Luận văn Một số giải pháp phòng ngừa rủi ro trong hoạt động tín dụng tại Chi nhánh Ngân hàng đầu tư và phát triển tỉnh Hà Tây

Trong những năm vừa qua, tình hình kinh tế xã hội đất nước đã có nhiều chuyển biến tích cực, mọi mặt đời sống xã hội được cải thiện, chúng ta đã ký được hiệp định thương mại Việt - Mỹ và đang trong quá trình gia nhập tổ chức thương mại thế giới WTO. Vì vậy, trước mắt các doanh nghiệp Việt Nam đang là những thời cơ và thách thức mới đòi hỏi phải có sự nỗ lực rất lớn trong cạnh tranh. Không nằm ngoài xu thế chung đó, ngành ngân hàng Việt Nam nói chung và Ngân hàng Đầu tư và Phát triển chi nhánh Hà Tây nói riêng cũng có những thời cơ và thách thức trong tình hình mới. Thực tế cho thấy, môi trường kinh doanh ngân hàng trong thời gian qua ngày càng trở nên khó khăn, lãi suất trên thị trường thế giới liên tục giảm gây áp lực lên hệ thống ngân hàng Việt Nam. Mặt khác, bản thân các ngân hàng trong nước cũng có sự cạnh tranh quyết liệt với nhau nên càng gây ra nhiều khó khăn, buộc các ngân hàng phải nới lỏng các yêu cầu khi cho vay cũng như cắt giảm lãi suất sẽ tạo ra nhiều nguy cơ rủi ro trong hoạt động tín dụng. Bên cạnh đó, sự cạnh tranh cũng ảnh hưởng đến hiệu quả kinh doanh của các doanh nghiệp và do đó gián tiếp ảnh hưởng đến các ngân hàng. Các doanh nghiệp vì mục tiêu lợi nhuận có thể sử dụng vốn vay của ngân hàng không đúng mục đích hoặc đầu tư không hiệu quả, thu nhập không đủ bù đắp chi phí. dẫn đến không thể trả được nợ ngân hàng khi đến hạn, tất cả những điều đó đều có thể gián tiếp gây ra rủi ro cho ngân hàng đặc biệt là rủi ro đối với hoạt động tín dụng. Vì vậy, trong thời gian tới việc phòng ngừa và hạn chế rủi ro tín dụng là thực sự có ý nghĩa và luôn là một đề tài bức xúc đối với các Ngân hàng thương mại Việt Nam. Tìm được các biện pháp phòng ngừa và hạn chế rủi ro tín dụng để tăng hiệu quả trong kinh doanh ngân hàng là mong muốn của tất cả các nhà kinh doanh tiền tệ khi phải đối đầu với sự cạnh tranh quyết liệt, giành giật thị phần để mang lại lợi nhuận. Nhận thức được điều đó, cùng với mong muốn sử dụng những kiến thức đã học cũng như các kết quả quan sát học hỏi từ thực tiễn hoạt động tại Ngân hàng đầu tư và phát triển Hà Tây em đã lựa chọn đề tài nghiên cứu là: “Một số giải pháp phòng ngừa rủi ro trong hoạt động tín dụng tại Chi nhánh Ngân hàng đầu tư và phát triển tỉnh Hà Tây” Mục đích nghiên cứu của luận văn: - Hệ thống hoá những vấn đề lý luận cơ bản về rủi ro trong hoạt động tín dụng Ngân hàng thương mại trong nền kinh tế thị trường. - Khảo sát thực trạng và nguyên nhân dẫn đến rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Chi nhánh tỉnh Hà Tây trong giai đoạn hiện nay. - Đề suất và đưa ra một số giải pháp và kiến nghị góp phần phòng ngừa rủi ro trong hoạt động tín dụng đối với các Ngân hàng thương mại Việt Nam nói chung và đối với chi nhánh Ngân hàng Đầu tư và Phát triển tỉnh Hà Tây nói riêng. Kết cấu của luận văn bao gồm 3 phần: Chương I: Những vấn đề lý luận chung về rủi ro trong hoạt động tín dụng của Ngân hàng thương mại. Chương II: Thực trạng rủi ro tín dụng tại chi nhánh Ngân hàng Đầu tư và Phát triển tỉnh Hà Tây. Chương III: Một số giải pháp phòng ngừa rủi ro trong hoạt động tín dụng tại chi nhánh Ngân hàng Đầu tư và Phát triển tỉnh Hà Tây. Do điều kiện thời gian và trình độ có hạn nên bài luận văn sẽ không tránh khỏi có những thiếu sót nhất định cần được bổ sung. Em rất mong nhận được sự chỉ bảo của các thầy cô giáo và các cán bộ tín dụng để bài luận văn hoàn thiện hơn.

