biện pháp ngăn ngừa, hạn chế rủi ro đang áp dụng trong các ngân hàng thương mại hiện nay tuy đã được nhà nước, ngành ngân hàng, từng ngân hàng thương mại và nhiều tập thể, cá nhân quan tâm, dày công nghiên cứu, áp dụng nhưng vẫn chư a thực sự hữu hiệu, cần được nghiên cứu bổ sung thêm. Nghiên cứu về các g iải pháp để hạn chế rủ i ro của các ngân hàng thương mại là nhằm bảo vệ nền tảng của hoạt động ngân hàng, bảo vệ những thành tựu của ngân hàng Việt Nam trong gần 50 năm qua, bảo vệ niềm tin với khách hàng, nhằm góp phần thúc đẩy nền kinh tế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: TS. PHAN MỸ HẠNH SVTH: TRẦN THỊ BÍCH TUYỀN 2 xã hội phát triển ổn định, vững chắc, nâng cao vị thế của hệ thống ngân hàng Việt Nam trên trường quốc tế. Chính vì vậy , đề tài về các g iải pháp đ ể hạn chế rủ i ro tron g h o ạt động tín dụng của các ngân hàng thương mại đã và đang rất được nhiều người quan tâm. Với các kiến thức tiếp thu được trong quá trình học tập ở trường , đặc biệt là trong thời gian thực tập thực tế tại Chi nhánh Ngân hàng NHNo&PTNT huyện Phù Cát tỉnh Bình Định , em nhận thấy r ằng việc nghiên cứu đề ra các giải pháp để hạn chế rủi ro trong hoạt động của các ngân hàng thương mại là hết sức cần thiết. Vì vậy, em đã chọn đề tài nghiên cứu là: “Những giải pháp nhằm góp phần hạn chế rủi ro tín dụng tại NHNo&PTNT huyện Phù Cát tỉnh Bình Định”