Luận văn Quản lý thu thuế đối với hộ kinh doanh cá thể tại Chi cục Thuế huyện Bắc Hà, tỉnh Lào Cai

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ & QUẢN TRỊ KINH DOANH PHAN VĂN TOÀN QUẢN LÝ THU THUẾ ĐỐI VỚI HỘ KINH DOANH CÁ THỂ TẠI CHI CỤC THUẾ HUYỆN BẮC HÀ, TỈNH LÀO CAI LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ THÁI NGUYÊN - 2019 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ & QUẢN TRỊ KINH DOANH PHAN VĂN TOÀN QUẢN LÝ THU THUẾ ĐỐI VỚI HỘ KINH DOANH CÁ THỂ TẠI CHI CỤC THUẾ HUYỆN BẮC HÀ, TỈNH LÀO CAI Ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 8.34.04.10 LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG Người hướng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Quang Hợp THÁI NGUYÊN - 2019 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn “Quản lý thu thuế đối với hộ kinh doanh cá thể tại Chi cục Thuế huyện Bắc Hà, tỉnh Lào Cai” là công trình nghiên cứu của bản thân, chưa được sử dụng để bảo vệ bất cứ học vị nào. Các số liệu sử dụng trong nghiên cứu hoàn toàn trung thực, các tài liệu tham khảo được trích dẫn đầy đủ, mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã được cảm ơn. Thái Nguyên, ngày ... tháng ... năm 2019 Học viên Phan Văn Toàn Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN ii LỜI CẢM ƠN Trong quá trình thực hiện luận văn “Quản lý thu thuế đối với hộ kinh doanh cá thể tại Chi cục Thuế huyện Bắc Hà” tôi đã nhận được sự giúp đỡ nhiệt tình của nhiều cá nhân, tổ chức. Trước hết, tôi xin chân thành cảm ơn người hướng dẫn khoa học TS. Nguyễn Quang Hợp đã tận tâm hướng dẫn, giúp tôi hoàn thành việc nghiên cứu đề tài luận văn. Tôi xin chân thành cảm sự giúp đỡ nhiệt tình của Ban lãnh đạo Cục Thuế tỉnh Lào Cai, Chi cục Thuế huyện Bắc Hà đã cung cấp số liệu đầy đủ, chính xác phục vụ cho nghiên cứu và có những đóng góp ý kiến, nhận xét, tư vấn giúp tôi hoàn thiện luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ của Phòng Đào tạo, Khoa chuyên môn và các Phòng liên quan của Trường Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong suốt thời gian học tập và nghiên cứu tại Nhà trường. Học viên Phan Văn Toàn Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................. i LỜI CẢM ƠN .................................................................................................. ii MỤC LỤC ....................................................................................................... iii DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ..................................................................... vi DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ ............................................................. vii MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................ 1 2. Mục tiêu nghiên cứu ...................................................................................... 4 2.1. Mục tiêu chung ........................................................................................... 4 2.2. Mục tiêu cụ thể ........................................................................................... 4 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ................................................................. 4 3.1. Đối tượng nghiên cứu................................................................................. 4 3.2. Phạm vi nghiên cứu .................................................................................... 4 4. Ý nghĩa khoa học .......................................................................................... 5 5. Bố cục của luận văn ...................................................................................... 5 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ THU THUẾ ĐỐI VỚI HỘ KINH DOANH CÁ THỂ ........................................... 7 1.1. Cơ sở lý luận về quản lý thu thuế đối với hộ kinh doanh cá thể ................ 7 1.1.1. Một số khái niệm cơ bản ......................................................................... 7 1.1.2. Đặc điểm và vai trò của quản lý thu thuế đối với hộ kinh doanh cá thể . 8 1.1.3. Nội dung quản lý thu thuế đối với hộ kinh doanh cá thể ...................... 10 1.1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến QL thu thuế đối với hộ kinh doanh cá thể . 15 1.2. Cơ sở thực tiễn về quản lý thu thuế đối với hộ kinh doanh cá thể........... 19 1.2.1. Quản lý thu thuế tại Chi cục Thuế huyện Mỹ Lộc, tỉnh Nam Định .... 19 1.2.2. Quản lý thu thuế tại Chi cục Thuế thị xã Nghĩa Lộ, tỉnh Yên Bái ....... 