docx91 trang | Chia sẻ: oanhnt | Lượt xem: 1215 | Lượt tải: 0download
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Luận văn Một số giải pháp phòng ngừa rủi ro trong hoạt động tín dụng tại Chi nhánh Ngân hàng đầu tư và phát triển tỉnh Hà Tây, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
LỜI NÓI ĐẦU Trong những năm vừa qua, tình hình kinh tế xã hội đất nước đã có nhiều chuyển biến tích cực, mọi mặt đời sống xã hội được cải thiện, chúng ta đã ký được hiệp định thương mại Việt - Mỹ và đang trong quá trình gia nhập tổ chức thương mại thế giới WTO. Vì vậy, trước mắt các doanh nghiệp Việt Nam đang là những thời cơ và thách thức mới đòi hỏi phải có sự nỗ lực rất lớn trong cạnh tranh. Không nằm ngoài xu thế chung đó, ngành ngân hàng Việt Nam nói chung và Ngân hàng Đầu tư và Phát triển chi nhánh Hà Tây nói riêng cũng có những thời cơ và thách thức trong tình hình mới. Thực tế cho thấy, môi trường kinh doanh ngân hàng trong thời gian qua ngày càng trở nên khó khăn, lãi suất trên thị trường thế giới liên tục giảm gây áp lực lên hệ thống ngân hàng Việt Nam. Mặt khác, bản thân các ngân hàng trong nước cũng có sự cạnh tranh quyết liệt với nhau nên càng gây ra nhiều khó khăn, buộc các ngân hàng phải nới lỏng các yêu cầu khi cho vay cũng như cắt giảm lãi suất sẽ tạo ra nhiều nguy cơ rủi ro trong hoạt động tín dụng. Bên cạnh đó, sự cạnh tranh cũng ảnh hưởng đến hiệu quả kinh doanh của các doanh nghiệp và do đó gián tiếp ảnh hưởng đến các ngân hàng. Các doanh nghiệp vì mục tiêu lợi nhuận có thể sử dụng vốn vay của ngân hàng không đúng mục đích hoặc đầu tư không hiệu quả, thu nhập không đủ bù đắp chi phí... dẫn đến không thể trả được nợ ngân hàng khi đến hạn, tất cả những điều đó đều có thể gián tiếp gây ra rủi ro cho ngân hàng đặc biệt là rủi ro đối với hoạt động tín dụng. Vì vậy, trong thời gian tới việc phòng ngừa và hạn chế rủi ro tín dụng là thực sự có ý nghĩa và luôn là một đề tài bức xúc đối với các Ngân hàng thương mại Việt Nam. Tìm được các biện pháp phòng ngừa và hạn chế rủi ro tín dụng để tăng hiệu quả trong kinh doanh ngân hàng là mong muốn của tất cả các nhà kinh doanh tiền tệ khi phải đối đầu với sự cạnh tranh quyết liệt, giành giật thị phần để mang lại lợi nhuận. Nhận thức được điều đó, cùng với mong muốn sử dụng những kiến thức đã học cũng như các kết quả quan sát học hỏi từ thực tiễn hoạt động tại Ngân hàng đầu tư và phát triển Hà Tây em đã lựa chọn đề tài nghiên cứu là: “Một số giải pháp phòng ngừa rủi ro trong hoạt động tín dụng tại Chi nhánh Ngân hàng đầu tư và phát triển tỉnh Hà Tây” Mục đích nghiên cứu của luận văn: - Hệ thống hoá những vấn đề lý luận cơ bản về rủi ro trong hoạt động tín dụng Ngân hàng thương mại trong nền kinh tế thị trường. - Khảo sát thực trạng và nguyên nhân dẫn đến rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Chi nhánh tỉnh Hà Tây trong giai đoạn hiện nay. - Đề suất và đưa ra một số giải pháp và kiến nghị