Luận văn Khảo sát hiện trạng nuôi cá tra thâm canh ở tỉnh Đồng Tháp và mô tả một số đặc điểm của vi khuẩn gây bệnh mủ gan

i BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC NÔNG LÂM TP. HỒ CHÍ MINH BỘ MÔN CÔNG NGHỆ SINH HỌC  KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP KHẢO SÁT HIỆN TRẠNG NUÔI CÁ TRA THÂM CANH Ở TỈNH ĐỒNG THÁP VÀ MÔ TẢ MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM CỦA VI KHUẨN GÂY BỆNH MỦ GAN Ngành học: CÔNG NGHỆ SINH HỌC Niên khóa: 2003-2007 Sinh viên thực hiện: TRƢƠNG NGỌC LOAN Thành phố Hồ Chí Minh Tháng 9/2007 ii CẢM TẠ Trƣớc hết con xin chân thành cảm ơn công ơn cha mẹ đã có công sinh thành, luôn động viên khuyến khích trong suốt thời gian học tập và làm đề tài. Chúng tôi xin chân thành cảm tạ: - Ban giám hiệu, quý thầy cô trƣờng Đại học Nông Lâm thành phố Hồ Chí Minh - Ban chủ nhiệm, quý thầy cô bộ môn Công Nghệ Sinh Học đã hết lòng giảng dạy trong suốt thời gian học tập - Ban chủ nhiệm, quý thầy cô Khoa Thủy Sản đã hết lòng giúp đỡ, tạo mọi điều kiện thuận lợi, giúp đỡ chúng tôi trong suốt quá trình tiến hành làm đề tài. Đặc biệt là thầy Nguyễn Hữu Thịnh và cô Lƣu Thị Thanh Trúc đã tận tình hƣớng dẫn, giúp đỡ chúng tôi hoàn thành tốt quyển đề tài này. - Các cô, chú, anh, chị trong Phòng Nông Nghiệp và phát triển nông thôn huyện Cao Lãnh tỉnh Đồng Tháp, Sở Nông Nghiệp tỉnh Đồng Tháp, Trung tâm khuyến nông cùng với anh, chị đã hƣớng dẫn chúng tôi trong quá trình khảo sát và thu thập mẫu, những chủ hộ nuôi cá tra đã tận tình giúp đỡ chúng tôi hoàn thành tốt đề tài này. - Các bạn cùng trƣờng, cùng lớp, các bạn lớp nuôi trồng thủy sản 29 và tại chức Bạc Liêu đã động viên, giúp đỡ, đóng góp ý kiến để chúng tôi hoàn tất tốt đề tài. Vì thời gian có hạn, kiến thức bản thân còn nhiều hạn chế và đề tài khi hoàn thành nhất định sẽ còn rất nhiều thiếu sót. Rất mong nhận đƣợc sự đóng góp ý kiến của quý thầy cô, các bạn sinh viên và các bạn độc giả. iii TÓM TẮT Đề tài “Khảo sát hiện trạng nuôi cá tra thâm canh ở tỉnh Đồng Tháp và mô tả một số đặc điểm của vi khuẩn gây bệnh gan thận mủ”. Giáo viên hƣớng dẫn: - Nguyễn Hữu Thịnh - Lƣu Thị Thanh Trúc Đề tài đƣợc thực hiện gồm hai phần: - Khảo sát hiện trạng nuôi cá tra theo mô hình trong ao thâm canh ở tỉnh Đồng Tháp. Để tiến hành chúng tôi trực tiếp phỏng vấn ngẫu nhiên 30 hộ nuôi cá tra ở 3 vùng của tỉnh: xã Bình Thạnh – huyện Cao Lãnh, xã Tân Khánh Đông – thị xã Sa Đéc, huyện Châu Thành, mỗi vùng điều tra 10 hộ. Thông qua biểu mẫu điều tra chúng tôi thu đƣợc các thông tin về: kỹ thuật nuôi, chi phí và những khó khăn, dự định của từng hộ nuôi. Qua đó tiến hành so sánh và đánh giá hiệu quả kinh tế của từng vùng. Về khía cạnh kinh tế: 30 hộ nuôi đều sử dụng thức ăn công nghiệp dạng viên cho cá. 10 hộ ở xã Tân Khánh Đông đều sử dụng đất bãi