Luận văn Phân tích tình hình hoạt động thanh toán bằng tín dụng chứng từ tại Vietcombank chi nhánh Cần Thơ

Luận văn tốt nghiệp GVHD: ThS. Bùi Thị Kim Thanh SVTH: Nguyễn Thị Mỹ Loan 1 TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ KHOA KINH TẾ - QUẢN TRỊ KINH DOANH _ 000 _ LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN BẰNG TÍN DỤNG CHỨNG TỪ TẠI VIETCOMBANK CHI NHÁNH CẦN THƠ Giáo viên hướng dẫn: Sinh viên thực hiện: ThS. BÙI THỊ KIM THANH NGUYỄN THỊ MỸ LOAN MSSV: 4054405 Lớp: Kinh tế Ngoại thương – K31 Cần Thơ, 2009 Luận văn tốt nghiệp GVHD: ThS. Bùi Thị Kim Thanh SVTH: Nguyễn Thị Mỹ Loan 2 MỤC LỤC CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU 1.1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI ........................................................................ 1 1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU ................................................................. 2 1.2.1. Mục tiêu chung.................................................................................. 2 1.2.2. Mục tiêu cụ thể.................................................................................. 2 1.3. PHẠM VI NGHIÊN CỨU.................................................................... 2 1.3.1. Không gian........................................................................................ 2 1.3.2. Thời gian........................................................................................... 2 1.3.3. Đối tượng nghiện cứu........................................................................ 2 1.4. LƯỢC KHẢO TÀI LIỆU CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI…………..2 CHƯƠNG 2: PHƯƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 2.1. PHƯƠNG PHÁP LUẬN ...................................................................... 5 2.1.1. Khái quát về thanh toán quốc tế ....................................................... 5 2.1.1.1. Khái niệm về thanh toán quốc tế................................................. 5 2.1.1.2. Tầm quan trọng của thanh toán quốc tế. ..................................... 5 2.1.2. Khái niệm phương thức thanh toán tín dụng chứng từ ..................... 6 2.1.2.1. Khái niệm ................................................................................... 6 2.1.2.2. Các bên tham gia trong thanh toán tín dụng chứng từ................. 6 2.1.2.3. Quá trình tiến hành phương thức thanh toán tín dụng chứng từ.. 8 2.1.3. Thư tín dụng..................................................................................... 10 2.1.3.1. Khái niệm ................................................................................... 10 2.1.3.2. Nội dung ..................................................................................... 10 2.1.3.3. Phân loại thư tín dụng................................................................. 13 2.1.4. Văn bản pháp lý điều chỉnh hoạt động tín dụng chứng từ ................ 19 2.1.4.1. Giới thiệu về quy tắc thực hành thống nhất về tín dụng chứng từ 19 2.1.4.2. Những điểm khác biệt của UCP 600 so với UCP 500................. 20 2.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU........................................................ 24 2.2.1. Phương pháp thu thập số liệu ........................................................ 24 2.2.2. Phương pháp phân tích số liệu....................................................... 24 Luận văn tốt nghiệp GVHD: ThS. Bùi Thị Kim Thanh SVTH: Nguyễn Thị Mỹ Loan 3 CHƯƠNG 3: GIỚI THIỆU NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM CHI NHÁNH CẦN THƠ 3.1 GIỚI THIỆU NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM CHI NHÁNH CẦN THƠ........................................ 26 3.1.1 Lịch sử hình thành và phát triển ........................................................ 26 3.1.2 Chức năng hoạt động ........................................................................ 27 3.1.3 Các nhiệm vụ kinh doanh chủ yếu .................................................... 28 3.1.4 Bộ máy tổ chức và quản lý nhân sự .................................................. 