Luận văn Sử dụng phương pháp VAR để phân tích cơ chế lan truyền chính sách tiền tệ của Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM LÊ THỊ NGỌC DUYÊN SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP VAR ĐỂ PHÂN TÍCH CƠ CHẾ LAN TRUYỀN CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ CỦA VIỆT NAM CHUYÊN NGÀNH : KINH TẾ TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG MÃ SỐ : 60.31.12 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC GS. TS. TRẦN NGỌC THƠ TP. Hồ Chí Minh – Năm 2011 LỜI CẢM ƠN Tôi xin trân trọng cảm ơn GS. TS. Trần Ngọc Thơ, thầy đã hướng dẫn rất tận tình, đóng góp nhiều ý kiến quý báu cũng như động viên giúp tôi hoàn thành luận văn này. Tôi xin trân trọng cảm ơn đến tất cả các thầy cô vì những kiến thức cũng như kinh nghiệm từ những bài giảng mà các thầy cô đã truyền đạt trong quá trình học tập tại trường Đại học Kinh tế TPHCM. Tác giả Lê Thị Ngọc Duyên LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của bản thân dưới sự hướng dẫn của GS. TS. Trần Ngọc Thơ. Nguồn số liệu và kết quả thực nghiệm được thực hiện trung thực, chính xác. Tác giả Lê Thị Ngọc Duyên MỤC LỤC Trang phụ bìa Lời cảm ơn Lời cam đoan Mục lục Danh mục các ký hiệu, chữ viết tắt Danh mục các hình Danh mục các đồ thị LỜI MỞ ĐẦU ........................................................................................................ 1 CHƯƠNG 1 ........................................................................................................... 3 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CƠ CHẾ LAN TRUYỀN CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ....... 3 1.1 Chính sách tiền tệ ......................................................................................... 3 1.1.1 Khái niệm ................................................................................................ 3 1.1.2 Các công cụ chính sách tiền tệ của Việt Nam ........................................... 4 1.2 Các kênh của cơ chế lan truyền chính sách tiền tệ ..................................... 6 1.2.1 Kênh lãi suất ........................................................................................... 7 1.2.2 Kênh tỷ giá hối đoái ................................................................................. 8 1.2.3 Các kênh tài sản khác .............................................................................. 9 1.2.4 Kênh tín dụng ........................................................................................ 10 1.3 Những bằng chứng thực nghiệm về phương pháp VAR Điểm lại các nghiên cứu phân tích dựa trên kinh nghiệm của các nước về cơ chế truyền tải chính sách tiền tệ ........................................................................................ 13 1.3.1 Nhật Bản ............................................................................................... 14 1.3.2 Thái Lan ................................................................................................ 14 1.3.3 Jordan ................................................................................................... 15 1.3.4 Singapore .............................................................................................. 15 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 .................................................................................... 16 CHƯƠNG 2 ......................................................................................................... 17 THỰC TRẠNG CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ CỦA VIỆT NAM GIAI ĐOẠN TỪ NĂM 1999 ĐẾN NĂM 2010 VÀ KẾT QUẢ PHÂN TÍCH THỰC NGHIỆM .. 17 2.1 Diễn biến chính sách tiền tệ Việt Nam từ năm 1999 đến năm 2010 ......... 17 2.1.1 Diễn biến chính sách tiền tệ Việt Nam từ năm 1999 đến năm 2010 ........ 17 2.1.2 Nhận xét cơ chế lan truyền chính sách tiền tệ ........................................ 27 2.2 Bằng chứng thực nghiệm dựa trên phương pháp VAR ........................... 27 2.2.1 Dữ liệu mô tả ......................................................................................... 27 2.2.2 Phương pháp ......................................................................................... 28 2.2.3 Mô hình VAR đơn giản .......................................................................... 29 2.2.4 Kênh lãi suất ......................................................................................... 32 2.2.5 Kênh tỷ giá hối đoái ............................................................................... 34 2.2.6 Kênh tín dụng ........................................................................................ 38 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 .................................................................................... 41 CHƯƠNG 3 ......................................................................................................... 42 MỘT SỐ GỢI Ý HOÀN THIỆN CƠ CHẾ LAN TRUYỀN CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ .............................................................................................................. 