Luận văn Hoàn thiện hoạt động cho vay hộ nghèo tại ngân hàng chính sách xã hội huyện Ia Grai, tỉnh Gia Lai

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ DƢƠNG XUÂN TÝ HOÀN THIỆN HOẠT ĐỘNG CHO VAY HỘ NGHÈO TẠI NGÂN HÀNG CHÍNH SÁCH XÃ HỘI HUYỆN IA GRAI, TỈNH GIA LAI TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH - NGÂN HÀNG Mã số: 60.34.02.01 Đà Nẵng - 2019 Công trình được hoàn thành tại TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ, ĐHĐN Ngƣời hƣớng dẫn KH: TS. NGUYỄN THÀNH ĐẠT Phản biện 1: TS. HỒ HỮU TIẾN Phản biện 2: TS. NGUYỄN PHÚ THÁI Luận văn được bảo vệ trước Hội đồng chấm Luận văn tốt nghiệp Thạc sĩ Tài chính - Ngân hàng họp tại Trường Đại học Kinh tế, Đại học Đà Nẵng vào ngày 7 tháng 9 năm 2019 Có thể tìm hiểu luận văn tại: - Trung tâm Thông tin - Học liệu, Đại học Đà Nẵng - Thư viện trường Đại học Kinh tế, Đại học Đà Nẵng 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Gia lai là tỉnh Tây nguyên có điều kiện tự nhiên khắc nghiệt, giao thông đi lại khó khăn, trình độ dân trí thấp, người đồng bào dân tộc thiểu số chiếm tỷ lệ cao, tình hình an ninh chính trị diễn biến phức tạp, các tổ chức tín dụng đen ngày càng nhiều làm ảnh hưởng đến đời sống của người dân. Là một cán bộ ngân hàng, với thâm niên công tác đủ lâu để hiểu được những vấn đề còn tồn tại trong hoạt động cho vay hộ nghèo của Ngân hàng Chính sách xã hội, qua quá trình học tập và tiếp thu kiến thức tại Đại học Kinh tế Đà Nẵng, với những kiến thức đã được học, bản thân tôi mạnh dạn chọn đề tài “Hoàn thiện hoạt động CVHN tại NHCSXH huyện Ia Grai, tỉnh Gia Lai” làm luận văn tốt nghiệp. 2. Mục tiêu nghiên cứu đề tài Mục tiêu chung Luận văn này nhằm mục tiêu hệ thống hóa cơ sở lý luận về hoạt động CVHN của ngân hàng chính sách xã hội. Dựa vào đó, tác giả phân tích thực trạng công tác CVHN tại NHCSXH huyện Ia Grai, tỉnh Gia Lai, qua đó đề xuất một số khuyến nghị nhằm hoàn thiện công tác này tại NHCSXH huyện Ia Grai, tỉnh Gia Lai. Nhiệm vụ nghiên cứu: - Hệ thống hoá cơ sở lý luận về hoạt động CVHN của NHCSXH. - Phân tích thực trạng CVHN tại NHCSXH huyện Ia Grai, tỉnh Gia Lai và những thành tựu đạt được, những hạn chế và nguyên nhân trong CVHN của ngân hàng CSXH. - Đề xuất các khuyến nghị hoàn thiện hoạt động CVHN tại 2 NHCSXH huyện Ia Grai, tỉnh Gia Lai. * Câu hỏi nghiên cứu: Để đạt được các mục tiêu nên trên, luận văn này sẽ trả lời các câu hỏi nghiên cứu sau: - Nội dung hoạt động CVHN tại NHCSXH bao gồm những vấn đề gì? - Các tiêu chí đánh giá tình hình CVHN tại NHCSXH là gì? - Tình hình CVHN tại NHCSXH huyện Ia Grai, tỉnh Gia Lai đã diễn ra như thế nào, kết quả và hạn chế? - NHCSXH huyện Ia Grai, tỉnh Gia Lai phải tiến hành các giải pháp gì để hoàn thiện hoạt động CVHN? 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tƣợng nghiên cứu: Đối tượng nghiên cứu của luận văn này là những vấn đề lý luận về CVHN của NHCSXH và thực trạng CVHN tại NHCSXH huyện Ia Grai, tỉnh Gia Lai. 3.2. Phạm vi nghiên cứu: Đề tài chỉ nghiên cứu về hoạt động CVHN tại NHCSXH huyện Ia Grai, không nghiên cứu về các chương trình khác đối với hộ nghèo. - Phạm vi thời gian: Nghiên cứu dữ liệu thu thập về hoạt động CVHN tại NHCSXH huyện Ia Grai từ năm 2016 đến năm 2018. - Phạm vi không gian: Tại NHCSXH huyện Ia