29 3.1.4.1. Cơ cấu tổ chức ........................................................................... 29 3.1.4.2. Tình hình nhân sự ....................................................................... 29 3.1.5. Chức năng của từng bộ phận ............................................................ 30 3.1.6. Giới thiệu phòng thanh toán quốc tế ................................................ 33 3.2 KHÁI QUÁT TÌNH HÌNH KINH DOANH CỦA VCB CHI NHÁNH CẦN THƠ....................................................................................................... 34 CHƯƠNG 4: PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG THANH TOÁN BẰNG TÍN DỤNG CHỨNG TỪ VÀ CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN BẰNG TÍN DỤNG CHỨNG TỪ TẠI VIETCOMBANK CHI NHÁNH CẦN THƠ 4.1 PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG THANH TOÁN BẰNG TÍN DỤNG CHỨNG TỪ TẠI VCB - CT.......................................................................... 36 4.1.1 Quy trình thanh toán bằng L/C tại VCB - CT .................................... 36 4.1.1.1 Quy trình L/C xuất khẩu ............................................................. 36 4.1.1.2 Quy trình L/C nhập khẩu ........................................................... 38 4.1.2 Phân tích thực trạng thanh toán tín dụng chứng từ tại VCB - CT ...... 39 4.1.2.1 Tình hình thanh toán bằng tín dụng chứng từ ............................ 39 4.1.2.2 Đánh giá thực trạng phương thức thanh toán tín dụng chứng từ tại VCB - CT......................................................................................................... 44 4.1.2.3 Thực trạng thanh toán bằng tín dụng chứng từ của VCB – CT so với các Ngân hàng khác như: IVB – CT và EIB - CT ..................................................... 46 4.2 ĐÁNH GIÁ ƯU NHƯỢC ĐIỂM CỦA PHƯƠNG THỨC L/C SO VỚI CÁC PHƯƠNG THỨC KHÁC NHƯ: CHUYỂN TIỀN VÀ NHỜ THU ... 49 Luận văn tốt nghiệp GVHD: ThS. Bùi Thị Kim Thanh SVTH: Nguyễn Thị Mỹ Loan 4 4.2.1 Ưu điểm và nhược điểm của phương thức thanh toán tín dụng chứng từ49 4.2.2 Ưu điểm và nhược điểm của phương thức thanh toán nhờ thu ............ 50 4.2.3 Ưu điểm và nhược điểm của phương thức thanh toán chuyển tiền ...... 52 4.3 PHÂN TÍCH CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN BẰNG L/C TẠI VCB - CT..................................... 53 4.4 NHỮNG RỦI RO CÓ THỂ GẶP PHẢI TRONG QUY TRÌNH THANH TOÁN L/C TẠI VCB - CT............................................................................. 56 4.4.1 Rủi ro đối với người xuất khẩu.......................................................... 56 4.4.2 Rủi ro đối với người nhập khẩu ........................................................ 60 4.4.3 Rủi ro đối với Ngân hàng.................................................................. 62 4.4.4 Các tình huống thông thường trong thanh toán quốc tế bằng L/C..... 65 4.4.4.1 Tình huống về thời gian kiểm tra tính chân thật bề ngoài của chứng từ (xem phụ lục 1a).......................................................................................... 65 4.4.4.2 Tình huống bộ chứng từ xuất trình thiếu chứng từ cần thiết (xem phụ lục 1b).............................................................................................................. 66 CHƯƠNG 5: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ THANH TOÁN TÍN DỤNG CHỨNG TỪ TẠI VIETCOMBANK CHI NHÁNH CẦN THƠ 5.1. THỰC HIỆN TỐT CÁC BIỆN PHÁP NGHIỆP VỤ ......................... 68 5.1.1. Đối với thư tín dụng xuất khẩu ...................................................... 68 5.1.2. Đối với thư tín dụng nhập khẩu ..................................................... 69 5.2. KẾT HỢP HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG XNK VỚI HOẠT ĐỘNG TTQT ............................................................................................................. 70 5.2.1. Tài trợ nhà xuất khẩu ..................................................................... 70 5.2.2. Tài trợ cho nhà nhập khẩu ............................................................ 