góp phần phòng ngừa rủi ro trong hoạt động tín dụng đối với các Ngân hàng thương mại Việt Nam nói chung và đối với chi nhánh Ngân hàng Đầu tư và Phát triển tỉnh Hà Tây nói riêng. Kết cấu của luận văn bao gồm 3 phần: Chương I: Những vấn đề lý luận chung về rủi ro trong hoạt động tín dụng của Ngân hàng thương mại. Chương II: Thực trạng rủi ro tín dụng tại chi nhánh Ngân hàng Đầu tư và Phát triển tỉnh Hà Tây. Chương III: Một số giải pháp phòng ngừa rủi ro trong hoạt động tín dụng tại chi nhánh Ngân hàng Đầu tư và Phát triển tỉnh Hà Tây. Do điều kiện thời gian và trình độ có hạn nên bài luận văn sẽ không tránh khỏi có những thiếu sót nhất định cần được bổ sung. Em rất mong nhận được sự chỉ bảo của các thầy cô giáo và các cán bộ tín dụng để bài luận văn hoàn thiện hơn. DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT NHTM : Ngân hàng Thương mại NHTW : Ngân hàng Trung ương NHNN : Ngân hàng Nhà nước NHĐT&PT : Ngân hàng Đầu tư và Phát triển NQH : Nợ quá hạn TSĐB : Tài sản đảm bảo TCTD : Tổ chức tín dụng TT : Tỷ trọng GTCG : Giấy tờ có giá VNĐ : Việt Nam Đồng Tín dụng CĐ- KHNN : Tín dụng chỉ định kế hoạch Nhà Nước NHCT : Ngân hàng Công Thương NHNo : Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển NHCS : Ngân hàng chính sách xã hội NH Nhà :Ngân hàng phát triển nhà Đồng bằng sông Cửu Long QTD.TW : Quỹ tín dụng nhân dân trung ương QTD.CS : Quỹ tín dụng nhân dân cơ sở QD : Quốc doanh KH&NV : Phòng Kế hoạch và Nguồn vốn CHƯƠNG I: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ RỦI RO TRONG HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1 Hoạt động kinh doanh tín dụng và những vấn đề cơ bản về rủi ro tín dụng của Ngân hàng thương mại. 1.1.1 Hoạt động kinh doanh tín dụng của Ngân hàng thương mại. 1.1.1.1 Khái niệm tín dụng ngân hàng Trong quá trình sản xuất kinh doanh, để duy trì sự hoạt động liên tục đòi hỏi vốn của các doanh nghiệp phải đồng thời tồn tại ở cả ba khâu dự trữ - sản xuất - lưu thông. Do đó hiện tượng thừa vốn và thiếu vốn thường xảy ra ở các doanh nghiệp. Tín dụng ngân hàng góp phần điều tiết các nguồn vốn từ nơi thừa đến nơi thiếu tạo điều kiện cho hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp không bị gián đoạn, sử dụng hợp lý hơn trong nền kinh tế. Ngân hàng với tư cách là tổ chức trung gian tài chính, nơi tập trung các nguồn vốn nhàn rỗi trong xã hội để cung ứng cho các khách hàng có nhu cầu về vốn phục vụ sản xuất kinh doanh. Do đó, Ngân hàng là một tổ chức kinh tế có vai trò quan trọng trong bất cứ một loại hình kinh tế nào. Hoạt động ngân hàng trong nền kinh tế, giống như tuần hoàn máu trong cơ thể con người. Do ngân hàng là sản phẩm của kinh tế hàng hoá nên chỉ trong kinh tế thị trường, ngân hàng mới phát huy hết chức năng, nhiệm vụ của nó. Hoạt động tín dụng phát sinh ngay từ khi hình thành nền kinh tế hàng hoá. Cùng với sự phát triển của sản xuất hàng hoá, công tác tín dụng ngày càng được phát triển và đóng một vai trò hết sức quan trọng trong nền kinh tế quốc dân. Nói về tín dụng ngân hàng có rất nhiều khái niệm. Qua nghiên cứu, luận văn xin đưa ra khái quát một số quan niệm sau đây: Hoạt động tín dụng là việc NHTM sử dụng nguồn vốn tự có, nguồn vốn huy động và các nguồn vốn khác để cấp tín dụng cho khách hàng sử dụng một ngân khoản với nguyên tắc có hoàn trả thông qua các nghiệp vụ cho vay, chiết khấu, cho thuê tài chính, bảo lãnh ngân hàng và các nghiệp vụ liên quan khác. - Tín dụng là một quan hệ giao dịch giữa hai chủ thể trong đó một bên chuyển giao tiền hoặc tài sản cho bên kia sử dụng trong một thời gian nhất định, đồng thời bên nhận tiền hoặc tài sản cam kết hoàn trả theo điều kiện đã thoả thuận. - Tín dụng là quan hệ vay mượn dưới dạng tiền tệ có hoàn trả cả gốc và lãi sau một thời gian nhất định. - Tín dụng là sự chuyển nhượng tạm thời một lượng giá trị từ người sở hữu sang người sử dụng để sau một thời gian sẽ thu hồi về một lượng giá trị lớn hơn lượng giá trị ban đầu. Từ những khái niệm tín dụng nói trên ta nhận thấy rằng tín dụng chính là việc chuyển giao quyền sử dụng chứ không thay đổi quyền sở hữu, việc chuyển giao này có thời hạn nhất định và có tính hoàn trả bao gồm cả gốc và lãi. Phần lãi chính là một phần thu nhập của người sở hữu vốn tín dụng. Trong Luật các Tổ chức tín dụng ban hành năm 2004, phần giải thích thuật ngữ không có định nghĩa riêng về tín dụng. Thuật ngữ “ Hoạt động tín dụng" được giải thích như sau: " Hoạt động tín dụng là việc tổ chức tín dụng sử dụng nguồn vốn tự có, nguồn vốn huy động để cấp tín dụng". Tiếp đó, thuật ngữ cấp tín dụng được giải thích: "Cấp tín dụng là việc tổ chức tín dụng thoả thuận để khách hàng sử dụng một khoản tiền với nguyên tắc có hoàn trả bằng các nghiệp vụ cho vay, chiết khấu, cho thuê tài chính, bảo lãnh ngân hàng và các nghiệp vụ khác". Như vậy theo giải thích nói trên, thì bản chất của tín dụng ngân hàng là việc ngân hàng cấp một khoản tiền cho khách hàng sử dụng và có nguyên tắc hoàn trả. Quan điểm của luận văn là đồng tình với khái niệm nói trên về tín dụng và hoạt động tín dụng. 1.1.1.2 Đặc trưng và vai trò của tín dụng ngân hàng a)Đặc trưng, phân loại tín dụng *Đặc trưng: Trong bất kì hình thái xã hội nào tín dụng luôn mang ba đặc trưng cơ bản: - Tín dụng là quan hệ vay mượn dựa trên cơ sở lòng tin. Lòng tin thể hiện: + Người cho vay tin người đi vay sẽ hoàn trả vốn vay + Người cho vay tin người đi vay sẽ sử dụng vốn vay có hiệu quả. - Tín dụng là quan hệ vay mượn có thời hạn, nếu không có thời hạn thì không thể coi là một quan hệ tín dụng hoàn chỉnh. - Tín dụng là quan hệ vay mượn có hoàn trả: hoàn trả là một thuộc tính vốn có của tín dụng, nếu không có sự hoàn trả thì không thể coi là một phương pháp tín dụng. Ngoài ra trong nền kinh tế thị trường tín dụng còn mang hai đặc trưng sau: + Hoạt động tín dụng luôn bị chi phối bởi các qui luật kinh tế khách quan của nền kinh tế thị trường: qui luật cung - cầu, qui luật giá trị, qui luật cạnh tranh, qui luật lưu thông tiền tệ…. + Hoạt động tín dụng luôn chứa đựng khả năng xảy ra rủi ro, bởi vậy các NHTM luôn muốn hạn chế tối đa rủi ro. *Phân loại Tùy vào các căn cứ khác nhau ta có các hình thức tín dụng khác nhau người ta thường căn cứ vào một số tiêu chí cơ bản sau: - Căn cứ vào thời hạn cho vay ta có thể phân loại tín dụng như sau: + Tín dụng ngắn hạn: cho vay thời hạn không quá 12 tháng. + Tín dụng trung hạn: cho vay từ 12 tháng đến 60 tháng. + Tín dụng dài hạn: cho vay quá 60 tháng. - Căn cứ vào sự bảo đảm trong tín dụng: + Tín dụng không có tài sản đảm bảo kèm theo (cho vay tín chấp): là loại cho vay mà khi cho vay ngân hàng không yêu cầu người cho vay vốn phải thực hiện hình thức bảo đảm tín dụng như: cầm cố, thế chấp, bảo lãnh… Ngân hàng chỉ áp dụng cho vay này với những khách hàng có tình hình sản xuất kinh doanh tốt, tài chính lành mạnh và có những tín nhiệm cao với ngân hàng. + Tín dụng có tài sản đảm bảo kèm theo: với những khách hàng không đủ các điều kiện trên, khi vay vốn phải thực hiện các hình thức vay vốn bằng thế chấp, cầm cố, bảo lãnh… - Căn cứ vào phương thức giao dịch giữa ngân hàng với khách hàng: + Tín dụng trực tiếp: là loại cho vay mà trong đó khách hàng trực tiếp xin vay, trực tiếp nhận tiền vay, trực tiếp trả nợ cho ngân hàng. + Tín dụng gián tiếp: là loại cho vay mà quan hệ giữa ngân hàng và khách hàng được thông qua một trung gian hoặc quan hệ tín dụng mà người vay vốn và người trả nợ là hai người khác nhau. b) Vai trò của tín dụng ngân hàng đối với nền kinh tế - NHTM là một trung gian tài chính có vai trò quan trọng trong việc điều chuyển nguồn vốn từ nơi thừa vốn đến nơi thiếu vốn. - Tín dụng ngân hàng là một kênh tạo vốn cho nền kinh tế quốc dân, nó có vai trò rất quan trọng trong việc ổn định, mở rộng sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm, hạ giá thành sản phẩm... nó thể hiện như sau: + Là một kênh cung ứng vốn nhanh nhất đối với khách hàng, những người có nhu cầu hợp pháp, tạo điều kiện cung ứng vốn cho khách hàng khi họ có cơ hội kinh doanh. + Tín dụng thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế, nó là cầu nối giữa tiết kiệm và tiêu dùng, là động lực thúc đẩy sự ra đời và phát triển các thành phần kinh tế, thông qua hoạt động tín dụng ngân hàng cung ứng vốn cho các thành phần kinh tế để các thành phần kinh tế phát triển, mở rộng sản xuất kinh doanh, đa dạng hóa ngành nghề. Thông qua hoạt động tín dụng có thể khuyến khích cấp tín dụng cho lĩnh vực này và hạn chế lĩnh vực khác, tạo ra sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế giữa các vùng, các ngành. + Tăng cường cơ sở vật chất kỹ thuật: Trong nền kinh tế thị trường các doanh nghiệp muốn tồn tại luôn phải đổi mới công nghệ, thiết bị. Các doanh nghiệp thường không có đủ vốn để thực hiện được việc đó, họ thường thông qua kênh tín dụng để thực hiện việc đổi mới kỹ thuật công nghệ, sau khi tăng cường cơ sở vật chất kỹ thuật các doanh nghiệp có điều kiện vươn lên và phát triển. + Thúc đẩy mở rộng sản xuất: Tín dụng ngân hàng là đòn bẩy kinh tế thực hiện tái sản xuất mở rộng để nâng cao hiệu quả kinh tế, giảm giá thành sản phẩm, tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường, giúp doanh nghiệp có thể đứng vững và tồn tại. Thông qua kênh tín dụng của các Ngân hàng thương mại, Ngân hàng Trung ương có thể kiểm soát hoạt động của nền kinh tế thông qua các công cụ của chính sách lãi suất, nghiệp vụ Ngân hàng thương mại, Ngân hàng Trung ương cho vay tái cấp vốn ... Ngân hàng Trung ương, Ngân hàng thương mại đề ra mục tiêu cụ thể và các chính sách biện pháp điều chỉnh, phù hợp trong từng thời kỳ nhằm thúc đẩy nền kinh tế phát triển theo định hướng của Nhà nước, bảo đảm ổn định tiền tệ, kiểm soát lạm phát. 1.1.2 Những vấn đề cơ bản về rủi ro tín dụng của NHTM. Trong hoạt động kinh doanh của mình các NHTM luôn phải chấp nhận nhiều rủi ro, không một NHTM nào có thể loại trừ hết các rủi ro có thể gặp phải. Như vậy, trong hoạt động kinh doanh, mục đích của Ngân hàng không cho là thu được lợi nhuận cao mà còn phải hạn chế đến mức thấp nhất rủi ro có thể xảy ra. Tuy nhiên trong phạm vi luận văn này em xin chỉ trình bày một loại rủi ro cơ bản nhất - rủi ro tín dụng. 1.1.2.1 Khái niệm rủi ro tín dụng Trong nền kinh tế thị trường, kinh doanh và rủi ro là hai phạm trù cặp đôi mà hoạt động kinh doanh của NHTM cũng không nằm ngoài hai cặp phạm trù này, mà còn rất nhạy cảm. Hầu hết các nghiệp vụ của NHTM đều dẫn tới rủi ro. Do vậy hoạt động kinh doanh của NHTM luôn chứa đựng những nguy cơ rủi ro tiềm ẩn. Rủi ro trong hoạt động kinh doanh của NHTM là sự kiện xẩy ra ngoài ý muốn và ảnh hưởng đến hoạt động, gây tổn thất cho NHTM. Cho đến nay chưa có một tài liệu chính thức, hay giải thích thuật ngữ trong Luật chuyên ngành về khái niệm rủi ro tín dụng. Song có thể hiểu rủi ro tín dụng theo một số cách thức tiếp cận như sau: - Rủi ro tín dụng phát sinh khi một bên đối tác không thực hiện nghĩa vụ tài chính hoặc nghĩa vụ theo hợp đồng đối với ngân hàng, bao gồm cả việc không thực hiện thanh toán nợ, cho dù đó là nợ gốc hay nợ lãi khi khoản nợ đến hạn. - Rủi ro tín dụng là thiệt hại kinh tế của ngân hàng do một khách hàng hoặc một nhóm khách hàng không hoàn trả được nợ vay của ngân hàng. - Rủi ro tín dụng là khoản lỗ tiềm tàng vốn có khi ngân hàng cấp tín dụng cho một khách hàng hay nói cách khác rủi ro tín dụng là khả năng xảy ra do khách hàng không thực hiện trả nợ theo các điều khoản đã thoả thuận trong hợp đồng tín dụng. - Rủi ro tín dụng là rủi ro tổn thất tài chính (trực tiếp hoặc gián tiếp) xuất phát từ người đi vay không thực hiện nghĩa vụ trả nợ đúng hạn theo cam kết hoặc mất khả năng thanh toán. - Rủi ro tín dụng xảy ra khi xuất hiện các biến cố không thể lường trước khiến khách hàng không thực hiện được các cam kết đã thoả thuận với ngân hàng. Như vậy, bản chất của rủi ro tín dụng đó là khoản tiền cấp cho khách hàng sử dụng không được hoàn trả đúng thời gian và nội dung thoả thuận, do đó gây thiệt hại cho ngân hàng về kế hoạch sử dụng vốn, về thu nhập, về uy tín,.... Ta cũng có thể hiểu đơn giản: " Rủi ro tín dụng là tình trạng con nợ không có khả năng hoàn trả lãi hoặc gốc hay cả hai". Mỗi khi có hoạt động cung ứng tín dụng thì rủi ro tín dụng luôn có nguy cơ xảy ra, nó muôn hình muôn vẻ, với nhiều hình thái, màu sắc, cung bậc khác nhau, nó luôn tiềm ẩn trong suốt quá trình trước, trong và sau khi cho vay và nó được biểu hiện ra bên ngoài là số tiền cho vay không thu hồi được đầy đủ như mong đợi. Rủi ro là nguyên nhân chủ yếu dẫn tới việc các ngân hàng bị phá sản. Rủi ro tín dụng luôn tồn tại với hoạt động tín dụng, chúng ta không thể giảm nó xuống bằng không mà chúng ta phải chấp nhận sự tồn tại của nó. Nhưng không có nghĩa rằng chúng ta không quan tâm đến rủi ro, mà chúng ta cần phải có các biện pháp để phòng ngừa hạn chế đến mức thấp nhất rủi ro tín dụng có thể xảy ra. 1.1.2.2 Đặc điểm rủi ro tín dụng - Rủi ro tín dụng mang tính chất gián tiếp: Đặc điểm này xuất phát từ nguyên nhân là trong quan hệ tín dụng, ngân hàng có sự chuyển giao về vốn giữa ngân hàng và khách hàng, có sự tách rời về quyền sử dụng và quyền sở hữu về vốn sau một thời gian nhất định. Do vậy nếu khách hàng sử dụng vốn không hiệu quả, sai mục đích vay... thì có thể dẫn đến rủi ro cho khách hàng và chính là rủi ro cho ngân hàng. - Rủi ro tín dụng có tính chất đa dạng phức tạp: Do hoạt động tín dụng đa dạng, phức tạp, mỗi một quan hệ tín dụng có những đặc điểm riêng, do vậy rủi ro tín dụng xảy ra đối với mỗi trường hợp cụ thể cũng không giống nhau. Do tính chất phức tạp như vậy cho nên trong hoạt động tín dụng ta cần có nhiều biện pháp, phương án phòng ngừa và hạn chế rủi ro tín dụng xảy ra. - Rủi ro tín dụng luôn gắn liền với hoạt động của NHTM: Trong hoạt động ngân hàng, hoạt động tín dụng và rủi ro luôn đi liền với nhau, khi phát sinh một nghiệp vụ tín dụng thì đồng thời đã có một mức độ rủi ro được xác lập. Sở dĩ có hiện tượng như vậy là do có sự thông tin không cân xứng giữa người đi vay và người cho vay, người cho vay luôn muốn tìm hiểu toàn bộ thông tin về người đi vay và nhu cầu vay, còn người đi vay chỉ cung cấp những thông tin ngân hàng yêu cầu. Hoạt động kinh doanh của khách hàng cũng bị tác động rất nhiều yếu tố rủi ro khách quan và chủ quan khác nhau. Do vậy việc sử dụng tiền vay của khách hàng trong một khoảng thời gian nhất định luôn chứa đựng những yếu tố rủi ro đối với ngân hàng trong việc thu hồi vốn vay và lãi. 1.1.2.3 Dấu hiệu rủi ro tín dụng Trong hoạt động tín dụng các khoản cho vay luôn tiềm ẩn rủi ro nhưng không phải nó thường xuyên xảy ra bất ngờ mà không có dấu hiệu báo trước. Do vậy đối với hầu hết các trường hợp, một khoản cho vay đang xấu dần đi đều có những dấu hiệu báo