Trong lịch sửngành thuếViệt Nam còn ghi nhận hình thức sơkhai của thuế
thu nhập doanh nghiệp đó là Thuếlãi doanh nghiệp, Thuếlợi tức tổng hợp do Nha
thuếtrực thu Việt Nam thi hành và kiểm soát. Sau Cách mạng tháng Tám thành
công và thành lập Nước Việt Nam Dân ChủCộng Hòa, ởMiền Bắc từnăm 1954
đã tiến hành khôi phục, cải tạo nền kinh tế, bước vào thời kỳquá độxây dựng cơsở
vật chất - kỹthuật của Chủnghĩa xã hội. Sau khi thống nhất đất nước, từnăm 1975
đến năm 1986, nền kinh tếcảnước được vận hành theo cơchếkếhoạch hóa tập
trung. Nhà nước thực hiện chế độquản lý kinh tếtoàn diện đối với các xí nghiệp
thông qua việc giao nhiệm vụsản xuất kinh doanh bằng các chỉtiêu Pháp lệnh. Các
xí nghiệp quốc doanh trong giai đoạn này không phải nộp thuếthu nhập doanh
nghiệp vì tất cảhàng hóa của các xí nghiệp quốc doanh sản xuất ra được nộp cho
Nhà nước và được phân phối lại, tập trung hoàn toàn cho công cuộc kháng chiến.
Từnăm 1986, Việt Nam tiến hành xóa bỏcơchếtập trung quan liêu bao cấp,
xây dựng cơchếquản lý mới, nhà nước kiểm soát nền kinh tếbằng luật pháp. Cùng
với công cuộc cải cách thuếbước I năm 1990, Luật thuếlợi tức đã được ban hành.
Tuy nhiên qua 8 năm thực hiện, Luật thuếlợi tức dần dần bộc lộnhiều nhược điểm
và không còn phù hợp với tình hình kinh tếViệt Nam trong giai đoạn mới: giai
đoạn mởrộng quan hệhợp tác với các nước trong khu vực và trên thếgiới. Vì vậy,
Luật thuếthu nhập doanh nghiệp đã được ban hành nhằm đảm bảo sựphù hợp với
yêu cầu phát triển của nền kinh tếtrong giai đoạn mới. Luật thuếthu nhập doanh
nghiệp đầu tiên của Việt Nam số03/1997/QH9 được Quốc hội thông qua ngày
10/05/1997. Chính phủban hành Nghị định 30/1998/NĐ-CP ngày 13/05/1998 quy
định chi tiết thi hành luật thuếThu nhập doanh nghiệp. Đến năm 2003, Quốc hội
ban hành mới Luật thuếthu nhập doanh nghiệp số09/2003/QH11 ngày 17/06/2003.
Nghị định 24/2007/NĐ-CP ngày 14/02/2007 thay thếNghị định số164/NĐ-CP
ngày 22/12/2003 của Chính phủquy định chi tiết thi hành luật thuếThu nhập doanh
- 2 -
nghiệp và Nghị định số152/2004/NĐ-CP ngày 06/08/2004 của Chính phủsửa đổi,
bổsung một số điều của Nghị định số164/NĐ-CP.
Cùng với việc ban hành Luật thuếvà các Nghị định, thông tưhướng dẫn thi
hành, Bộtài chính ban hành các thông tưhướng dẫn kếtoán thuếthu nhập doanh
nghiệp. Ngày 01/07/1998, Bộtài chính ban hàng thông tư100/1998/TT-BTC hướng
dẫn kếtoán thuếGiá trịgia tăng và thuếThu nhập doanh nghiệp. Trong quá trình
mởcửa hội nhập, Việt Nam đã xây dựng những chuẩn mực kếtoán phù hợp với
thông lệquốc tế. Chuẩn mực kếtoán thuếThu nhập doanh nghiệp số17 (VAS17)
được ban hành theo quyết định số12/2005/QĐ-BTC ngày 15/02/2005 của Bộ
trưởng bộtài chính vềviệc ban hành và công bốsáu (06) chuẩn mực kếtoán Việt
Nam (đợt 4). Trong khi kếtoán thuếthu nhập doanh nghiệp đã được quốc tếchuẩn
mực hóa và áp dụng vào thực tiễn từgần 30 năm trước. Bản dựthảo đầu tiên cho kế
toán thuếthu nhập được trình bày từtháng 4 năm 1978 và tiếp theo là chuẩn mực kế
toán quốc tếIAS 12 ra đời tháng 1 năm 1979. Sau nhiều lần sửa đổi, bổsung, một
sốquốc gia trên thếgiới đang áp dụng chuẩn mực kếtoán quốc tếsố12 (năm 2000)
có hiệu lực thi hành từtháng 1 năm 2001.
VAS17 được xây dựng dựa trên IAS12, trên cơsởbổsung những vấn đềphù
hợp với nền kinh tếViệt Nam, đồng thời lược bớt đi những vấn đềchưa phù hợp
với nền kinh tếtrong giai đoạn hiện nay.
Mặc dù được sửa đổi bổsung nhiều lần trong 30 năm qua, IAS12 vẫn được
mang ra tranh cãi trong các cuộc họp hàng quý. (webside www.iasplus.com).
Những người quan tâm đang cốgắng đi tìm sựthống nhất và hoàn thiện cho FASB
Statement 109 và IAS12. VAS17 được soạn thảo dựa trên IAS12 nên nó cũng nằm
trong sựvận động này. BộTài Chính ban hành thông tư20/2006/TT-BTC ngày
20/03/2006 hướng dẫn kếtoán 06 chuẩn mực kếtoán ban hành đợt 4, trong đó có
VAS17. Sau hơn một năm có hiệu lực thi hành, VAS17 vẫn còn mới mẽcho các
doanh nghiệp ởViệt Nam, đặc biệt là cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ. VAS17 đã
hoàn chỉnh và thích hợp cho các doanh nghiệp Việt Nam và cho cơquan thuếhay
chưa, đang còn là vấn đề được xem xét?
70 trang |
Chia sẻ: oanhnt | Lượt xem: 1548 | Lượt tải: 4
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Luận văn Kế toán chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
- 1 -
PHẦN MỞ ĐẦU
*********
ĐẶT VẤN ĐỀ
Trong lịch sử ngành thuế Việt Nam còn ghi nhận hình thức sơ khai của thuế
thu nhập doanh nghiệp đó là Thuế lãi doanh nghiệp, Thuế lợi tức tổng hợp do Nha
thuế trực thu Việt Nam thi hành và kiểm soát. Sau Cách mạng tháng Tám thành
công và thành lập Nước Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa, ở Miền Bắc từ năm 1954
đã tiến hành khôi phục, cải tạo nền kinh tế, bước vào thời kỳ quá độ xây dựng cơ sở
vật chất - kỹ thuật của Chủ nghĩa xã hội. Sau khi thống nhất đất nước, từ năm 1975
đến năm 1986, nền kinh tế cả nước được vận hành theo cơ chế kế hoạch hóa tập
trung. Nhà nước thực hiện chế độ quản lý kinh tế toàn diện đối với các xí nghiệp
thông qua việc giao nhiệm vụ sản xuất kinh doanh bằng các chỉ tiêu Pháp lệnh. Các
xí nghiệp quốc doanh trong giai đoạn này không phải nộp thuế thu nhập doanh
nghiệp vì tất cả hàng hóa của các xí nghiệp quốc doanh sản xuất ra được nộp cho
Nhà nước và được phân phối lại, tập trung hoàn toàn cho công cuộc kháng chiến.
Từ năm 1986, Việt Nam tiến hành xóa bỏ cơ chế tập trung quan liêu bao cấp,
xây dựng cơ chế quản lý mới, nhà nước kiểm soát nền kinh tế bằng luật pháp. Cùng
với công cuộc cải cách thuế bước I năm 1990, Luật thuế lợi tức đã được ban hành.
Tuy nhiên qua 8 năm thực hiện, Luật thuế lợi tức dần dần bộc lộ nhiều nhược điểm
và không còn phù hợp với tình hình kinh tế Việt Nam trong giai đoạn mới: giai
đoạn mở rộng quan hệ hợp tác với các nước trong khu vực và trên thế giới. Vì vậy,
Luật thuế thu nhập doanh nghiệp đã được ban hành nhằm đảm bảo sự phù hợp với
yêu cầu phát triển của nền kinh tế trong giai đoạn mới. Luật thuế thu nhập doanh
nghiệp đầu tiên của Việt Nam số 03/1997/QH9 được Quốc hội thông qua ngày
10/05/1997. Chính phủ ban hành Nghị định 30/1998/NĐ-CP ngày 13/05/1998 quy
định chi tiết thi hành luật thuế Thu nhập doanh nghiệp. Đến năm 2003, Quốc hội
ban hành mới Luật thuế thu nhập doanh nghiệp số 09/2003/QH11 ngày 17/06/2003.
Nghị định 24/2007/NĐ-CP ngày 14/02/2007 thay thế Nghị định số 164/NĐ-CP
ngày 22/12/2003 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành luật thuế Thu nhập doanh
- 2 -
nghiệp và Nghị định số 152/2004/NĐ-CP ngày 06/08/2004 của Chính phủ sửa đổi,
bổ sung một số điều của Nghị định số 164/NĐ-CP.
Cùng với việc ban hành Luật thuế và các Nghị định, thông tư hướng dẫn thi
hành, Bộ tài chính ban hành các thông tư hướng dẫn kế toán thuế thu nhập doanh
nghiệp. Ngày 01/07/1998, Bộ tài chính ban hàng thông tư 100/1998/TT-BTC hướng
dẫn kế toán thuế Giá trị gia tăng và thuế Thu nhập doanh nghiệp. Trong quá trình
mở cửa hội nhập, Việt Nam đã xây dựng những chuẩn mực kế toán phù hợp với
thông lệ quốc tế. Chuẩn mực kế toán thuế Thu nhập doanh nghiệp số 17 (VAS17)
được ban hành theo quyết định số 12/2005/QĐ-BTC ngày 15/02/2005 của Bộ
trưởng bộ tài chính về việc ban hành và công bố sáu (06) chuẩn mực kế toán Việt
Nam (đợt 4). Trong khi kế toán thuế thu nhập doanh nghiệp đã được quốc tế chuẩn
mực hóa và áp dụng vào thực tiễn từ gần 30 năm trước. Bản dự thảo đầu tiên cho kế
toán thuế thu nhập được trình bày từ tháng 4 năm 1978 và tiếp theo là chuẩn mực kế
toán quốc tế IAS 12 ra đời tháng 1 năm 1979. Sau nhiều lần sửa đổi, bổ sung, một
số quốc gia trên thế giới đang áp dụng chuẩn mực kế toán quốc tế số 12 (năm 2000)
có hiệu lực thi hành từ tháng 1 năm 2001.
VAS17 được xây dựng dựa trên IAS12, trên cơ sở bổ sung những vấn đề phù
hợp với nền kinh tế Việt Nam, đồng thời lược bớt đi những vấn đề chưa phù hợp
với nền kinh tế trong giai đoạn hiện nay.
Mặc dù được sửa đổi bổ sung nhiều lần trong 30 năm qua, IAS12 vẫn được
mang ra tranh cãi trong các cuộc họp hàng quý. (webside www.iasplus.com).
Những người quan tâm đang cố gắng đi tìm sự thống nhất và hoàn thiện cho FASB
Statement 109 và IAS12. VAS17 được soạn thảo dựa trên IAS12 nên nó cũng nằm
trong sự vận động này. Bộ Tài Chính ban hành thông tư 20/2006/TT-BTC ngày
20/03/2006 hướng dẫn kế toán 06 chuẩn mực kế toán ban hành đợt 4, trong đó có
VAS17. Sau hơn một năm có hiệu lực thi hành, VAS17 vẫn còn mới mẽ cho các
doanh nghiệp ở Việt Nam, đặc biệt là cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ. VAS17 đã
hoàn chỉnh và thích hợp cho các doanh nghiệp Việt Nam và cho cơ quan thuế hay
chưa, đang còn là vấn đề được xem xét?
- 3 -
Thuế thu nhập doanh nghiệp là một chi phí không nhỏ cho doanh nghiệp, ảnh
hưởng trực tiếp đến lợi nhuận sau thuế của doanh nghiệp, cũng như của các cổ đông.
Việc phản ánh sai lệch Tài sản thuế thu nhập hoãn lại hay Nợ thuế thu nhập hoãn lại
phải trả ảnh hưởng quan trọng đến quyết định của người sử dụng báo cáo tài chính
của doanh nghiệp, nhất là cho các công ty cổ phần niêm yết trên thị trường chứng
khoán. Mặt khác, sau khi gia nhập WTO, ngày càng nhiều các nhà đầu tư nước
ngoài bỏ vốn đầu tư vào Việt Nam. Họ mong muốn có được một hệ thống kế toán
phù hợp với chuẩn mực quốc tế, đặc biệt là kế toán liên quan đến lĩnh vực thuế, một
mối liên hệ quan trọng với chính phủ.
Luận văn KẾ TOÁN CHI PHÍ THUẾ THU NHẬP DOANH NGHIỆP được
nghiên cứu nhằm đáp ứng nhu cầu tìm hiểu và thực hiện VAS17 trong bối cảnh hội
nhập toàn cầu này.
MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
Mục tiêu nghiên cứu của luận văn này là nhằm làm rõ cơ sở khoa học của
việc xác định, cách ghi nhận và trình bày báo cáo tài chính các khoản chênh lệch
tạm thời chịu thuế thu nhập doanh nghiệp ở các doanh nghiệp Việt Nam.
ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
Trong khuôn khổ của luận văn, đối tượng và phạm vi nghiên cứu chỉ giới hạn
trong việc tìm hiểu kế toán thuế thu nhập doanh nghiệp được quy định trong VAS17
và áp dụng cho các doanh nghiệp Việt Nam.
Nội dung nghiên cứu bao gồm:
- Hệ thống cở sở lý luận về thuế thu nhập doanh nghiệp và kế toán thuế thu
nhập doanh nghiệp theo chuẩn mực kế toán Việt Nam và chuẩn mực kế toán
quốc tế đã ban hành.
- Thực trạng của việc áp dụng kế toán thuế thu nhập doanh nghiệp trong các
doanh nghiệp ở Việt Nam.
- Trên cơ sở lý luận và thực trạng quy mô hoạt động của các doanh nghiệp
Việt Nam, tác giả đưa giải pháp về việc xác định các khoản chênh lệch tạm
thời chịu thuế thu nhập doanh nghiệp cho các doanh nghiệp Việt Nam.
- 4 -
PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Phương pháp chủ yếu vận dụng trong nghiên cứu đề tài là phương pháp duy
vật biện chứng và duy vật lịch sử. Các vấn đề nghiên cứu trong mối liên hệ phổ biến
và trong sự vận động. Ngoài ra, luận văn còn kết hợp sử dụng đồng bộ các phương
pháp phân tích, tổng hợp, so sánh, quy nạp, diễn dịch, kết hợp giữa phân tích lý luận
với thực tiễn để làm sáng tỏ vấn đề cần nghiên cứu.
Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU
Thuế thu nhập doanh nghiệp là chi phí không nhỏ và rất nhạy cảm đối với
các doanh nghiệp vì nó là nghĩa vụ đóng góp của doanh nghiệp vào Ngân sách Nhà
nước. Tính đúng, tính đủ thuế thu nhập doanh nghiệp và phản ánh đúng lãi lỗ cho
doanh nghiệp là nhiệm vụ quan trọng của kế toán. Công tác quyết toán thuế thu
nhập doanh nghiệp đối với Cục thuế địa phương cũng hết sức quan trọng, đòi hỏi
người phụ trách kế toán thuế phải làm tốt công tác này. Hiện nay, chuẩn mực kế
toán Việt Nam số 17 và thông tư 20/2006/TT-BTC ngày 20/03/2006 hướng dẫn
chuẩn mực chỉ cung cấp những cơ sở lý thuyết với nhiều thuật ngữ mới mà không
hẳn người làm công tác kế toán nào cũng có thể hiểu ngay được. Từ chuẩn mực và
thông tư hướng dẫn đi đến thực tiễn thực hiện công tác kế toán chi phí thuế thu
nhập doanh nghiệp còn một khoảng cách rất xa. Luận văn này được thực hiện trên
cơ sở kết hợp kinh nghiệm thực tiễn và lý thuyết nhằm cụ thể hóa công tác kế toán
thuế thu nhập doanh nghiệp, giúp cho người làm công tác kế toán dễ dàng tiếp cận
và hiễu rõ chuẩn mực. Tham vọng của tác giả là mong muốn đề tài sẽ là tài liệu
tham khảo hữu ích cho các bạn sinh viên khoa Kế toán kiểm toán, những người
chưa có kinh nghiệm công tác thực tế, có được một bức tranh toàn cảnh liên hệ giữa
Chuẩn mực kế toán và Luật thuế, giúp họ không ngỡ ngàng khi bắt tay vào công tác
thực tiễn không hoàn toàn giống như những gì họ đã học ở trường.
