Luận văn Giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện nghiệp vụ chuyển tiền bằng điện trong thanh toán quốc tế tại chi nhánh ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn quận 1

i ĐỀ TÀI: GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ THỰC HIỆN NGHIỆP VỤ CHUYỂN TIỀN BẰNG ĐIỆN TRONG THANH TOÁN QUỐC TẾ TẠI CHI NHÁNH NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN QUẬN 1. GVHD: ThS. TRẦN THỊ TRANG SVTH: TẠ MINH NGỌC TRÂM MSSV: 106401311
TP.HCM, 2010  ii ĐẠI HỌC KỸ THUẬT CÔNG NGHỆ TP. HCM KHOA QUẢN TRỊ KINH DOANH -----
----- LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP ĐỀ TÀI: GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ THỰC HIỆN NGHIỆP VỤ CHUYỂN TIỀN BẰNG ĐIỆN TRONG THANH TOÁN QUỐC TẾ TẠI CHI NHÁNH NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN QUẬN 1 (CHI NHÁNH NHNo&PTNT QUẬN 1). GVHD: ThS. TRẦN THỊ TRANG SVTH: TẠ MINH NGỌC TRÂM MSSV: 106401311 TP.HCM, 2010  iii LỜI CAM ĐOAN  Tôi cam đoan đây là đề tài nghiên cứu của tôi. Những kết quả và các số liệu trong khóa luận được thực hiện tại Chi nhánh Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn quận 1, không sao chép bất kỳ nguồn nào khác. Tôi hoàn toàn chịu trách nhiệm trước nhà trường về sự cam đoan này. TP. Hồ Chí Minh, ngày 15 tháng 9 năm 2010 Tác giả (ký tên) Tạ Minh Ngọc Trâm iv LỜI CẢM ƠN  Trong suốt quá trình thực hiện và hoàn thành Luận Văn Tốt Nghiệp này, dưới sự hướng dẫn tận tình và chu đáo của Giáo viên hướng dẫn- Ths.Trần Thị Trang, cùng với sự hỗ trợ của các anh chị trong phòng Kế hoạch- Kinh doanh, bộ phận Thanh toán quốc tế nói riêng và Chi nhánh Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn quận 1 nói chung em đã hoàn thành bài viết của mình. Em xin chân thành cảm ơn Giáo viên hướng dẫn, Ban Giám Đốc và các anh chị tại Ngân hàng đã nhiệt tình hỗ trợ, giúp đỡ em hoàn thành Luận văn này. v CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập – Tự do – Hạnh phúc --------- NHẬN XÉT CỦA ĐƠN VỊ Họ và tên sinh viên : TẠ MINH NGỌC TRÂM MSSV : 106401311 Khoá : 2006 1. Đơn vị : ……………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………… 2. Nhận xét chung : ……………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………… Đơn vị xác nhận vi  ……………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………… Giáo viên hướng dẫn Ths. Trần Thị Trang vii MỤC LỤC Danh sách các bảng sử dụng Danh sách các sơ đồ Danh sách các biểu đồ LỜI MỞ ĐẦU ..........................................................................................................1 CHƯƠNG 1: LÝ LUẬN CHUNG VỀ THANH TOÁN QUỐC TẾ (TTQT) VÀ PHƯƠNG THỨC CHUYỂN TIỀN BẰNG ĐIỆN. .................................................3 1.1. Tổng quan về thanh toán quốc tế ........................................................... 3 1.1.1. Khái niệm và cơ sở hình thành TTQT......................................................3 1.1.1.1. Cơ sở hình thành TTQT ...............................................................3 1.1.1.2. Khái niệm TTQT..........................................................................4 1.1.2. Vai trò của thanh toán quốc tế...................................................................4 1.1.2.1. TTQT đối với nền kinh tế.............................................................4 1.1.2.2. TTQT đối với ngân hàng thương mại. .........................................5 1.1.3. Các phương thức thanh toán quốc tế được sử dụng phổ biến..................6 1.1.3.1. Phương thức chuyển tiền...............................................................6 1.1.3.2. Phương thức nhờ thu. ....................................................................7 1.1.3.3. Phương thức tín dụng chứng từ.....................................................9 1.2. Phương thức thanh toán chuyển tiền bằng điện trong thanh toán quốc tế. .....10 1.2.1. Khái niệm. ..............................................................................................10 1.2.2. Các hình