Luận văn Phát triển nguồn nhân lực tại công ty truyền tải điện 4 đến năm 2015

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM --------------- ĐINH NGUYỄN TRƯỜNG GIANG PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC TẠI CÔNG TY TRUYỀN TẢI ĐIỆN 4 ĐẾN NĂM 2015 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. Hồ Chí Minh – Năm 2009 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM ------------------ ĐINH NGUYỄN TRƯỜNG GIANG PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC TẠI CÔNG TY TRUYỀN TẢI ĐIỆN 4 ĐẾN NĂM 2015 Chuyên ngành: Quản Trị Kinh Doanh Mã số: 60.34.05 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC TS. BÙI THỊ THANH TP. Hồ Chí Minh – Năm 2009 LỜI CẢM ƠN Trong quá trình thực hiện Luận văn này, tôi đã nhận được sự quan tâm giúp đỡ của Quý Thầy Cô, bạn bè và tập thể cán bộ công nhân viên Công ty Truyền tải Điện 4. Xin trân trọng cảm ơn TS. Bùi Thị Thanh, người hướng dẫn khoa học của Luận văn, đã hướng dẫn tận tình và giúp đỡ em về mọi mặt để hoàn thành Luận văn. Xin trân trọng cảm ơn Quý Thầy Cô Khoa Quản Trị Kinh Doanh, Khoa Sau Đại Học đã hướng dẫn và giúp đỡ em trong quá trình thực hiện Luận văn. Xin trân trọng cảm ơn Quý Thầy Cô trong Hội Đồng Chấm Luận Văn đã có những góp ý về những thiếu sót của Luận văn này, giúp Luận văn càng hoàn thiện hơn. Xin trân trọng cảm ơn các vị lãnh đạo và tập thể cán bộ công nhân viên Công ty Truyền tải Điện 4 đã cung cấp thông tin, tài liệu và hợp tác trong quá trình thực hiện Luận văn. Đặc biệt một lần nữa cảm ơn đến những cán bộ công nhân viên đã dành chút ít thời gian để thực hiện Phiếu khảo sát quan điểm của nhân viên trong doanh nghiệp, và từ đây tôi có được dữ liệu để phân tích, đánh giá. Và sau cùng, để có được kiến thức như ngày hôm nay, cho phép em gửi lời cảm ơn sâu sắc đến Quý Thầy Cô Trường Đại học Kinh tế TP. Hồ Chí Minh trong thời gian qua đã truyền đạt cho em những kiến thức quý báu. LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan tất cả các nội dung của Luận văn này hoàn toàn được hình thành và phát triển từ những quan điểm của chính cá nhân tôi, dưới sự hướng dẫn khoa học của TS. Bùi Thị Thanh. Các số liệu và kết quả có được trong Luận văn tốt nghiệp là hoàn toàn trung thực. TÁC GIẢ LUẬN VĂN Đinh Nguyễn Trường Giang MỤC LỤC Trang TRANG PHỤ BÌA LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ MỞ ĐẦU CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC .............................................................................................................................. 1 1.1 KHÁI QUÁT VỀ NGUỒN NHÂN LỰC VÀ PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC..................................................................................................................................................... 1 1.1.1 Khái niệm về nguồn nhân lực...................................................................... 1 1.1.2 Khái niệm về phát triển nguồn nhân lực.................................................... 3 1.1.3 Vai trò của nguồn nhân lực và phát triển nguồn nhân lực....................... 4 1.2 PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC TRONG DOANH NGHIỆP................. 5 1.2.1 Đặc điểm nguồn nhân lực và phát triển nguồn nhân lực trong doanh nghiệp............................................................................................................................................ 5 1.2.2 Nội dung phát triển nguồn nhân lực trong doanh nghiệp ........................ 6 1.2.2.1 Đảm bảo nguồn nhân lực đủ về số lượng và cơ cấu phù hợp ............... 6 1.2.2.2 Phát triển trình độ chuyên môn nghiệp vụ ............................................ 7 1.2.2.3 Phát triển trình độ lành nghề .................................................................. 7 1.2.2.4 Phát triển kỹ năng làm việc theo nhóm.................................................. 8 1.2.2.5 Phát triển thể lực người lao động .......................................................... 