Luận văn Giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng Quỹ phát triển khoa học và công nghệ của doanh nghiệp trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ TP. HCM HUỲNH LƯU THANH GIANG GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ SỬ DỤNG QUỸ PHÁT TRIỂN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ CỦA DOANH NGHIỆP TR N Đ A ÀN THÀNH PH H CH INH LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh Mã số ngành: 60340102 TP. Hồ Chí Minh - năm 2018 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ TP. HCM HUỲNH LƯU THANH GIANG GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ SỬ DỤNG QUỸ PHÁT TRIỂN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ CỦA DOANH NGHIỆP TR N Đ A ÀN THÀNH PH H CH INH LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh Mã số ngành: 60340102 HƯỚNG DẪN KHOA HỌC : TS. ĐOÀN XUÂN HUY INH TP. Hồ Chí Minh - năm 2018 CÔNG TRÌNH ĐƯỢC HOÀN THÀNH TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ TP. HC Cán bộ hướng dẫn khoa học: TS. Đoàn Xuân Huy inh Luận văn Thạc sĩ được bảo vệ tại Trường Đại học Công nghệ TP. HCM ngày 15 tháng 4 năm 2018 Thành phần Hội đồng đánh giá Luận văn Thạc sĩ gồm: (Ghi rõ họ, tên, học hàm, học vị của Hội đồng chấm bảo vệ Luận văn Thạc sĩ) TT Họ và tên Chức danh Hội đồng 1 GS.TS. Võ Thanh Thu Chủ tịch 2 TS. Phan Thị Minh Châu Phản biện 1 3 TS. Phạm Thị Phi Yên Phản biện 2 4 TS. Nguyễn Ngọc Dương Ủy viên 5 TS. Cao Minh Trí Ủy viên, Thư ký Xác nhận của Chủ tịch Hội đồng đánh giá Luận sau khi Luận văn đã được sửa chữa (nếu có). Chủ tịch Hội đồng đánh giá LV TRƯỜNG ĐH CÔNG NGHỆ TP. HCM CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NA VIỆN ĐÀO TẠO SAU ĐẠI HỌC Độc lập – Tự do – Hạnh phúc TP. HCM, ngày .... tháng .... năm 2017 NHIỆ VỤ LUẬN VĂN THẠC SĨ Họ tên học viên: Huỳnh Lưu Thanh Giang Giới tính: Nữ Ngày, tháng, năm sinh: 24/11/1978 Nơi sinh: Đồng Nai Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh; MSHV: 1641820126 I. Tên đề tài: Giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng Quỹ phát triển khoa học và công nghệ của doanh nghiệp trên địa àn thành ph Hồ Chí inh II. Nhiệm vụ và nội dung: Đánh giá thực trạng hoạt động sử dụng Quỹ phát triển khoa học và công nghệ của các doanh nghiệp. Từ đó đưa ra một số giải pháp nhằm nâng cao hoạt động hỗ trợ doanh nghiệp trong sử dụng Quỹ phát triển khoa học và công nghệ của doanh nghiệp và hoàn thiện các chính sách hỗ trợ từ cơ quan quản lý nhà nước. - Hệ thống hóa cơ sở lý luận về khoa học công nghệ - Đánh giá thực trạng hoạt động sử dụng Quỹ phát triển khoa học công nghệ của các doanh nghiệp - Tìm ra những thuận lợi, khó khăn hạn chế và nguyên nhân tồn tại của việc sử dụng Quỹ trong doanh nghiệp. - Đưa ra một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động sử dụng Quỹ khoa học công nghệ của các doanh nghiệp. III. Ngày giao nhiệm vụ : ...../....../2017 IV. Ngày hoàn thành nhiệm vụ: ....../3/2018 V. Cán ộ hướng dẫn : TS. Đoàn Xuân Huy Minh CÁN Ộ HƯỚNG DẪN KHOA QUẢN LÝ CHUY N NGÀNH i LỜI CA ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong Luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tôi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện Luận văn này đã được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong Luận văn đã được chỉ rõ nguồn gốc. Học viên thực hiện Luận văn Huỳnh Lưu Thanh Giang ii LỜI CÁ ƠN Sau thời gian học tập tại chuyên ngành Quản Trị Kinh doanh, với kiến thức được truyền dạy của quý thầy/cô là nền tảng để tôi hoàn thiện đề tài này. Để hoàn thành luận văn, tôi đã nhận được sự giúp đỡ nhiệt tình của các cơ quan, các cấp lãnh đạo và các cá nhân. Tôi xin bày tỏ lòng cảm ơn và kính trọng tới các tập thể, cá nhân đã tạo điều kiện, giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu. Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu, Khoa Quản trị kinh doanh, Viện Đào tạo sau đại học – Trường Đại học Công nghệ thành phố Hồ Chí Minh (HUTECH), các thầy, cô giáo đã giảng dạy trang bị cho tôi những kiến thức quý báu và phương pháp nghiên cứu để tôi hoàn thành luận văn. Đặc biệt, tôi xin chân thành cám ơn TS. Đoàn Xuân Huy inh đã trực tiếp hướng dẫn tôi hoàn thiện đề tài này. Trong quá trình thực hiện đề tài tôi nhận được sự giúp đỡ và hướng dẫn rất nhiệt tình của quý thầy/cô. Xin cám ơn các cá nhân, tổ chức, các cơ quan quản lý nhà nước, doanh nghiệp đã cung cấp số liệu và tạo điều kiện cho tôi thu thập các thông tin cần thiết phục vụ cho đề tài. Tôi xin bày tỏ lời cảm ơn chân thành tới Gia đình, Ban Giám đốc, các đồng nghiệp tại Sở Khoa học và Công nghệ Thành phố đã luôn tạo điều kiện để tôi hoàn thành luận văn này. Tôi xin chân thành cảm ơn! TP. Hồ Chí Minh, ngày tháng năm 2018 HỌC VI N Huỳnh Lưu Thanh Giang iii TÓ TẮT Luận văn Giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng Quỹ phát triển khoa học và công nghệ của doanh nghiệp tr n a àn thành ph h inh được thực hiện từ tháng 10/2017 đến tháng 03/2018 nhằm nghiên cứu đánh giá thực trạng hoạt động sử dụng Quỹ phát triển khoa học và công nghệ của các doanh nghiệp trên địa bàn Thành phố giai đoạn từ năm 2014 đến năm 2016, trong đó, có mở rộng thời gian nghiên cứu từ năm 2009 đến năm 2013 để có cái nhìn toàn diện về hoạt động của các Quỹ này từ khi đưa chính sách về hỗ trợ đầu tư cho hoạt động KH&CN của doanh nghiệp đi vào thực tế. Nghiên cứu thực hiện đánh giá tổng quan hệ thống các quy định pháp luật về Quỹ phát triển khoa học và công nghệ của doanh nghiệp, phân tích những thay đổi qua các lần ban hành và sửa đổi từ năm 2007 đến năm 2016. Nghiên cứu sử dụng phương pháp định tính để giải quyết các vấn đề đặt ra. Kết hợp với các phương pháp khác như phỏng vấn nhóm, phỏng vấn tay đôi và thu thập thông tin từ thực tế, lấy các sự kiện thực tế làm cơ sở và căn cứ khoa học để phân tích. Kết quả đánh giá thực trạng hoạt động của 113 Quỹ phát triển KH&CN doanh nghiệp cho thấy những điểm chú ý như: (1) Tỷ lệ doanh nghiệp thành lập Quỹ thấp, chỉ chiếm 0,04% so với số lượng doanh nghiệp đang hoạt động của Thành phố; (2) Nội dung sử dụng Quỹ tập trung chủ yếu vào đổi mới công nghệ, R&D, đào tạo tăng cường năng lực; (3) Hoạt động quản lý nhà nước về Quỹ chủ yếu là công tác tuyên truyền quảng bá, hướng dẫn nội dung, quy trình sử dụng, quyết toán Quỹ. Ngoài ra, nghiên cứu tập trung phân tích nguyên nhân của các khó khăn trong việc thành lập và sử dụng Quỹ từ phía: (i) doanh nghiệp (chưa xác định được hoạt động KH&CN trong doanh nghiệp; chi, sử dụng Quỹ của doanh nghiệp được quy định, kiểm soát khá chặt chẽ, chưa giao quyền chủ động cho doanh nghiệp; phát sinh nhiều thủ tục; quy định về nội dung chi Quỹ chưa rõ ràng, cụ thể; ); (ii) các iv cơ quan quản lý nhà nước (công tác thống kê Quỹ còn phụ thuộc vào báo cáo 1 chiều từ doanh nghiệp; công tác kiểm tra, giám sát không được quy định cụ thể dẫn đến sự chồng chéo khi tiến hành kiểm tra); và (iii) chỉ ra những điểm còn thiếu, yếu, chưa đồng bộ của quy định pháp luật liên quan đến việc thành lập, sử dụng Quỹ (chồng chéo trong quy định về báo cáo Quỹ, thẩm quyền thành lập Hội đồng KH&CN; chưa quy định các biện pháp chế tài, xử lý Quỹ khi sử dụng không đúng mục đích; ). Trên cơ sở đánh giá thực trạng sử dụng Quỹ tại doanh nghiệp nói trên, nghiên cứu đã đề xuất đã xác định Hệ thống giải pháp cụ thể về mô hình tổ chức, mô hình quản trị và sử dụng có hiệu quả Quỹ trong doanh nghiệp; giải pháp về tuyên truyền nâng cao nhận thức trong doanh nghiệp về Quỹ, hoàn thiện các nội dung sử dụng Quỹ, cải cách hành chính, trong cơ quan quản lý nhà nước; cũng như hoàn thiện các quy định mới nhất về Quỹ được quy định tại Thông tư liên tịch số 12/2016/TTLT-BKHCN-BTC ngày 28 tháng 6 năm 2016 của Bộ Khoa học và Công nghệ và Bộ Tài chính và các văn bản liên quan. Kết quả nghiên cứu này là cơ sở tiền đề cho các nghiên cứu tiếp theo nhằm phân tích, đánh giá nhu