Luận văn Chứng từ chuyển giá: Một trong những giải pháp hữu hiệu chống chuyển giá tại Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH ------------------------------------ DƯƠNG THỊ NGỌC BÍCH CHỨNG TỪ CHUYỂN GIÁ: MỘT TRONG NHỮNG GIẢI PHÁP HỮU HIỆU CHỐNG CHUYỂN GIÁ TẠI VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SỸ TP.HỒ CHÍ MINH – NĂM 2010 BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH ------------------------------------ DƯƠNG THỊ NGỌC BÍCH CHỨNG TỪ CHUYỂN GIÁ: MỘT TRONG NHỮNG GIẢI PHÁP HỮU HIỆU CHỐNG CHUYỂN GIÁ TẠI VIỆT NAM CHUYÊN NGÀNH: KINH TẾ TÀI CHÍNH- NGÂN HÀNG Mã số: 60.31.12 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC : GS.TS TRẦN NGỌC THƠ LUẬN VĂN THẠC SỸ TP.HỒ CHÍ MINH – NĂM 2010 LỜI CẢM ƠN Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy cô Trường Đại học Kinh Tế TP. HCM đã tận tình giảng dạy cho tôi trong suốt quá trình học tập tại trường. Xin chân thành cảm ơn thầy giáo GS-TS Trần Ngọc Thơ, người đã tận tình hướng dẫn cho tôi hoàn thành luận văn này. Xin chân thành cảm ơn các thầy cô trong Hội đồng chấm luận văn tốt nghiệp đã góp ý kiến để luận văn được hoàn thiện hơn. Xin chân thành cảm ơn anh Nguyễn Tấn Phát, anh Đặng Việt Anh, các bạn đồng nghiệp đã hỗ trợ tôi nhiều thông tin và đóng góp nhiều ý kiến trong quá trình thu thập thông tin. LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan tất cả các nội dung của Luận văn này được hình thành và phát triển từ quan điểm của chính cá nhân tôi, dưới sự hướng dẫn khoa học của thầy giáo GS-TS Trần Ngọc Thơ. Các số liệu và kết quả trong luận văn là hoàn toàn trung thực. Dương Thị Ngọc Bích 1 MỤC LỤC MỤC LỤC ......................................................................................................... 1 DANH MỤC BẢNG BIỂU ............................................................................... 5 DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ......................................................................... 7 MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 8 1. Đặt vấn đề ...................................................................................................... 8 2. Mục đích nghiên cứu ................................................................................... 10 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ............................................................... 10 4. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................. 10 5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài: ................................................... 11 6. Điểm nổi bật của đề tài ................................................................................ 11 7. Kết cấu và tóm lược đề tài ........................................................................... 12 CHƯƠNG 1 - TỔNG QUAN VỀ CHUYỂN GIÁ VÀ CHỨNG TỪ CHUYỂN GIÁ ................................................................................................ 14 1.1. Khái niệm và bản chất của chuyển giá ..................................................... 14 1.1.1. Khái niệm: ......................................................................................... 14 1.1.2. Nguyên tắc giá thị trường (The arm’s length principle – ALP) ........ 15 1.2. Nghiên cứu các quy định về chứng từ của chuyển giá ............................. 18 1.2.1. Quy định về chứng từ chuyển giá của OECD ................................... 18 1.2.2. Quy định về chứng từ của PATA ...................................................... 20 1.2.2.1. Lý do PATA đưa ra mẫu chuyển giá: ........................................ 20 1.2.2.2. Các nguyên tắc bao hàm và nội dung của gói chứng từ chuyển giá của PATA .......................................................................................... 21 1.2.3. Phương pháp thực hiện chung của EU đối với các yêu cầu về tài liệu chuyển giá (EU TPD) .................................................................................. 22 1.2.3.1. Lý do cho một phương pháp thực hiện chung của EU đối với tài liệu chuyển giá ......................................................................................... 22 2 1.2.3.2. Các nguyên tắc bao hàm và nội dung của Tài liệu chuyển giá EU (EU TPD) ................................................................................................. 23 1.2.4. Nghiên cứu mức độ rủi ro về chứng từ của Australia ....................... 25 1.2.4.1. Năm mức độ chất lượng của quá trình và chứng từ cho các giao dịch quốc tế với các bên liên quan .......................................................... 25 1.2.4.2. Các tình huống bên ngoài quá trình kiểm tra chuyển giá ........... 26 1.2.4.3. Phân hạn rủi ro chuyển giá ......................................................... 27 1.3. Cơ sở thực nghiệm .................................................................................... 28 1.3.1. Phân nhóm các cơ chế kiểm soát việc định giá ................................. 29 1.3.2. Kết quả khảo sát của Ernst & Young Singapore trên phạm vi toàn cầu ................................................................................................................ 30 1.3.2.1. Kiểm tra chính sách xác định giá của tập đoàn .......................... 30 1.3.2.2. Việc tuân thủ quy định về chứng từ chuyển giá ......................... 31 1.3.3. Nghiên cứu của các học giả ............................................................... 34 Kết luận chương 1 ........................................................................................... 37 CHƯƠNG 2 - THỰC TRẠNG TUÂN THỦ CÁC QUY ĐỊNH VỀ CHỨNG TỪ CHUYỂN GIÁ CỦA CÁC DOANH NGHIỆP CÓ VỐN ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP NƯỚC NGOÀI TẠI VIỆT NAM .......................................................... 38 2.1. Chứng từ chuyển giá của Việt Nam ......................................................... 38 2.1.1. Các yêu cầu chung về tài liệu ............................................................ 38 2.1.2. Quy định về chứng từ chuyển giá ..................................................... 40 2.1.3.Tài liệu hiện hữu ................................................................................. 