Luận văn Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển sản phẩm du lịch tỉnh Tây Ninh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HỒ CHÍ MINH --------------- LÊ THÀNH CÔNG CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN PHÁT TRIỂN SẢN PHẨM DU LỊCH TỈNH TÂY NINH LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC TS. TRẦN VĂN THÔNG TP.Hồ Chí Minh – Năm 2011 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HỒ CHÍ MINH --------------- LÊ THÀNH CÔNG CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN PHÁT TRIỂN SẢN PHẨM DU LỊCH TỈNH TÂY NINH Chuyên ngành: Kinh tế phát triển Mã số: 60.31.05 LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC TS. TRẦN VĂN THÔNG TP.Hồ Chí Minh – Năm 2011 LỜI CẢM ƠN Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến Quý Thầy, Cô khoa Kinh tế phát triển và Phòng Quản lý – Đào tạo Sau đại học Trường Đại học Kinh tế thành phố Hồ Chí Minh đã trang bị cho tôi những kiến thức quý báu, giúp tôi tiếp cận tư duy khoa học, phục vụ công tác và cuộc sống. Tôi chân thành cám ơn Tiến sĩ Trần Văn Thông đã tận tình hướng dẫn tôi thực hiện luận văn này. Trong quá trình nghiên cứu thực hiện luận văn, dưới sự hướng dẫn khoa học của Thầy, tôi đã học hỏi được những kiến thức và phương pháp nghiên cứu khoa học bổ ích. Vô cùng cảm ơn gia đình, bạn bè, đồng nghiệp đã giúp đỡ, động viên tôi hoàn thành tốt nghiên cứu của mình. Người viết, Lê Thành Công 1 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của tôi. Các số liệu trong luận văn này là trung thực. Nội dung công trình nghiên cứu này chưa từng được ai công bố. Lê Thành Công 2 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Tây Ninh là tỉnh thuộc miền Đông Nam Bộ với tiềm năng du lịch khá phong phú, có những nét đặc sắc riêng, tiêu biểu là các di tích và danh lam thắng cảnh nổi tiếng như núi Bà Đen, hồ Dầu Tiếng, Tòa Thánh Cao Đài, Căn Cứ Trung Ương Cục Miền Nam Chính vì vậy, Tây Ninh có thể tạo nên sức thu hút lớn đối với du khách trong nước và quốc tế. Tuy nhiên, hiện trạng của du lịch Tây Ninh hiện nay còn nhiều hạn chế, còn nhiều vấn đề bất cập cần phải giải quyết, bởi những hoạt động của du lịch chưa mang lại những giá trị thiết thực đối với lợi ích của cộng đồng và tăng doanh thu cho ngân sách địa phương. Điều này đã chứng tỏ rằng “tiềm năng du lịch Tây Ninh vẫn còn là tiềm năng” Từ những nhận định nêu trên, tác giả chọn đề tài “Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển sản phẩm du lịch tỉnh Tây Ninh”. Mặc dù đề tài chỉ giới hạn trong phạm vi hẹp, nhưng tác giả hy vọng rằng sẽ góp phần vào sự phát triển chung của ngành du lịch, cũng như từ đề xuất các giải pháp dựa trên những cơ sở đánh giá khoa học để có thể góp phần nhỏ bé vào phát triển du lịch Tây Ninh, vốn là tiềm năng sẵn có của địa phương. 2. Mục tiêu nghiên cứu Luận văn xác định các mục tiêu sau đây: - Đánh giá hiện trạng tài nguyên và hiện trạng phát triển sản phẩm du lịch của tỉnh Tây Ninh. - Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển sản phẩm du lịch Tây Ninh theo đánh giá của du khách. - Đề xuất những giải pháp nhằm phát triển sản phẩm du lịch Tây 3 Ninh. 3. Giới hạn đề tài Luận văn tập trung nghiên cứu sự đánh giá của khách du lịch trong nước và nước ngoài đối với sản phẩm du lịch của tỉnh Tây Ninh. Địa bàn nghiên cứu: các khu vực phát triển du lịch tỉnh Tây Ninh. Luận văn sử dụng số liệu