71 5.3. PHÁT TRIỂN HỆ THỐNG NH ĐẠI LÝ TRÊN TOÀN THẾ GIỚI. 72 5.4. KHAI THÁC TỐT CÁC NGUỒN NGOẠI TỆ .................................. 73 5.5.TĂNG CƯỜNG THU HÚT KHÁCH HÀNG THUỘC MỌI THÀNH PHẦN KINH TẾ ............................................................................................ 74 5.6. NÂNG CAO NĂNG LỰC ĐỘI NGŨ CÁN BỘ THANH TOÁN ....... 75 5.7 HOÀN THIỆN VÀ ĐỔI MỚI CÔNG CỤ THANH TOÁN ............... 76 5.8 CÁC BIỆN PHÁP HẠN CHẾ RỦI RO TRONG THANH TOÁN L/C .77 Luận văn tốt nghiệp GVHD: ThS. Bùi Thị Kim Thanh SVTH: Nguyễn Thị Mỹ Loan 5 5.8.1 Trường hợp VCB – CT là Ngân hàng phát hành ............................... 77 5.8.1.1 Phân tích kỹ khả năng tín nhiệm của người mở ........................... 77 5.8.1.2 Xem xét kỹ tính chất hàng hóa quy định trong hợp đồng ............ 78 5.8.2 Trường hợp VCB – CT là Ngân hàng thông báo............................... 81 5.8.3 Trường hợp VCB – CT là Ngân hàng xác nhận ................................ 82 CHƯƠNG 6: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 6.1. KẾT LUẬN........................................................................................... 83 6.2. KIẾN NGHỊ .......................................................................................... 83 6.2.1 Kiến nghị đối với Chính phủ ............................................................ 83 6.2.1.1 Hoàn thiện các văn bản pháp luật tạo môi trường pháp lý cho hoạt động thanh toán quốc tế ................................................................................... 83 6.2.1.2 Thúc đẩy hoạt động xuất nhập khẩu để tạo điều kiện cho hoạt động thanh toán tín dụng chứng từ phát triển ........................................................... 84 6.2.2 Kiến nghị đối với Ngân hàng Nhà nước............................................ 85 6.2.2.1 Duy trì chính sách tỷ giá ổn định và quản lý ngoại hối ................ 85 6.2.2.2 Xây dựng hệ thống chỉ tiêu đánh giá hiệu quả hoạt động thanh toán quốc tế cũng như thanh toán tín dụng chứng từ tại các Ngân hàng ................. 85 6.2.2.3 Hỗ trợ các Ngân hàng thương mại phát triển và ứng dụng công nghệ hiện đại trong lĩnh vực tài chính – ngân hàng .................................................. 85 Luận văn tốt nghiệp GVHD: ThS. Bùi Thị Kim Thanh SVTH: Nguyễn Thị Mỹ Loan 6 DANH MỤC BIỂU BẢNG Bảng 1: Kết quả hoạt động kinh doanh của VCB – CT (2006 – 2008) ........... 34 Bảng 2: Tình hình thanh toán L/C xuất khẩu tại VCB – CT (2006 – 2008).... 40 Bảng 3: Tình hình thanh toán L/C nhập khẩu tại VCB – CT (2006 – 2008) ... 41 Bảng 4: Tình hình thực hiện L/C từ 2006 đến 2008 ....................................... 43 Bảng 5: Tỷ trọng các loại L/C qua các năm ................................................... 43 Bảng 6: Cơ cấu các phương thức thanh toán quốc tế tại VCB – CT ............... 44 Bảng 7: Tỷ trọng các phương thức thanh toán quốc tế tại VCB – CT............. 45 Bảng 8: Tình hình thực hiện thanh toán bằng L/C (2006-2008) tại IVB-CT .. 46 Bảng 9: Thực trạng thanh toán bằng L/C tại IVB – CT (2006 – 2008)........... 48 Bảng 10: So sánh phí L/C XK của một số Ngân hàng tại Cần Thơ ................ 55 Luận văn tốt nghiệp GVHD: ThS. Bùi Thị Kim Thanh SVTH: Nguyễn Thị Mỹ Loan 7 DANH MỤC HÌNH Hình 1: Quy trình thanh toán L/C .................................................................... 8 Hình 2: Cơ cấu tổ chức nhân sự của VCB - CT ............................................. 29 Hình 3: Cơ cấu tổ chức phòng TTQT của VCB - CT..................................... 33 Hình 4:Quy trình xuất khẩu bằng L/C ........................................................... 