NHỮNG ĐIỂM NỔI BẬT CỦA LUẬN VĂN
- Giải thích rõ ràng và đưa ra ví dụ cụ thể cho từng khoản chênh lệch tạm thời
thường xuyên phát sinh giữa lợi nhuận kế toán và thu nhập chịu thuế.
- 5 -
- Đề xuất cách tối thiểu hóa các khoản chênh lệch tạm thời khi chú ý đến sự
tương đồng giữa quy định của Luật thuế và quy tắc kế toán.
- Xây dựng quy trình xác định chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp hiện hành
đúng với Luật thuế và ghi nhận chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại
theo tinh thần của Chuẩn mực kế toán số 17 và thông tư hướng dẫn số
20/2006/TT-BTC ngày 20/03/2006.
KẾT CẤU CỦA LUẬN VĂN
Luận văn gồm 3 phần:
Chương 1: Lý luận về kế toán chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp.
Chương 2: Thực trạng áp dụng chuẩn mực kế toán thuế thu nhập doanh
nghiệp tại Việt Nam.
Chương 3: Giải pháp về việc xác định các khoản chênh lệch tạm thời chịu
thuế thu nhập doanh nghiệp trong các doanh nghiệp Việt Nam.
*********
- 6 -
Chương 1
LÝ LUẬN VỀ KẾ TOÁN CHI PHÍ
THUẾ THU NHẬP DOANH NGHIỆP
*********
1.1 THUẾ THU NHẬP DOANH NGHIỆP
1.1.1 Khái niệm thuế thu nhập doanh nghiệp.
Thuế thu nhập doanh nghiệp xuất hiện rất sớm trong lịch sử phát triển của
thuế. Hiện nay ở các nước phát triển, thuế thu nhập doanh nghiệp giữ vai trò đặc
biệt quan trọng trong việc đảm bảo ổn định nguồn thu ngân sách Nhà nước và thực
hiện phân phối thu nhập. Mức thuế cao hay thấp áp dụng cho các chủ thể thuộc đối
tượng nộp thuế thu nhập doanh nghiệp là khác nhau, điều đó phụ thuộc vào quan
điểm điều tiết thu nhập và mục tiêu đặt ra trong phân phối thu nhập của từng quốc
gia trong từng giai đoạn lịch sử nhất định.
Thuế thu nhập doanh nghiệp là một loại thuế trực thu đánh vào lợi nhuận của
các doanh nghiệp.
Ở Việt Nam, Luật thuế thu nhập doanh nghiệp được Quốc hội nước Cộng
hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam thông qua ngày 10/5/1997 và có hiệu lực thi hành từ
ngày 01/01/1999 thay cho Luật thuế lợi tức.
Cùng với công cuộc cải cách thuế bước I năm 1990, Luật thuế lợi tức đã
được ban hành. Tuy nhiên qua 8 năm thực hiện, Luật thuế lợi tức dần dần bộc lộ
nhiều nhược điểm và không còn phù hợp với tình hình kinh tế Việt Nam trong giai
đoạn mới: giai đoạn mở rộng quan hệ hợp tác với các nước trong khu vực và trên
thế giới. Vì vậy, Luật thuế thu nhập doanh nghiệp đã được ban hành nhằm đảm bảo
sự phù hợp với yêu cầu phát triển của nền kinh tế trong giai đoạn mới.