trong khoảng thời gian từ năm 2005 đến năm 2010 và định hướng đến 2015 của ngành du lịch Tây Ninh. 4. Lịch sử nghiên cứu đề tài 4.1 Trên thế giới Nghiên cứu du lịch có 3 hướng là nghiên cứu phương pháp luận, phương pháp nghiên cứu, đánh giá tài nguyên thiên nhiên và nghiên cứu tổ chức lãnh thổ (không gian) du lịch. Hiện nay đã có nhiều công trình nghiên cứu nghiên cứu về đánh giá các tổng thể tổng hợp tự nhiên phục vụ giải trí (L.I. Mukhina, 1973), nghiên cứu sức chứa và ổn định của các địa điểm du lịch (Sepfer, 1973), các nhà nghiên cứu Mỹ (Bohart, 1971), (Davis,1971); nhà nghiên cứu Anh (H.Robinson, 1966) tiến hành đánh giá sử dụng tài nguyên thiên nhiên phục vụ chủ yếu mục đích du lịch, nghỉ ngơi, giải trí 4.2 Ở Việt Nam Ở nước ta, vấn đề nghiên cứu về tài nguyên du lịch cũng được đặt ra từ lâu, trong một số sách giáo khoa, tài liệu đã đề cập đến. Song chỉ có tính chất gợi ý, chưa có điều kiện đi sâu giải quyết. Đặc biệt trong những năm gần đây, trước yêu cầu phát triển của ngành du lịch, một số đề tài, công trình nghiên cứu khoa học phục vụ việc chỉ đạo phát triển du lịch đã được khẩn trương tiến hành. Các đề tài: Khai thác tài nguyên du lịch và bảo vệ môi trường Việt Nam (1986); Sơ đồ phát triển và phân bố ngành 4 du lịch Việt Nam (1986); Kế hoạch chỉ đạo phát triển Việt Nam (1991); Qui hoạch tổng thể du lịch Việt Nam (1995-2000) do Viện nghiên cứu du lịch phát hành (1994); Đề tài KT-03-18 đánh giá tài nguyên biển Việt Nam phục vụ mục đích du lịch (1993) Những công trình đó bắt đầu phân tích cơ sở lý luận của tổ chức du lịch, đánh giá các dạng tài nguyên với mục đích phục vụ du lịch. Dự báo nhu cầu phát triển và đánh giá hiệu quả kinh tế - xã hội của sự phát triển du lịch. Ở Tây Ninh, vấn đề này trước đây có nhiều đề tài nghiên cứu cấp tỉnh cũng như sinh viên ngành du lịch của các trường đại học ở thành phố Hồ Chí Minh đề cập đến. Có thể liệt kê một số đề tài sau đây: - Thực trạng và hướng khai thác sản phẩm du lịch Tây Ninh, năm 2005. Khóa luận tốt nghiệp của sinh viên Trần Trung Thành. - Giải pháp nhằm nâng cao năng lực hấp dẫn của sản phẩm du lịch đối với khách du lịch đến với tỉnh Tây Ninh, năm 2005. Khóa luận tốt nghiệp của sinh viên Trần Thị Hoàng Thơ Tuy nhiên, vấn đề phát triển du lịch Tây Ninh cho đến nay vẫn chưa có công trình nghiên cứu nào đi sâu vào phân tích, đánh giá về các nhân tố ảnh hưởng đến sản phẩm du lịch Tây Ninh, để đưa ra định hướng phát triển du lịch một cách toàn diện, đây cũng là điểm mới của đề tài. 5. Hệ quan điểm và phương pháp nghiên cứu 5.1 Quan điểm 5.1.1 Quan điểm hệ thống Tính chất tổng hợp và tính chất liên ngành là đặc điểm nổi trội của kinh doanh du lịch, sự phát triển du lịch Tây Ninh được đặt trong bối cảnh chung về kinh tế xã hội, là sự nghiệp chung của các cơ quan hữu trách và các ngành kinh tế khác. 5 5.1.2 Quan điểm tổng hợp Đây là quan điểm truyền thống, nghiên cứu toàn bộ điều kiện tự nhiên, tài nguyên du lịch (tự nhiên và nhân văn), các yếu tố kinh tế - xã hội sự phân bố và biến động của chúng. Kết hợp có qui luật trên cơ sở phân tích và tổng hợp các hợp phần của hệ thống lãnh thổ du lịch, phát hiện và xác định các điểm đặc thù của tài nguyên du lịch. Ngoài ra còn kết hợp một số quan điểm kinh tế, sinh thái, lịch sử, văn hóa 5.2 Phương pháp nghiên cứu Để tiến hành thực hiện đề tài này, chúng tôi sử dụng các phương pháp sau: 5.2.1 Phương pháp