8 1.2.2.6 Phát triển nhân cách thẩm mỹ người lao động....................................... 9 1.3 PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC TRONG CÁC DOANH NGHIỆP TRUYỀN TẢI ĐIỆN................................................................................................... 9 1.3.1 Đặc điểm sản xuất – kỹ thuật trong doanh nghiệp truyền tải điện dưới góc độ phát triển nguồn nhân lực ............................................................... 9 1.3.2 Các nhân tố có ảnh hưởng chủ yếu đến phát triển nguồn nhân lực trong doanh nghiệp truyền tải điện .................................................................... 11 1.3.2.1 Các nhân tố thuộc môi trường vĩ mô .................................................... 11 1.3.2.2 Các nhân tố thuộc môi trường vi mô .................................................... 12 1.3.2.3 Các nhân tố thuộc môi trường nội bộ ................................................... 13 1.4 KINH NGHIỆM PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC Ở MỘT SỐ DOANH NGHIỆP TRÊN THẾ GIỚI VÀ TRONG NƯỚC .................................. 16 1.4.1 Kinh nghiệm của các doanh nghiệp Mỹ ..................................................... 16 1.4.2 Kinh nghiệm của các doanh nghiệp Nhật Bản........................................... 17 1.4.3 Kinh nghiệm của Công ty Điện lực 2 ......................................................... 18 1.4.4 Bài học kinh nghiệm..................................................................................... 20 Kết luận chương 1 CHƯƠNG 2: PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC TẠI CÔNG TY TRUYỀN TẢI ĐIỆN 4 .......................................................... 22 2.1 GIỚI THIỆU VỀ CÔNG TY TRUYỀN TẢI ĐIỆN 4 ....................................... 22 2.1.1 Quá trình hình thành và phát triển ............................................................ 22 2.1.2 Chức năng nhiệm vụ của Công ty ............................................................... 24 2.1.2.1 Chức năng ............................................................................................. 24 2.1.2.2 Nhiệm vụ .............................................................................................. 24 2.1.3 Cơ cấu tổ chức bộ máy của Công ty Truyền tải điện 4 ............................. 25 2.1.4 Tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh ................................................. 27 2.1.4.1 Sản xuất chính........................................................................................ 27 2.1.4.2 Sản xuất khác ......................................................................................... 27 2.2 THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC TẠI CÔNG TY TRUYỀN TẢI ĐIỆN 4................................................................................................ 28 2.2.1 Các hoạt động phát triển nguồn nhân lực tại Công ty Truyền tải điện 4....... 28 2.2.1.1 Xây dựng kế hoạch nguồn nhân lực ...................................................... 28 2.2.1.2 Công tác tuyển dụng lao động ............................................................. 28 2.2.1.3 Bố trí sử dụng nguồn nhân lực .............................................................. 30 2.2.1.4 Đào tạo và phát triển nguồn nhân lực .................................................. 30 2.2.1.5 Chế độ động viên, khuyến khích vật chất và tinh thần ......................... 34 2.2.2 Đánh giá kết quả phát triển nguồn nhân lực tại Công ty Truyền tải điện 4.................................................................................................................................... 37 2.2.2.1 Phương pháp và dữ liệu đánh giá .......................................................... 37 2.2.2.2 Phân tích dữ liệu đánh giá kết quả hoạt động phát triển nguồn nhân lực tại Công ty Truyền tải điện 4 ............................................................. 38 a. Về đảm bảo nguồn nhân lực đủ số lượng và cơ cấu phù hợp .................. 38 b. Về phát triển trình độ chuyên môn nghiệp vụ .......................................... 