42 3.1 Định hướng phát triển kinh tế ................................................................... 42 3.1.1 Bối cảnh trong nước và quốc tế ............................................................. 42 3.1.2 Một số hạn chế trong điều hành chính sách tiền tệ hiện nay .................. 42 3.1.3 Một số định hướng cơ bản ..................................................................... 44 3.2 Giải pháp: ................................................................................................... 44 3.2.1 Nhóm giải pháp nhằm tạo điều kiện, môi trường thuận lợi .................... 44 3.2.2 Nhóm giải pháp về việc hoàn thiện các công cụ của chính sách tiền tệ. . 45 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 .................................................................................... 50 KẾT LUẬN .......................................................................................................... 51 TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................... 52 PHỤ LỤC ............................................................................................................. 54 Phụ lục 1: Mô hình nghiên cứu ........................................................................... 54 Phụ lục 2: Bảng số liệu ........................................................................................ 63 Phụ lục 3: Kết quả phân tích thực nghiệm ......................................................... 65 DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT Từ viết tắt Nội dung VAR Vector tự hồi quy ADF Kiểm định Dickey – Fuller mở rộng DF Kiểm định Dickey – Fuller CSTT Chính sách tiền tệ DTBB Dự trữ bắt buộc IFS Nguồn dữ liệu tài chính quốc tế của IMF DOT Nguồn dữ liệu thương mại của IMF NHNN Ngân hàng Nhà nước NHTM Ngân hàng thương mại VND Đồng Việt Nam USD Đồng Dollar Mỹ REER Tỷ giá thực đa phương DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 2.1: Quan hệ nhân quả và phân tích biến động trong mô hình cơ bản sau biến động 10 quý .......................................................................................................... 30 Hình 2.2: Quan hệ nhân quả và phân tích biến động trong mô hình kênh lãi suất sau biến động 10 quý .................................................................................................. 33 Hình 2.3: Quan hệ nhân quả và phân tích biến động trong mô hình kênh tỷ giá sau biến động 10 quý .................................................................................................. 35 Hình 2.4: Quan hệ nhân quả và phân tích biến động trong mô hình kênh tín dụng sau biến động 10 quý ............................................................................................ 38 DANH MỤC CÁC ĐỒ THỊ Đồ thị 2.1: Mối quan hệ tăng mức cung tiền M2, tín dụng, GDP, CPI ................... 17 Đồ thị 2.2: Hàm phản ứng xung của mô hình cơ bản ............................................ 31 Đồ thị 2.3: Hàm phản ứng xung của mô hình kênh lãi suất ................................... 34 Đồ thị 2.4: Hàm phản ứng xung của mô hình kênh tỷ giá ..................................... 37 Đồ thị 2.5: Hàm phản ứng xung của mô hình kênh tín dụng ................................. 40 1 LỜI MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong thực tiễn xây dựng và thực thi chính sách tiền tệ, nhận thức về các kênh lan truyền chính sách tiền tệ có vai trò hết sức quan trọng, vì nó cho phép các nhà hoạch định chính sách sử dụng các công cụ chính sách phù hợp để đạt được mục tiêu, hoặc phản ứng nhanh trước những thay đổi của điều kiện bên ngoài. Thực tế hiện nay, nền kinh tế Việt Nam đã bước vào hội nhập kinh tế, đối với lĩnh vực tiền tệ ngân hàng, quá trình hội nhập gắn liền với quá trình tự do hóa thị trường tài chính, đem lại nhiều cơ hội, nhưng cũng không ít thách thức. Trong tình trạng chưa xác định rõ một cơ chế lan truyền chính sách tiền tệ qua các kênh, và điều hành chính sách tiền tệ với việc sử dụng các công cụ chính sách tiền tệ còn hạn chế, bị động, mang tính ngắn hạn, NHNN khó có thể kiểm soát được biến động ngày càng phức tạp của lãi suất trong nước cũng như kiểm soát các luồng vốn ngày càng nhiều và luân chuyển phức tạp hơn nhằm đạt được mục tiêu cuối cùng của chính sách tiền tệ là ổn định tiền tệ, kiểm soát lạm phát, góp phần tăng trưởng kinh tế. Do vậy, để đạt được sự kiểm soát này, ngoài việc thực hiện các giải pháp phát triển thị trường tiền tệ, thị trường vốn, phát triển hệ thống các ngân hàng thương mại để đáp ứng nhu cầu hội nhập, việc xác định rõ hay hoàn thiện cơ chế tác động của chính sách tiền tệ đến mục tiêu cuối cùng được đặt ra có tính cấp thiết hiện nay. Xuất phát từ yêu cầu đó, đề tài: “Sử dụng phương pháp VAR để phân tích cơ chế lan truyền chính sách tiền tệ của Việt Nam” được lựa chọn nghiên cứu. 2. Mục đích nghiên cứu của đề tài Hệ thống hóa những vấn đề cơ bản, cốt lõi và bản chất của cơ chế lan truyền tiền tệ trên phương diện lý thuyết cũng như thực tế của một số nước trên thế giới. Tập trung đánh giá thực trạng về hệ thống mục tiêu, các công cụ chính sách tiền tệ và cơ chế lan truyền tiền tệ tác động đến nền kinh tế Việt Nam.