thu nhập và phân tích dữ liệu 5.2.1.1 Phương pháp thu nhập dữ liệu Thu nhập dữ liệu thứ cấp gồm: những tài liệu được xuất bản chính thức, những đề tài đã nghiên cứu có liên quan và các bản số liệu thống kê, báo cáo tổng kết của Ủy ban nhân dân tỉnh, Sở văn hóa, Thể thao và Du lịch cùng các công ty du lịch tư nhân. Thu nhập dữ liệu sơ cấp: tiến hành thực địa, điều tra xã hội học các du khách đến địa phương, tham khảo ý kiến và điều tra phỏng vấn sâu một số vị cán bộ lãnh đạo ngành, các nhà nghiên cứu, nhà doanh nghiệp về những yếu tố cấu thành nên du lịch địa phương và định hướng phát triển du lịch trên địa bàn tỉnh. 5.2.1.2 Phương pháp khảo sát thực địa Khảo sát thực tế địa bàn các điểm, tuyến, khu vực phát triển du lịch trong tỉnh và các vùng đệm xung quanh giúp cho việc quan sát phát hiện, nhận định về đánh giá vấn đề đang tìm hiểu được chính xác hơn, kiểm 6 chứng các thông tin đã có, đồng thời thu nhập những thông tin mới cần thiết cho đề tài nghiên cứu. 5.2.3 Phương pháp điều tra xã hội học Phương pháp này có ý nghĩa quan trọng trong việc nghiên cứu nhu cầu của du khách, nắm bắt được sở thích, thị hiếu của du khách qua hình thức phỏng vấn hoặc phiếu điều tra. Phương pháp này có tác dụng giúp các nhà chuyên môn nắm bắt được thị trường tiềm năng, thị trường mục tiêu; nắm được tâm tư, nguyện vọng của những người làm công tác phục vụ và điều hành trong ngành du lịch. 5.2.4 Phương pháp bản đồ Do lãnh thổ nghiên cứu thường có qui mô lớn nên việc sử dụng bản đồ sẽ giúp chúng ta có một tầm nhìn bao quát và những nghiên cứu đạt được cũng thường thông qua việc xây dựng bản đồ. Phương pháp bản đồ có chức năng phản ảnh ánh những đặc điểm không gian của sự phân bố các nguồn lực phục vụ du lịch và các dòng du khách. Là cơ sở để phân tích và phát hiện qui luật hoạt động của hệ thống lãnh thổ du lịch, trên cơ sở đó xây dựng định hướng phát triển du lịch trong tương lai. 5.2.5 Phương pháp phân tích xu thế Dựa vào qui luật vận động trong quá khứ, hiện tại để suy ra xu hướng phát triển trong tương lai. Phương pháp này nhằm đưa ra các dự báo về các chỉ tiêu phát triển và có thể được mô hình hóa bằng các biểu đồ toán học đơn giản. 5.2.6 Phương pháp phân tích SWOT (Strenghts, Weaknesses, Opportunities, Threats) Phân tích SWOT là công cụ tìm kiếm tri thức về một đối tượng dựa trên nguyên lý hệ thống, trong đó phân tích những ưu khuyết điểm bên 7 trong và những đe dọa và thuận lợi bên ngoài của hệ thống nghiên cứu. 5.2.7 Phương pháp phân tích tổng hợp Đây là phương pháp dựa trên cơ sở tổng hợp các nguồn dữ liệu thứ cấp thu nhập được, tiến hành phân tích các dữ liệu để nhận định đánh giá về tiềm năng và hiện trạng khai thác hoạt động du lịch. 5.2.8 Phương pháp định lượng Thống kê mô tả, phân tích nhân tố khám phá và hồi quy để xem mức độ hài lòng và tìm các mối tương quan trong các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển du lịch tại địa phương. 6. Bố cục luận văn Tên luận văn: Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển du lịch ở Tây Ninh. Ngoài phần mở đầu, kết luận, mục lục, phụ lục và danh mục các tài liệu tham khảo, nội dung luận văn được trình bày trong 4 chương. Chương 1: Cơ sở lý luận. Chương 2: Đánh giá hiện trạng tài nguyên và định hướng phát triển du lịch ở tỉnh Tây Ninh. Chương 3: Phương pháp và kết quả nghiên cứu. Chương 4: Các giải pháp và kiến nghị phát triển du lịch Tây Ninh.