cầu ứng dụng KH&CN của từng nhóm doanh nghiệp trên địa bàn Thành phố (phân theo ngành, lĩnh vực hoạt động), đặc biệt là 4 ngành công nghiệp và 9 ngành dịch vụ trọng yếu, để đưa ra định hướng, giải pháp thúc đẩy việc thành lập, sử dụng Quỹ cho những nhóm ngành cụ thể; từ đó góp phần hoàn thiện các cơ chế, chính sách hỗ trợ doanh nghiệp của Chính phủ nói chung và chính quyền thành phố Hồ Chí Minh nói riêng ngày càng đáp ứng yêu cầu thực tế và tạo môi trường thuận lợi nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp. v ABSTRACT Thesis entitled Solutions in improving efficient use of Science and Technology Development Fund of enterprises (STDFe) in Ho Chi Minh City was implemented from October 2017 to March 2018 to study actual use of the Science and Technology Development Fund of enterprises in Ho Chi Minh City during period of 2014 – 2016; the study period was also extended to 2009 - 2013 for further understanding of how these funds had operated when government policies on investment support for science and technology activities in enterprises had been put into practice. The study carried out a comprehensive assessment of the legal provisions on STDFe to analyze improvement of the policy’s issuance and revision during period of 2007 - 2016. Research applies qualitative study methods in combined with other methods such as qualitative analysis and gathering information from reality as well as taking actual case studies as the basis for analysis. Result of analyzing current status of 113 STDFe in Ho Chi Minh City finds out some interested points, such as: (1) There is very low proportion of enterprises with STDFe, accounting for only 0.04% of the total number of operating enterprises in the city; (2) STDFe mainly used for technology innovation, R&D and manpower training; (3) State management of STDFe is limited at disseminating information and providing guidance on paperwork and management processes of the fund. Furthermore, the study’s outcome focuses on the causes of difficulties in the establishment and use of STDFe from different aspects: (i) enterprise (S&T activities in the enterprise are not well defined; use of the fund is overregulated with no initiative, and many unclear procedures...), (ii) state management agencies (statistics work just depend on one-way report from enterprise; there is overlapping vi in inspection and supervision of the fund among these agencies ), and (iii) the shortage, weakness and inconsistency in legal regulations related to the funds (overlapping in regulations on reporting, competence to set up Science and Technology Council; lacking of proper measures to handle misuse of the fund...). Based on assessment of actual use of the fund as mentioned above, the research has identified a set of specific solutions in terms of organization model, management model and efficient use of the fund in the enterprise; measures on raising awareness of enterprises on the need of STDFe, administrative reforms, finalization of the fund's contents, especially the latest Joint Circular No. 12/2016/ TLT-BKHCN-BTC dated 28 June 2016 of the Ministry of Science and Technology and the Ministry of Finance and related official documents. The outcomes of this study are considered as a platform for many follow-up researches in order to deeply analyze and assess the demand of S&T application in specific groups of enterprises (by sector and/or type of business) - especially in the key 4 industrial sectors and 9 service sectors of the city - to propose state-of-the-art solutions for applying STDFe in each sectors. These could be contributing to improve mechanisms and policies of supporting enterprise at state government in general, and Ho Chi Minh City People’s Committee in particular, towards increasingly meet practical requirements and create a business-friendly ecosystem to enhance competitiveness of enterprises.