Grai, tỉnh Gia Lai. 4. Phƣơng pháp nghiên cứu - Phương pháp thu thập dữ liệu: Phương pháp này dùng để thu thập thông tin, xử lý các số liệu, tài liệu liên quan đến hoạt động CVHN như các quyết định của 3 Chính phủ, các quy định, văn bản hướng dẫn CVHN và đối tượng chính sách khác của NHCSXH trung ương, của các ban ngành có liên quan, các thống kê, báo cáo số liệu cấp tỉnh, cấp huyện. - Phương pháp phân tích, tổng hợp: Sử dụng để phân tích các số liệu, báo cáo thu thập được, thành lập các biểu đồ và rút ra kết luận về hoạt động CVHN tại NHCSXH huyện Ia Grai. - Phương pháp thống kê, diễn giải: Trên cơ sở các dữ liệu đã thu thập được, sẽ có những so sánh, phân tích, đánh giá và đưa ra nhận định về hoạt động CVHN tại NHCSXH huyện Ia Grai. 5. Bố cục dự kiến của luận văn Ngoài phần mở đầu và phần kết luận, luận văn được chia làm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lí luận về hoạt độngc ho vay hộ nghèo của NHCSXH. Chương 2: Thực trạng hoạt động CVHN tại NHCSXH huyện Ia Grai, Gia Lai. Chương 3: Các khuyến nghị nhằm hoàn thiện hoạt động CVHN tại NHCSXH huyện Ia Grai, Gia Lai. 6. Tổng quan tài liệu Bản thân tác giả đã nghiên được một số văn bản, tài liệu về đề tài hoàn thiện công tác CVHN NHCSXH, trong đó, các luận văn và các bài báo liên quan đến đề tài này mà cá nhân đã tập trung nghiên cứu: 6.1. Các luận văn thạc sĩ liên quan đƣợc nghiên cứu: 1) Luận văn Thạc sĩ “Hoàn thiện hoạt động cho vay hộ nghèo tại Phòng giao dịch Ngân hàng Chính sách Xã hội huyện Nam 4 Giang, chi nhánh Quảng Nam” của tác giả Nguyễn Thành Tài thực hiện tại Đại học Đà Nẵng năm 2019. Luận văn sử dụng số liệu của Phòng giao dịch NHCSXH huyện Nam Giang, tỉnh Quảng Nam trong giai đoạn ba năm từ 2015 đến 2017 để mô tả thực trạng, từ đó chỉ ra được một số hạn chế trong hoạt động CVHN tại phòng giao dịch này. Từ đó, tác giả đã đề xuất một số khuyến nghị nhằm hoàn thiện hoạt động CVHN trên địa bàn huyện Nam Giang trong tương lai. 2) Luận văn Thạc sĩ “Hoàn thiện hoạt động CVHN tại phòng giao dịch NHCSXH huyện Hiệp Đức, tỉnh Quảng Nam” của tác giả Trần Huỳnh Thảo được thực hiện tại Đại học Đà Nẵng năm 2018: Tác giả đã khái quát những vấn về về CVHN, các tiêu chí đánh giá kết quả công tác CVHN. Tác giả đã nghiên cứu và nêu lên những vấn đề nổi bật trong công tác CVHN tại phòng giao dịch NHCSXH huyện Hiệp Đức, đánh giá những kết quả đạt được, những hạn chế, nguyên nhân từ đó đưa ra một số giải pháp hoàn thiện CVHN của NHCSXH tại địa phương. 3) Luận văn Thạc sĩ “Hoàn thiện hoạt động cho vay hộ cận nghèo của NHCSXH – Chi nhánh tỉnh Đắk Nông” của tác giả Trần Quang Điệp thực hiện tại Đại học Đà Nẵng năm 2018: trong luận văn tác giả đã làm rõ khái niệm về hộ cận nghèo, mô tả đặc điểm và giới thiệu nội dung của hoạt động cho vay hộ cận nghèo của NHCSXH. Thông qua đó, tác giả đã phân tích được thực trạng và đề xuất một số giải pháp để hoàn thiện hoạt động này tại NHCSXH chi nhánh tỉnh Đắk Nông. 4) Luận văn Thạc sĩ “Hoàn thiện hoạt động CVHN tại NHCSXH tỉnh Đăk Nông” của tác giả Trần Văn Thường được thực hiện tại Đại học Đà Nẵng năm 2015: Luận văn đã nêu bật những 5 nhân tố bên trong, bên ngoài ảnh hưởng đến hoạt động CVHN như con người, điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội và đăc biệt là năng lực