trước là rắc rối đang sắp xảy ra. Nếu cán bộ tín dụng muốn phát hiện những khoản cho vay có vấn đề thì họ phải liên tục nghiên cứu cẩn thận các khoản cho vay thông qua việc sử dụng vốn đầu tư để xác định những yếu tố báo hiệu khả năng rủi ro có thể xảy ra. Dưới đây là một số dấu hiện rủi ro có thể xảy ra đối với khoản vay. a) Dấu hiệu liên quan đến mối quan hệ với Ngân hàng + Khách hàng chấp nhận vay với một lãi suất cao. + Thường xuyên phải xin ngân hàng gia hạn (điều chỉnh kỳ hạn) trả nợ. + Có những dấu hiệu không muốn công khai tình hình tài chính cho ngân hàng. + Khách hàng có dấu hiệu vay tại nhiều tổ chức khác nhau để đáp ứng nhu cầu của mình, đặc biệt từ các đối thủ cạnh tranh của ngân hàng. + Đánh giá quá cao và không quản lý hợp lý tài sản thế chấp, hoặc không đánh giá được giá trị thực của nó. b) Dấu hiệu liên quan đến phương pháp quản lý, tình hình tài chính và hoạt động sản xuất kinh doanh của khách hàng. + Có sự chênh lệch giữa doanh thu và lợi nhuận thực tế so với dự kiến mà không có lý do hợp lý. + Vốn vay sử dụng không đúng mục đích. + Thay đổi thường xuyên ban điều hành. + Đối với khách hàng là tư nhân cá thể, có dấu hiệu người vay bị bệnh kéo dài hoặc chết.... c) Dấu hiệu xuất phát từ chính sách tín dụng của Ngân hàng. + Cho vay mới với giá trị cao hơn nhưng không có thêm tài sản thế chấp. + Cán bộ thực hiện khoản vay một cách không hợp lý, bỏ qua các bước cần thiết trong qui trình tín dụng, dựa phần nhiều giữa quan hệ khách hàng với mình. + Cán bộ tín dụng không thể kiểm tra, đánh giá tình trạng khoản vay thường xuyên. + Cho vay với các doanh nghiệp mới có chủ sở hữu thiếu kinh nghiệm. + Cung cấp tín dụng với khối lượng lớn cho các khách hàng không thuộc thị trường, phân đoạn thị trường tối ưu của ngân hàng. + Có khuynh hướng cạnh tranh thái quá: giảm lãi suất cho vay, phí dịch vụ hay thực hiện chiến lược "giữ chân" khách hàng bằng các khoản tín dụng mới để họ không quan hệ với các TCTD khác mặc dù biết rõ các khoản tín dụng sẽ cấp tiềm ẩn rủi ro cao. 1.1.2.4 Hậu quả rủi ro tín dụng - Rủi ro làm suy giảm uy tín của ngân hàng: Ngân hàng là một tổ chức trung gian tài chính, nguồn vốn họ dùng trong kinh doanh phần lớn là nguồn huy động. Rủi ro tín dụng xảy ra phản ánh hiệu quả kinh doanh, quản lý của ngân hàng kém, lòng tin của khách hàng đối với ngân hàng giảm, chính là làm giảm uy tín của ngân hàng trên thị trường, nó tác động mạnh nhất tới nghiệp vụ huy động vốn của ngân hàng, làm giảm quy mô hoạt động của ngân hàng. Uy tín ngân hàng giảm cũng làm giảm lòng tin đối với các tổ chức tài chính tiền tệ trên thế giới do vậy ngân hàng khó khăn trong việc quan hệ vay vốn, thiết lập quan hệ đại lý... với các tổ chức đó. -- Rủi ro làm tăng chi phí, giảm lợi nhuận trong hoạt động ngân hàng: Trong kinh doanh các ngân hàng không thể tránh khỏi rủi ro, tuy nhiên các ngân hàng đề phải trích lập quỹ dự phòng rủi ro và sau này tín
Tài liệu liên quan