Luận văn Hoàn thiện quy trình đánh giá trọng yếu và rủi ro kiểm toán trong kiểm toán báo cáo tài chính tại Công ty TNHH Kiểm toán và Định giá Việt Nam

LỜI MỞ ĐẦU Hiện nay, chúng ta đang sống trong thể kỷ 21, thế kỷ của hội nhập kinh tế trong khu vực và trên toàn thế giới. Hội nhập kinh tế vừa là cơ hội để phát triển đất nước vừa là thách thức lớn đối với nhiều lĩnh vực sản xuất và dịch vụ của Việt nam để có thể cạnh tranh với các hàng hoá trên thị trường trong và ngoài nước. Trong xu thế chung đó, lĩnh vực kiểm toán Việt Nam vẫn còn khá non trẻ và đang đứng trước nhiều khó khăn. Các công ty kiểm toán độc lập ở Việt Nam cũng đang nâng cao chất lượng và số lượng dịch vụ để từng bước chuẩn bị hội nhập hoàn toàn với quốc tế và cạnh tranh với các công ty kiểm toán nước ngoài. Trong kiểm toán, kiểm toán tài chính là hoạt động đặc trưng nhất và được thực hiện nhiều nhất trong các cuộc kiểm toán. Để nâng cao chất lượng của các cuộc kiểm toán báo cáo tài chính, các công ty kiểm toán hiện nay đang rất chú trọng đến các công việc được tiến hành trong một cuộc kiểm toán. Công tác đánh giá rủi ro kiểm toán là một công việc hết sức phức tạp và quan trọng vì nó sẽ giúp kiểm toán viên có kế hoạch kiểm toán hiệu quả, từ đó xác định nội dung, lịch trình, phạm vi và các thủ tục kiểm toán để có thể phát hiện ra các sai phạm trọng yếu trên báo cáo tài chính. Thấy được tầm quan trọng của công tác đánh giá rủi ro kiểm toán trong kiểm toán báo cáo tài chính và qua thời gian thực tập tại công ty TNHH Kiểm toán và Định giá Việt Nam, em đã chọn đề tài: “ Hoàn thiện quy trình đánh giá trọng yếu và rủi ro kiểm toán trong kiểm toán báo cáo tài chính tại Công ty TNHH Kiểm toán và Định giá Việt Nam” với mong muốn tìm hiểu và góp phần hoàn thiện công tác đánh giá rủi ro kiểm toán. Luận văn tốt nghiệp gồm có 3 phần: Phần 1: Lý luận chung về trọng yếu và rủi ro kiểm toán trong kiểm toán báo cáo tài chính Phần 2: Thực trạng đánh giá trọng yếu và rủi ro kiểm toán trong kiểm toán báo cáo tài chính tại Công ty TNHH Kiểm toán và Định giá Việt Nam Phần 3: Nhận xét và kiến nghị nhằm hoàn thiện quy trình đánh giá trọng yếu và rủi ro kiểm toán trong kiểm toán báo cáo tài chính tại Công ty TNHH Kiểm toán và Định giá Việt Nam. Cũng nhân dịp này, em xin chân thành cảm ơn Th.s Nguyễn Thị Hồng Thúy khoa Kế toán cùng các anh chị kiểm toán viên trong công ty TNHH Kiểm toán và Định giá Việt Nam đã tận tình hướng dẫn giúp đỡ em trong suốt thời gian thực tập vừa qua để em hoàn thiện luận văn tốt nghiệp này. PHẦN 1: LÝ LUẬN CHUNG VỀ TRỌNG YẾU VÀ RỦI RO KIỂM TOÁN TRONG KIỂM TOÁN BCTC Trọng yếu trong kiểm toán báo cáo tài chính Khái niệm trọng yếu Theo từ điển Tiếng Việt, “Trọng yếu” là một tính từ để chỉ sự quan trọng thiết yếu. Trong mỗi lĩnh vực khác nhau, trọng yếu lại có một ý nghĩa cụ thể. Trong Kế toán, trọng yếu là một trong những nguyên tắc kế toán chung được chấp nhận rộng rãi. Kế toán chỉ nên quan tâm, chú trọng đến những vấn đề có ảnh hưởng đến tính chính xác của báo cáo tài chính, ảnh hưởng đến quyết định kinh tế của người sử dụng BCTC, còn những khoản mục không quan trọng, không ảnh hưởng trọng yếu đến tính chính xác của báo cáo tài chính thì kế toán có thể toàn quyền xử lý theo cách thức tiện nhất cho công tác kế toán. Trong lĩnh vực kiểm toán BCTC, trọng yếu là một khái niệm thường xuyên nhắc tới. Theo Chuẩn mực Kiểm toán Quốc tế số 