22 1.2.3. Bài học kinh nghiệm đối với Chi cục Thuế huyện Bắc Hà .................. 24 CHƯƠNG 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ........................................ 26 2.1. Câu hỏi nghiên cứu .................................................................................. 26 2.2. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................... 26 2.2.1. Phương pháp thu thập số liệu ................................................................ 26 2.2.2. Phương pháp tổng hợp số liệu ............................................................... 26 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN iv 2.2.3. Phương pháp phân tích số liệu .............................................................. 27 2.3. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu ................................................................... 30 CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THU THUẾ ĐỐI VỚI HỘ KINH DOANH CÁ THỂ TẠI CHI CỤC THUẾ HUYỆN BẮC HÀ, TỈNH LÀO CAI .................................................................................................................. 31 3.1. Tổng quan về Chi cục thuế huyện Bắc Hà, tỉnh Lào Cai ......................... 31 3.2. Thực trạng quản lý thu thuế đối với hộ kinh doanh cá thể tại Chi cục Thuế huyện Bắc Hà, tỉnh Lào Cai ............................................................................ 34 3.2.1. Tổ chức bộ máy quản lý thu thuế .......................................................... 34 3.2.2. Xây dựng kế hoạch thu thuế và dự toán thu thuế.................................. 46 3.2.3. Tổ chức thực hiện kế hoạch thu thuế .................................................... 48 3.2.4. Quản lý đối tượng nộp thuế và đăng ký thuế ........................................ 50 3.2.5. Quản lý việc kê khai, xác định mức thuế .............................................. 53 3.2.6. Quản lý nợ và miễn giảm thuế .............................................................. 60 3.2.7. Kiểm tra, thanh tra thuế ......................................................................... 62 3.3 Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý thu thuế đối với hộ kinh doanh cá thể tại Chi cục thuế huyện Bắc Hà, tỉnh Lào Cai ....................................................... 63 3.3.1. Hệ thống chính sách, pháp luật về thuế ................................................ 63 3.3.2. Sự phát triển kinh tế của địa phương .................................................... 64 3.3.3. Quy mô và sự phân bổ về không gian của hộ kinh doanh .................... 65 3.3.4. Sự hiểu biết pháp luật thuế, ý thức chấp hành nghĩa vụ thuế ............... 66 3.3.5. Sự phối hợp giữa Chi cục Thuế và các cơ quan liên quan .................... 67 3.3.6. Trình độ, năng lực, đạo đức nghề nghiệp của cán bộ quản lý thu thuế 68 3.4. Đánh giá công tác quản lý thu thuế đối với hộ kinh doanh cá thể của Chi cục thuế huyện Bắc Hà, tỉnh Lào Cai .............................................................. 69 3.4.1. Những thành công ................................................................................. 69 3.4.2. Những hạn chế, tồn tại và nguyên nhân ................................................ 69 CHƯƠNG 4: GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG QUẢN LÝ THU THUẾ ...... 71 ĐỐI VỚI HỘ KINH DOANH CÁ THỂ TẠI CHI CỤC THUẾ HUYỆN BẮC HÀ, TỈNH LÀO CAI ........................................................................... 71 4.1. Phương hướng, mục tiêu quản lý thu thuế đối với hộ kinh doanh cá thể tại Chi cục Thuế huyện Bắc Hà, tỉnh Lào Cai .................................................... 71 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN v 4.2. Giải pháp tăng cường quản lý thu thuế đối với hộ kinh doanh cá thể tại Chi cục Thuế huyện Bắc Hà, tỉnh Lào Cai ........................................................... 72 4.2.1. Hoàn thiện tổ chức bộ máy quản lý thu thuế ........................................ 72 4.2.2. Tăng cường công tác đào tạo nâng cao trình độ cho cán bộ ................. 74 4.2.3. Tăng cường công tác quản lý theo phương pháp thu ............................ 75 4.2.4. Duy trì và giữ nghiêm kỷ luật ngành .................................................... 76 4.2.5. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát ............................................... 77 4.2.6. Tăng cường sự phối hợp giữa Chi cục Thuế với các ban ngành, tổ chức liên quan trong công tác quản lý thu thuế ....................................................... 