36 Hình 5: Quy trình nhập khẩu bằng L/C.......................................................... 38 Hình 6: Tổng số L/C xuất thanh toán............................................................. 41 Hình 7: Tổng số L/C nhập thanh toán............................................................ 42 Luận văn tốt nghiệp GVHD: ThS. Bùi Thị Kim Thanh SVTH: Nguyễn Thị Mỹ Loan 8 LỜI CẢM TẠ ¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾ Xin chân thành cảm ơn Ngân hàng ngoại thương Việt Nam chi nhánh Cần Thơ, đặc biệt là các anh chị tại phòng Thanh toán quốc tế đã giúp đỡ nhiệt tình, hỗ trợ em trong việc hoàn thành luận văn này. Xin chân thành cảm ơn giáo viên hướng dẫn, ThS Bùi Thị Kim Thanh, cô đã tư vấn, hướng dẫn, sửa sai những thiếu sót để em có thể hoàn thành tốt bài luận văn. Ngày …. tháng …. năm … Sinh viên thực hiện (ký và ghi họ tên) Luận văn tốt nghiệp GVHD: ThS. Bùi Thị Kim Thanh SVTH: Nguyễn Thị Mỹ Loan 9 LỜI CAM ĐOAN ¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾ Tôi cam đoan rằng đề tài này là do chính tôi thực hiện, các số liệu thu thập và kết quả phân tích trong đề tài là trung thực, đề tài không trùng với bất kỳ đề tài nghiên cứu khoa học nào. Ngày …. tháng …. năm … Sinh viên thực hiện (ký và ghi họ tên) Luận văn tốt nghiệp GVHD: ThS. Bùi Thị Kim Thanh SVTH: Nguyễn Thị Mỹ Loan 10 NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN ¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾ Họ và tên giáo viên hướng dẫn: BÙI THỊ KIM THANH Học vị: Thạc sĩ Chuyên ngành: Kinh tế ngoại thương Cơ quan công tác: Trường Đại học Cần Thơ Họ và tên sinh viên: NGUYỄN THỊ MỸ LOAN Mã số sinh viên: 4054405 Chuyên ngành: Kinh tế ngoại thương Tên đề tài: Phân tích tình hình hoạt động thanh toán bằng tín dụng chứng từ tại Vietcombank chi nhánh Cần Thơ NỘI DUNG NHẬN XÉT 1. Tính phù hợp của đề tài với chuyên ngành đào tạo: .................................................................................................................. 2. Về hình thức: .................................................................................................................. 3. Ý nghĩa khoa học, thực tiễn và tính cấp thiết của đề tài: .................................................................................................................. 4. Độ tin cậy của số liệu và tính hiện đại của luận văn: .................................................................................................................. 5. Nội dung và các kết quả đạt được: .................................................................................................................. 6. Các nhận xét khác: .................................................................................................................. 7. Kết luận: .................................................................................................................. Cần Thơ, ngày ….. tháng ….. năm 2009 Giáo viên hướng dẫn Bùi Thị Kim Thanh Luận văn tốt nghiệp GVHD: ThS. Bùi Thị Kim Thanh SVTH: Nguyễn Thị Mỹ Loan 11 NHẬN XÉT CỦA CƠ QUAN THỰC TẬP ¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾ Ngày …. tháng …. năm … Thủ trưởng đơn vị (ký tên và đóng dấu) Luận văn tốt nghiệp GVHD: ThS. Bùi Thị Kim Thanh SVTH: Nguyễn Thị Mỹ Loan 12 NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN ¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾ Ngày …. tháng …. năm … Giáo viên hướng dẫn (ký và ghi họ tên) Luận văn tốt nghiệp GVHD: ThS. Bùi Thị Kim Thanh SVTH: Nguyễn Thị Mỹ Loan 13 NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN PHẢN BIỆN ¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾ Ngày …. tháng …. năm … Giáo viên phản biện (ký và ghi họ tên) Luận văn tốt nghiệp GVHD: ThS. Bùi Thị Kim Thanh SVTH: Nguyễn Thị Mỹ Loan 14 CHƯƠNG 1 GIỚI THIỆU 1.1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI Kinh tế Việt Nam hội nhập thế giới đã có những chuyển biến tích cực. Từng ngành hàng, từng lĩnh vực đang bước trên lộ trình mới đầy hứa hẹn. Việc tự do hóa thương mại cùng với việc Việt Nam gia nhập tổ chức thương mại thế giới WTO đã đưa hoạt động kinh tế của đất nước lên một tầm cao mới, hội nhập với nền kinh tế quốc tế. Thực tế này đòi hỏi thanh toán quốc tế phải ngày càng hoàn thiện để đảm bảo được sự an toàn chính xác cho các bên tham gia giao dịch. Hiện nay, các phương thức thanh toán quốc tế đã trở nên hết sức đa dạng, đáp ứng nhu cầu phát triển không ngừng của hoạt động thương mại quốc tế. Việc lựa chọn và áp dụng phương thức thanh toán nào đã trở thành một trong những vấn đề đặc biệt quan trọng đối với các doanh nghiệp xuất nhập khẩu. Có nhiều yếu tố để khách hàng quyết định lựa chọn phương thức thanh toán trong đó đáng lưu ý là: mức độ tin tưởng giữa người bán và người mua, thời gian giao dịch, mức phí giao dịch của Ngân hàng, đặc điểm của hàng hóa… Trong điều kiện người mua và người bán thiếu tin tưởng lẫn nhau thì phương thức thanh toán tín dụng chứng từ là phương thức hiệu quả nhất. Thông qua việc phát hành thư tín dụng (L/C), Ngân hàng phát hành đã đưa ra cam kết trả tiền chắc chắn cho người xuất khẩu trong trường hợp họ xuất trình bộ chứng từ hoàn toàn phù hợp với từng điều khoản và điều kiện quy định trong L/C. Khi có L/C, người mua có thêm uy tín và tài chính để có thể mua hàng và nhận được sự đảm bảo về khả năng thu được tiền hàng đã bán. Hơn nữa, người bán hoàn toàn chủ động trong việc ràng buộc trách nhiệm thanh toán của Ngân hàng phát hành vào L/C đã mở. Tín dụng chứng từ là phương thức thanh toán có thể đảm bảo được quyền lợi cho cả hai bên, một quy trình thanh toán chứng từ hoàn thiện sẽ mang lại hiệu quả kinh tế cao cho cả nhà xuất khẩu lẫn nhà nhập khẩu. Nhưng dù an toàn và tiện lợi đến mấy thì thanh toán bằng phương thức thanh toán tín dụng chứng từ vẫn không thể tránh khỏi các rủi ro và tranh chấp phát sinh. Và để hiểu rõ hơn về phương thức này đồng thời đề xuất được những Luận văn tốt nghiệp GVHD: ThS. Bùi Thị Kim Thanh SVTH: Nguyễn Thị Mỹ Loan 15 biện pháp dự phòng nhằm hạn chế được những rủi ro và nâng cao chất lượng thanh toán tín dụng chứng từ nên em đã quyết định chọn đề tài “Phân tích tình hình hoạt động thanh toán bằng tín dụng chứng từ tại Vietcombank chi nhánh Cần Thơ”. 1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU 1.2.1. Mục tiêu chung Phân tích tình hình hoạt động thanh toán tín dụng chứng từ tại Vietcombank chi nhánh Cần Thơ. Từ đó đưa ra một số giải pháp nhằm hạn chế rủi ro và nâng cao hiệu quả hoạt động thanh toán tín dụng chứng từ tại Vietcombank chi nhánh Cần Thơ. 1.2.2. Mục tiêu cụ thể Phân tích thực trạng thanh toán bằng tín dụng chứng từ và các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả thanh toán bằng tín dụng chứng từ tại Vietcombank chi nhánh Cần Thơ. Phân tích những rủi ro có thể xảy ra trong quy trình thanh toán bằng tín dụng chứng từ của Vietcombank chi nhánh Cần Thơ. Đánh giá phương thức thanh toán bằng tín dụng chứng từ của Vietcombank chi nhánh Cần Thơ so với các đối thủ cạnh tranh. Đề xuất những giải pháp hạn chế rủi ro và nâng cao hiệu quả hoạt động thanh toán tín dụng chứng từ tại Vietcombank chi nhánh Cần Thơ. 1.3. PHẠM VI NGHIÊN CỨU 1.3.1. Không gian: Đề tài nghiên cứu tình hình thanh toán tín dụng chứng từ tại VCB – CT nên các số liệu được thu thập tại các phòng ban của VCB – CT nhưng chủ yếu là phòng thanh toán quốc tế. 1.3.2. Thời gian: Số liệu sử dụng cho đề tài là số liệu trong 3 năm 2006, 2007 và 2008. 1.3.3. Đối tượng nghiên cứu: Hoạt động thanh toán tín dụng chứng từ tại Vietcombank chi nhánh Cần Thơ. 1.4. LƯỢC KHẢO TÀI LIỆU CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI “Các phương thức thanh toán quốc tế tại Ngân hàng ngoại thương Việt Nam chi nhánh Cần Thơ – Huỳnh Thị Bích Trâm – Lớp Ngoại thương 04 Luận văn tốt nghiệp GVHD: ThS. Bùi Thị Kim Thanh SVTH: Nguyễn Thị Mỹ Loan 16 (2008)”: Đề tài sử dụng phương pháp thu thập số liệu và phương pháp phân tích số liệu. Kết quả nghiên cứu: + Phân tích thực trạng giá trị TTQT tại VCB – CT với các phương thức: tín dụng chứng từ (L/C), nhờ thu và chuyển tiền + Tìm hiểu quy trình, thủ tục bộ chứng từ, đối tượng tham gia, điều kiện của các phương thức TTQT: L/C, nhờ thu và chuyển tiền + Phân tích một số ưu điểm và nhược điểm của các phương thức TTQT: L/C, nhờ thu và chuyển tiền. + Đề ra một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả TTQT góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh của VCB – CT. “Thực trạng và giải pháp nâng cao hoạt động thanh toán quốc tế bằng phương thức tín dụng chứng từ