Luận văn Đánh giá các nhân tố ảnh hưởng đến chi tiêu giáo dục của hộ gia đình thành thị - nông thôn Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH NGUYỄN MINH THUẤN ĐÁNH GIÁ CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN CHI TIÊU GIÁO DỤC CỦA HỘ GIA ĐÌNH THÀNH THỊ - NÔNG THÔN VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2014 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH NGUYỄN MINH THUẤN ĐÁNH GIÁ CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN CHI TIÊU GIÁO DỤC CỦA HỘ GIA ĐÌNH THÀNH THỊ - NÔNG THÔN VIỆT NAM Chuyên ngành: Kinh tế phát triển Mã số: 60310105 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC TS. NGUYỄN HOÀNG BẢO TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2014 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng đề tài nghiên cứu này do bản thân riêng tôi thực hiện theo sự hướng dẫn của người hướng dẫn khoa học. Số liệu cho nghiên cứu là hoàn toàn trung thực cũng như nội dung từ tài liệu tham khảo của những nghiên cứu có liên quan được trích dẫn rõ ràng./. MỤC LỤC Lời cam đoan Mục lục Danh mục các từ viết tắt Danh mục các bảng biểu Danh mục các hình vẽ CHƢƠNG MỞ ĐẦU ............................................................... 1 1. Đặt vấn đề ................................................................................................................... 1 2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ............................................................................... 3 3. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................................. 3 4. Cấu trúc đề tài ............................................................................................................. 3 CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN LÝ THUYẾT VÀ NGHIÊN CỨU THỰC TIỄN ... 5 1.1 Tổng quan lý thuyết .................................................................................................. 5 1.1.1 Các khái niệm ......................................................................................................... 5 1.1.2 Đầu tư vốn con người ............................................................................................. 7 1.1.3 Vai trò của giáo dục ............................................................................................... 9 1.2 Nghiên cứu thực nghiệm ......................................................................................... 10 1.3 Khung phân tích ...................................................................................................... 19 CHƢƠNG 2 : MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU ................................................................ 26 2.1 Mô hình lý thuyết kinh tế ........................................................................................ 26 2.2 Mô hình nghiên cứu thực nghiệm của đề tài ........................................................... 28 2.3 Phương pháp và dữ liệu nghiên cứu ........................................................................ 29 2.3.1 Phương pháp nghiên cứu ...................................................................................... 29 2.3.2 Dữ liệu nghiên cứu ............................................................................................... 29 CHƢƠNG 3: TỔNG QUAN SỐ LIỆU VÀ THỰC TRẠNG CHI TIÊU GIÁO DỤC CỦA HỘ GIA ĐÌNH ......................................................................................... 31 3.1 Định nghĩa và thống kê mô tả các biến trong mô hình ........................................... 31 3.1.1 Đặc điểm kinh tế của hộ gia đình ......................................................................... 31 3.1.2 Đặc điểm của chủ hộ gia đình .............................................................................. 32 3.1.3 Đặc điểm chung của hộ gia đình .......................................................................... 32 3.2 Thống kê mô tả chi tiêu giáo duc bình quân của hộ gia đình theo các biến ........... 35 3.2.1 Theo tổng chi tiêu bình quân hộ gia đình ............................................................. 35 3.2.2 Theo giới tính của chủ hộ ............................................................. 37 3.2.3 Theo nhóm tuổi chủ hộ ........................................................................................ 38 3.2.4 Theo trình độ học vấn của chủ hộ ........................................................................ 40 3.2.5 Theo tình trạng hôn nhân chủ hộ ......................................................................... 41 3.2.6 Theo dân tộc chủ hộ ............................................................................................. 42 3.2.7 Theo quy mô hộ gia đình ..................................................................................... 43 3.2.8 Theo số thành viên học của hộ ............................................................................. 44 3.2.9 Theo khu vực thành thị - nông thôn ..................................................................... 45 3.2.10 Theo khu vực vùng miền .................................................................................... 46 CHƢƠNG 4: MÔ HÌNH THỰC NGHIỆM............................................................. 50 4.1 Mô hình hồi quy ...................................................................................................... 50 4.2 Quy trình hồi quy cho mô hình nghiên cứu ............................................................ 51 4.2.1 Các bước hồi quy ................................................................................................. 51 4.2.2 Đa cộng tuyến ...................................................................................................... 51 4.2.3 Kiểm định phương sai thay đổi ............................................................................ 52 4.3 Giải thích kết quả mô hình hồi quy ......................................................................... 54 4.3.1 Đặc điểm kinh tế của hộ gia đình ......................................................................... 54 4.3.2 Đặc điểm của chủ hộ gia đình .............................................................................. 55 4.3.3 Đặc điểm chung của hộ gia đình .......................................................................... 58 4.3.4 Kết quả theo hệ số hồi quy chuẩn hóa ................................................................. 