78 4.2.7. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, hỗ trợ người nộp thuế ..................... 79 4.2.8. Đẩy mạnh đầu tư hiện đại hóa trang thiết bị và áp dụng công nghệ thông tin vào công tác quản lý thuế........................................................................... 80 KẾT LUẬN .................................................................................................... 82 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN vi DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Diễn giải BQ Bình quân CC Cơ cấu ĐVT Đơn vị tính GT Giá trị GTGT Giá trị gia tăng HĐND Hội đồng nhân dân KD Kinh doanh KH Kế hoạch NSNN Ngân sách Nhà nước SXKD Sản xuất kinh doanh TNCN Thu nhập cá nhân UBND Ủy ban nhân dân Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN vii DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ Bảng 3.1: Thực trạng cán bộ, công chức tại Chi cục Thuế huyện Bắc Hà ..... 45 Bảng 3.2: Dự toán thu thuế đối với hộ kinh doanh cá thể tại Chi cục Thuế huyện Bắc Hà ............................................................................................................. 47 Bảng 3.3. Kết quả thực hiện thu thuế đối với hộ kinh doanh cá thể ............... 49 Bảng 3.4. Mức độ hoàn thành kế hoạch thu thuế đối với hộ kinh doanh cá thể của Chi cục Thuế huyện Bắc Hà ..................................................................... 50 Bảng 3.5. Kết quả thực hiện việc đăng kê khai và cấp mã số thuế ................. 52 Bảng 3.6: Mức đóng thuế môn bài đối với đối tượng hộ kinh doanh cá thể .. 54 Bảng 3.7: Kết quả thu thuế môn bài đối với hộ kinh doanh cá thể ................. 55 Bảng 3.8: Tỷ lệ thuế tính trên doanh thu theo lĩnh vực ngành nghề đối với hộ kinh doanh cá thể............................................................................................. 57 Bảng 3.9: Kết quả thu thuế giá trị gia tăng và thu nhập các nhân đối với hộ kinh doanh cá thể ..................................................................................................... 59 Bảng 3.10: Thực trạng nợ đọng thuế của hộ kinh doanh cá thể trên địa bàn huyện Bắc Hà .................................................................................................. 60 Bảng 3.11: Kết quả thực hiện miễn giảm thuế cho hộ kinh doanh cá thể ...... 61 Bảng 3.12: Kết quả kiểm tra thuế đối với hộ kinh doanh cá thể..................... 62 Hình 3. 1. Bộ máy quản lý thuế - Chi cục Thuế huyện Bắc Hà ...................... 35 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trải qua hơn 30 năm thực hiện đổi mới, “chuyển từ nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung sang nền kinh tế thị trường định hướng Xã hội chủ nghĩa”, Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu vượt bậc. Tốc độ tăng GDP bình quân 6,8%/năm trong khoảng hai thập kỷ gần đây đã làm quy mô kinh tế theo đó cũng tăng 39 lần, đạt mức 245 tỷ USD vào năm 2018. GDP bình quân đầu người tăng 27,4 lần, đạt gần 2.590 USD/người/năm. Về cơ bản, Việt Nam đã trở thành quốc gia có thu nhập trung bình với quy mô và tiềm lực kinh tế ngày càng mạnh. Kết quả này có đóng góp không nhỏ từ nguồn đầu tư từ ngân sách nhà nước (NSNN). Trong đó, nguồn thu chủ yếu và giữ vị trí quan trọng hàng đầu của NSNN chính là từ thuế. Thông qua nguồn thu thuế, Chính phủ tập trung được nguồn lực tài chính để thực hiện các chính sách nhằm mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, “cung cấp các hàng hóa công cộng, cải thiện hệ thống an sinh xã hội quốc gia”. Có thể nói tạo nguồn thu cho NSNN là “vai trò cơ bản của thuế”. Vì vậy để củng cố và phát huy tốt vai trò này cần phải “đặt thuế ở trong mối quan hệ với tăng trưởng kinh tế và thực hiện công bằng xã hội. Chính sự tăng trưởng kinh tế và thực hiện công bằng xã hội là cơ sở tồn tại và phát triển của thuế”. Do đó, vấn đề quản lý thu thuế như thế nào cho phù hợp, thực hiện “thu đúng, thu đủ” và đạt hiệu quả luôn phải được đặt lên hàng đầu nhằm tạo ra nguồn thu ổn định cho ngân sách nhàn nước và “đảm bảo sự công bằng trong nghĩa vụ đóng góp của người dân”. Tại Việt Nam, thuế được thu từ nhiều nguồn nhưng chủ yếu là từ các doanh nghiệp, hộ kinh doanh và các cá nhân Hiện nay, trên cả nước có khoảng hơn 5 triệu hộ kinh doanh. Đây là bộ phận kinh tế có quy mô lớn về số lượng, có tính năng động và giàu tiềm năng. Tuy nhiên, do những đặc thù về sở hữu tư liệu sản xuất; quy mô hoạt động sản xuất kinh doanh, trình độ quản Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN