Luận văn Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn cho quy hoạch sử dụng đất sản xuất lâm nông nghiệp xã Huyền Sơn, huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang

Quy hoạch sử dụng đất là một hoạt động vừa mang tính khoa học vừa mang tính pháp lý của hệ thống các biện pháp kỹ thuật, kinh tế, xãhội. Quy hoạch sử dụng đất thực chất là quá trình ra quyết định sử dụng đất nh-một t-liệu sản xuất đặc biệt, nhằm mục tiêu sử dụng đất một cách hiệu quả. Công tác QHSD đất luôn đ-ợc chú trọng và coi là nhiệm vụ chiến l-ợc trong việc quản lý đất đai, đặc biệt là QHSD đất cấp xã. Từ năm 1991 đến năm 2000 phần lớn các xã đã tiến hành phân chia địa giớihành chính và tiến hành phân bổ đất đai cho phát triển sản xuất lâm nông nghiệp theoquyết định 364/CT [8] của Chủ tịch Hội đồng bộ tr-ởng và thông t-106/QHTK [36]. Từ đó tiến hành áp dụng các ph-ơng pháp quy hoạch nhằm đ-a ra những ph-ơng pháp phù hợp với điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội cho từng địa ph-ơng. Theo điều 118 của hiến pháp n-ớc Cộng hoà Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam 1992, xã là cấp hành chính thấpnhất, là đơn vị hành chính cơ sở có quan hệ trực tiếp với nhân dân. Nh-vậy, d-ới góc độ quản lý nhà n-ớc, xã là cấp cóchức năng hành pháp và quản lý nhà n-ớc về đất đai, sản xuất lâm nghiệp, nông nghiệp, là cấp quản lý về kế hoạch sử dụng đất và sản xuất của xã. Do đó việc làm rõ chức năng, nhiệm vụ của cấp xã đối với công tác QHSD đất làcần thiết, đặc biệt là đất cho sản xuất lâm nông nghiệp. Tuy nhiên, công tác QHSD đất cấp xã vẫn còn nhiều điểm hạn chế về quan điểm quy hoạch, ph-ơng pháp tiến hành và các cơ sở lập kế hoạch sử dụng đất. Hệ thống chính sách phức tạp, không thống nhất và khó áp dụng vào điều kiện cụ thể ở từng địa ph-ơng. Sự phân định ranh giới trên thực địa, tiêu chuẩn phân chia các loại đất, các loại rừng ch-a cụ thể gây khó khăn cho công tác quy hoạch cũng nh-phân bổ sử dụng đất đai giữa các ngành sản xuất. Quy hoạch sử dụngđất cấp xã ch-a có sự thống nhất về mặt quan điểm. Nhiều nơi còn tách biệt giữacông tác quy hoạch và quảnlý thực hiện kế hoạch, phân biệt giữa những ng-ời quy hoạch và ng-ời sản xuất, không cho rằng ng-ời sản xuất phải là ng-ời tiến hành quy hoạch, vì vậy không phát huy đ-ợc vai trò và khả năng tham gia của ng-ời dân và cộng đồngcủa họ trong quá trình QHSD đất cấp xã. Ph-ơng pháp quy hoạch th-ờng phức tạp, ch-a phân biệt rõ giữa quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất cấp xã. Phần lớn các quy hoạch dựa trên hiện trạng, đo đạc bản đồ, phân định ranh giới các loại đất,3 loại rừng và phân bổ đất đai mà ch-a áp dụng ph-ơng pháp đánh giá tiềm năng đất đai, nhu cầu và khả năng của thị tr-ờng cũng nh-phân tích hệ thống canh tác, khả năng thích hợp của cây trồng. Việc QHSD đất đã và đang đ-ợc thực hiện chủ yếu dựa trên ph-ơng pháp quy hoạch truyền thống với cách tiếp cận từ trên xuống, do vậy hạn chế sự tham gia của ng-ời dân, không có sự hài hoà giữanhu cầu sử dụng đất của ng-ời dân địa ph-ơng và -u tiên của Chính phủ trong sử dụng đất đai. Những cơ sở lý luận và thực tiễn cho việc lập kế hoạch ch-a đ-ợc phân tích đánh giá một cách đầy đủ. Việc lập kế hoạch chủ yếu dựa vào chỉ tiêu kinh tế là chính, ít quan tâm đến các biện pháp kỹ thuật và các quy định mang tính pháp lý. Chính vì vậy đã có sự không đồng nhất quan điểm giữa các địa ph-ơng trong công tác QHSD đất. Hơn nữa việc QHSD đất cấp xã ch-a tính đến sự phát triển lâu dài của địa ph-ơng, ph-ơng pháp quy hoạch th-ờng ít xem đến mối quan hệ tổng hoà giữa các yếu tố. Trong phân tích lựa chọn biện pháp canh tác chủ yếu dựa vào hiện trạng sử dụng đất mà ít hoặc không áp dụng các ph-ơng pháp đánh giá đất đai, ch-a phân tích và đánh giá đ-ợc hiệu quả của các hệ thống canh tác vì vậy thiếu cơ sở lý luận thực tiễn khi đề ra định h-ớng, chiến l-ợc phát triển cũng nh-các giải pháp kinh tế - xã hội và kỹ thuật hợp lý trong quá trình sử dụng đất lâm nông nghiệp cấp xã. Từ đó cho thấy, QHSD đất cấp xã còn thiếu cơ sở lý luận và thực tiễn. Do dân số tăng nhanh, cùng với sự phát triển của xã hội đã gây sức ép không nhỏ tới nhu cầu sử dụng đất đai ở xã Huyền Sơn. Những nguyên nhân trên đã làm cho quỹ đất giành cho sản xuấtlâm nông nghiệp đang dần bị thu hẹp, điều này dẫn đến sự bất hợp lý về cơ cấu sử dụng đất đai giữa các ngành sản xuất. Những hạn chế trên đây một phần là do công tác QHSD đất tr-ớc đây của xã có nhiều điểm ch-a phù hợp. Xã tiến hành QHSD đất sản xuất lâm nôngnghiệp trong khi ch-a có quy hoạch sử dụng đất chung cho các ngành. Vấn đề quy hoạch ch-a tính đến sự phát triển lâu dài của địa ph-ơng nên việc QHSD đất cho xây dựng các công trình phúc lợi công cộng gặp khó khăn ngay từ cơ sở thôn bản.