Thuế thu nhập doanh nghiệp là công cụ quan trọng để Nhà nước thực hiện
chức năng phân phối thu nhập, đảm bảo công bằng xã hội. Trong điều kiện nền kinh
tế thị trường ở nước ta, tất cả các thành phần kinh tế đều có quyền tự do kinh doanh
và bình đằng trên cơ sở pháp luật. Các doanh nghiệp với lực lượng lao động có tay
- 7 -
nghề cao, năng lực tài chính mạnh thì doanh nghiệp đó sẽ có ưu thế và có cơ hội để
nhận được thu nhập cao; ngược lại các doanh nghiệp với năng lực tài chính, lực
lượng lao động bị hạn chế sẽ nhận được thu nhập thấp, thậm chí không có thu nhập.
Ðể hạn chế nhược điểm đó, Nhà nước sử dụng thuế thu nhập doanh nghiệp làm
công cụ điều tiết thu nhập của các chủ thể có thu nhập cao, đảm bảo yêu cầu đóng
góp của các chủ thể kinh doanh vào ngân sách Nhà nước được công bằng, hợp lý.
Thuế thu nhập doanh nghiệp là nguồn thu quan trọng của ngân sách Nhà
nước. Phạm vi áp dụng của thuế thu nhập doanh nghiệp rất rộng, gồm cá nhân,
nhóm kinh doanh, hộ cá thể và các tổ chức kinh tế có hoạt động sản xuất, kinh
doanh hàng hoá, dịch vụ có phát sinh lợi nhuận. Nền kinh tế thị trường nước ta ngày
càng phát triển và ổn định, tăng trưởng kinh tế được giữ vững ngày càng cao, các
chủ thể hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ ngày càng mang lại nhiều lợi nhuận
thì khả năng huy động nguồn tài chính cho ngân sách Nhà nước thông qua thuế thu
nhập doanh nghiệp ngày càng dồi dào.
Thuế thu nhập doanh nghiệp là công cụ quan trọng để góp phần khuyến
khích, thúc đẩy sản xuất, kinh doanh phát triển theo chiều hướng kế hoạch, chiến
lược, phát triển toàn diện của Nhà nước. Nhà nước ưu đãi, khuyến khích đối với các
chủ thể đầu tư, kinh doanh vào những ngành, lĩnh vực và những vùng, miền mà Nhà
nước có chiến lược ưu tiên phát triển trong từng giai đoạn nhất định.
Thuế thu nhập doanh nghiệp còn là một trong những công cụ quan trọng của
Nhà nước trong việc thực hiện chức năng điều tiết các hoạt động kinh tế - xã hội
trong từng thời kỳ phát triển kinh tế nhất định. Thuế thu nhập doanh nghiệp là loại
thuế có vai trò quan trọng trong hệ thống pháp luật thuế của Việt Nam, song để phát
huy một cách có hiệu quả vai trò của thuế thu nhập doanh nghiệp, chúng ta cần phải
xem xét nó dưới nhiều khía cạnh, kể cả những kinh nghiệm xử lý của nước ngoài.
1.1.2 Phạm vi, đối tượng điều chỉnh của thuế thu nhập doanh nghiệp.
Tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh hàng hoá, dịch vụ có phát sinh thu
nhập phải nộp thuế thu nhập doanh nghiệp. Như vậy, đối tượng nộp thuế thuộc
phạm vi điều chỉnh của thuế thu nhập doanh nghiệp phải có hai điều kiện: thực hiện
- 8 -
hoạt động sản xuất, kinh doanh hợp pháp và phải có phát sinh thu nhập từ hoạt động
sản xuất kinh doanh đó. Khác với thuế lợi tức trước kia, đối tượng nộp thuế thu
nhập doanh nghiệp có phạm vi mở rộng hơn. Nó bao gồm cả tổ chức, cá nhân nước
ngoài hoạt động theo Luật đầu tư nước ngoài tại Việt Nam, hộ gia đình, cá nhân
nông dân trồng trọt, nuôi trồng thủy sản có giá trị sản phẩm hàng hóa và thu nhập
trên mức tối thiểu do Chính phủ quy định.
Các tổ chức sản xuất, kinh doanh hàng hoá, dịch vụ có thu nhập phải nộp
thuế thu nhập doanh nghiệp theo quy định của Nghị định số 24/2007/NĐ-CP ngày
14/02/2007:
· Doanh nghiệp Nhà nước.