320 (ISA 320) về “Tính trọng yếu trong kiểm toán” thì “ Thông tin là trọng yếu nếu việc bỏ sót hoặc sai sót của thông tin đó có thể ảnh hưởng tới quyết định kinh tế của người sử dụng BCTC. Tính trọng yếu phụ thuộc vào mức độ quan trọng của các khoản mục hay sai sót được đánh giá theo bối cảnh cụ thể tạo ra việc bỏ sót hoặc sai sót đó. Vì thế, tính trọng yếu là một ngưỡng hoặc một điểm định tính cơ bản mà một thông tin hữu ích cần phải có” Theo Văn bản chỉ đạo Kiểm toán quốc tế số 25 (IAG 25) do Liên đoàn kế toán quốc tế (IFAC) soạn thảo và công bố thì: “Trọng yếu là khái niệm về tầm cỡ, bản chất của sai phạm (kể cả bỏ sót) thông tin tài chính hoặc đơn lẻ, hoặc từng nhóm, mà trong bối cảnh cụ thể nếu dựa vào các thông tin này để xét đoán thì sẽ không chính xác hoặc là sẽ rút ra kết luận sai lầm.” Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam số 320 về “Tính trọng yếu trong kiểm toán” thì trọng yếu được định nghĩa như sau: “Thông tin được coi là trọng yếu có nghĩa là nếu thiếu tính chính xác của thông tin đó sẽ ảnh hưởng đến các quyết định của người sử dụng báo cáo tài chính. Mức trọng yếu tuỳ thuộc vào tầm quan trọng và tính chất của thông tin hay của sai sót được đánh giá trong hoàn cảnh cụ thể. Mức trọng yếu là một ngưỡng, một điểm chia cắt chứ không phải là nội dung của thông tin cần phải có. Tính trọng yếu phải xét trên cả phương diện định lượng và định tính” Như vậy, trọng yếu là khái niệm về tầm cỡ (hay độ lớn) và bản chất của các sai phạm kể cả bỏ sót của các thông tin tài chính hoặc là đơn lẻ hoặc là từng nhóm nếu xét trong một bối cảnh cụ thể, những sai phạm đó làm cho người sử dụng BCTC đưa ra các quyết định sai lầm hoặc hiểu sai bản chất vấn đề. Vai trò của trọng yếu Tính trọng yếu có vai trò rất quan trọng trong giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán, thực hiện kiểm toán (thiết kế phương pháp kiểm toán) và giai đoạn kết thúc kiểm toán Trong giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán: Kiểm toán viên đánh giá mức độ trọng yếu để ước tính mức độ sai sót có thể chấp nhận được, xác định phạm vi của cuộc kiểm toán và đánh giá ảnh hưởng của các sai sót lên BCTC từ đó xác định bản chất, thời gian và phạm vi các thử nghiệm kiểm toán. Chuẩn mực Kiểm toán Việt nam số 300 (VSA 300) quy định: trong giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán tổng thể, kiểm toán viên phải “Xác định mức độ trọng yếu cho từng mục tiêu kiểm toán” Chuẩn mực Kiểm toán Quốc tế số 320 (ISA 320) quy định: “Khi lập kế hoạch kiểm toán, chuyên gia kiểm toán phải cân nhắc xem những nhân tố có thể làm phát sinh những sai sót trọng yếu trong BCTC. Đánh giá của chuyên gia kiểm toán về mức độ trọng yếu, liên quan đến các số dư tài khoản cụ thể và các loại nghiệp vụ giúp họ xác định được khoản mục nào cần kiểm tra và nên sử dụng phương pháp chọn mẫu hay áp dụng các thủ tục phân tích. Điều này giúp chuyên gia kiểm toán lựa chọn những thủ tục kiểm toán; kết hợp những thủ tục kiểm toán đó lại với nhau có thể sẽ giảm được rủi ro kiểm toán tới một mức độ có thể chấp nhận được” Trong giai đoạn thực hiện kiểm toán Dựa vào đánh giá mức trọng yếu và mối quan hệ giữa trọng yếu và rủi ro, kiểm toán viên sẽ lựa chọn các phương pháp kiểm toán thích hợp (tăng cường thử nghiệm cơ bản hay thử nghiệm kiểm soát…) đồng thời cũng có thể thay đổi phương pháp kiểm toán nếu có sự thay đổi trong đánh