Luận văn Quản trị tài chính tại Viện Tâm lý học

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI PHẠM THỊ ĐÀO QUẢN TRỊ TÀI CHÍNH TẠI VIỆN TÂM LÝ HỌC LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ DOANH NGHIỆP Hà Nội - 2019 VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI PHẠM THỊ ĐÀO QUẢN TRỊ TÀI CHÍNH TẠI VIỆN TÂM LÝ HỌC Ngành: Quản trị Doanh nghiệp Mã số: 8.34.01.01 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN THỦY LAN Hà Nội - 2019 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các số liệu nêu trong luận văn là trung thực. Những kết luận khoa học của luận văn chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tác giả luận văn Phạm Thị Đào ỜI CẢM N Hoàn thành luận văn tốt nghiệp là sự học tập miệt mài của cá nhân sau 2 năm tại Học viện, với sự giảng dạy nhiệt tình của các Thầy Cô, sự giúp đỡ tạo điều kiện về mọi phương diện của Lãnh đạo Học viện, Lãnh đạo Khoa Quản trị Doanh nghiệp, của các phòng, ban. Lời đầu tiên, em xin bày tỏ lòng biết ơn đến Quý Thầy, Cô giáo khoa Quản trị Doanh nghiệp đã tận tình giảng dạy, tạo điều kiện giúp đỡ em trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu. Đặc biệt em xin trân trọng cảm ơn TS. Nguyễn Thủy Lan, Cô đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ em trong quá trình nghiên cứu để hoàn thành Luận văn này. Tôi cũng xin trân trọng cảm ơn Ban Lãnh đạo Viện Tâm lý học, các anh, chị đồng nghiệp, các phòng ban Viện Tâm lý học đã giúp đỡ, tạo điều kiện thuận lợi cho tôi học tập, nghiên cứu và thực hiện Luận văn. Mặc dù bản thân em đã rất cố gắng trong quá trình học tập và nghiên cứu thực hiện đề tài luận văn song không tránh khỏi những thiếu sót. Em rất mong nhận được ý kiến đóng góp và chỉ dẫn quý báu của Quý Thầy, Cô và bạn bè đồng nghiệp để Luận văn được hoàn thiện hơn. Em xin trân trọng cảm ơn! i MỤC LỤC MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 Chương 1: C SỞ Ý UẬN VỀ QUẢN TRỊ TÀI CHÍNH TẠI Đ N VỊ SỰ NGHIỆP KHOA HỌC CÔNG ẬP .................................................. 7 1.1. Quản trị tài chính ................................................................................ 7 1.2. Lý luận về quản trị tài chính tại đơn vị sự nghiệp khoa học công lập ..... 9 1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản trị tài chính tại đơn vị sự nghiệp KHCN công lập ....................................................................................... 31 Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ TÀI CHÍNH TẠI VIỆN TÂM Ý HỌC ............................................................................................... 35 2.1. Khái quát về Viện Tâm lý học ......................................................... 35 2.2. Tình hình quản trị tài chính tại Viện Tâm lý học ............................ 40 Chương 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN TRỊ TÀI CHÍNH TẠI VIỆN TÂM Ý HỌC ............................................................. 62 3.1. Cơ sở đề xuất giải pháp .................................................................... 62 3.2. Một số giải pháp đối với quản trị tài chính tại Viện Tâm lý học ..... 67 KẾT UẬN .................................................................................................... 78 TÀI IỆU THAM KHẢO ............................................................................ 80 ii DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT Stt Ký hiệu Nguyên nghĩa 1 HĐSN Hoạt động sự nghiệp 2 KHCN Khoa học công nghệ 3 NSNN Ngân sách Nhà nước iii DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ, S ĐỒ, CÔNG THỨC 1. Danh mục bảng Bảng 2.1: Tình hình thực hiện nguồn thu ....................................................... 40 Bảng 2.2: Tình hình nguồn thu từ ngân sách nhà nước cấp ............................ 41 Bảng 2.3: Nguồn thu sự nghiệp của Viện Tâm lý học .................................... 45 Bảng 2.4: Nguồn thu sự nghiệp của Viện Tâm lý học .................................... 46 Bảng 2.5: Hoạt động chi thường xuyên của Viện giai đoạn 2014 – 2018 ...... 47 Bảng 2.6: Cơ cấu chi không xuyên từ NSNN ................................................. 50 Bảng 2.7: Nguồn chi hoạt động KHCN của Viện Tâm lý học ....................... 51 Bảng 2.8: Tổng nguồn thu từ NSNN so với tổng nguồn chi từ NSNN .......... 52 Bảng 2.9: Hoạt động tài chính xác lập quỹ cơ quan ....................................... 55 2. Danh mục biểu đồ Biểu đồ 2.1: Tình hình thực hiện nguồn thu của Viện Tâm lý học ................ 41 Biểu đồ 2.2: Tình hình thực hiện nguồn thu từ NSNN cấp ............................ 42 Biểu đồ 2.3: Nguồn NSNN cấp chi cho hoạt động thường xuyên .................. 43 Biểu đồ 2.4: Nguồn NSNN cấp không thường xuyên của Viện Tâm lý học .. 43 Biểu đồ 2.5: Nguồn NSNN cấp thực hiện nhiệm vụ KHCN .......................... 44 Biểu đồ 2.6: Nguồn thu sự nghiệp của Viện Tâm lý học ................................ 