· Công ty trách nhiệm hữu hạn.
· Công ty cổ phần.
· Công ty hợp danh.
· Doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài và bên nước ngoài tham gia hợp
đồng hợp tác kinh doanh theo Luật Đầu Tư và Luật Doanh nghiệp.
· Công ty nước ngoài và tổ chức nước ngoài hoạt động kinh doanh tại Việt
Nam không theo Luật Đầu Tư và Luật Doanh Nghiệp.
· Các tổ chức kinh tế của tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức
xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp, đơn vị vũ trang nhân dân, cơ quan
hành chính, đơn vị sự nghiệp có tổ chức sản xuất, kinh doanh hàng hóa,
dịch vụ…
· Hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã.
· Doanh nghiệp tư nhân.
1.1.3 Căn cứ tính thuế.
Thuế thu nhập doanh nghiệp được xác định dựa trên 2 căn cứ: thu nhập chịu
thuế và thuế suất.
Thuế TNDN phải nộp = Thu nhập chịu thuế trong kỳ x thuế suất (%)
- 9 -
Thu nhập
chịu thuế
trong kỳ tính
thuế
=
Doanh thu tính
thuế thu nhập
trong kỳ
-
Chi phí hợp
lý trong kỳ
tính thuế
+
Thu nhập
chịu thuế
khác
1.1.3.1. Thu nhập chịu thuế.
Thu nhập chịu thuế bao gồm thu nhập chịu thuế của hoạt động sản xuất, kinh
doanh, dịch vụ kể cả thu nhập chịu thuế từ hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ
ở nước ngoài và thu nhập chịu thuế khác.
Doanh thu tính thuế bao gồm:
− Ðối với hàng hóa, dịch vụ do cơ sở sản xuất, kinh doanh bán ra là toàn bộ tiền
bán hàng, tiền cung ứng dịch vụ kể cả trợ giá, phụ thu, phụ trội mà cơ sở sản
xuất, kinh doanh được hưởng. Nếu cơ sở sản xuất, kinh doanh nộp thuế giá trị
gia tăng theo phương thức trực tiếp trên giá trị gia tăng, doanh thu để tính thu
nhập bao gồm cả thuế giá trị gia tăng.
− Ðối với hàng hoá bán theo phương thức trả góp là doanh thu của hàng hóa bán
tính theo giá bán trả một lần, không bao gồm lãi trả chậm.
− Ðối với hàng hoá, dịch vụ dùng để trao đổi, biếu, tặng thì doanh thu tính thuế
theo giá bán của sản phẩm, hàng hoá, dịch vụ cùng loại hoặc tương đương tại
thời điểm trao đổi, biếu, tặng.
− Ðối với sản phẩm tự dùng, doanh thu để tính thu nhập chịu thuế là chi phí để sản
xuất ra sản phẩm đó.
− Ðối với hoạt động gia công hàng hóa là tiền thu về gia công bao gồm cả tiền
công, nhiên liệu, động lực, vật liệu phụ và chi tiết khác phục vụ cho việc gia
công hàng hoá.
− Ðối với hoạt động cho thuê tài sản là số tiền thuê thu được từng kỳ theo hợp
đồng thuê. Trường hợp bên thuê trả tiền trước cho năm thì doanh thu để tính thu
nhập chịu thuế được phân bổ cho số năm trả tiền trước hoặc xác định theo doanh
thu trả tiền một lần.
- 10 -
− Ðối với hoạt động tín dụng là tiền lãi cho vay phải thu phát sinh trong kỳ tính
thuế.
− Ðối với hoạt động khác do Bộ tài chính quy định.
Chi phí hợp lý được khấu trừ trong kỳ bao gồm:
− Khấu hao tài sản cố định dùng cho hoạt động sản xuất, kinh doanh hàng hóa,
dịch vụ. Mức trích khấu hao tài sản cố định được xác định căn cứ vào giá trị tài
sản cố định và thời gian trích khấu hao. Cơ sở sản xuất kinh doanh hàng hóa,
dịch vụ có hiệu quả kinh tế cao được khấu hao nhanh nhưng không quá 2 lần
mức khấu hao theo chế độ để nhanh chóng đổi mới công nghệ. Bộ tài chính quy
định tiêu chuẩn tài sản cố định, thời gian, mức trích khấu hao và khấu hao.