giá mức trọng yếu. Trong giai đoạn kết thúc kiểm toán Kiểm toán viên dựa vào mức trọng yếu để xác định mức độ trung thực, hợp lý của các thông tin trên BCTC và đánh giá ảnh hưởng của các sai sót đến BCTC để đưa ra ý kiến cho phù hợp. Nếu kiểm toán viên phát hiện thấy một sai phạm trọng yếu thì phải đề nghị khách hàng điều chỉnh. Nếu kiểm toán viên cho là cần thiết mà khách hàng từ chối điều chỉnh thì kiểm toán viên sẽ đưa ra ý kiến chấp nhận từng phần, ý kiến ngoại trừ hoặc ý kiến trái ngược tuỳ theo mức độ trọng yếu của sai phạm. Vì vậy, kiểm toán viên cần phải có sự hiểu biết về tính trọng yếu và thực hiện đánh giá trọng yếu một cách đầy đủ. Quy mô và bản chất của khoản mục nghiệp vụ trong mối quan hệ với trọng yếu Việc đánh giá trọng yếu là một công việc mang tính xét đoán nghề nghiệp của kiểm toán viên. Hơn nữa, trọng yếu là một khái niệm tương đối và gắn liền quy mô của khách hàng. Một sai phạm là trọng yếu với công ty này nhưng có thể là không trọng yếu với công ty khác. Do đó, để đánh giá một khoản mục, nghiệp vụ là trọng yếu hay không, kiểm toán viên cần xem xét trên cả hai mặt định tính và định lượng của những sai phạm hay nói cách khác, cần xem xét cả quy mô và bản chất nghiệp vụ trong quan hệ với tính trọng yếu Quy mô trong mối quan hệ với trọng yếu Quy mô của sai phạm đối với một khoản mục hay nghiệp vụ là một nhân tố quan trọng để xem xét sai phạm đó có trọng yếu hay không. Các chỉ tiêu thường được dùng làm cơ sở đánh giá tính trọng yếu như: thu nhập trước thuế, tổng tài sản, doanh thu, tài sản lưu động, nợ ngắn hạn… Trong các chỉ tiêu đó thì chỉ tiêu thu nhập trước thuế thường là quan trọng nhất vì nó được xem như một khoản mục thông tin then chốt nhất đối với người sử dụng BCTC. Ta xem xét hai mức độ khác nhau về quy mô của khoản mục, nghiệp vụ là quy mô nhỏ và quy mô lớn để thấy được mối quan hệ giữa quy mô và tính trọng yếu. Quy mô nhỏ Một khoản mục, nghiệp vụ sai phạm với quy mô nhỏ trong báo cáo tài chính thì thường được coi là không trọng yếu bởi vì việc phản ánh đúng hay sai khoản mục, nghiệp vụ này cũng không ảnh hưởng đến quy mô chung trên BCTC và không ảnh hưởng đến quyết định của người sử dụng. Tuy nhiên, khi xem xét các sai phạm không nên xem xét nó một cách cô lập vì chúng không đủ trọng yếu do quy mô nhỏ nhưng nếu kiểm toán viên cộng dồn các sai phạm thì sẽ phát hiện thấy sự liên quan và tính hệ thống của các sai phạm từ đó phát hiện ra tính trọng yếu của chúng. Xét trên phương diện quy mô của nghiệp vụ, khoản mục để đánh giá tính trọng yếu cần phải liên hệ với quy mô của doanh nghiệp. Ví dụ một khoản mục có quy mô 5.000.000 VND có thể được đánh giá là không trọng yếu khi tổng tài sản là 10.000.000.000 VND nhưng có thể được đánh giá là trọng yếu khi tổng tài sản là 10.000.000 VND. Hoặc khoản mục nguyên vật liệu phụ có thể không trọng yếu trong sản xuất dầu nhưng lại là trọng yếu trong sản xuất thuỷ tinh, gốm sứ,… Quy mô lớn Các khoản mục có quy mô lớn thường được đánh giá là trọng yếu vì nó ảnh hưởng đến nhận thức về thực trạng hoạt động tài chính và từ đó ảnh hưởng đến các quyết định quản lý kinh tế và các kết luận kiểm toán. Ví dụ khoản mục tài sản cố định thường có quy mô lớn trong bảng cân đối kế toán do đó chúng thường được đánh giá là trọng yếu. Tuy nhiên không phải khoản mục nào có quy mô lớn cũng sẽ ảnh hưởng trọng yếu tới báo cáo tài chính vì còn phải xem xét