41 c. Về phát triển trình độ lành nghề .............................................................. 43 d. Về phát triển kỹ năng làm việc nhóm ...................................................... 44 e. Về phát triển thể lực người lao động ....................................................... 45 g. Về phát triển nhân cách thẩm mỹ người lao động ................................... 45 2.2.2.3 Đánh giá chung về phát triển nguồn nhân lực tại Công ty Truyền tải điện 4 ............................................................................................................ 47 a. Kết quả đạt được và nguyên nhân ........................................................... 47 b. Tồn tại, hạn chế và nguyên nhân ............................................................. 49 2.3 PHÂN TÍCH DỰ BÁO CÁC NHÂN TỐ CÓ ẢNH HƯỞNG CHỦ YẾU ĐẾN PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC CỦA CÔNG TY TRUYỀN TẢI ĐIỆN 4.......................................................................................................................... 57 2.3.1 Các nhân tố thuộc môi trường vĩ mô ......................................................... 57 2.3.2 Các nhân tố thuộc môi trường vi mô ......................................................... 58 2.3.3 Các nhân tố thuộc môi trường nội bộ ........................................................ 59 Kết luận chương 2 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC TẠI CÔNG TY TRUYỀN TẢI ĐIỆN 4 ĐẾN NĂM 2015 ............................................... 61 3.1 ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN VÀ YÊU CẦU PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC CỦA TẬP ĐOÀN ĐIỆN LỰC VIỆT NAM........................................ 61 3.1.1 Định hướng phát triển ................................................................................. 61 3.1.2 Yêu cầu phát triển nguồn nhân lực ............................................................ 61 3.2 QUAN ĐIỂM VÀ MỤC TIÊU PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC TẠI CÔNG TY TRUYỀN TẢI ĐIỆN 4 ........................................................................... 62 3.2.1 Quan điểm .................................................................................................... 62 3.2.2 Mục tiêu phát triển nguồn nhân lực của Công ty Truyền tải điện 4 đến năm 2015 ........................................................................................................ 62 3.2.2.1 Mục tiêu tổng quát ................................................................................ 63 3.2.2.2 Mục tiêu cụ thể ..................................................................................... 63 3.3 MỘT SỐ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC CỦA CÔNG TY TRUYỀN TẢI ĐIỆN 4 ĐẾN NĂM 2015 ............................................... 64 3.3.1 Thiết lập ma trận SWOT hình thành các phương án giải pháp và lựa chọn phương án tối ưu ................................................................................... 64 3.3.2 Các giải pháp cụ thể .................................................................................... 65 3.3.2.1 Kiện toàn tổ chức bộ máy quản trị phát triển nguồn nhân lực của Công ty Truyền tải điện 4 ............................................................................... 65 3.3.2.2 Hoàn thiện qui trình hoạch định và tuyển dụng nguồn nhân lực ......... 66 3.3.2.3 Hoàn thiện chế độ bố trí sử dụng nguồn nhân lực ............................... 69 3.3.2.4 Hoàn thiện công tác đào tạo và đánh giá hiệu quả đào tạo ................... 70 3.3.2.5 Hoàn thiện chế độ động viên, khuyến khích về vật chất và tinh thần đối với người lao động ............................................................................................ 76 3.3.2.6 Phát triển văn hóa tổ chức phù hợp với môi trường kinh doanh ........... 80 3.4 MỘT SỐ KIẾN NGHỊ .......................................................................................... 