bồi để đào ao, còn huyện Châu Thành có 6 hộ, Bình Thạnh có 5 hộ. Hầu hết các hộ nuôi thả cá giống có 2 kích cỡ: 16-20cm, 21- 25cm và thả cá giống với mật độ cao. Về hiệu quả kinh tế Nhóm hộ sử dụng đất bãi bồi đào ao, hoặc đào ao diện tích nhỏ thu đƣợc lợi nhuận cao hơn nhóm hộ nuôi sử dụng đất vƣờn, diện tích ao lớn. Thả cá giống kích cỡ 16-20cm thu đƣợc lợi nhuận cao nhất. Hiệu quả kinh tế mà các hộ nuôi ở huyện Châu Thành thu đƣợc là cao nhất. - Về đặc điểm vi khuẩn gây bệnh gan thận mủ: Trƣớc hết đây là bệnh quan trọng nhất xảy ra cho cá tra nuôi ở 5 tỉnh: Đồng Tháp, Cần Thơ, Bến Tre, Vĩnh Long, An Giang. Tác nhân gây bệnh chính là vi khuẩn Edwardsiella ictaluri. iv Qua kết quả kháng sinh đồ, chúng tôi nhận thấy Vi khuẩn Edwardsiella ictaluri kháng với kháng sinh nhƣ sau: Bactrime (100%), Colistin (97,9%), Florphenicol (42,5%), Amoxicilin (40,4%), Tetracyclin (31,9%), Doxycyclin (27,7%) và thể hiện tính nhạy với các kháng sinh nhƣ sau: Doxycyclin (63,8%), Amoxicilin (59,6%), Tetracyclin (48,9%), Florphenicol (27,7%), Colistin (2,1%). Tp.HCM, ngày 12 tháng 8 năm 2007 Bộ môn Công nghệ sinh học v SUMMARY Subject “Understanding current status of tra fish culture in the pond in Dong Thap province and characterization of bacteria cause enteric septicemia catfish (ESC) disease”. Supervisor: Nguyen Huu Thinh and Luu Thi Thanh Truc This subject is realized include two parts: - Understanding current status of tra fish culture in the pond in Dong Thap province. In order to progress, we interviewed directly by chance from thirty households in three areas of province: Binh Thanh commune – Cao Lanh district, Tan Khanh Dong commune – Sa Dec town, Chau Thanh district, ten households for each site. To approve a questionaire survey, we got imformations about: technical performance, expenses and difficult problems, plans for each households in the future. Economic efficiency of tra fish culture in the pond was compared and estimated. Technical aspects: All the households applied only commercial pelleted feed for tra fish. Ten households in Tan Khanh Dong commune, six households in Chau Thanh district and five households in Binh Thanh commune constructed fish pond in alluvial soil. Most of the households stocked fingerling at size of: 16-20cm, 21-25cm in length and stocking high density. Economic efficiency: Households group to use alluvial soil or small size ponds got higher profits compared to those with garden land, large size ponds. Stocking size 16-20cm got highest profits. The households in Chau Thanh district got highest profits. Compared to those in Binh Thanh commune – Cao Lanh district and Tan Khanh Dong commune – vi Sa Dec town. - Characterization of bacteria cause enteric septicemia catfish (ESC) disease - Enteric septicemia of