thức chuyển tiền bằng điện. ....................................................11 viii 1.2.2.1. Chuyển tiền bằng điện trả trước..................................................11 1.2.2.2. Chuyển tiền bằng điện trả sau. ....................................................12 1.2.2.3. Chuyển tiền bằng điện có bồi hoàn. ............................................12 1.2.3. Các bên liên quan trong phương thức chuyển tiền bằng điện................12 1.2.4. Quy trình nghiệp vụ của phương thức chuyển tiền bằng điện. ..............12 1.2.4.1. Quy trình chuyển tiền bằng điện trả trước. ...............................12 1.2.4.2. Quy trình chuyển tiền bằng điện trả sau. ..................................13 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1.......................................................................................15 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG THỰC HIỆN NGHIỆP VỤ CHUYỂN TIỀN BẰNG ĐIỆN TRONG TTQT TẠI CHI NHÁNH NHNo&PTNT QUẬN 1.....................16 2.1. Giới thiệu chung về NHNo&PTNT Việt Nam ...............................................16 2.1.1. Sơ lược về quá trình hình thành và phát triển của NHNo&PTNT Việt Nam. .......................................................................................................................16 2.1.2. Giới thiệu về Chi nhánh NHNo&PTNT quận 1. ...................................18 2.1.2.1. Cơ cấu tổ chức tại Chi nhánh NHNo&PTNT quận 1. ..............18 2.1.2.2. Mô hình hoạt động TTQT trong hệ thống Chi nhánh NHNo&PTNT quận 1. ...........................................................................................20 2.1.2.3. Tình hình hoạt động kinh doanh tại Chi nhánh NHNo& PTNT quận 1. ....................................................................................................................20 2.2. Thực trạng thực hiện nghiệp vụ chuyển tiền bằng điện trong thanh toán quốc tế tại Chi nhánh NHNo&PTNT quận 1......................................................................26 2.2.1. Quy trình nghiệp vụ chuyển tiền bằng điện trong TTQT của Chi nhánh NHNo&PTNT quận 1. ...........................................................................................26 2.2.1.1. Điều kiện để khách hàng lần đầu đến giao dịch tại Chi nhánh. ...26 ix 2.2.1.2. Hồ sơ chuyển tiền.....................................................................26 2.2.1.3. Quy trình nghiệp vụ chuyển tiền đi..........................................27 2.2.1.4. Quy trình nghiệp vụ chuyển tiền đến. ......................................31 2.2.2. Kết quả hoạt động nghiệp vụ chuyển tiền bằng điện tại Chi nhánh NHNo&PTNT quận 1. ...........................................................................................33 2.2.3. Phân tích và đánh giá thực trạng thực hiện nghiệp vụ Chuyển tiền bằng điện trong TTQT tại Chi nhánh NHNo&PTNT quận 1. ........................................36 2.2.3.1. Thành tựu đạt được.. ................................................................36 2.2.3.2. Một số tồn tại. ..........................................................................39 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2.......................................................................................41 CHƯƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ THỰC HIỆN NGHIỆP VỤ CHUYỂN TIỀN BẰNG ĐIỆN TRONG THANH TOÁN QUỐC TẾ TẠI CHI NHÁNH NHNo&PTNT QUẬN 1. ......................................42 3.1. Một số giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện nghiệp vụ chuyển tiền bằng điện trong thanh toán quốc tế tại Chi nhánh NHNo&PTNT quận 1. .....42 3.1.1Giải pháp thứ nhất: Hoàn thiện cơ cấu tổ chức.......................................42 3.1.1.1 Mục tiêu của giải pháp .................................................................42 3.1.1.2 Cách thức thực hiện giải pháp......................................................42 3.1.1.3 Dự kiến hiệu quả giải pháp mang lại ...........................................43 3.1.2.Giải pháp thứ hai: Hoàn thiện các ứng dụng công nghệ hiện đại. ..........44 3.1.2.1 Mục tiêu của giải pháp .................................................................44 3.1.2.2 Cách thức thực hiện giải pháp......................................................44 3.1.2.3 Dự kiến hiệu quả giải pháp mang lại ...........................................45 3.1.3.Giải pháp thứ ba: Cải thiện quy trình chuyển tiền T/T đi. ......................46 x 3.1.3.1 Mục tiêu của giải pháp .................................................................46 3.1.3.2 Cách thức thực hiện giải pháp......................................................46 3.1.3.3 Dự kiến hiệu quả giải pháp mang lại ...........................................48 3.1.4.Giải pháp thứ tư: Nâng cao năng lực cạnh tranh bằng cách tăng cường thực hiện công tác khách hàng. ..............................................................................49 3.1.4.1 Mục tiêu của giải pháp .................................................................49 3.1.4.2 Cách thức thực hiện giải pháp......................................................49 3.1.4.3 Dự kiến hiệu quả giải pháp mang lại ...........................................50 3.1.5.Giải pháp thứ năm: Nâng cao trình độ và năng lực cho cán bộ. ............51 3.1.5.1 Mục tiêu của giải pháp .................................................................51 3.1.5.2 Cách thức thực hiện giải pháp......................................................51 3.1.5.3 Dự kiến hiệu quả giải pháp mang lại ...........................................52 3.1.6.Giải pháp thứ sáu: Xây dựng và đa dạng hóa nguồn vốn ngoại tệ. .......53 3.1.6.1 Mục tiêu của giải pháp .................................................................53 3.1.6.2 Cách thức thực hiện giải pháp......................................................53 3.1.6.3 Dự kiến hiệu quả giải pháp mang lại ...........................................54 3.1.7.Giải pháp thứ bảy: Tăng cường khả năng kiểm soát và quản trị rủi ro....55 3.1.7.1 Mục tiêu của giải pháp .................................................................55 3.1.7.2 Cách thức thực hiện giải pháp......................................................55 3.1.7.3 Dự kiến hiệu quả giải pháp mang lại ...........................................56 3.2. Một số kiến nghị đối với Chính Phủ và ngành Ngân hàng .............................57 3.3.1. Kiến nghị đối với Chính Phủ ................................................................57 xi 3.3.2. Kiến nghị đối với ngành ngân hàng ......................................................57 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3.......................................................................................58 KẾT LUẬN CHUNG.............................................................................................59 Tài liệu tham khảo..................................................................................................61 Phụ lục....................................................................................................................62 xii DANH SÁCH CÁC BẢNG SỬ DỤNG  Bảng 2.1: Báo cáo kết quả kinh doanh của Chi nhánh NHNo&PTNT quận 1 từ 2006-2009 ..............................................................................22  Bảng 2.2: Kết quả hoạt động kinh doanh Thanh toán quốc tế tại Chi nhánh NHNo&PTNT quận 1 ................................................................34  Bảng 2.3: Tổng thu dịch vụ phí TTQT ................................................37 xiii DANH SÁCH CÁC SƠ ĐỒ  . Sơ đồ 1.1: Trình tự tiến hành phương thức chuyển tiền.........................7  . Sơ đồ 1.2: Trình tự tiến hành phương thức nhờ thu ...............................8  . Sơ đồ 1.3: Quy trình thực hiện phương thức chuyển tiền bằng điện trả trước ...........................................................................................................13  . Sơ đồ 1.4: Quy trình thực hiện phương thức chuyển tiền bằng điện trả sau ...............................................................................................................14  . Sơ đồ 2.1: Cơ cấu tổ chức các phòng ban tại Chi nhánh NHNo&PTNT quận 1 .........................................................................................................18  . Sơ đồ 2.2: Quy trình chuyển tiền T/T đi tại Chi nhánh NHNo&PTNT quận 1 .........................................................................................................27  . Sơ đồ 2.3: Quy trình chuyển tiền T/T đến tại Chi nhánh NHNo&PTNT quận 1 .........................................................................................................31  . Sơ đồ 2.4: Đề xuất giải pháp quy trình chuyển tiền T/T đi tại Chi nhánh NHNo&PTNT quận 1 ...................................................................47 xiv DANH SÁCH CÁC BIỂU ĐỒ  Biểu đồ 2.1: Doanh thu và lợi nhuận của chi nhánh từ 2006-2009..........24  Biểu đồ 2.2: Kết quả hoạt động tín dụng ...................................................25  Biểu đồ 2.3: Kết quả hoạt động kinh doanh từ năm 2006-2009 ..............25  Biểu đồ 2.4: Tỷ trọng của Chuyển tiền T/T qua các năm so với toàn bộ hoạt động Thanh toán quốc tế ...................................................................36 GVHD: Ths. Trần Thị Trang KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP SVTH: Tạ Minh Ngọc Trâm 1  1. Lý do chọn đề tài Cùng với xu thế mở cửa và hội nhập với nền kinh tế thế giới hiện nay, Việt Nam luôn khuyến khích mọi thành phần kinh tế tích cực tham gia vào hoạt động kinh tế nói chung, hoạt động xuất nhập khẩu nói riêng, các quan hệ kinh tế cũng như ngoại thương phát triển nhanh chóng. Và một điều phải thừa nhận rằng các tổ chức tín dụng có vai trò quan trọng trong việc cung cấp những dịch vụ thanh toán đa dạng, góp phần phát triển hoạt động giao dịch giữa các công ty Việt Nam và nước ngoài. Chi nhánh Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam quận 1 trong những năm qua luôn tích cực tìm kiếm khách hàng mới và tìm hướng đi mới theo hướng tiếp cận thị trường, nâng cao tính năng động, sáng tạo và chủ động trong hoạt động kinh doanh. Tại chi nhánh có nhiều phương thức thanh toán quốc tế như nhờ thu, chuyển tiền, tín dụng chứng từ, v.v… Trong số đó, Chuyển tiền bằng điện là một trong các phương thức thanh toán được sử dụng phổ biến tại Chi nhánh. Dịch vụ Chuyển tiền bằng điện giúp các doanh nghiệp xuất nhập khẩu thực hiện giao dịch một cách nhanh chóng, chính xác, an toàn qua hệ thống SWIFT và có quan hệ đại lý với hơn 1000 ngân hàng trên toàn cầu . Song phương thức thanh toán này tại Chi nhánh hiện nay chưa phải hoạt động thanh toán quốc tế chủ đạo của Chi nhánh do vẫn tồn tại một số hạn chế. Theo tìm hiểu thực tế cho thấy hiện nay có rất nhiều đề tài nghiên cứu về các phương thức trong thanh toán quốc tế nhưng phương thức Chuyển tiền bằng điện lại chưa được quan tâm đúng mức. Trong thời gian thực tập tại Chi nhánh Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam quận 1, xuất phát từ thực tế em đã thực hiện tìm hiểu nghiên cứu về tình hình thực hiện phương thức thanh toán này tại Chi nhánh. Dựa trên nền tảng đó, nhằm phân tích, tìm hiểu sâu hơn về phương thức này, từ đó đưa ra một số giải pháp để nâng cao hiệu quả thực hiện nghiệp vụ Chuyển tiền bằng điện nói riêng và phát triển hoạt động thanh toán quốc tế nói chung, em quyết định thực hiện đề tài: “Giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện nghiệp vụ Chuyển tiền bằng điện trong Thanh toán quốc tế tại Chi nhánh Ngân hàng nông nghiệp và Phát triển nông thôn quận 1”. GVHD: Ths. Trần Thị Trang KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP SVTH: Tạ Minh Ngọc Trâm 2 2. Mục tiêu đề tài Hệ thống hóa các kiến thức liên quan đến hoạt động thanh toán quốc tế của Ngân hàng thương mại. Tìm hiểu và phân tích về việc thực hiện nghiệp vụ Chuyển tiền bằng điện tại Chi nhánh NHNo&PTNT quận 1. Từ đó, dựa trên những tồn tại đề ra một số giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện nghiệp vụ Chuyển tiền bằng điện trong thanh toán quốc tế tại Chi nhánh Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn quận 1. 3. Phương pháp nghiên cứu Sử dụng phương pháp nghiên cứu sau: Phương pháp nghiên cứu duy vât biện chứng: Phân tích, xem xét tình hình phát triển của phương thức Chuyển tiền bằng điện trong Thanh toán quốc tế trong mối quan hệ với các yếu tố bên ngoài(yếu tố kinh tế, chính trị , xã hội trong nước và quốc tế), các yếu tố bên trong (các yếu tố nội tại của Ngân hàng). Phương pháp phân tích thống kê, tổng hợp, tư duy logic…để lý luận, giải thích các vấn đề liên quan của đề tài. 4. Phạm vi nghiên cứu Không gian: Chi nhánh NHNo&PTNT quận 1. Thời gian: Từ năm 2006- 2009. 5. Giới thiệu kết cấu chuyên đề. Ngoài phần mở đầu và kết thúc, trong bài viết này em xin trình bày thành ba phần chính: Chương 1: Lý luận chung về Thanh toán quốc tế và phương thức Chuyển tiền bằng điện. Chương 2: Thực trạng thực hiện nghiệp vụ Chuyển tiền bằng điện trong Thanh toán quốc tế tại Chi nhánh NHNo&PTNT quận 1. Chương 3: Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện nghiệp vụ Chuyển tiền bằng điện trong Thanh toán quốc tế tại Chi nhánh NHNo&PTNT quận 1. GVHD: Ths. Trần Thị Trang KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP SVTH: Tạ Minh Ngọc Trâm 3 CHƯƠNG 1: LÝ LUẬN CHUNG VỀ THANH TOÁN QUỐC TẾ VÀ PHƯƠNG THỨC CHUYỂN TIỀN BẰNG ĐIỆN.  1.1. Tổng quan về thanh toán quốc tế (TTQT). 1.1.1. Khái niệm và cơ sở hình thành TTQT. 1.1.1.1. Cơ sở hình thành TTQT. Hầu hết các quốc gia đều không thể tự sản xuất và cung cấp những thứ mình cần do có sự khác biệt về: điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội, trình độ phát triển…Một nước sẽ tận dụng lợi thế so sánh (tuyệt đối lẫn tương đối) bằng cách nhập khẩu những hàng hóa với giá rẻ và xuất khẩu những mặt hàng có ưu thế hơn về năng suất lao động. Sự di chuyển hàng hóa giữa các nước tạo nên hoạt động xuất nhập khẩu của một quốc gia, hình thành nên chuyên ngành:“Quan hệ kinh tế quốc tế” và “Kỹ thuật nghiệp vụ ngoại thương”. Trong một thương vụ kinh doanh, người mua và bán thường không thanh toán trực tiếp cho nhau, vì vậy hình thành nên chuyên ngành:“Kỹ thuật nghiệp vụ thanh toán quốc tế”. Nhà xuất khẩu từ khi nhận được đơn đặt hàng cho tới khi nhận được tiền hàng thường mất một khoảng thời gian khá dài. Do đó, nhà xuất khẩu còn có nhu cầu được tài trợ cho hoạt động xuất khẩu trước và sau khi giao hàng như: nhu cầu vốn cho sản xuất, thu mua hàng xuất khẩu, nhu cầu tài trợ cho bộ chứng từ hàng xuất hay chiết khấu Hối phiếu. Nhà nhập cũng có các nhu cầu như: Tài trợ ký quỹ mở L/C, Tài trợ trên cơ sở thế chấp bộ chứng từ và hàng hóa nhập khẩu, Bảo lãnh Hối phiểu nhờ thu…Từ đó hình thành nên chuyên ngành :“Tài trợ xuất nhập khẩu”. Tóm lại, sự phụ thuộc lẫn nhau về kinh tế, xã hội hình thành nên quan hệ kinh tế quốc tế. Một nước sẽ nhập khẩu sản phẩm mà họ chưa sản xuất được, đồng thời xuất khẩu những sản phẩm mà họ có ưu thế về lao động tạo nên quan hệ buôn bán (ngoại thương). GVHD: Ths. Trần Thị Trang KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP SVTH: Tạ Minh Ngọc Trâm 4 1.1.1.2. Khái niệm TTQT. Theo PGS.TS Nguyễn Văn Tiến (2006), Thanh toán quốc tế, NXB Thống Kê: “Thanh toán quốc tế là việc thực hiện các nghĩa vụ chi trả và quyền hưởng lợi về tiền tệ phát sinh trên cơ sở các hoạt động kinh tế và phi kinh tế giữa các tổ chức, cá nhân nước này với tổ chức, cá nhân nước khác, hay giữa một quốc gia với tổ chức quốc tế, thông qua quan hệ giữa các ngân hàng của các nước liên quan”. Trong thời buổi hiện nay, do quá trình hợp tác kinh tế phát triển mạnh mẽ đã làm thay đổi đặc trưng hoạt động ngoại thương cổ điển như: Hàng hóa xuất nhập khẩu không nhất thiết phải dịch chuyển qua biên giới từ nước người mua đến nước người bán, điển hình