mối quan hệ của khoản mục với đối tượng kiểm toán cũng như mục tiêu kiểm toán. Vì vậy, việc đánh giá trọng yếu chỉ dựa vào quy mô là không dễ dàng. Trong thực tế để đánh giá trọng yếu, kiểm toán viên xem xét đánh giá cả về bản chất của khoản mục, nghiệp vụ Bản chất của khoản mục, nghiệp vụ trong mối quan hệ với trọng yếu Các khoản mục, nghiệp vụ được coi là trọng yếu thường bao gồm: các khoản mục, nghiệp vụ có gian lận hoặc chứa đựng khả năng gian lận và các khoản mục, nghiệp vụ có sai sót hệ trọng Các khoản mục, nghiệp vụ chứa gian lận hoặc chứa đựng khả năng gian lận Với cùng một quy mô tiền tệ, các gian lận thường được chú trọng hơn sai sót bởi vì các gian lận thường ảnh hưởng đến tính trung thực và độ tin cậy cảu Ban Giám đốc và những người có liên quan. Vì vậy, một hành vi gian lận luôn được coi là trọng yếu bất kể quy mô là lớn hay nhỏ. Các khoản mục, nghiệp vụ chứa gian lận hoặc chứa đựng khả năng gian lận bao gồm: Các nghiệp vụ đấu thầu, giao thầu và giao dịch không hợp pháp. Các nghiệp vụ này chứa đựng gian lận vì trong đấu thầu, việc lựa chọn chủ thầu nhiều khi có sự móc nối, phối hợp giữa bên giao thầu và bên nhận thầu để thu lợi cho một số cá nhân.. Các nghiệp vụ thanh lý tài sản khi tài sản khấu hao hết hoặc chưa khấu hao hết nhưng không còn sử dụng. Các nghiệp vụ này chứa đựng gian lận vì trong nhiều trường hợp tài sản vẫn còn tốt và sử dụng được nhưng vẫn đem đi thanh lý với giá rẻ do ban giám đốc không quản lý chặt chẽ và có sự liên kết giữa người tiến hành thanh lý và người mua tài sản thanh lý. Các nghiệp vụ về tiền mặt: tiền mặt có đặc điểm gọn nhẹ, dễ di chuyển, cất trữ và có biên độ dao động lớn do đó rất dễ có gian lận phát sinh Các nghiệp vụ về mua bán và thanh toán: dễ có sự liên kết giữa người mua và người bán để kiếm lợi cho bản thân Các nghiệp vụ bất thường: Đây là các nghiệp vụ xảy ra không thường xuyên, không có dự tính trước hoặc có dự tính nhưng ít khi xảy ra. Các nghiệp vụ lại có ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả kinh doanh của doanh nghiệp. Do đó, kiểm toán viên cần xem xét mức độ nghiêm trọng của các nghiệp vụ đó ảnh hưởng đến kết quả chung của doanh nghiệp Các nghiệp vụ phân chia quyền lợi: chứa đựng khả năng gian lận cao vì hầu như bất cứ ai cũng muốn thu lợi cho mình. Các nghiệp vụ cố ý bỏ ngoài sổ sách Các nghiệp vụ xảy ra vào cuối kỳ quyết toán hoặc thuộc loại nghiệp vụ mới sinh. Các nghiệp vụ vào cuối kỳ kế toán thường để điều chỉnh một số chênh lệch thừa thiếu để kết quả hoạt động kinh doanh được như kế hoạch đã đề ra. Các nghiệp vụ mới phát sinh thì kiểm toán viên cần đặt câu hỏi tại sao không phát sinh từ trước đến giờ và liệu kế toán có xử lý đúng chưa và từ đó đi tìm bằng chứng chứng minh Các khoản mục, chứng từ có sửa chữa Các khoản mục vi phạm nguyên tắc kế toán và pháp lý chung Các khoản mục, nghiệp vụ có sai sót hệ trọng Các khoản mục, nghiệp vụ có sai sót ở quy mô lớn hoặc có chênh lệch lớn với các kỳ trước hoặc giữa các nguồn thông tin liên quan. Các nghiệp vụ vi phạm nguyên tắc kế toán nhưng không cố ý tuy nhiên có thể dẫn đến sai lầm nghiêm trọng, ảnh hưởng đến người sử dụng thông tin Các nghiệp vụ, khoản mục có sai sót lặp lại nhiều lần Các khoản mục nghiệp vụ có ảnh hưởng nghiêm trọng đến kỳ sau: Đối với các khoản mục, nghiệp vụ có sai sót trong kỳ là nhỏ nhưng nếu không điều chỉnh sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến kỳ sau thì được coi là trọng yếu. Các sai sót ảnh hưởng đến lợi nhuận thường được coi là trọng yếu như một khoản lỗ được báo cáo như là một khoản lãi hoặc ngược lại. Các khoản mục, nghiệp vụ có sai sót sẽ gây ra hậu quả liên quan đến nhiều khảon mục, nghiệp vụ khác, ảnh hưởng nghiêm trọng đến BCTC. Ví dụ hàng tồn kho bị tính giá sai sẽ ảnh hưởng đến giá vốn hàng bán, lợi nhuận… Sự mô tả không đúng đắn, không xác đáng về chính sách kế toán của doanh nghiệp làm cho người sử dụng BCTC sẽ hiểu sai về bản chất thông tin Đánh giá trọng yếu trong kiểm toán báo cáo tài chính Quá trình đánh giá trọng yếu trong kiểm toán báo cáo tài chính được thực hiện trong giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán và thực hiện kiểm toán. Quá trình này được khái quát qua năm bước và được thể hiện qua sơ đồ 1.1 Bước 1: Ước lượng ban đầu về trọng yếu Bước 2: Phân bổ ước lượng ban đầu về trọng yếu cho các khoản mục Bước 3: Ước lượng tổng số sai sót trong từng khoản mục Bước 4: Ước tính sai số kết hợp Bước 5: So sánh sai số tổng hợp ước tính với ước lượng ban đầu về trọng yếu Sơ đồ 1.1: Các bước xác định và vận dụng tính trọng yếu Bước 1  Ước lượng ban đầu về trọng yếu   Bước 2  Phân bổ ước lượng ban đầu về trọng yếu cho các khoản mục   Bước 3  Ước lượng tổng số sai sót trong các khoản mục   Bước 4  Ước tính sai số kết hợp   Bước 5  So sánh sai số tổng hợp ước tính với ước lượng ban đầu về trọng yếu   Trong 5 bước trên, bước 1 và 2 được thực hiện trong giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán. Bước 3, 4, 5 được tiến hành trong giai đoạn thực hiện kiểm toán Ước lượng ban đầu về tính trọng yếu Mức ước lượng ban đầu về tính trọng yếu là lượng tối đa mà kiểm toán viên tin rằng ở mức đó các BCTC có thể bị sai lệch nhưng vẫn chưa ảnh hưởng đến các quyết định kinh tế của người sử dụng thông tin tài chính. Hay nói cách khác, đó chính là những sai sót có thể chấp nhận được đối với toàn bộ báo cáo tài chính Việc ước lượng ban đầu về trọng yếu giúp kiểm toán viên lập kế hoạch để thu thập đầy đủ bằng chứng kiểm toán thích hợp. Nếu các kiểm toán viên ước lượng mức trọng yếu càng thấp nghĩa là độ chính xác của các số liệu trên BCTC càng cao thì số lượng bằng chứng cần thu thập càng nhiều và ngược lại Ước lượng ban đầu về tính trọng yếu mang tính chất xét đoán nghề nghiệp của kiểm toán viên. Do đó, ước lượng ban đầu về trọng yếu không cố định mà có thể thay đổi trong suốt cuộc kiểm toán nếu kiểm toán viên thấy ước lượng ban đầu là không phù hợp vì một trong các nhân tố xác định mức ước lượng này thay đổi. Chuẩn mực Kiểm toán quốc tế số 320 về “Tính trọng yếu trong kiểm toán” đã quy định: “Việc đánh giá của chuyên gia kiểm toán về vấn đề trọng yếu và rủi ro kiểm toán ở thời điểm lập kế hoạch kiểm toán ban đầu có thể khác với thời điểm đánh giá kết quả cuối cùng của các thủ tục kiểm toán. Nguyên nhân của sự khác nhau này là sự thay đổi tình hình thực tế hoặc sự thay đổi về nhận biết của chuyên gia sau một thời gian làm kiểm toán” Mặc dù ước lượng ban đầu về trọng yếu là một xét đoán nghề nghiệp mang tính chủ quan của kiểm toán viên song trên thực tế, để hỗ trợ cho kiểm toán viên trong quá trình kiểm toán, các công ty thường có đường lối chỉ đạo ước lượng ban đầu về tính trọng yếu thông qua việc hướng dẫn các chỉ tiêu được chọn làm gốc trong từng trường hợp cụ thể, tỷ lệ tính mức trọng yếu với