catfish is most important disease with tra catfish cultured five province: Dong Thap, Can Tho, Vinh Long, Ben Tre, An Giang and caused by bacterium Edwardsiella ictaluri. - Antibiogram test, we showed Isolated Edwardsiella ictaluri strains resist with antibiotics as follows: Bactrime (100%), Colistin (97,9%), Florphenicol (42,5%), Amoxicilin (40,4%), Tetracyclin (31,9%), Doxycyclin (27,7%) and is susceptibility as follows: Doxycyclin (63,8%), Amoxicilin (59,6%), Tetracyclin (48,9%), Florphenicol (27,7%), Colistin (2,1%). Ho Chi Minh City, 08/2007 Biology Technology Deparment vii MỤC LỤC PHẦN TRANG Trang tựa Lời cảm tạ iii Tóm tắt tiếng Việt iv Tóm tắt tiếng Anh viii Mục lục ix Danh sách các chữ viết tắt xi Danh sách các hình xii Danh sách các biểu đồ xiii Danh sách các bảng xiv 1.MỞ ĐẦU 1 2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU 3 2.1 Điều kiện tự nhiên của tỉnh Đồng Tháp 3 2.1.1 Vị trí địa lý 3 2.1.2 Địa hình và thổ nhƣỡng 3 2.1.3 Khí hậu 5 2.1.4 Chế độ thủy văn 5 2.2 Nguồn nƣớc mặt của tỉnh Đồng Tháp 5 2.2.1 Hệ thống kênh rạch cấp nƣớc 5 2.2.2 Chất lƣợng nƣớc mặt 6 2.2.3 Một số chỉ tiêu chất lƣợng nƣớc mặt chủ yếu 6 2.3 Đánh giá chung về điều kiện tự nhiên và môi trƣờng thủy sản ở tỉnh Đồng Tháp 6 2.4 Một số đặc điểm sinh học của cá tra 7 2.4.1 Phân loại cá tra 7 2.4.2 Phân bố 8 2.4.3 Hình thái, sinh lý 8 2.4.4 Đặc điểm dinh dƣỡng, sinh trƣởng, sinh sản của cá tra 8 2.5 Hiện trạng nghề nuôi cá tra, ba sa ở tỉnh Đồng Tháp 10 2.5.1 Kết quả nuôi cá tra, ba sa 10 2.5.2 Một số mô hình nuôi cá tra phổ biến hiện nay ở tỉnh Đồng Tháp 12 2.5.3 Sản xuất giống cá tra 12 2.5.4 Vài nét về nguồn giống cá tra của ngƣời dân ĐBSCL trƣớc đây 13 2.5.5 Tiềm năng về lao động 15 2.6 Tình hình nuôi cá tra 15 2.6.1 Ở Đông Nam Á 15 2.6.2 Ở Việt Nam 15 viii 2.7 Thị trƣờng cá tra, ba sa 16 2.7.1 Ở trong nƣớc 16 2.7.2 Ở ngoài nƣớc 16 2.8 Kim ngạch xuất khẩu cá tra, ba sa 17 2.9 Những thách thức đối với việc phát triển sản xuất và chế biến cá tra xuất khẩu 18 2.10 Một số bệnh thƣờng gặp trên cá tra và công tác quản lí dịch bệnh 19 2.10.1 Điều kiện phát sinh và nguyên nhân gây bệnh 19 2.10.2 Một số bệnh thƣờng gặp đối với cá tra nuôi trong tỉnh Đồng Tháp 19 2.10.2.1 Bệnh nhiễm khuẩn huyết do vi khuẩn Aeromonas 20 2.10.2.2 Bệnh mủ gan do vi khuẩn E. ictaluri 20 2.10.2.3 Bệnh do kí sinh trùng 24 2.10.3 Công tác quản lí dịch bệnh trong tỉnh 25 2.11 Qui trình nuôi cá tra trong ao (theo tiêu chuẩn GAP) 26 2.11.1 Chuẩn bị ao nuôi 26 2.11.2 Cá giống nuôi 27 2.11.3 Mùa vụ nuôi 27 2.11.4 Thức ăn cho cá nuôi 27 2.11.5 Cách cho ăn 29 2.11.6 Quản lí ao nuôi 29 2.11.7 Kiểm tra và phòng bệnh cho cá nuôi 30 2.11.8 Thu hoạch 31 2.12 Vài nét về kháng sinh 31 2.12.1 Khái quát kháng sinh 31 2.12.2 Phân loại kháng sinh 31 2.12.3 Nguyên tắc sử dụng kháng sinh