quản lý của NHCSXH. Đánh giá những thành tựu đạt được, nêu lên những hạn chế, nguyên nhân ảnh hưởng đến kết quả CVHN của tỉnh Đăk Nông, từ đó tác giả đưa ra một số giải pháp có tính khả thi cao nhằm hoàn thiện hoạt động CVHN của NHCSXH tỉnh Đăk Nông. 5) Luận văn Thạc sĩ “ Phân tích tình hình CVHN tại NHCSXH huyện Ea Súp” của tác giả Lê Văn Thanh được thực hiện tại đại học Đà Nẵng năm 2014: Phần cơ sở lý luận tác giả đã hệ thống những vấn đề cơ bản về NHCSXH như: Mục tiêu, hoạt động huy động và cho vay, nguyên tắc cho vay ., nêu tính cấp thiết và vai trò của CVHN. Phần chương 2, tác giả đã nêu thực trạng CVHN tại NHCSXH huyện Ea Súp, tỉnh Đăk Lăk. Đánh giá về thực trạng và chất lượng CVHN tại Phòng giao dịch như: những mặt đạt được, hạn chế và nguyên nhân. Từ đó đưa ra các giải pháp nhằm khắc phục những hạn chế và nguyên nhân. 6.2. Các bài báo liên quan trên các tạp chí liên ngành: 1) Bài viết “Tín dụng Chính sách xã hội: Kết quả triển khai và giải pháp” của tác giả Phạm Minh Anh – Học viện ngân hàng, đăng trên Tạp chí tài chính tháng 08 năm 2018: Tác giải đã nêu lên một số cơ chế, chính sách về tín dụng chính sách, trong đó có Quyết định số 15/2013/QĐ-TTg ngày 23/2/2013 về tín dụng đối với hộ cận nghèo; Quyết định số 28/2015/QĐ-TTg ngày 21/7/2015 về tín dụng đối với hộ mới thoát nghèo; Các thông tư quy định chi tiết về chính sách cho vay ưu đãi lãi suất theo chương trình hỗ trợ các huyện nghèo (Nghị quyết 30a/2008/NQ-CP của Chính phủ); Quy định chi tiết thi hành việc hỗ trợ lãi suất đối với các khoản vay của người nghèo và các đối tượng chính sách khác...Tác giả cũng đã nêu lên 6 những kết quả đạt được, những tồn tại, hạn chế và 09 giải pháp thực hiện để đảm bảo tín dụng chính sách phát triển theo hướng ổn định, bền vững, thời gian tới. 2) Bài viết “NHCSXH: Điểm tựa cho nhiều hộ thoát nghèo” của tác giả Phạm Huệ, đăng trên Tạp chí ngân hàng tháng 03 năm 2019: Tác giả đã điểm qua tình hình cho vay, thu nợ các chương trình tín dụng của NHCSXH tỉnh Bình Thuận trong năm 2018, số lượt hộ nghèo, hộ nghèo và các đối tượng chính sách khác được vay vốn NHCSXH, thực hiện mục tiêu giảm nghèo, giải quyết việc làm, đảm bảo an sinh xã hội tại địa phương. Qua đó, tác giả cũng nêu lên những biện pháp của NHCSXH tỉnh để đạt được mục tiêu như: Sự quan tâm chỉ đạo Ban đại diện HĐQT các cấp, của Đảng ủy, chính quyền địa phương các cấp, phối hợp chặt chẽ với các tổ chức chính trị - xã hội nhận ủy thác, tổ chức thực hiện tốt hoạt động giao dịch xã. Đồng thời tác giả cũng đề cập đến những khó khăn mà chi nhánh đang phải đối mặt như: Bố trí nguồn lực thực hiện chưa phù hợp, nguồn vốn còn hạn chế và việc điều tra, xác nhận hộ mới thoát nghèo ở một số địa phương còn chậm trễ. Phần kết luận, tác giả nêu lên các nhiệm vụ để tạo bước đột phá trong công tác giảm nghèo, nâng cao nguồn nhân lực và đảm bảo an sinh xã hội tại địa phương. 