81 3.4.1 Đối với Nhà nước ......................................................................................... 81 3.4.2 Đối với Tập đoàn........................................................................................... 82 Kết luận chương 3 KẾT LUẬN CHUNG TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT BHXH : Bảo hiểm xã hội BHYT : Bảo hiểm y tế CBCNV : Cán bộ công nhân viên CNKT : Công nhân kỹ thuật CPI : Chỉ số giá tiêu dùng trong nước DNNN : Doanh nghiệp Nhà nước EVN : Tập đoàn Điện lực Việt Nam KPCĐ : Kinh phí công đoàn NNL : Nguồn nhân lực NPT : Tổng Công ty Truyền tải điện Quốc gia PTC1 : Công ty Truyền tải Điện 1 PTC2 : Công ty Truyền tải Điện 2 PTC3 : Công ty Truyền tải Điện 3 PTC4 : Công ty Truyền tải Điện 4 SXKD : Sản xuất kinh doanh TCHC & YT : Tổ chức hành chính và y tế TP.HCM : Thành Phố Hồ Chí Minh VHAT : Vận hành an toàn DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU Bảng 2.1: Khối lượng quản lý vận hành đường dây và trạm biến áp .....................23 Bảng 2.2: Sản lượng điện truyền tải qua các năm của PTC4 ................................24 Bảng 2.3: Kết quả hoạt động SXKD khác qua các năm của PTC4........................28 Bảng 2.4: Các hình thức đào tạo của PTC4............................................................31 Bảng 2.5: Chi phí đào tạo qua các năm của PTC4 .................................................32 Bảng 2.6: Cam kết phục vụ sau đào tạo .................................................................33 Bảng 2.7: Trình độ chuyên môn nghiệp vụ nguồn nhân lực qua các năm của PTC4 ......................................................................................................................34 Bảng 2.8: Thu nhập của người lao động qua các năm của PTC4...........................35 Bảng 2.9: Phân bổ Bảng câu hỏi khảo sát ..............................................................38 Bảng 2.10: Diễn biến tình hình lao động qua các năm tại PTC4 ..........................38 Bảng 2.11: Cơ cấu lao động theo giới tính năm 2009 của PTC4 ...........................39 Bảng 2.12: Cơ cấu lao động theo độ tuổi năm 2009 của PTC4 .............................40 Bảng 2.13: Đánh giá số lượng và cơ cấu lao động có đảm bảo đáp ứng yêu cầu sản xuất kinh doanh ...............................................................................................40 Bảng 2.14: So sánh trình độ chuyên môn nghiệp vụ nguồn nhân lực năm 2009 của PTC4 với khối truyền tải năm 2009 và kế hoạch khối truyền tải đến năm 2015 ...42 Bảng 2.15: Đánh giá của nhân viên về hoạt động phát triển trình độ lành nghề tại PTC4 ......................................................................................................................43 Bảng 2.16: Đánh giá của nhân viên về kỹ năng làm việc theo nhóm tại PTC4 ....44 Bảng 2.17: Kết quả khám sức khỏe định kỳ qua các năm của PTC4 ....................45 Bảng 2.18: Tình hình vi phạm kỷ luật lao động qua các năm tại PTC4 ................46 Bảng 2.19: Đánh giá của nhân viên về đạo đức tại PTC4 .....................................46 Bảng 2.20: Đánh giá của nhân viên về tác phong làm việc tại PTC4 ....................47 Bảng 2.21: Đánh giá của nhân viên về tinh thần trách nhiệm tại PTC4 ...............47 Bảng 2.22: Đánh giá của nhân viên về văn hóa doanh nghiệp tại PTC4 ...............48 Bảng 2.23: Nguồn tuyển dụng của PTC4 ...............................................................50 Bảng 2.24: Đánh giá của nhân viên về quy trình tuyển dụng tại PTC4 ................51 Bảng 2.25: Đánh giá của nhân viên về bố trí công việc tại PTC4 .........................52 Bảng 2.26: Đánh giá của nhân viên về hiệu quả công tác đào tạo tại PTC4..........53 Bảng 2.27: Đánh giá của nhân viên về họat động đánh giá nhân viên tại PTC4 ...54 Bảng 2.28: Đánh giá của nhân viên về lương tại PTC4 .......................................55 Bảng 2.29: Đánh giá của nhân viên về thăng tiến tại PTC4 ..................................56 Bảng 3.1 Số lượng và trình độ của nguồn nhân lực PTC4 đến năm 2015 ............63 Bảng 3.2: Ma trận SWOT của Công ty truyền tải điện 4 .......................................65 Bảng 3.3: Năng lực cần đào tạo bổ sung ...............................................................72 DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ Đồ thị 2.1: Số lượng lao động qua các năm của PTC4 ...........................................39 Đồ thị 2.2: Trình độ chuyên môn nghiệp vụ nguồn nhân lực năm 2009 của PTC4............................................................................................................ 