trong nuôi trồng thủy sản 32 3. VẬT LIỆU VÀ PHƢƠNG PHÁP THÍ NGHIỆM 35 3.1 Thời gian và địa điểm nghiên cứu 35 3.2 Vật liệu và trang thiết bị 35 3.3 Phƣơng pháp thu thập số liệu 35 3.4 Phƣơng pháp nghiên cứu vi sinh vật 36 3.4.1 Phƣơng pháp thu mẫu 36 3.4.2 Phƣơng pháp xác định vi khuẩn gây bệnh 37 3.4.3 Phƣơng pháp kiểm tra và mổ khám bệnh tích 37 3.4.4 Phƣơng pháp phân lập vi khuẩn có trong mẫu bệnh phẩm 38 3.4.4.1 Phƣơng pháp nhuộm gram 38 3.4.4.2 Thử nghiệm các phản ứng sinh hóa đơn giản 39 3.4.4.3 Định danh vi khuẩn 39 3.4.4.4 Thử nghiệm kháng sinh đồ 43 3.5 Một số chỉ tiêu và công thức tính hiệu quả kinh tế 44 4. KẾT QUẢ THẢO LUẬN 45 ix 4.1 Vài nét về yếu tố kinh tế - xã hội của các hộ nuôi 45 4.2 Tình hình vay vốn của nông hộ 47 4.3 Phân tích các yếu tố kỹ thuật của mô hình nuôi cá tra trong ao 48 4.3.1 Điều kiện ao nuôi 48 4.3.2 Dọn tẩy và cải tạo ao 52 4.3.3 Cấp nƣớc 55 4.3.4 Các vấn đề về cá tra giống 58 4.3.5 Thức ăn và các vấn đề liên quan 62 4.3.6 Quản lý và chăm sóc 65 4.3.7 Bệnh và một số loại thuốc trị bệnh đƣợc ngƣời dân sử dụng 66 4.3.8 Thu hoạch 68 4.3.9 Thị trƣờng tiêu thụ 69 4.4 Phân tích hiệu quả kinh tế cho 1ha/vụ của các hộ nuôi ở 3 vùng 71 4.4.1 Thời gian khấu hao cho các khoảng chi phí đầu tƣ cơ bản 71 4.4.2 Phân tích hiệu quả kinh tế cho 1ha cá tra của các hộ nuôi ở xã Bình Thạnh- HCL 71 4.4.3 Phân tích hiệu quả kinh tế cho 1ha cá tra của các hộ nuôi ở huyện Châu Thành 75 4.4.4 Phân tích hiệu quả kinh tế cho 1ha cá tra của các hộ nuôi ở xã Tân Khánh Đông 77 4.4.5 So sánh hiệu quả kinh tế cho 1ha của cả 3 vùng 79 4.4.6 Phân tích hiệu quả kinh tế giữa hai nhóm hộ có diện tích ao nuôi khác nhau. 80 4.4.7 Phân tích hiệu quả kinh tế cho 1ha ao nuôi giữa hai nhóm hộ sử dụng đất đào ao khác nhau 81 4.4.8 Phân tích hiệu quả kinh tế cho 1ha ao nuôi giữa hai nhóm hộ có mật độ thả cá khác nhau 82 4.4.9 Phân tích hiệu quả kinh tế cho 1ha ao nuôi giữa các nhóm hộ có kích thƣớc thả cá giống khác nhau 83 4.5 Kết quả phân lập vi khuẩn 84 4.6 Kết quả nhuộm gram 85 4.7 Kết quả oxidase, catalase 86 4.8 Kết quả định danh vi khuẩn 86 4.9 Kết quả kháng sinh đồ 88 5. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ 94 5.1 Kết luận 94 5.2 Đề nghị 95 6. TÀI LIỆU THAM KHẢO 98 7. PHỤ LỤC x DANH SÁCH CHỮ VIẾT TẮT GAP: Good Aquaculture Practice HCL: Huyện Cao Lãnh TKĐ: Tân Khánh Đông E.ictaluri: Edwardsiella ictaluri E. tarda: Edwardsiella tarda BHI: Brain Heart Infusion Agar NB: Nutrient Broth ĐBSCL: Đồng Bằng Sông Cửu Long xi DANH SÁCH CÁC HÌNH HÌNH TÊN HÌNH TRANG Hình 2.1: Hình tổng thể cá tra 8 Hình 2.2: Cá tra giống 12 Hình 2.3: Cá tra giống xuất huyết do nhiễm khuẩn 20 Hình 2.4: Trùng bánh xe 25 Hình 4.1: Ao đƣợc tát cạn chuẩn bị nuôi cá thịt 53 Hình 4.2: Ao đang đƣợc bón vôi 54 Hình 4.3: Đƣờng cống cấp nƣớc vào ao 