3) Bài viết: “Vai trò của Ngân hàng Chính sách xã hội Việt Nam trong thực hiện mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội theo nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XII” của tác giả Đặng Công Thức đăng trên Tạp chí ngân hàng tháng 02 năm 2018: Tác giả đã nêu lên lý do tại sao phải phát huy vai trò của NHCSXH trong thực hiện mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội như: NHCSXH giúp cho hộ nghèo và các đối tượng chính sách khác nâng cao mức thu nhập, giảm tỷ lệ hộ nghèo một cách bền vững; NHCSXH có mạng lưới rộng khắp, giúp 7 phủ kính chính sách tín dụng đến toàn bộ các đối tượng thụ hưởng; các hộ nghèo, hộ đồng bào dân tộc, hộ khó khăn, chính là những người cần được các chính sách tín dụng xã hội hướng đến để tạo việc làm, nâng cao thu nhập, cải thiện điều kiện sinh hoạt, nâng cao khả năng tính toán hiệu quả việc sử dụng vốn vay, được trang bị kiến thức kinh tế thị trường. Tác giả nêu lên những cơ sở khoa học và thực tiễn đảm bảo khả năng của NHCSXH Việt Nam trong thực hiện các mục tiêu quan trọng nói trên về phát triển kinh tế - xã hội theo Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XII. Từ đó đưa ra những giải pháp nhằm năng cao vai trò của NHCSXH trong việc thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam. 6.3. Khoảng trống nghiên cứu: + Khoảng trống về mặt học thuật: Hoạt động cho vay của NHCSXH do Chính phủ chỉ định, cho vay không vì mục tiêu lợi nhuận, có sự khác biệt với cho vay của các Ngân hàng thương mại. Hệ thống lại các cơ sở lý luận về CVHN tại NHCSXH, đúc rút kinh nghiệm về hoạt động CVHN của các nước trên thế giới, từ đó áp dụng thực tế tại Việt Nam. Đưa ra một số giải pháp có tính khả thi để áp dụng vào thực tiễn về CVHN tại NHCSXH. + Khoảng trống về mặt thực tiễn: Những đề tài về hoàn thiện hoạt động CVHN trước đây thường chỉ khái quát những vấn đề về hoạt động của NHCSXH, nêu lên những thành tựu đạt được, những mặt hạn chế, nguyên nhân và đưa ra những giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả CVHN nhưng chưa đi sâu nghiên cứu số liệu, ảnh hưởng của CVHN đối với địa phương. Giải pháp đưa ra còn chung chung, chưa đi sâu nghiên cứu về đặc thù của từng vùng miền như điều kiện tự nhiên, xã hội, trình độ, tập 8 quán canh tác, phương án đầu tư phù hợp, nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn. Ngoài ra, các đề tài nghiên cứu chưa nêu bật được vai trò của các tổ chức Chính trị - xã hội nhận ủy thác, các thôn trưởng, các ban ngành liên quan, UBND xã, đó là những cánh tay nối dài, góp phần tích cực đưa nguồn vốn của Chính phủ đến với người dân. NHCSXH tỉnh Gia Lai là một trong những Chi nhánh NHCSXH có số dư nợ lớn, chất lượng tín dụng tương đối tốt, tốc độ tăng trưởng tín dụng hàng năm trên 10%, nhưng những đề tài nghiên cứu về hoạt động của Chi nhánh tỉnh Gia Lai rất ít, chưa có đề tài nghiên cứu thực hiện tại NHCSXH cấp huyện, nên chưa có giải pháp cụ thể cho từng đặc thù của địa phương. CHƢƠNG I CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ HOẠT ĐỘNG CHO VAY HỘ NGHÈO CỦA NGÂN HÀNG CHÍNH SÁCH XÃ HỘI 1.1. NGÂN HÀNG CHÍNH SÁCH XÃ HỘI Khái niệm về NHCSXH NHCSXH là tổ chức tín dụng thuộc Chính phủ Việt Nam, được thành lập theo quyết định 131/2002/QĐ-TTg ngày ngày 04 tháng 10 năm 2002 của Thủ tướng Chính phủ để CVHN và các đối tượng chính sách khác. NHCSXH hoạt động không vì mục đích lợi nhuận, được Chính phủ Việt Nam đảm bảo khả năng thanh toán; tỷ lệ dự trữ bắt buộc của Ngân hàng là 0%; Ngân hàng không phải tham gia bảo hiểm tiền gửi, được miễn thuế và các khoản phải nộp ngân sách nhà nước. Sự ra đời và phát triển của NHCSXH Vai trò của NHCSXH