43 Đồ thị 2.3: Nguồn tuyển dụng của PTC4 ................................................................51 Sơ đồ 2.1: Cơ cấu tổ chức của PTC4.......................................................................25 Sơ đồ 3.1: Quy trình tuyển dụng đề xuất.................................................................67 Biểu đồ 2.1: Cơ cấu lao động theo giới tính năm 2009 của PTC4.........................39 Biểu đồ 2.2: Cơ cấu lao động theo độ tuổi năm 2009 của PTC4 ............................40 Biểu đồ 2.3: Phân loại sức khỏe nguồn nhân lực năm 2009 của PTC4 ..................45 MỞ ĐẦU 1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI Việt Nam đang tiến hành “công nghiệp hóa, hiện đại hóa” trong bối cảnh nền kinh tế thế giới đang ở trong giai đoạn hội nhập toàn cầu hóa. Để tiến hành thành công sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hoá của đất nước Đại hội X của Đảng Cộng sản Việt Nam đã khẳng định “. . . nguồn lực con người – yếu tố cơ bản để phát triển xã hội, tăng trưởng kinh tế nhanh và bền vững ”, “. . . Con người và nguồn nhân lực là nhân tố quyết định sự phát triển đất nước trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa…”. Chính vì vậy, phát triển nguồn nhân lực là vấn đề mang tính thời sự và được các nhà hoạch định chiến lược, chính sách quốc gia, các nhà quản trị doanh nghiệp đặc biệt quan tâm. Ngành điện là một trong những ngành then chốt, có vai trò vô cùng quan trọng thúc đẩy quá trình phát triển kinh tế – xã hội; góp phần không nhỏ trong công cuộc xóa đói giảm nghèo; đẩy nhanh tiến độ công nghiệp hóa, hiện đại hóa; đảm bảo an ninh quốc phòng cho đất nước. Sản phẩm của ngành điện còn được coi là huyết mạch của nền kinh tế hiện đại. Thực tiễn hoạt động sản xuất và kinh doanh điện năng tại Tập đoàn Điện lực Việt Nam được tổ chức thành 3 khâu chính: Sản xuất điện, truyền tải điện và phân phối điện. Công ty Truyền tải Điện 4 (PTC4) là một đơn vị thành viên hạch toán phụ thuộc Tập đoàn Điện lực Việt Nam, cùng với 03 Công ty truyền tải điện khác là: Công ty Truyền tải Điện 1, Công ty Truyền tải Điện 2 và Công ty Truyền tải Điện 3 đảm trách khâu truyền tải điện của cả nước. Cuối năm 2008, khâu truyền tải điện đã được tách riêng thành lập Tổng Công ty Truyền tải điện Quốc gia (trực thuộc Tập đoàn điện lực Việt Nam) trên cơ sở tổ chức lại 04 Công ty truyền tải điện hiện có và 03 Ban quản lý dự án các công trình điện Miền Bắc, Miền Trung, Miền Nam của ngành điện. Đứng trước nhiều cơ hội phát triển cũng như sẽ phải đối mặt trực tiếp với những thách thức của sự thay đổi, Tập đoàn Điện lực Việt Nam đã ban hành Quyết định số 751/QĐ-EVN ngày 30/12/2008 “Phê duyệt chiến lược phát triển công nghệ điện lực của Tập đoàn Điện lực Việt Nam đến 2015, định hướng đến 2025”, trong đó xác định công nghệ điện lực là loại công nghệ, kỹ thuật cao, tiên tiến, không ngừng đổi mới và cải tiến với tốc độ nhanh được nhập khẩu từ các nước phát triển nhằm đảm bảo cung cấp đủ nhu cầu tiêu thụ điện năng (theo xu hướng ngày một tăng) của đất nước, tham gia hoạt động SXKD đa ngành và làm gia tăng giá trị doanh nghiệp. Song song đó, Tập đoàn Điện lực Việt Nam đã ban hành “Kế hoạch đào tạo phát triển nguồn nhân lực của Tập đoàn Điện lực Việt Nam giai đoạn 2008-2010, dự kiến đến năm 2015” nhằm đảm bảo nguồn nhân lực thực hiện thành công các chiến lược sản xuất kinh doanh mà Tập đoàn đã vạch ra. Nếu so sánh nguồn nhân lực hiện tại của Công ty Truyền tải điện 4 với kế hoạch mà Tập đoàn Điện lực Việt Nam