từng chỉ tiêu. Các chỉ tiêu này phải là các chỉ tiêu có tính ổn định qua các năm. Ước lượng ban đầu về tính trọng yếu thường được áp dụng tại các công ty kiểm toán quốc tế như sau: Từ 5% - 10% đối với lợi nhuận trước thuế Từ 0.5% - 1% đối với doanh thu Từ 2% - 4% hoặc từ 3% - 6% đối với tài sản lưu động hoặc nợ ngắn hạn Từ 1% - 2% đối với tổng tài sản …. Phân bổ ước lượng ban đầu về trọng yếu cho các khoản mục trên BCTC Sau khi kiểm toán viên đã có ước lượng ban đầu về trọng yếu cho toàn bộ báo cáo tài chính, kiểm toán viên cần phân bổ ước lượng này cho từng khoản mục trên báo cáo tài chính. Đây chính là sai số có thể chấp nhận được đối với từng khoản mục Việc phân bổ ước lượng ban đầu về trọng yếu cho các khoản mục nhằm mục đích giúp kiểm toán viên xác định số lượng bằng chứng kiểm toán thích hợp cần phải thu thập đối với từng khoản mục ở mức chi phí thấp nhất mà vẫn đảm bảo tổng hợp các sai sót trên BCTC không vượt quá mức ước lượng ban đầu về trọng yếu Hầu hết các sai sót trên báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh đều có ảnh hưởng tương tự như trên bảng cân đối kế toán do hệ thống bút toán ghi sổ kép. Vì thế trong phần lớn các cuộc kiểm toán và hầu hết các thủ tục kiểm toán, việc phân bổ này chủ yếu cho các khoản mục trên bảng cân đối kế toán. Việc phân bổ ước lượng ban đầu về trọng yếu cho các khoản mục được thực hiện theo cả hai hướng: khai khống (báo cáo thừa) và khai thiếu (báo cáo thiếu) Cơ sở để tiến hành phân bổ là bản chất của các khoản mục, rủi ro tiềm tàng, rủi ro kiểm soát đối với từng khoản mục, chi phí kiểm toán. Tuy nhiên trên thực tế rất khó biết trước được những tài khoản nào có khả năng sai số, chi phí liên quan đến kiểm toán khó có thể xác định vì vậy công việc này thường do các kiểm toán viên có trình độ chuyên môn cao, nhiều kinh nghiệm thực hiện. Ví dụ như chi phí thu thập bằng chứng về hàng tồn kho cao hơn chi phí thu thập về công nợ nên sai số có thể chấp nhận được của hàng tồn kho cao hơn sai số có thể chấp nhận được đối với công nợ. Hoặc không có sai số có thể chấp nhận được với lãi chưa phân phối vì chỉ tiêu này chỉ sinh ra từ sai số các tài khoản khác. Ước tính tổng số sai sót cho từng khoản mục Bằng các thủ tục kiểm toán được áp dụng, kiểm toán viên phát hiện ra các sai sót đối với từng khoản mục. Dựa vào các sai sót này để ước tính tổng số các sai sót đối với từng khoản mục. Đây là sai sót dự kiến, kiểm toán viên sẽ so sánh nó với sai sót có thể chấp nhận được nhằm quyết định xem khoản mục đó có thể chấp nhận hay không hay phải tiến hành thêm các thủ tục kiểm toán thích hợp khác. Ước tính tổng số sai sót có thể chấp nhận được Sau khi ước tính sai sót cho từng khoản mục, kiểm toán viên tiến hành ước tính tổng số sai sót có thể chấp nhận được. Tổng số sai sót có thể chấp nhận được chính là tổng số sai sót dự kiến cho tất cả các khoản mục trên báo cáo tài chính So sánh ước tính sai số kết hợp với ước lượng ban đầu về trọng yếu hoặc ước lượng ban đầu về trọng yếu đã có sự điều chỉnh Việc so sánh ước tính sai số kết hợp với ước lượng ban đầu về trọng yếu cho phép kiểm toán viên đánh giá toàn bộ các sai sót trong các khoản mục có vượt quá giới hạn về mức trọng yếu chung cho toàn bộ báo cáo tài chính không. Nếu sai số kết hợp lớn hơn mức ước tính về trọng yếu thì BCTC không được chấp nhận toàn phần. Trong trường hợp sai số kết hợp lớn hơn mức ước tính