55 Hình 4.4: Thức ăn công nghiệp cho cá tra 63 Hình 4.5: Cách cho cá ăn bằng chẹt 65 Hình 4.6 : Một số lọai thuốc đƣợc sử dụng 67 Hình 4.7: Kháng sinh đƣợc sử dụng 68 Hình 4.8: Thu hoạch cá 69 Hình 4.9: Gan (G), thận (Th), tỳ tạng (Tt) cá tra bị mủ 84 Hình 4.10: Gan (G) cá tra khỏe 84 Hình 4.11: Khuẩn lạc trắng trong, tròn lồi, có rìa răng cƣa 85 Hình 4.12: Kết quả LDC (trái) và kết quả 10 phản ứng sinh hóa (phải) 88 xii DANH SÁCH CÁC BIỂU ĐỒ BIỂU ĐỒ NỘI DUNG TRANG Biểu đồ 2.1: Kim ngạch xuất khẩu cá tra 17 Biểu đồ 4.1: Tỷ lệ phần trăm tính kháng của vi khuẩn E. ictaluri với mỗi loại kháng sinh 89 Biểu đồ 4.2: Tỷ lệ phần trăm tính nhạy của vi khuẩn E. ictaluri với mỗi loại kháng sinh 90 xiii DANH SÁCH CÁC BẢNG BẢNG TÊN BẢNG TRANG Bảng 2.1: Kết quả khảo sát chất lƣợng nƣớc sông Tiền 4 Bảng 2.2: Các nhóm đất ở tỉnh Đồng Tháp 4 Bảng 2.3: Diện tích, sản lƣợng cá tra, ba sa tỉnh Đồng Tháp từ 2003-2005 10 Bảng 2.4: Chỉ tiêu phát triển nghề nuôi cá tra, ba sa tỉnh Đồng Tháp đến 2010 11 Bảng 2.5: Việc đầu tƣ vốn cho phát triển nuôi cá tra, ba sa ở tỉnh trong năm qua và đến 2010 14 Bảng 2.6: Giá xuất khẩu cá tra bình quân ở nƣớc ta 16 Bảng 2.7: Một số công thức chế biến thức ăn có thể tham khảo 29 Bảng 2.8: Danh mục hóa chất, kháng sinh cấm sử dụng trong sản xuất, kinh doanh thủy sản 33 Bảng 2.9: Danh mục kháng sinh nhóm Fluoroquinolones cấm sử dụng trong sản xuất, kinh doanh thủy sản 33 Bảng 2.10: Danh mục các hóa chất, kháng sinh hạn chế sử dụng trong sản xuất kinh doanh thủy sản 34 Bảng 4.1: Tình hình vay vốn của các nông hộ 47 Bảng 4.2: Diện tích ao nuôi của các hộ 49 Bảng 4.3: Độ sâu mực nƣớc của các ao nuôi 49 Bảng 4.4: Điều kiện đất sử dụng trƣớc khi đào ao 50 Bảng 4.5: Thực hiện qui trình cải tạo ao của các hộ nuôi 52 Bảng 4.6: Chỉ tiêu đánh giá chất lƣợng nƣớc 56 Bảng 4.7: Tần số thay nƣớc trong ao 57 Bảng 4.8: Lƣợng nƣớc thay trong ao nuôi 58 Bảng 4.9: Kích cỡ cá giống thả 60 Bảng 4.10: Mật độ thả cá 60 Bảng 4.11: Thời điểm thả cá giống 61 Bảng 4.12: Ƣớc tính thời gian khấu hao của các chủ hộ 71 Bảng 4.13: Chi phí đầu tƣ cơ bản cho 1ha cá tra ở xã BìnhThạnh 71 Bảng 4.14: Chi phí đầu tƣ cho sản xuất cho 1 ha cá tra ở Bình Thạnh 73 Bảng 4.15: Kết quả và hiệu quả cho 1 ha cá tra ở Bình Thạnh 74 Bảng 4.16: Chi phí đầu tƣ cơ bản cho 1ha cá tra ở huyện Châu Thành 75 Bảng 4.17: Chi phí đầu tƣ sản xuất cho 1 ha cá tra ở huyện Châu Thành 76 Bảng 4.18: Bảng kết quả và hiệu quả cho 1ha cá tra ở huyện Châu Thành 76 Bảng 4.19: Chi phí đầu tƣ cơ bản cho 1ha cá tra ở xã TKĐ 77 Bảng 4.20: Chi phí đầu tƣ sản xuất 1 ha cá tra ở xã TKĐ 78 Bảng 4.21: Kết quả và hiệu quả cho 1 ha cá tra ở xã TKĐ 79 Bảng 4.22: So sánh hiệu quả kinh tế cho 1ha cá tra ở 3 vùng 79 Bảng 4.23: Phân tích hiệu quả kinh tế giữa hai nhóm hộ có diện tích ao nuôi khác nhau 80 xiv Bảng 4.24: Phân tích hiệu quả kinh tế cho 1ha ao nuôi giữa hai nhóm hộ sử dụng đất đào ao khác nhau 81 Bảng 4.25: Phân tích hiệu quả kinh tế cho 1ha ao nuôi giữa hai nhóm hộ có mật độ thả cá khác nhau 82 Bảng 4.26: Phân tích hiệu quả kinh tế cho 1ha ao nuôi giữa các nhóm hộ có kích thƣớc thả cá giống khác nhau 83 Bảng 4.27: Số mẫu vi khuẩn E. ictaluri đƣợc phân lập ở mỗi tỉnh 86 Bảng 4.28: Kết quả định danh bằng test kit IDS 14 GNR 87 Bảng 4.29: Các loại kháng sinh đƣợc sử dụng trong thử nghiệm 88 Bảng 4.30: Kết quả kháng, nhạy của vi khuẩn đối với mỗi loại kháng sinh 89 Bảng 4.31: Số mẫu vi khuẩn kháng, nhạy với mỗi loại kháng sinh 90 Bảng 4.32: Tính đa kháng của vi khuẩn đối với các loại kháng sinh 92 1 Phần 1 MỞ ĐẦU 1.1 Đặt vấn đề Trong những năm qua, thủy sản Đồng Bằng Sông Cửu Long đã phát triển mạnh mẽ và góp phần rất lớn vào mức tăng trƣởng của ngành thủy sản trong cả nƣớc. Điểm nổi bật trong sự phát triển của Đồng Bằng Sông Cửu Long những năm gần đây là tốc độ phát triển rất nhanh của nghề nuôi cá tra, basa đạt sản lƣợng cao, chiếm gần 50% tổng sản lƣợng thủy sản của khu vực, đem lại kim ngạch xuất khẩu khoảng 350 triệu USD. Tỉnh Đồng Tháp là một trong những tỉnh ĐBSCL, có diện tích mặt nƣớc nuôi và sản lƣợng xuất khẩu cá tra, ba sa vào hàng thứ hai (chỉ sau An Giang) trong khu vực. Tỉnh Đồng Tháp lại có vị trí địa lý thuận lợi để phát triển nuôi trồng, khai thác và phát triển các ngành dịch vụ phục vụ thủy sản. Chính vì thế mà khả năng phát triển nghề nuôi cá da trơn đặc biệt là nghề nuôi cá tra của tỉnh có điều kiện tốt hơn so với các tỉnh khác trong cùng khu vực và có thể cho sản lƣợng tƣơng đƣơng hoặc cao hơn so với tỉnh An Giang. Tuy nhiên, trong tiến trình phát triển vẫn đan xen những khó khăn thách thức nhƣ: các vụ kiện tranh chấp thƣơng mại, phƣơng pháp chăm sóc quản lí, nguồn vốn đầu tƣ ban đầu là khá cao, tình trạng giá cả tăng giảm liên tục làm ảnh hƣởng đến thu nhập của ngƣời dân, rào cản kỹ thuật về cách sử dụng thuốc trong nuôi trồng thủy sản mà đáng quan tâm nhất là những hiểu biết của ngƣời dân về việc dùng thuốc kháng sinh còn hạn chế. Phần lớn ngƣời dân sử dụng thuốc theo kinh nghiệm dẫn đến tình trạng lạm dụng thuốc gia tăng tạo ra tính đa kháng thuốc trên vi khuẩn gây khó khăn cho việc điều trị bệnh. Bên cạnh đó điều quan trọng nhất là vấn đề nguồn bệnh xảy ra cho cá tra.Trong mỗi vụ nuôi thì việc gặp phải mầm bệnh cho cá là không thể tránh khỏi, nguyên 2 nhân gây bệnh chủ yếu là do vi khuẩn, thƣờng gây nên các bệnh nhiễm khuẩn ở mức độ nặng nhẹ khác nhau. Đối với cá tra bệnh nhiễm khuẩn là thƣờng xuyên xảy ra nhất. Có một số bệnh xảy ra theo mùa tuy nhiên lại có vài bệnh xảy ra quanh năm thậm chí ngay khi thả giống nuôi đƣợc vài ngày, điển hình nhất cho trƣờng hợp trên đó là bệnh gan thận