41 2.2. Tình hình thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài tại Việt Nam tính đến hết năm 2009 ................................................................................................... 42 2.2.1. Tổng Quan ......................................................................................... 42 2.2.2. Hình thức đầu tư ................................................................................ 44 2.2.3. Ngành đầu tư ..................................................................................... 45 3 2.3. Tình hình tuân thủ các quy định về chứng từ chuyển giá của các doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài tại Việt Nam ................................ 47 2.3.1. Phân tích kết quả khảo sát doanh nghiệp .......................................... 48 2.3.2. Phân tích kết quả phỏng vấn chuyên gia .......................................... 54 2.3.2.1. Nhận định việc tuân thủ các quy định về chứng từ chuyển giá . 54 2.3.2.2. Nhận định về vai trò của chứng từ chuyển giá ........................... 55 2.3.2.3. Nhận định về khả năng xảy ra rủi ro .......................................... 59 2.4. Kiểm chứng kết quả phỏng vấn ................................................................ 60 Kết luận chương 2 ........................................................................................... 64 CHƯƠNG 3 –NHỮNG ĐỀ XUẤT NHẰM TĂNG CƯỜNG VIỆC TUÂN THỦ CÁC QUY ĐỊNH VỀ CHỨNG TỪ CHUYỂN GIÁ VÀ CHỐNG CHUYỂN GIÁ TẠI VIỆT NAM .................................................................... 66 3.1. Các đề xuất đối với cơ quan thuế nhằm tạo điều kiện tốt nhất để doanh nghiệp tuân thủ các quy định về chứng từ chuyển giá .................................... 67 3.1.1. Làm rõ phạm vi của khái niệm các bên liên kết ................................ 67 3.1.2. Lựa chọn và áp dụng phương pháp chuyển giá................................. 67 3.1.3. Mở rộng phạm vi đối chiếu ............................................................... 68 3.1.4. Yêu cầu về chứng từ chuyển giá: ...................................................... 69 3.1.5. Điều khoản về trọng tài: .................................................................... 69 3.1.6. Xây cơ sở dữ liệu giá cả cho các giao dịch ....................................... 71 3.1.7. Thực hành .......................................................................................... 73 3.2. Các đề xuất giúp doanh nghiệp nâng cao việc tuân thủ quy định về chứng từ chuyển giá ................................................................................................... 74 3.2.1. Nhận thức đúng vai trò của việc tuân thủ quy định về chuyển giá ... 74 3.2.2. Tìm hiểu và nắm rõ những khác biệt giữa các quy định về chuyển giá của Việt Nam với một số quy định hiện hành trên thế giới và giải pháp giải quyết ............................................................................................................ 75 4 3.2.2.1. Phạm vi đối chiếu ....................................................................... 75 3.2.2.2. Yêu cầu về chứng từ ................................................................... 76 3.2.2.3. Hiểu cặn kẽ các mối quan hệ liên kết trong tập đoàn để có thể hoạch định sách thuế cho doanh nghiệp. ................................................. 77 3.2.2.4. Ghi chép, lưu giữ hồ sơ ở mức độ rủi ro có thể chấp nhận ........ 78 3.2.2.5 Vai trò của hồ sơ chuyển giá ....................................................... 78 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................... 84 5 DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 1.1: Năm mức độ chất lượng của quá trình và chứng từ ....................... 25 Biểu đồ 1.1: Phân hạng rủi ro chuyển giá ....................................................... 27 Bảng 1.2: Cơ quan thuế kiểm tra các chính sách về chuyển giá ..................... 31 Bảng 1.3: Thời điểm và cách thức chuẩn bị hồ sơ .......................................... 32 Bảng 1.4: Mục đích chính của việc chuẩn bị hồ sơ xác định chuyển giá ....... 32 Bảng 1.5: Tầm quan trọng của hồ sơ so với hai năm trước ............................ 33 Bảng 1.6: Các trường hợp có nguy cơ cao bị kiểm soát về chuyển giá .......... 34 Bảng 2.1: 30 quốc gia có vốn đầu tư trực tiếp lớn nhất vào Việt Nam tính đến hết năm 2009 ................................................................................................... 43 Bảng 2.2: Hình thức đầu tư của nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài tại Việt Nam tính đến hết năm 2009 ............................................................................ 44 Bảng 2.3: Vốn đầu tư nước ngoài vào Việt Nam theo ngành tính đến hết năm 2009 ................................................................................................................. 46 Bảng 2.4: Mức độ can thiệp của Ban Giám đốc vào việc tuân thủ Thông tư . 48 Bảng 2.5: Mức độ hiểu biết của doanh nghiệp về các nội dung của Thông tư ......................................................................................................................... 49 Bảng 2.6: Những công việc mà doanh nghiệp đã thực hiện để tuân thủ theo Thông tư .......................................................................................................... 50 Bảng 2.7: Thời điểm và cách thức chuẩn bị hồ sơ xác định chuyển giá ......... 50 Bảng 2.8: Sự can thiệp của công ty mẹ trong hoạt động chuẩn bị hồ sơ ........ 51 Bảng 2.9: Mục đích của việc chuẩn bị hồ sơ................................................... 52 Bảng 2.10: Mức độ quan trọng của chứng từ chuyển giá ............................... 53 Bảng 2.11: Một số dịch vụ chính mà công ty tư vấn đã cung cấp từ năm 2006 tới cuối năm nay .............................................................................................. 58 Báo cáo tổng hợp tình hình đầu tư nước ngoài tại TP.HCM theo quốc gia đầu tư năm 2007- 2008- 2009 ................................................................................ 63 6 Báo cáo tổng hợp tình hình đầu tư nước ngoài tại TP.HCM theo ngành nghề kinh doanh năm 2007- 2008- 2009.................................................................. 64