− Chi phí nguyên liệu, vật liệu, nhiên liệu, năng lượng, hàng hóa thực tế sử dụng
vào sản xuất, kinh doanh, dịch vụ liên quan đến doanh thu và thu nhập chịu thuế
trong kỳ, được tính theo mức tiêu hao hợp lý và giá thực tế xuất kho do cơ sở
kinh doanh tự xác định và chịu trách nhiệm trước pháp luật.
− Tiền lương, tiền công, phụ cấp phải trả cho người lao động theo quy định của Bộ
luật Lao động, tiền ăn giữa ca, tiền ăn định lượng:
+ Tiền lương, tiền công, phụ cấp phải trả cho người lao động trong các
doanh nghiệp Nhà nước được tính vào chi phí hợp lý theo chế độ hiện
hành.
+ Tiền lương, tiền công, phụ cấp phải trả cho người lao động trong các cơ
sở kinh doanh khác được tính vào chi phí hợp lý theo hợp đồng lao động.
+ Chi phí tiền ăn giữa ca cho người lao động được tính vào chi phí hợp lý
không quá mức lương tối thiểu do Nhà nước quy định đối với công chức
nhà nước.
− Chi phí nghiên cứu khoa học, công nghệ, sáng kiến, cải tiến, y tế, đào tạo lao
động theo chế độ quy định; tài trợ cho giáo dục.
− Chi phí dịch vụ mua ngoài: điện, nước, điện thoại, tài sản cố định, tiền thuê tài
sản cố định, kiểm toán, dịch vụ pháp lý, thiết kế, xác lập và bảo vệ nhãn hiệu
hàng hóa; bảo hiểm tài sản, chi trả tiền sử dụng các tài liệu kỹ thuật, bằng sáng
- 11 -
chế, giấp phép công nghệ không thuộc tài sản cố định, các dịch vụ kỹ thuật và
dịch vụ mua ngoài khác.
− Các khoản chi cho lao động nữ theo quy định của pháp luật, chi bảo hộ lao động,
bảo vệ cơ sở kinh doanh, trích nộp quỹ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, kinh phí
công đoàn theo chế độ quy định.
− Chi trả lãi tiền vay vốn sản xuất, kinh doanh, dịch vụ cho ngân hàng, các tổ chức
tín dụng theo lãi suất thực tế; chi trả lãi tiền vay của các đối tượng khác theo lãi
suất thực tế, nhưng tối đa không quá 1,2 lần mức lãi suất cho vay của ngân hàng
thương mại tại thời điểm vay.
− Trích các khoản dự phòng: giảm giá hàng tồn kho, giảm giá các loại chứng
khoán trong hoạt động tài chính và dự phòng các khoản thu khó đòi.
− Trợ cấp thôi việc cho người lao động theo quy định của pháp luật.
− Chi về chi tiêu hàng hóa, dịch vụ bao gồm: chi đóng gói, vận chuyển, bốc vác,
thuê kho, bãi, bảo hành sản phẩm.
− Chi phí quảng cáo, tiếp thị, khuyến mại liên quan trực tiếp đến hoạt động sản
xuất, kinh doanh, dịch vụ và các khoản chi phí khác được khống chế tối đa
không quá 10 % tổng số chi phí. Ðối với hoạt động thương nghiệp tổng chi phí
để xác định mức khống chế không bao gồm giá mua vào của hàng hoá bán ra.
− Các khoản thuế, phí, lệ phí, tiền thuê đất phải nộp có liên quan đến hoạt động
sản xuất, kinh doanh, dịch vụ (trừ thuế thu nhập doanh nghiệp) bao gồm:
+ Thuế xuất khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế giá trị gia tăng theo phương
pháp tính trực tiếp trên giá trị gia tăng, thuế môn bài, thuế sử dụng đất
nông nghiệp, thuế nhà, đất, thuế tài nguyên.
+ Lệ phí đường, phí qua cầu, qua phà, lệ phí sân bay, công chứng...
+