Luận văn Chứng minh trong vụ án mua bán trái phép chất ma túy theo pháp luật tố tụng hình sự Việt Nam từ thực tiễn Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI NGUYỄN VĂN DŨNG CHỨNG MINH TRONG VỤ ÁN MUA BÁN TRÁI PHÉP CHẤT MA TÚY THEO PHÁP LUẬT TỐ TỤNG HÌNH SỰ VIỆT NAM TỪ THỰC TIỄN QUẬN 1, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT LUẬT HÌNH SỰ VÀ TỐ TỤNG HÌNH SỰ HÀ NỘI, năm 2018 VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI NGUYỄN VĂN DŨNG CHỨNG MINH TRONG VỤ ÁN MUA BÁN TRÁI PHÉP CHẤT MA TÚY THEO PHÁP LUẬT TỐ TỤNG HÌNH SỰ VIỆT NAM TỪ THỰC TIỄN QUẬN 1, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Chuyên ngành : Luật hình sự và Tố tụng hình sự Mã số : 83.801.04 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC PGS.TS. PHÙNG THẾ VẮC HÀ NỘI, năm 2018 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn “Chứng minh trong vụ án mua bán trái phép chất ma túy theo pháp luật tố tụng hình sự việt nam từ thực tiễn Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh” là công trình nghiên cứu do chính tôi thực hiện dưới sự hướng dẫn khoa học của PGS.TS. Phùng Thế Vắc. Các nội dung, thông tin được trình bày trong luận văn là trung thực. Tôi xin chịu trách nhiệm về lời cam đoan trên của mình. Hà Nội, ngày 31 tháng 7 năm 2018 Tác giả luận văn Nguyễn Văn Dũng MỤC LỤC MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1 Chương 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ CHỨNG MINH TRONG VỤ ÁN MUA BÁN TRÁI PHÉP CHẤT MA TÚY ................................ 7 1.1. Khái niệm, đặc điểm của chứng minh trong vụ án mua bán trái phép chất ma túy ................................................................................................................................ 7 1.1.1. Khái niệm về chứng minh trong vụ án mua bán trái phép chất ma túy ............ 7 1.1.2. Các đặc điểm cơ bản của chứng minh trong vụ án mua bán trái phép chất ma túy ............................................................................................................................. 10 1.2. Quy định về đối tượng và giới hạn chứng minh trong vụ án mua bán trái phép chất ma túy ................................................................................................................ 12 1.2.1. Đối tượng chứng minh trong vụ án mua bán trái phép chất ma túy .............. 12 1.2.2. Giới hạn chứng minh trong vụ án mua bán trái phép chất ma túy ................. 22 1.3. Các hoạt động chứng minh cụ thể trong vụ án mua bán trái phép chất ma túy . 24 1.3.1. Thu thập chứng cứ .......................................................................................... 25 1.3.2. Kiểm tra và đánh giá chứng cứ ...................................................................... 30 1.4. Ý nghĩa của việc chứng minh trong vụ án mua bán trái phép chất ma túy ....... 33 Chương 2: THỰC TRẠNG CHỨNG MINH TRONG GIAI ĐOẠN TRUY TỐ VỤ ÁN MUA BÁN TRÁI PHÉP CHẤT MA TÚY TẠI QUẬN 1, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH TỪ NĂM 2013 ĐẾN NĂM 2017 ............................................... 38 2.1. Những kết quả đạt được ..................................................................................... 38 2.2. Hạn chế về chứng minh trong vụ án mua bán trái phép chất ma túy của cơ quan tiến hành tố tụng ........................................................................................................ 43 2.3. Nguyên nhân của hạn chế ................................................................................. 49 2.3.1. Nguyên nhân từ những quy định của pháp luật ............................................. 49 2.3.2. Nguyên nhân từ phía chủ thể có trách nhiệm chứng minh ............................ 52 2.3.3. Nguyên nhân khác .......................................................................................... 54 Chương 3: MỘT SỐ PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP GÓP PHẦN NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG CHỨNG MINH TRONG VỤ ÁN MUA BÁN TRÁI PHÉP CHẤT MA TÚY TẠI QUẬN 1, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ............ 58 3.1. Dự báo ................................................................................................................ 58 3.2. Một số phương hướng và giải pháp cơ bản góp phần nâng cao chất lượng chứng minh trong vụ án mua bán trái phép chất ma túy tại Quận 1 .................................... 58 KẾT LUẬN .............................................................................................................. 69 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT BLHS Bộ luật hình sự BLTTHS Bộ luật tố tụng hình sự CQĐT Cơ quan điều tra CQTHTT Cơ quan tiến hành tố tụng MBTPCMT Mua bán trái phép chất ma túy TA Tòa án TAND Tòa án nhân dân THTT Tiến hành tố tụng TTHS Tố tụng hình sự VAHS Vụ án hình sự VKS Viện kiểm sát VKS Viện kiểm sát nhân dân DANH MỤC BẢNG SỐ LIỆU Bảng 2.1. Số vụ án mua bán trái phép chất ma túy và bị can bị khởi tố - số liệu từ năm 2013 đến năm 2017........................................................................... Bảng 2.2. Số vụ án mua bán trái phép chất ma túy Viện kiểm sát truy tố và Tòa án đưa ra xét xử từ năm 2013 đến năm 2017 Bảng 2.3. Số vụ án Viện kiểm sát nhân dân Quận 1 trả hồ sơ cho CQĐT để điều tra bổ sung từ năm 2013 đến năm 2017 .............................................................. Bảng 2.4. Số vụ án TA trả hồ sơ điều tra bổ sung cho VKS từ năm 2013 đến năm 2017 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Chứng minh trong vụ án hình sự (VAHS) đối với tội mua bán trái phép chất ma túy (MBTPCMT) là một vấn đề phức tạp, vừa mang tính lý luận, tính thực tiễn đồng thời có tính quyết định trong việc giải quyết vụ án hình sự đối với tội MBTPCMT. Việc hiểu rõ và nhận thức đúng về quá trình chứng minh trong vụ án MBTPCMT sẽ đảm bảo cho hoạt động của các cơ quan tiến hành tố tụng (CQTHTT) được khách quan, chính xác, không để lọt tội phạm, không làm oan người vô tội. Quá trình chứng minh trong VAHS gồm nhiều bước như thu thập, và đánh giá, sử dụng chứng cứ. Thu thập chứng cứ làm cơ sở cho việc chứng minh các đối tượng cần chứng minh trong vụ án hình sự, nhằm làm sáng tỏ bản chất của vụ án thuộc về trách nhiệm của các CQTHTT. Quan hệ pháp luật hình sự có nội dung là mối quan hệ giữa một bên là Nhà nước một bên là người phạm tội, Nhà nước với tư cách là chủ thể của quan hệ pháp luật hình sự có quyền quyết định hành vi nào là phạm tội đồng thời buộc người thực hiện hành vi phạm tội phải gánh chịu hậu quả pháp lý bất lợi bằng bản án của TA (TA) hoặc các quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Để kết án một người là có tội và phải chịu chế tài hình sự tương ứng với hành vi gây ra thì phải chứng minh hành vi của họ là phạm tội, theo quy định của pháp luật tố tụng hình sự (TTHS) Việt Nam thì “Trách nhiệm chứng minh tội phạm thuộc về các CQTHTT”. Trách nhiệm chứng minh tội phạm thuộc về CQTHTT là một phần của nguyên tắc “Xác định sự thật của vụ án” trong pháp luật TTHS Việt Nam. Trên thực tiễn, việc thực thi nguyên tắc trên của các chủ thể có trách nhiệm chứng minh tội phạm trong VAHS còn nhiều vấn đề tồn tại, trong thời gian vừa qua trách nhiệm của CQTHTT thực hiện chưa tốt, còn nhiều vụ án oan sai dẫn đến mất lòng tin của nhân dân vào pháp chế Nhà nước. Vì vậy, việc nghiên cứu một cách hệ thống về mặt lý luận, thực tiễn về trách nhiệm chứng minh tội phạm của từng CQTHTT, trên cơ sở đó giải quyết những vướng mắc mà thực tiễn đặt ra, đề xuất những phương hướng nhằm tăng cường hiệu quả hoạt động của các CQTHTT trong 2 quá trình chứng minh tội phạm, bảo đảm xác định sự thật khách quan của vụ án là vấn đề mang tính cấp bách, có ý nghĩa quan trọng trong việc thực thi pháp luật để bảo đảm quyền con người và tính nghiêm minh của hệ thống pháp luật trong giai đoạn hiện nay. Mặc dù vậy, việc nghiên cứu để áp dụng quy định của pháp luật vào quá trình thực hiện chứng minh trong vụ ánMBTPCMT của các CQTHTT ít được quan tâm nghiên cứu. Bên cạnh đó, thời gian qua Bộ luật tố tụng hình sự năm 2003 quy định về vấn đề này ở chừng mực nào đó còn chưa cụ thể và chặt chẽ. Mặt khác, trong thực tiễn áp dụng pháp luậtcòn nhiều vấn đề chưa thống nhất về nhận thức, thậm chí có những quan điểm trái nhau. Trong thực tiễn hoạt động đấu tranh phòng, chống tội phạm ma túy ở Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minhhiện nay vẫn còn phức tạp; trong thời gian qua các cơ quan tiến hành tố tụng ở Quận 1,Thành phố Hồ Chí Minh đã thực hiện tốt việc chứng minh đối với tội này, xử lý kịp thời, nghiêm minh, đảm bảo đúng người, đúng tội, đúng pháp luật, góp phần giữ vững ổn định tình hình an ninh, kinh tế và trật tự an toàn xã hội. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều vụ án mà các CQTHTT chưa chứng minh triệt để, còn nhiều sai sót, dẫn đến việc điều tra, truy tố, xét xử không đúng người, đúng tội và nhiều trường hợp để lọt tội phạm, bị TA trả điều tra bổ sung nhiều lần từ đó cho thấy việc nhận thức và áp dụng pháp luật về chứng minh trong VAHS đối với tội MBTPCMT còn nhiều bất cập. Từ đó cho thấy, việc nhận thức và áp dụng pháp luật về quá trình chứng minh trong vụ án MBTPCMT của một số chủ thể tố tụng hình sự chưa được triệt để, trong khi đó việc nghiên cứu quá trình chứng minh trong vụ án MBTPCMT ở nước ta là một nội dung quan trọng có ý nghĩa lớn về mặt khoa học và thực tiễn, làm cho hoạt động đấu tranh phòng chống tội phạm MBTPCMT đạt hiệu quả cao, giúp cho các CQTHTT trên địa bàn Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh làm rõ sự thật khách quan của vụ án một cách nhanh chóng, chính xác, đáp ứng được yêu cầu của chính quyền địa phương. Chính vì những lý do đó, tác giả lựa chọn đề tài: “Chứng minh trong vụ án mua bán trái phép chất ma túy theo pháp luật tố tụng hình sự Việt Nam từ thực tiễn Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh” làm luận văn thạc sĩ luật học. 3 2. Tình hình nghiên cứu đề tài Chứng minh trong vụ ánMBTPCMT đã được khá nhiều công trình nghiên cứu trước đây đề cập, đáng chú ý là các công trình sau đây: - Nguyễn Văn Du (2006), Quá trình chứng minh trong vụ án hình sự Việt Nam, Luận án tiến sĩ luật học, Hà Nội - Mạc Thị Duyên (2012), Hoạt động chứng minh trong xét xử sơ thẩm vụ án hình sự, Luận văn thạc sĩ luật học, Hà Nội - Nguyễn Văn Đương (2000), Thu thập, đánh giá và sử dụng chứng cứ trong điều tra vụ án tàng trữ, vận chuyển, mua bán hoặc chiếm đoạt trái phép chất ma túy ở Việt Nam hiện nay, Luận án tiến sĩ luật học, Hà Nội - Vũ Ngọc Hà (2013), Chứng minh trong giai đoạn điều tra vụ án hình sự, Luận văn thạc sĩ luật học, Hà Nội - Nguyễn Minh Ngọc (2014), Quá trình chứng minh trong tố tụng hình sự, Luận văn thạc sĩ luật học, Hà Nội Những tác giả kể trên chủ yếu tiếp cận nghiên cứu ở góc độ khái quát nhất hoặc dưới góc độ so sánh nó với các tội phạm khác trong chương các tội phạm về ma túy, chưa cập nhật những điểm mới của Bộ luật hình sự năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017 (gọi tắt là BLHS năm 2015) và Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 (BLTTHS năm 2015), bên cạnh đó chưa có một công trình nào đảm bảo được tính logic, hệ thống, sâu sắc, toàn diện về chứng minh trong vụ án MBTPCMT theo pháp luật TTHS Việt Nam. Từ thực tiễn điều tra, truy tố, xét xử các vụ án MBTPCMT trên địa bàn Quận 1, Thành phố Hồ Chí minh đặt ra yêu cầu phải nghiên cứu một cách toàn diện và có hệ thống vấn đề lý luận và thực tiễn của quá trình chứng minh trong VAHS đối với tội MBTPCMT cụ thể tại Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh nói riêng và cả nước nói chung. Đây là vấn đề hết sức cần thiết, nhằm không ngừng hoàn thiện Bộ luật hình sự (BLHS) vàBộ luật tố tụng hình sự (BLTTHS) Việt Nam, trên cở sở đó tạo nền tảng cho các CQTHTT khắc phục thiếu sót nhằm áp dụng pháp luật chính xác, xử lý công minh đảm bảo công bằng, đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp theo Nghị quyết 4 49 của Bộ Chính trị, cũng như đáp ứng công tác phòng ngừa tội phạm. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Mục đích của luận văn là nghiên cứu làm rõ những vấn đề lý luận và thực tiễn của chứng minh trong VAHS đối với tội MBTPCMT trên địa bàn Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh. Vì vậy, luận văn nghiên cứu làm rõ một cách toàn diện và có hệ thống dưới góc độ lý luận và thực tiễn của chứng minh trong VAHS đối với tội MBTPCMT; làm sáng tỏ những vấn đề có ý nghĩa phương pháp luận, hạn chế sai sót khi giải quyết các vụ án MBTPCMT; làm rõ cơ sở khoa học, căn cứ pháp lý của quá trình chứng minh trong vụ án MBTPCMTtheo tố tụng hình sự Việt Nam từ thực tiễn Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh; chỉ ra những nguyên nhân thiếu sót đã mắc phải, từ đó đưa ra những giải pháp khả thi để hoàn thiện việc chứng minh trong vụ án MBTPCMT ở Quận 1 nói riêng, Thành phố Hồ Chí Minh nói chung. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được mục đích nêu trên, quá trình nghiên cứu luận văn giải quyết một số nhiệm vụ như: Thứ nhất, nghiên cứu lý luận về quá trình chứng minh trong VAHS đối với tội MBTPCMT ở Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh. Thứ hai,đánh giá thực trạng quá trình chứng minh trong VAHS đối với tội MBTPCMT của các CQTHTT của Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh trong thời gian vừa qua.Thứ ba, đề xuất một số giải pháp trong quá trình chứng minh trong VAHS đối với tội MBTPCMT, nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của các CQTHTT và những người tiến hành tố tụng trong chứng minh đối với tội MBTPCMT. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Luận văn nghiên cứu lý luận cơ bản về chứng minh trong VAHS đối với tội MBTPCMT và thông qua một số vụ án tại Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minhđể làm sáng tỏ những ưu điểm cũng như vướng mắc trong quá trình giải quyết các vụ án liên quan đến tội phạm này. 5 4.2. Phạm vi nghiên cứu Về lý luận và thực tiễn, hoạt động chứng minh trong vụ án MBTPCMT rất đa dạng và phong phú, gồm nhiều giai đoạn khác nhaunhư điều tra, truy tố, xét xử với sự tham gia của nhiều chủ thể chứng minh tương ứng với từng giai đoạn tố tụng như Điều tra viên, Kiểm sát viên, Hội đồng xét xử. Tuy nhiên trong phạm vi Luận văn này, tác giả chỉ nghiên cứu thực tiễn hoạt động chứng minh trong vụ án MBTPCMT ở giai đoạn truy tố với vai trò chính của VKS (VKS) theo pháp luật TTHS Việt Nam từ thực tiễn Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh trong giai đoạn 5 năm từ năm 2013 đến năm 2017. 5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu 5.1. Cơ sở lý luận Luận văn nghiên cứu dựa trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa Mác- Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, các quan điểm, đường lối chính sách của Đảng và Nhà nước ta về Nhà nước và pháp luật. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Luận văn sử dụng một số phương pháp nghiên cứu cụ thể của khoa học luật hình sự như: phương pháp phân tích, tổng hợp, so sánh, thống kê, điều tra để tổng hợp tri thức khoa học luật hình sự và luận chứng các vấn đề tương ứng được nghiên cứu trong luận văn này. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn 6.1. Ý nghĩa lý luận Luận văn giúp làm rõ những vấn đề lý luận chung về chứng minh trong vụ án MBTPCMT như khái niệm, bản chất và đặc điểm pháp lý; các hoạt động chứng minh cụ thể trong giai đoạn truy tố trên cơ sở xem xét các quy định của pháp luật hình sự hiện hành, đồng thời đưa ra các kiến nghị hoàn thiện chế định này và việc áp dụng trong thực tiễn. Kết quả nghiên cứu của Luận văn sẽ góp phần phát triển lý luận về chứng minh trong vụ án hình sự đối với tội MBTPCMT. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn Bên cạnh việc hoàn thiện về mặt lý luận, với việc vận dụng và đưa vào phân 6 tích các vụ án cụ thể, rút ra những vướng mắc thường gặp trong quá trình chứng minh trong VAHS đối với tội MBTPCMT, luận văn cũng có ý nghĩa như là một nguồn tài liệu tham khảo cho những người tiến hành tố tụng và người tham gia tố tụng nghiên cứu phục vụ cho thực tiễn áp dụng pháp luật, nâng cao chất lượng hiệu quả hoạt động trong hoạt động tố tụng hình sự. 7. Kết cấu của luận văn Chương 1: Môt số vấn đề lý luận chung về chứng minh trong vụ án mua bán trái phép chất ma túy Chương 2: Thực trạng chứng minh vụ án MBTPCMT trong giai đoạn truy tố tại Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh từ năm 2013 đến năm 2017 Chương 3: Một số phương hướng và giải pháp góp phần nâng cao chất lượng chứng minh trong vụ án MBTPCMT tại Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh 7 Chương 1 MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ CHỨNG MINH TRONG VỤ ÁN MUA BÁN TRÁI PHÉP CHẤT MA TÚY 1.1. Khái niệm, đặc điểm của chứng minh trong vụ án mua bán trái phép chất ma túy 1.1.1. Khái niệm về chứng minh trong vụ án mua bán trái phép chất ma túy Chứng minh là một hoạt động nhận thức chân lý của con người. Hoạt động chứng minh của con người được tiến hành trong nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội, trong mỗi lĩnh vực khác nhau, thì hoạt động chứng minh có những nét khác nhau. Tuy nhiên, hoạt động chứng minh có đặc điểm chung là việc chủ thể sử dụng những phương tiện để làm sáng tỏ sự thật khách quan, khẳng định tính đúng đắn của một vấn đề nào đó để tìm ra chân lý. Hiểu theo nghĩa chung nhất “tội phạm về ma túy là những hành vi nguy hiểm cho xã hội liên quan đến ma túy được quy định trong BLHS, do người có năng lực trách nhiệm hình sự thực hiện một cách cố ý hoặc vô ý”. Và pháp luật hình sự và khoa học pháp lý của nước ta đã cho rằng MBTPCMT thể hiện các hành vi cụ thể là: Bán trái phép chất ma túy cho người khác; mua chất ma túy nhằm bán trái phép cho người khác, vận chuyển chất ma túy để bán trái phép cho người khác; xin chất ma túy nhằm bán trái phép cho người khác; dùng chất ma túy để trao đổi, thanh toán,... trái phép; tàng trữ chất ma túy nhằm bán trái phép; dùng tài sản (không phải là tiền) đem trao đổi, thanh toán... lấy chất ma túy để bán lại trái phép cho người khác. Như vậy tất cả hành vi trên được xem là hành vi MBTPCMT, và người thực hiện hành vi trên được xem là phạm tội MBTPCMT [34, tr. 6]. Quá trình xác định sự thật là một quá trình vô cùng phức tạp, khi giữa các giai đoạn đều có sự liên quan mật thiết với nhau. Khi có đủ căn cứ khẳng định có dấu hiệu của tội phạm thì mới có thể khởi tố vụ án, và đó chính là căn cứ để tiến hành các hoạt động điều tra. Kết quả điều tra chính là cơ sở để VKS quyết định truy tố bị can hoặc đình chỉ vụ án, đồng thời nó cũng là cơ sở để TA xét xử đúng người 8 đúng tội. Việc xác định sự thật vụ án còn phụ thuộc vào những tình tiết, chứng cứ của vụ án đòi hỏi CQTHTT phải làm sáng tỏ. Quá trình đấu tranh phòng chống tội phạm ma túy rất quan trọng, luôn đòi hỏi phải đảm bảo nhiều yếu tố mang tính nguyên tắc: Phải đảm bảo ngăn chặn kịp thời hành vi phạm tội và tránh những hậu quả xảy ra cho cộng đồng; trừng trị đúng tội và đúng mức độ nguy hiểm của người phạm tội, không để lọt tội phạm, không làm oan người vô tội hoặc xâm phạm những lợi ích hợp pháp của công dân, cải tạo giáo dục người phạm tội thành người có ích cho xã hội. Vì vậy, BLHS xác định rõ những hành vi được xem là tội phạm MBTPCMT. Cùng với những quy định của BLHS, việc phát hiện xử lý các tội phạm còn phải được tiến hành theo những thủ tục và trình tự do BLTTHS quy định, trong đó các quy định liên quan đến quá trình chứng minh VAHS chiếm một vai trò quan trọng và quyết định đòi hỏi cần có sự tuân thủ nghiêm ngặt nhằm đạt được mục đích cuối cùng là giải quyết đúng đắn vụ án. Chứng minh trong vụ án MBTPCMT là hoạt động đặc thù đối với một loại tội phạm cụ thể, đồng thời là phạm trù bao hàm rất nhiều hoạt động có nội dung liên quan đến khoa học pháp lý tố tụng. Trong đó bao gồm việc sử dụng chứng cứ làm phương tiện của việc chứng minh nhằm xác định các tình tiết có ý nghĩa đối với việc giải quyết đúng đắn vụ án, bao gồm cả toàn bộ quá trình chứng minh (thu thập, kiểm tra, đánh giá chứng cứ), xác định đối tượng chứng minh, phạm vi chứng minh, giới hạn chứng minh và nghĩa vụ chứng minh đối với vụ án. Trong vụ án ma túy, chúng ta cần phải nhận thức đúng đắn về các vấn đề nêu trên, tránh nhầm lẫn giữa các phạm trù trong chứng minh và sử dụng chứng cứ làm phương tiện chứng minh một cách hiệu quả [34, tr. 8]. Quá trình chứng minh trong một vụ án bắt đầu từ khi có quyết định khởi tố vụ án bao gồm nhiều ho