45 Biểu đồ 2.7: Cơ cấu chi hoạt động thường xuyên ........................................... 48 Biểu đồ 2.8: Tỷ trọng chi không thường xuyên từ ngân sách nhà nước ......... 49 Biểu đồ 2.9: Tỷ lệ chi không thường xuyên .................................................... 50 Biểu đồ 2.10: Hoạt động tài chính của Viện Tâm lý học giai đoạn 2014 - 2018 53 Biểu đồ 2.11: Tổng nguồn thu từ NSNN so với Tổng nguồn chi từ NSNN ... 54 3. Danh mục sơ đồ Sơ đồ 2.1: Sơ đồ tổ chức của Viện Tâm lý học .............................................. 39 iv 4. Danh mục công thức Công thức 1: Mức tự đảm bảo chi phí hoạt động thường xuyên của đơn vị .. 13 Công thức 2: Chỉ tiêu đánh giá mức độ đảm bảo nhu cầu chi thực tế ............ 26 Công thức 3: Chỉ tiêu đánh giá mức độ đảm bảo nhu cầu chi thực tế ............ 27 Công thức 4: Chỉ số đánh giá trích lập quỹ cơ quan trong tổng chênh lệch thu chi ...................................................................................................... 27 Công thức 5: Chỉ số đánh giá chi thu nhập tăng thêm .................................... 27 Công thức 6: Chỉ số đánh giá trích lập quỹ cơ quan so với kế hoạch ............. 28 v MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Quản trị tài chính là nghiệp vụ quan trọng và bắt buộc phải có ở bất kỳ tổ chức nào. Quản trị tài chính hiệu quả là tiền đề cho thành công và sự phát triển bền vững của tổ chức vì nó liên quan đến quản lý các nguồn tài chính và các hoạt động tài chính của tổ chức. Hiện nay cùng với sự phát triển kinh tế - xã hội, nhà nước đã ban hành nhiều chính sách nhằm từng bước đổi mới cơ chế hoạt động và cơ chế quản lý tài chính đối với các đơn vị sự nghiệp công lập, trong đó có các đơn vị sự nghiệp khoa học. Một trong những hướng này là chủ động khai thác tối đa các nguồn thu, nâng cao hiệu quả quản trị các khoản chi phí, tích cực cân đối thu chi đảm bảo tự chủ về tài chính, phục vụ tốt cho công tác nghiên cứu khoa học trên cơ sở đó lộ trình từng bước cho hoạt động chuyển đổi sang cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm, giảm dần tỷ lệ hỗ trợ từ NSNN. Viện Tâm lý học cũng không nằm ngoài quỹ đạo này. Thực tế những năm qua, hoạt động quản trị tài chính của Viện Tâm lý học cũng có nhiều đổi mới và đem lại những kết quả đáng khích lệ. Tuy nhiên, quản trị tài chính tại Viện Tâm lý học còn bộc lộ nhiều hạn chế như vẫn còn nhiều điểm bất cập trong công tác quản lý tài chính. Khả năng kiểm soát thu, chi chưa được hiệu quả, mức đầu tư tài chính còn thấp, hệ thống các văn bản cụ thể hóa các quy định của Nhà nước còn chưa kịp thời đổi mới, thiếu đồng bộ, thủ tục chi trả của một số hoạt động nghiên cứu khoa học còn chậm... gây ra những rào cản cho hoạt động của đơn vị. Thực trạng đó đã đặt ra yêu cầu phải thay đổi tư duy và cách thức làm việc để có thể thích nghi với nền kinh tế thị trường, tạo điều kiện để đơn vị có thể duy trì và phát triển vững mạnh. Để đạt được mục đích nêu trên, một trong các vấn đề mà đơn vị phải nhanh chóng thực hiện là đổi mới, đẩy mạnh việc hoàn thiện công tác quản trị tài chính. Một mặt làm tăng khả năng quản trị tài 1 chính cho đơn vị, mặt khác góp phần hỗ trợ các hoạt động khác của Viện tạo ra thế tự chủ về mặt tài chính, từ đó nâng cao được khả năng thu hút nguồn vốn đầu tư giảm tỷ lệ hỗ trợ từ ngân sách Nhà nước. Vì tính cấp thiết trên, tác giả lựa chọn đề tài “Quản trị tài chính tại Viện Tâm lý học” làm đề tài luận văn nhằm đưa ra một số giải pháp hoàn thiện hiệu quả hoạt động quản trị tài chính tại Viện Tâm lý học đến năm 2025. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Quản trị tài chính nói chung hay quản trị tài chính công nói riêng hiện nay là vấn đề thu hút nhiều sự quan tâm của các nhà quản lý, các nhà khoa học tại các Bộ, ngành. Đã có nhiều bài viết nghiên cứu về những nội dung liên quan đến quản trị tài chính, có thể kể đến một số công trình, bài viết tiêu biểu như sau: Các tác giả Nguyễn Phú Trọng và Trần Xuân Sầm (2001), “Luận cứ khoa học cho việc nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước” [50]. Trong nghiên cứu này, tác giả đã hệ thông hóa các cơ sở khoa học cũng như các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ trong công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Năm 2003, Viện Khoa học Tài chính thực hiện nghiên cứu “Đổi mới chi tiêu công ở Việt Nam”. Nghiên cứu đã chỉ ra thực trạng chi tiêu công tại Việt Nam thời gian qua và đề xuất một số giải pháp nhằm quản lý chi tiêu công ở Việt Nam tốt hơn [54]. Công trình nghiên cứu của tác giả Lê Chi Mai (2003), đã chỉ ra thực trạng cải cách dịch vụ công ở Việt Nam trong thời gian qua. Ngoài ra, trong nghiên cứu của mình, tác giả còn mô tả một số cách thức cải cách hành chính công, các ưu điểm, nhược điểm của các cách thức này; từ đó, tác giả đề xuất một số mô hình cải cách dịch vụ công ở Việt Nam [41]. Nguyễn Tấn Bình (2003) khi Phân tích hoạt động doanh nghiệp đã tìm hiểu về tình hình tài chính của một số doanh nghiệp cũng như những mục 2