Luận văn Hoàn thiện kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại Công ty Cổ phần Bánh kẹo Hải Hà

LỜI NÓI ĐẦU Trong nền kinh tế thị trường ngày một phát triển, đặc biệt trong xu thế hội nhập kinh tế quốc tế hiện nay, một doanh nghiệp muốn tồn tại và phát triển bền vững cần phải biết tự chủ về mọi mặt trong hoạt động sản xuất kinh doanh từ việc đầu tư, sử dụng vốn, tổ chức sản xuất cho đến tiêu thụ sản phẩm, phải biết tận dụng năng lực, cơ hội để lựa chọn cho mình một hướng đi đúng đắn. Để có được điều đó, một trong những biện pháp là mỗi doanh nghiệp đều không ngừng hạ giá thành và nâng cao chất lượng sản phẩm. Là một trong những phần hành quan trọng của công tác kế toán, kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm với chức năng giám sát và phản ánh trung thực, kịp thời các thông tin về chi phí sản xuất phát sinh trong thời gian, tính đúng, đủ chi phí sản xuất vào giá thành sản phẩm sẽ giúp cho các nhà quản trị đưa ra được các phương án thích hợp giữa sản xuất kinh doanh, xác định giá bán sản phẩm, đảm bảo sản xuất kinh doanh có hiệu quả. Vì vậy, kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm luôn được xác định là khâu trọng tâm của công tác kế toán trong doanh nghiệp sản xuất. Việc hoàn thiện công tác chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm là việc làm thực sự cần thiết và có ý nghĩa. Sau bước chuyển đổi từ nền kinh tế tập trung, bao cấp sang nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, một số doanh nghiệp nhà nước không thích ứng kịp thời, không có sự điều chỉnh phù hợp, hiệu quả sản xuất kinh doanh kém đã dẫn tới giải thể, phá sản. Bên cạnh đó, có rất nhiều doanh nghiệp đã biết vươn lên để khẳng định mình và ngày càng phát triển… một trong số đó là Công ty Cổ phần Bánh kẹo Hải Hà với các sản phẩm đa dạng, phong phú, giá cả hợp lý đang ngày càng một chiếm lĩnh thị trường, gần gũi hơn với người tiêu dùng. Sau quá trình thực tập tại Công ty Cổ phần Bánh kẹo Hải Hà, cùng với sự hướng dẫn của thầy Ngô Thế Chi và các Cô, Chú trong Phòng Tài vụ của công ty, em đã chọn đề tài: “Hoàn thiện kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại Công ty Cổ phần Bánh kẹo Hải Hà” KÕt cÊu luËn v¨n cña em gåm 3 ch­¬ng: Ch­¬ng 1: Nh÷ng lý luËn c¬ b¶n vÒ chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm Ch­¬ng 2: Thùc tÕ tæ chøc kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty Cæ phÇn B¸nh kÑo H¶i Hµ Ch­¬ng 3: Hoµn thiÖn kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty Cæ phÇn B¸nh kÑo H¶i HµCh­¬ng 1 Nh÷ng lý luËn c¬ b¶n vÒ chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm -Chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm -Chi phÝ s¶n xuÊt, ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt -Kh¸i niÖm chi phÝ s¶n xuÊt Qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp thùc chÊt lµ sù vËn ®éng, kÕt hîp, tiªu dïng, chuyÓn ®æi c¸c yÕu tè s¶n xuÊt kinh doanh ®· bá ra ®Ó t¹o thµnh c¸c s¶n phÈm c«ng viÖc, lao vô nhÊt ®Þnh. Trªn ph­¬ng diÖn nµy, chi phÝ cña doanh nghiÖp cã thÓ hiÓu lµ toµn bé c¸c hao phÝ vÒ lao ®éng sèng cÇn thiÕt, lao ®éng vËt hãa vµ c¸c chi phÝ kh¸c mµ doanh nghiÖp ph¶i chi ra trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, biÓu hiÖn b»ng tiÒn vµ tÝnh cho mét kú nhÊt ®Þnh. Nh­ vËy, b¶n chÊt cña chi phÝ trong ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp lu«n ®­îc x¸c ®Þnh lµ nh÷ng phÝ tæn (hao phÝ) vÒ tµi nguyªn, vËt chÊt, vÒ lao ®éng vµ g¾n liÒn víi môc ®Ých kinh doanh. MÆt kh¸c, khi xem xÐt b¶n chÊt cña chi phÝ trong doanh nghiÖp cÇn ph¶i x¸c ®Þnh râ: - Chi phÝ cña doanh nghiÖp ph¶i ®­îc ®o l­êng vµ tÝnh to¸n b»ng tiÒn trong 1 kho¶ng thêi gian x¸c ®Þnh; - §é lín cña chi phÝ phô thuéc vµo 2 nh©n tè chñ yÕu: khèi l­îng c¸c yÕu tè s¶n xuÊt ®· tiªu hao trong kú vµ gi¸ c¶ cña 1 ®¬n vÞ yÕu tè s¶n xuÊt ®· hao phÝ. ViÖc nghiªn cøu vµ nhËn thøc chi phÝ cßn phô thuéc vµo gãc ®é nh×n nhËn trong tõng lo¹i kÕ to¸n kh¸c nhau. Trªn gãc ®é kÕ to¸n tµi chÝnh, chi phÝ ®­îc nh×n nhËn nh­ nh÷ng kho¶n phÝ tæn ph¸t sinh g¾n liÒn víi ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp ®Ó ®¹t ®­îc 1 s¶n phÈm, lao vô, dÞch vô nhÊt ®Þnh. Chi phÝ ®­îc x¸c ®Þnh b»ng tiÒn cña nh÷ng hao phÝ vÒ lao ®éng sèng cÇn thiÕt vµ lao ®éng vËt hãa… trªn c¬ së chøng tõ, tµi liÖu b»ng chøng ch¾c ch¾n Trªn gãc ®é kÕ to¸n qu¶n trÞ, chi phÝ cßn ®­îc nhËn thøc theo ph­¬ng thøc nhËn diÖn th«ng tin ra quyÕt ®Þnh. Chi phÝ cã thÓ lµ phÝ tæn thùc tÕ g¾n liÒn víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh hµng ngµy khi tæ chøc thùc hiÖn, kiÓm tra, ra quyÕt ®Þnh; chi phÝ cã thÓ lµ phÝ tæn ­íc tÝnh ®Ó thùc hiÖn dù ¸n, phÝ tæn mÊt ®i khi lùa chän ph­¬ng ¸n, bá qua c¬ héi kinh doanh. Ph©n lo¹i chi phÝ Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp bao gåm nhiÒu lo¹i, nhiÒu thø kh¸c nhau. §Ó thuËn tiÖn cho c«ng t¸c qu¶n lý, h¹ch to¸n, kiÓm tra cæ phÇn còng nh­ phôc vô cho viÖc ra c¸c quyÕt ®Þnh kinh doanh, chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cÇn ph¶i ®­îc ph©n lo¹i theo nh÷ng tiªu thøc phï hîp. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh theo ho¹t ®éng vµ c«ng dông kinh tÕ - Chi phÝ ho¹t ®éng chÝnh vµ phô: bao gåm chi phÝ t¹o ra doanh thu b¸n hµng cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. C¸c kho¶n chi phÝ nµy ®­îc chia thµnh chi phÝ s¶n xuÊt vµ chi phÝ ngoµi s¶n xuÊt. + Chi phÝ s¶n xuÊt: lµ toµn bé hao phÝ vÒ lao ®éng sèng, lao ®éng vËt hãa vµ c¸c chi phÝ cÇn thiÕt kh¸c mµ doanh nghiÖp bá ra cã liªn quan ®Õn chÕ t¹o s¶n phÈm, lao vô, dÞch vô trong 1 kú, biÓu hiÖn b»ng tiÒn. Chi phÝ s¶n xuÊt gåm chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt chung. + Chi phÝ ngoµi s¶n xuÊt: gåm c¸c chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp. - Chi phÝ kh¸c: lµ c¸c kho¶n chi phÝ liªn quan ®Õn c¸c ho¹t ®éng ngoµi s¶n xuÊt kinh doanh chøc n¨ng cña doanh nghiÖp. Chi phÝ kh¸c, bao gåm chi phÝ ho¹t ®éng tµi chÝnh, chi phÝ kh¸c Ph©n lo¹i theo c¸ch nµy, gióp cho doanh nghiÖp thÊy ®­îc c«ng dông cña tõng lo¹i chi phÝ, tõ ®ã cã ®Þnh h­íng phÊn ®Êu h¹ thÊp chi phÝ riªng tõng lo¹i nh»m phôc vô cho yªu cÇu qu¶n lý chi phÝ theo ®Þnh møc. Ngoµi ra, kÕt qu¶ thu ®­îc cßn gióp cho viÖc ph©n tÝch t×nh h×nh hoµn thiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh, lµm tµi liÖu tham kh¶o cho c«ng t¸c lËp ®Þnh møc chi phÝ vµ lËp kÕ ho¹ch gi¸ thµnh cho kú sau. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh theo yÕu tè ®Çu vµo cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, kinh doanh ë doanh nghiÖp Nghiªn cøu chi phÝ theo ý nghÜa ®Çu vµo cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh th× toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh ®­îc chia thµnh chi phÝ ban ®Çu vµ chi phÝ lu©n chuyÓn néi bé. - Chi phÝ ban ®Çu: lµ c¸c chi phÝ mµ doanh nghiÖp ph¶i lo liÖu, mua s¾m, chuÈn bÞ tõ tr­íc ®Ó tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Chi phÝ ban ®Çu bao gåm chi phÝ nguyªn vËt liÖu, chi phÝ nh©n c«ng, chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh, chi phÝ dÞch vô mua ngoµi vµ chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn. - Chi phÝ lu©n chuyÓn néi bé: lµ c¸c chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh ph©n c«ng vµ hîp t¸c lao ®éng trong doanh nghiÖp Ph©n lo¹i theo yÕu tè ®Çu vµo cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cã ý nghÜa quan träng ®èi víi qu¶n lý vÜ m« còng nh­ ®èi víi qu¶n trÞ doanh nghiÖp. Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh theo yÕu tè ®Çu vµo lµ c¬ së ®Ó lËp vµ kiÓm tra viÖc thùc hiÖn dù to¸n chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh theo yÕu tè, lËp kÕ ho¹ch c©n ®èi trong ph¹m vi toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n, còng nh­ ë tõng doanh nghiÖp; lµ c¬ së x¸c ®Þnh møc tiªu hao vËt chÊt, tÝnh thu nhËp quèc d©n cho ngµnh, toµn bé nÒn kinh tÕ. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh theo mèi quan hÖ cña chi phÝ víi c¸c kho¶n môc trªn B¸o c¸o tµi chÝnh Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh chia thµnh chi phÝ s¶n xuÊt vµ chi phÝ thêi kú. - Chi phÝ s¶n xuÊt: lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm hay qu¸ tr×nh mua hµng ho¸ ®Ó b¸n. §èi víi doanh nghiÖp s¶n xuÊt, gåm chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt chung. - Chi phÝ thêi kú: lµ c¸c kho¶n chi phÝ ®Ó phôc vô cho ho¹t ®éng kinh doanh, kh«ng t¹o nªn gi¸ trÞ hµng tån kho mµ ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn lîi nhuËn trong kú mµ chóng ph¸t sinh. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh theo kh¸i niÖm quy n¹p chi phÝ vµo c¸c ®èi t­îng kÕ to¸n chi phÝ (theo ph­¬ng ph¸p quy n¹p) Theo tiªu thøc nµy chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh chia thµnh 2 lo¹i: - Chi phÝ trùc tiÕp: lµ nh÷ng chi phÝ liªn quan trùc tiÕp ®Õn tõng ®èi t­îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ; - Chi phÝ gi¸n tiÕp: lµ chi phÝ cã liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi t­îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ kh¸c nhau nªn kh«ng thÓ quy n¹p trùc tiÕp ®­îc mµ ph¶i tËp hîp, quy n¹p cho tõng doanh thu theo ph­¬ng ph¸p ph©n bæ gi¸n tiÕp. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh theo mèi quan hÖ víi quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm vµ qu¸ tr×nh kinh doanh. Theo tiªu thøc nµy chi phÝ bao gåm: - Chi phÝ c¬ b¶n: lµ chi phÝ liªn quan trùc tiÕp ®Õn quy tr×nh c«ng nghÖ chÕ t¹o s¶n phÈm; - Chi phÝ chung: lµ chi phÝ liªn quan ®Õn phôc vô vµ qu¶n lý s¶n xuÊt cã tÝnh chÊt chung. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh theo mèi quan hÖ víi møc ®é ho¹t ®éng Theo mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ víi møc ®é ho¹t ®éng, chi phÝ ®­îc chia thµnh: - Chi phÝ kh¶ biÕn: lµ nh÷ng chi phÝ thay ®æi tû lÖ víi møc ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ; - Chi phÝ bÊt biÕn: lµ nh÷ng chi phÝ mµ tæng sè kh«ng thay ®æi khi cã sù thay ®æi ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ; - Chi phÝ hçn hîp: lµ lo¹i chi phÝ mµ b¶n th©n nã gåm cã c¶ chi phÝ kh¶ biÕn vµ chi phÝ bÊt biÕn. ViÖc ph©n lo¹i nµy cã ý nghÜa quan träng trong viÖc thiÕt kÕ, x©y dùng m« h×nh chi phÝ trong mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ, khèi l­îng vµ lîi nhuËn, x¸c ®Þnh ®iÓm hoµn vèn còng nh­ ra c¸c quyÕt ®Þnh kinh doanh quan träng. MÆt kh¸c, cßn gióp c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp x¸c ®Þnh ®óng ®¾n ph­¬ng h­íng ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ cña chi phÝ. -Gi¸ thµnh s¶n phÈm, ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm 1.1.2.1- XÐt vÒ thùc chÊt, th× chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh lµ sù chuyÓn dÞch vèn cña doanh nghiÖp vµo ®èi t­îng tÝnh gi¸ nhÊt ®Þnh, nã lµ vèn cña doanh nghiÖp bá vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. V× vËy, ®Ó qu¶n lý cã hiÖu qu¶ vµ kÞp thêi ®èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh, c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp lu«n cÇn biÕt sè chi phÝ chi ra cho tõng lo¹i ho¹t ®éng, s¶n phÈm, dÞch vô trong kú lµ bao nhiªu, sè chi phÝ ®· chi ®ã cÊu thµnh trong sè s¶n phÈm, lao vô, dÞch vô ®· hoµn thµnh lµ bao nhiªu. Gi¸ thµnh s¶n phÈm, lao vô, dÞch vô sÏ gióp nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp tr¶ lêi ®­îc c©u hái nµy. Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn toµn bé nh÷ng hao phÝ vÒ lao ®éng sèng cÇn thiÕt vµ lao ®éng vËt ho¸ ®­îc tÝnh trªn mét khèi l­îng kÕt qu¶ s¶n phÈm lao vô, dÞch vô hoµn thµnh nhÊt ®Þnh. Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mét chØ tiªu mang tÝnh giíi h¹n vµ x¸c ®Þnh, võa mang tÝnh kh¸ch quan, võa mang tÝnh chñ quan. Trong hÖ thèng c¸c chØ tiªu qu¶n lý cña doanh nghiÖp, gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp ph¶n ¸nh kÕt qu¶ sö dông c¸c lo¹i tµi s¶n trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, còng nh­ tÝnh ®óng ®¾n cña nh÷ng gi¶i ph¸p qu¶n lý mµ doanh nghiÖp ®· thùc hiÖn nh»m h¹ thÊp chi phÝ, n©ng cao lîi nhuËn. 1.1.2.2- Ph©n lo¹i gi¸ thµnh: còng nh­ chi phÝ s¶n xuÊt, tuú theo môc ®Ých qu¶n lý vµ yªu cÇu h¹ch to¸n mµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®­îc ph©n thµnh c¸c lo¹i sau: Ph©n lo¹i gi¸ thµnh theo ph¹m vi tÝnh to¸n chi phÝ: theo tiªu thøc nµy gi¸ thµnh ®­îc chia thµnh: - Gi¸ thµnh s¶n xuÊt: lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh tÊt c¶ nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn viÖc s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm trong ph¹m vi ph©n x­ëng s¶n xuÊt gåm: chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt chung; - Gi¸ thµnh toµn bé s¶n phÈm tiªu thô: lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh toµn bé c¸c kho¶n chi phÝ liªn quan ®Õn s¶n xuÊt, tiªu thô s¶n phÈm Gi¸ thµnh toµn bé s¶n phÈm tiªu thô= Gi¸ thµnh s¶n xuÊt+ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp + chi phÝ b¸n hµng C¸ch ph©n lo¹i nµy gióp nhµ qu¶n lý biÕt ®­îc kÕt qu¶ kinh doanh (l·i, lç) cña tõng mÆt hµng, tõng lo¹i dÞch vô mµ doanh nghiÖp kinh doanh. Tuy nhiªn, do h¹n chÕ nhÊt ®Þnh nªn c¸ch ph©n lo¹i nµy chØ mang ý nghÜa nghiªn cøu, Ýt ®­îc ¸p dông. Ph©n lo¹i theo thêi gian vµ c¬ së sè liÖu tÝnh gi¸ thµnh Theo ®ã, gi¸ thµnh chia lµm 3 lo¹i: - Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch: ®­îc tÝnh to¸n trªn c¬ së chi phÝ s¶n xuÊt kÕ ho¹ch vµ sè l­îng kÕ ho¹ch. ViÖc tÝnh to¸n gi¸ thµnh kÕ ho¹ch ®­îc tiÕn hµnh tr­íc khi thùc hiÖn s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm. ChØ tiªu nµy ®­îc xem lµ môc tiªu phÊn ®Êu, lµ c¬ së ®Ó ®¸nh gi¸, ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh cña doanh nghiÖp. - Gi¸ thµnh ®Þnh møc: lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®­îc tÝnh trªn c¬ së c¸c ®Þnh møc chi phÝ hiÖn hµnh vµ chØ tÝnh cho ®¬n vÞ s¶n phÈm. ViÖc tÝnh gi¸ thµnh ®Þnh møc ®­îc tiÕn hµnh tr­íc khi s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm. Gi¸ thµnh ®Þnh møc lµ th­íc ®o chÝnh x¸c kÕt qu¶ kinh doanh c¸c lo¹i tµi s¶n, vËt t­, tiÒn vèn trong doanh nghiÖp. §ã lµ c¨n cø qu¶n lý quan träng, t¹o c¬ së cho viÖc ®¸nh gi¸ tÝnh hîp lý, hiÖu qu¶ cña gi¶i ph¸p kinh tÕ kü thuËt ®· ¸p dông. - Gi¸ thµnh thùc tÕ: lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm tÝnh trªn c¬ së sè liÖu chi phÝ s¶n xuÊt thùc tÕ ph¸t sinh vµ tËp hîp ®­îc trong kú víi sè l­îng thùc tÕ s¶n xuÊt ®­îc. Kh¸c víi 2 lo¹i gi¸ thµnh trªn, Gi¸ thµnh thùc tÕ chØ ®­îc tÝnh to¸n sau khi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®· hoµn thµnh. C¸ch ph©n lo¹i nµy cã t¸c dông trong viÖc qu¶n lý vµ gi¸m s¸t chi phÝ, x¸c ®Þnh ®­îc c¸c nguyªn nh©n v­ît (hôt) ®Þnh møc chi phÝ trong kú h¹ch to¸n, tõ ®ã ®iÒu chØnh kÕ ho¹ch hoÆc ®Þnh møc cho phï hîp. - Mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm, nhiÖm vô cña kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm - Mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm Chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ 2 chØ tiªu gièng nhau vÒ chÊt, ®Òu lµ hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ mµ doanh nghiÖp bá ra trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Nh­ng, do bé phËn chi phÝ s¶n xuÊt gi÷a c¸c kú kh«ng ®Òu nhau nªn chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm l¹i kh¸c nhau trªn 2 ph­¬ng diÖn: - VÒ mÆt ph¹m vi: chi phÝ s¶n xuÊt g¾n víi 1 thêi kú nhÊt ®Þnh, cßn gi¸ thµnh s¶n phÈm g¾n víi khèi l­îng s¶n phÈm, c«ng viÖc, lao vô ®· hoµn thµnh. - VÒ mÆt l­îng: chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm kh¸c nhau khi cã chi phÝ s¶n xuÊt dë dang. ThÓ hiÖn: Tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm = Tæng chi phÝ s¶n xuÊt dë dang ®Çu kú + Chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong kú – Chi phÝ s¶n xuÊt dë dang cuèi kú Trong tr­êng hîp ®Æc biÖt: Dë dang ®Çu kú = Dë dang cuèi kú hoÆc kh«ng cã s¶n phÈm dë dang th× Tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm b»ng chi phÝ s¶n xuÊt trong kú. Gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm cã mèi quan hÖ mËt thiÕt víi nhau, chi phÝ s¶n xuÊt lµ ®Çu vµo, lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn kÕt qu¶ ®Çu ra lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm. MÆt kh¸c, sè liÖu cña kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ lµ c¬ së ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. V× vËy, tiÕt kiÖm ®­îc chi phÝ sÏ h¹ ®­îc gi¸ thµnh. - NhiÖm vô cña kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm Chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ c¸c chØ tiªu quan träng trong hÖ thèng c¸c chØ tiªu kinh tÕ, phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý doanh nghiÖp vµ cã mèi quan hÖ mËt thiÕt víi doanh thu, kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Tæ chøc kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt, tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm kÕ ho¹ch hîp lý, ®óng ®¾n cã ý nghÜa lín trong c«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ, gi¸ thµnh s¶n phÈm. Do ®ã, ®Ó tæ chøc tèt c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, ®¸p øng ®Çy ®ñ, thiÕt thùc, kÞp thêi yªu cÇu qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt, gi¸ thµnh s¶n phÈm , kÕ to¸n cÇn thùc hiÖn tèt c¸c nhiÖm vô sau: - CÇn nhËn thøc ®óng ®¾n vÞ trÝ kÕ to¸n chi phÝ, tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong hÖ thèng kÕ to¸n doanh nghiÖp, mèi quan hÖ víi c¸c bé phËn kÕ to¸n liªn quan; - X¸c ®Þnh ®óng ®¾n ®èi t­îng kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt, lùa chän ph­¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo c¸c ph­¬ng ¸n phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña doanh nghiÖp; - X¸c ®Þnh ®óng ®¾n ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh vµ ph­¬ng ph¸p tÝnh phï hîp, khoa häc; - Thùc hiÖn tæ chøc chøng tõ, h¹ch to¸n ban ®Çu, hÖ thèng tµi kho¶n, sæ kÕ to¸n phï hîp víi nguyªn t¾c, chuÈn mùc, chÕ ®é kÕ to¸n, ®¶m b¶o ®¸p øng ®­îc yªu cÇu thu nhËn- xö lý-hÖ thèng ho¸ th«ng tin vÒ chi phÝ, gi¸ thµnh cña doanh nghiÖp; - Th­êng xuyªn kiÓm tra th«ng tin vÒ kÕ to¸n chi phÝ, gi¸ thµnh s¶n phÈm cña c¸c bé phËn kÕ to¸n liªn quan vµ bé phËn kÕ to¸n chi phÝ vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm; - Tæ chøc lËp vµ ph©n tÝch c¸c b¸o c¸o vÒ chi phÝ, gi¸ thµnh s¶n phÈm, cung cÊp nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt vÒ chi phÝ, gi¸ thµnh s¶n phÈm gióp cho c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp ra ®­îc c¸c quyÕt ®Þnh 1 c¸ch nhanh chãng, phï hîp víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, tiªu thô s¶n phÈm. - §èi t­îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt, tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm - §èi t­îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt §èi t­îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ ph¹m vi vµ giíi h¹n ®Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo c¸c ph¹m vi vµ giíi h¹n nh»m ®¸p øng yªu cÇu kiÓm tra gi¸m s¸t chi phÝ vµ yªu cÇu tÝnh gi¸ thµnh X¸c ®Þnh ®èi t­îng kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ kh©u ®Çu tiªn trong viÖc tæ chøc kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt. Thùc chÊt cña viÖc x¸c ®Þnh ®èi t­îng kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ x¸c ®Þnh n¬i g©y ra chi phÝ (ph©n x­ëng, bé phËn s¶n xuÊt, giai ®o¹n c«ng nghÖ…) hoÆc ®èi t­îng chi phÝ (s¶n phÈm, ®¬n ®Æt hµng…) Nh­ vËy, x¸c ®Þnh ®èi t­îng chi phÝ s¶n xuÊt mét c¸ch khoa häc, hîp lý lµ c¬ së ®Ó tæ chøc kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt, tõ viÖc tæ chøc h¹ch to¸n ban ®Çu ®Õn tæ chøc tæng hîp sè liÖu, ghi chÐp trªn tµi kho¶n, sæ chi tiÕt… Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp cã thÓ ph¸t sinh ë nhiÒu ®iÓm kh¸c nhau liªn quan ®Õn viÖc s¶n xuÊt chÕ t¹o c¸c lo¹i s¶n phÈm , lao vô kh¸c. C¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp cÇn biÕt ®­îc c¸c chi phÝ ph¸t sinh ®ã ë ®©u, dïng vµo viÖc s¶n xuÊt s¶n phÈm nµo…®ã chÝnh lµ ®èi t­îng kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt. 1.2.2-§èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh §èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh lµ c¸c lo¹i s¶n phÈm, c«ng vô, lao vô mµ doanh nghiÖp ®· s¶n xuÊt hoµn thµnh ®ßi hái ph¶i tÝnh tæng gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ. ViÖc x¸c ®Þnh ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh còng cÇn ph¶i c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt, qu¶n lý s¶n xuÊt, quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm, kh¶ n¨ng, yªu cÇu qu¶n lý còng nh­ tÝnh chÊt cña tõng lo¹i s¶n phÈm cô thÓ. NÕu doanh nghiÖp tæ chøc s¶n xuÊt ®¬n chiÕc th× tõng s¶n xuÊt ®­îc x¸c ®Þnh lµ ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh. NÕu doanh nghiÖp tæ chøc s¶n xuÊt hµng lo¹t th× tõng lo¹i s¶n phÈm lµ ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh. §èi víi quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt gi¶n ®¬n th× ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh sÏ lµ s¶n phÈm hoµn thµnh cuèi cïng cña qu¸ tr×nh c«ng nghÖ, cßn c¸c doanh nghiÖp cã qu¸ tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn phøc t¹p th× ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh cã thÓ lµ nöa thµnh phÈm ë tõng giai ®o¹n vµ thµnh phÈm hoµn thµnh ë giai ®o¹n c«ng nghÖ cuèi cïng vµ còng cã thÓ lµ tõng bé phËn, chi tiÕt s¶n phÈm vµ s¶n phÈm ®· l¾p r¸p hoµn thµnh. 1.2.3 Mèi quan hÖ gi÷a ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh §èi t­îng kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh gièng nhau vÒ b¶n chÊt, ®Òu lµ nh÷ng ph¹m vi, giíi h¹n nhÊt ®Þnh ®Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo ®ã vµ cïng phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý, ph©n tÝch, kiÓm tra chi phÝ, gi¸ thµnh s¶n phÈm. Gi÷a chóng cã mèi quan hÖ chÆt chÏ, viÖc x¸c ®Þnh hîp lý ®èi t­îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ tiÒn ®Ò, ®iÒu kiÖn ®Ó tÝnh gi¸ thµnh theo c¸c ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh trong doanh nghiÖp. Trong thùc tÕ, 1 ®èi t­îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt cã thÓ trïng víi 1 ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm hoÆc 1 ®èi t­îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt bao gåm nhiÒu ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ ng­îc l¹i. Mèi quan hÖ gi÷a ®èi t­îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ë 1 doanh nghiÖp cô thÓ sÏ quyÕt ®Þnh viÖc lùa chän ph­¬ng ph¸p tÝnh vµ kü thuËt tÝnh gi¸ thµnh cña doanh nghiÖp ®ã. Trªn thùc tÕ, khi xem xÐt c¸c lo¹i nöa thµnh phÈm tù chÕ, c¸c bé phËn, mét chi tiÕt s¶n phÈm cã lµ ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh hay kh«ng cÇn ph¶i c©n nh¾c ®Õn c¸c mÆt nh­: chu kú s¶n xuÊt s¶n phÈm dµi hay ng¾n, nöa thµnh phÈm tù chÕ cã ph¶i lµ hµng ho¸ hay kh«ng ®Ó x¸c ®Þnh cho phï hîp. -KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt Tuú theo tõng lo¹i chi phÝ vµ ®iÒu kiÖn cô thÓ, kÕ to¸n cã thÓ vËn dông ph­¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt thÝch hîp. Cã 2 ph­¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt: - Ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp: ph­¬ng ph¸p nµy ¸p dông trong tr­êng hîp chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn tõng ®èi t­îng kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt riªng biÖt. Do ®ã, cã thÓ c¨n cø vµo chøng tõ ban ®Çu ®Ó h¹ch to¸n trùc tiÕp cho tõng ®èi t­îng riªng biÖt. - Ph­¬ng ph¸p ph©