mủ trên cá tra, nguyên nhân là do vi khuẩn Edwardsiella ictaluri gây ra. Bệnh này thƣờng gây thiệt hại hao hụt sản lƣợng cá trong mỗi vụ và đáng kể nhất là việc bùng phát thành dịch gây thiệt hại nặng nề cho ngành nuôi cá tra trong vụ vừa qua ở các tỉnh Đồng Bằng Sông Cửu Long nói chung và ở tỉnh Đồng Tháp nói riêng Xuất phát từ thực tiễn đó, đƣợc sự phân công của bộ môn Công Nghệ Sinh Học cùng với sự giúp đỡ của Khoa Thủy Sản Trƣờng Đại Học Nông Lâm Thành Phố Hồ Chí Minh dƣới sự hƣớng dẫn của TS. Nguyễn Hữu Thịnh chúng tôi tiến hành thực hiện đề tài “ Khảo sát hiện trạng nuôi cá tra thâm canh ở tỉnh Đồng Tháp và mô tả một số đặc điểm của vi khuẩn gây bệnh mủ gan.” 1.2 Mục đích - Phân tích các yếu tố kỹ thuật của mô hình nuôi cá tra trong ao thâm canh tại một số vùng ở tỉnh Đồng Tháp. - Phân tích hiệu quả kinh tế trong một vụ nuôi của mô hình nuôi cá tra trong ao thâm canh tại một số vùng ở tỉnh Đồng Tháp - Phân lập vi khuẩn gây bệnh mủ gan trên cá tra - Định danh vi khuẩn -Tiến hành thử nghiệm kháng sinh đồ 1.3 Yêu cầu - Thu đƣợc các thông tin về yếu tố kỹ thuật và hiệu quả kinh tế trong 1vụ ở từng hộ nuôi. - Phân lập đƣợc chủng vi khuẩn có hình dạng đặc trƣng: trắng trong, tròn, 0,5 – 2 mm trên thạch BHI (Brain Heart Infusion Agar) trong số các chủng vi khuẩn đƣợc phân lập lần đầu tiên từ mẫu cá bệnh. - Tìm hiểu các loại kháng sinh đƣợc ngƣời dân sử dụng điều trị bệnh. 3 Phần II TỔNG QUAN TÀI LIỆU 2.1 Điều kiện tự nhiên của tỉnh Đồng Tháp 2.1.1 Vị trí địa lý Đồng Tháp là tỉnh thuộc vùng ĐBSCL. Phía Bắc giáp Campuchia, Nam giáp tỉnh Vĩnh Long, Đông giáp tỉnh Long An và Tiền Giang, Tây giáp tỉnh An Giang và Cần Thơ, nằm gần địa bàn kinh tế trong điểm phía Nam thuận lợi cho việc quan hệ kinh tế giao lƣu hàng hóa giữa các tỉnh trong vùng và cả nƣớc. Tỉnh Đồng Tháp ở đầu nguồn sông Cửu Long, nằm xa biển nên không bị nƣớc biển xâm nhập, có nguồn nƣớc ngọt dồi dào, hệ thống kênh rạch chằng chịt, thủy lợi tƣơng đối hoàn chỉnh, thuận lợi cho việc phát triển sản xuất nông nghiệp đặc biệt là phát triển ngành nuôi trồng thủy sản. 2.1.2 Địa hình và thổ nhƣỡng: 2.1.2.1 Địa hình Đồng Tháp là tỉnh có địa hình bình quân thấp so với khu vực ĐBSCL. Đƣợc chia thành 2 vùng địa hình lớn: Vùng phía Bắc sông Tiền: Thuộc khu vực Đồng Tháp Mƣời, địa hình tƣơng đối bằng phẳng, hƣớng dốc Tây Bắc và Đông Nam. Vùng phía Nam sông Tiền: Nằm giữa sông Tiền và sông Hậu hƣớng dốc từ hai bên sông vào giữa tạo thành lòng máng. 4 Bảng 2.1: Kết quả khảo sát chất lƣợng nƣớc sông Tiền Thủy vực Sông Tiền Kênh nội đồng Danh mục Mùa mƣa Mùa khô Mùa mƣa Mùa khô Độ sâu (m) 10 - 16 10 – 16 4,5 - 5 1,5 - 5 Độ trong (cm) 20 – 35 20 – 50 10 – 50 15 - 45 Nhiệt độ (0C) 29 – 31 27- 30 29 - 31 29 - 30 pH 7,9 - 9 6,4 – 7 7,4 - 8 4,5 - 8 Độ mặn (o/oo) 0 - 12 0 – 4 0 0 DO (ppm