61 CHƢƠNG 5: KẾT LUẬN .......................................................................................... 64 5.1 Kết luận của nghiên cứu .......................................................................................... 64 5.1.1 Đặc điểm kinh tế của hộ gia đình ......................................................................... 64 5.1.2 Đặc điểm của chủ hộ gia đình .............................................................................. 64 5.1.3 Đặc điểm chung của hộ ........................................................................................ 66 5.2 Kiến nghị chính sách ............................................................................................... 67 5.3 Hạn chế và hướng nghiên cứu mới của đề tài ......................................................... 69 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT GDP: Tổng sản phẩm nội địa OECD: Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế OLS: Phương pháp bình phương bé nhất SNA: Hệ thống tài khoản quốc gia VHLSS: Bộ dữ liệu Khảo sát mức sống hộ gia đình Việt Nam DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Bảng 1.1 Tỷ lệ chi tiêu giáo dục công trên GDP của Việt Nam và các nước 2 Bảng 1.2 Tổng hợp nghiên cứu thực nghiệm về chi tiêu giáo dục của hộ gia đình..15 Bảng 2.1 Bảng tóm tắt các biến trong mô hình ......................................................... 30 Bảng 3.1 Thống kê mô tả các biến trong mô hình của hộ gia đình nông thôn và thành thị năm 2010 .................................................................................................... 33 Bảng 3.2 Thống kê mô tả các biến trong mô hình của hộ gia đình nông thôn và thành thị năm 2012 .................................................................................................... 34 Bảng 3.3 Thống kê mô tả các biến trong mô hình của hộ gia đình cả nước năm 2010 và 2012 ...................................................................................................................... 35 Bảng 3.4a Thống kê mô tả chi tiêu giáo dục bình quân theo 5 nhóm tổng chi tiêu bình quân của hộ gia đình (2010) .. 36 Bảng 3.4b Thống kê mô tả chi tiêu giáo dục bình quân theo 5 nhóm tổng chi tiêu bình quân của hộ gia đình (2012). ............................................................................. 36 Bảng 3.5a Thống kê chi tiêu giáo dục bình quân theo giới tính chủ hộ (2010) ........ 37 Bảng 3.5b Thống kê chi tiêu giáo dục bình quân theo giới tính chủ hộ (2012)........ 37 Bảng 3.6a Thống kê mô tả chi tiêu giáo dục bình quân theo tuổi chủ hộ (2010).. ... 38 Bảng 3.6b Thống kê mô tả chi tiêu giáo dục bình quân theo tuổi chủ hộ (2012).. ... 38 Bảng 3.7a Thống kê mô tả chi tiêu giáo dục bình quân theo trình độ học vấn của chủ hộ gia đình (2010) ..................................................................................................... 40 Bảng 3.7b Thống kê mô tả chi tiêu giáo dục bình quân theo trình độ học vấn của chủ hộ gia đình (2012) .............................................................................................. 41 Bảng 3.8 Thống kê mô tả chi tiêu giáo dục bình quân theo tình trạng hôn nhân của chủ hộ gia đình thành thị (2010). .............................................................................. 41 Bảng 3.9a Thống kê mô tả chi tiêu giáo dục bình quân theo dân tộc của chủ hộ (2010).. ...................................................................................................................... 42 Bảng 3.9b Thống kê mô tả chi tiêu giáo dục bình quân theo dân tộc của chủ hộ (2012) ...................................................................................................................... ..42 Bảng 3.10a Thống kê mô tả chi tiêu giáo dục bình quân theo quy mô hộ (2010) .... 43 Bảng 3.10b Thống kê mô tả chi tiêu giáo dục bình quân theo quy mô hộ (2012) .... 43 Bảng 3.11a Thống kê mô tả chi tiêu giáo dục bình quân theo số thành viên học của hộ gia đình (2010) ..................................................................................................... 44 Bảng 3.11b Thống kê mô tả chi tiêu giáo dục bình quân theo số thành viên học của hộ gia đình (2012) ..................................................................................................... 44 Bảng 3.12a Thống kê mô tả chi tiêu giáo dục bình quân theo khu vực thành thị và nông thôn của hộ gia đình (2010) ............................................................................. 45 Bảng 3.12b Thống kê mô tả chi tiêu giáo dục bình quân theo khu vực thành thị và nông thôn của hộ gia đình (2012) ............................................................................. 45 Bảng 3.13a Thống kê mô tả chi tiêu giáo dục bình quân theo vùng miền của hộ gia đình (2010) ................................................................................................................ 46 Bảng 3.13b Thống kê mô tả chi tiêu giáo dục bình quân theo vùng miền của hộ gia đình (2012) ................................................................................................................ 47 Bảng 4.1: Kết quả hồi quy các nhân tố ảnh hưởng đến chi tiêu giáo dục bình quân của hộ gia đình theo 3 khu vực năm 2010 ................................................................ 53 Bảng 4.2: Kết quả hồi quy các nhân tố ảnh hưởng đến chi tiêu giáo dục bình quân của hộ gia đình theo 3 khu vực năm 2012 ................................................................ 53 Bảng 4.3: Kết quả theo hệ số hồi quy chuẩn hóa của các mô hình ........................... 62 DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ Hình 3.1 Phân bố dữ liệu hộ gia đình cả nước, nông thôn, thành thị 2010-2012 . 31 Hình 3.2: Chi giáo dục bình quân của hộ gia đình theo nhóm tuổi chủ hộ năm 2010 theo 3 khu vực ..................................................................................................... ..39 Hình 3.3 : Chi giáo dục bình quân của hộ gia đình theo nhóm tuổi chủ hộ năm 2012 theo 3 khu vực ........................................................................................................... 40 Hình 3.4: Chi giáo dục bình quân của hộ gia đình theo nhóm vùng miền của hộ năm 2010 theo 3 khu vực .................................................................................................. 46 Hình 3.5: Chi giáo dục bình quân của hộ gia đình theo nhóm vùng miền của hộ năm 2012 theo 3 khu vực. ..... .. .48