Luận văn Tái cấu trúc chi thường xuyên trên địa bàn tỉnh Bình Dương

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM ĐẶNG THỊ HẠNH TÁI CẤU TRÚC CHI THƯỜNG XUYÊN TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BÌNH DƯƠNG Chuyên ngành : Kinh tế Tài chính – Ngân hàng Mã số : 60.31.12 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Người hướng dẫn khoa học PGS,TS. NGUYỄN NGỌC HÙNG TP.Hồ Chí Minh, năm 2011 MỤC LỤC Trang LỜI MỞ ĐẦU .............................................................................................. 1 CHƯƠNG 1: CHI THƯỜNG XUYÊN VÀ PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI ............................................................................................................... 4 1.1. Chi thường xuyên ..............................................................................4 1.1.1. Khái niệm ...................................................................................4 1.1.2 Đặc điểm.................................................................................. 4 1.1.3. Phân loại chi thường xuyên: ...................................................... 5 1.1.4. Vai trò chi thường xuyên: ..........................................................6 1.2. Chi thường xuyên trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội ............8 1.2.1. Chi thường xuyên và sự phát triển của xã hội: ..........................9 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG CHI THƯỜNG XUYÊN TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BÌNH DƯƠNG ................................................................................ 14 2.1. Khái quát điều kiện tự nhiên, dân số và tình hình kinh tế - xã hội của tỉnh Bình Dương: .............................................................................14 2.2. Thực trạng chi thường xuyên của tỉnh Bình Dương giai đoạn 1997 – 2010 ........................................................................................................18 2.2.1. Chi thường xuyên trong tổng thu ngân sách:............................18 2.2.2 Chi thường xuyên trong tổng chi ngân sách: ............................ 19 2.3. Xu hướng chi thường xuyên giai đoạn 1997-2010: ........................21 2.3.1. Chi thường xuyên trong công tác giáo dục – đào tạo và trình độ dân trí: ................................................................................................21 2.3.2. Chi thường xuyên trong hoạt động tế và chăm sóc sức khỏe cộng đồng: ..........................................................................................24 2.3.3. Chi quản lý hành chính ............................................................26 2.3.4. Chi sự nghiệp kinh tế ...............................................................27 2.3.5 Chi đảm bảo xã hội ...................................................................36 2.3.6 Chi thường xuyên khác ..............................................................38 2.5. Đánh giá chung về những kết quả đạt được và những tồn tại trong quản lý chi thường xuyên ở tỉnh Bình Dương: ......................................43 2.5.1. Những kết quả đạt được: ..........................................................43 2.5.2. Những tồn tại: ..........................................................................45 CHƯƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO VAI TRÒ CỦA CHI THƯỜNG XUYÊN TRONG QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN KINH TẾ Ở TỈNH BÌNH DƯƠNG ............................................................................55 3.1. Mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Bình Dương từ năm 2011-2015. ..............................................................................................55 3.1.1. Mục tiêu chủ yếu: .....................................................................55 3.1.2. Mục tiêu cụ thể: ........................................................................55 3.1.3. Định hướng phát triển ngành tài chính: ...................................57 3.2. Các giải pháp đối với tỉnh Bình Dương nhằm nâng cao vai trò của chi thường xuyên đối với quá trình phát triển kinh tế ở tỉnh giai đoạn 2011-2015. .........................................................................................57 3.2.1. Đảm bảo yêu cầu tiết kiệm và hiệu quả trong việc bố trí và sử dụng các khoản chi thường xuyên. .................................................... 57 3.2.2. Tăng cường kiểm tra, kiểm soát quá trình xây dựng và thực hiện dự toán: ...............................................................................................59 3.2.3. Động viên, thu hút rộng rãi các nguồn vốn xã hội thông qua xã hội hóa và có cơ chế quản lý, kiểm soát quá trình xã hội hóa: ..........60 3.2.4. Phân phối nguồn lực tài chính phù hợp với những ưu tiên chiến lược về tăng trưởng kinh tế và giảm nghèo; đảm bảo công bằng phù hợp với thể chế kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa. ................................................................................................62 3.2.5. Tăng cường kiểm soát chế độ tự chủ, tự chịu trách nhiệm về sử dụng biên chế hành chính sự nghiệp ở các cơ quan đơn vị: ..............64 3.3. Kiến nghị đối với Trung ương: .......................................................66 3.3.1. Hoàn thiện quy trình lập dự toán chi thường xuyên: ...............66 3.3.2. Bổ sung, hoàn chỉnh các tiêu chuẩn định mức thu, chi: ..........67 3.3.3. Đổi mới cơ chế quản lý chi thường xuyên: ..............................68 KẾT LUẬN ................................................................................................ 71 TÀI LIỆU THAM KHẢO LỜI MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài: Tài chính là mạch máu của nền kinh tế, có vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy và mở đường cho sự phát triển nhanh và bền vững nền kinh tế, thực hiện các chính sách xã hội, đảm bảo quốc phòng và an ninh, là công cụ sắc bén để nhà nước quản lý và điều tiết vĩ mô, thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế, nâng cao hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế. Đồng thời, thực hiện chức năng và nhiệm vụ duy trì quyền lực nhà nước – là công cụ điếu tiết vĩ mô nền kinh tế, cung cấp kinh phí để đầu tư các ngành then chốt, tạo môi trường cho các doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế phát triển, đầu tư chống ô nhiễm môi trường, tài trợ cho các hoạt động xã hội, chống lạm phát Do vậy, việc quản lý sử dụng ngân sách nhà nước đúng đối tượng, đúng mục đích và có hiệu quả không chỉ là trách nhiệm riêng của cơ quan tài chính mà là trách nhiệm chung của tất cả các cơ quan đơn vị đơn vị sử dụng Ngân sách nhà nước. Bình Dương là tỉnh thuộc vùng miền Đông Nam Bộ nằm trong vùng kinh tế trọng điểm phía Nam bao gồm thành phố Hồ Chí Minh, Bình Dương, Đồng Nai, Bà Rịa – Vũng Tàu. Với lợi thế về điều kiện địa lý tự nhiên thuận lợi, gần thành phố Hồ Chí Minh, đất đai bằng phẳng, nền đất thuận lợi trong xây dựng cơ bản với suất đầu tư thấp; có các trục lộ giao thông huyết mạch của quốc gia chạy qua, con người Bình Dương cần cù, năng động. . .Tất cả đã tạo điều kiện cho Bình Dương kết hợp nhuần nhuyễn những nhân tố ''Thiên thời – Địa lợi - Nhân hòa'' để vượt khó đi lên, trở thành một trong những tỉnh, thành phố có tốc độ phát triển nhanh và toàn diện. Kinh tế trên địa bàn tỉnh tiếp tục tăng trưởng, cơ cấu kinh tế chuyển dịch đúng định hướng “tăng tỷ trọng dịch vụ, ổn định tỷ trọng công nghiệp và giảm tỷ trọng nông nghiệp”, văn hóa xã hội có nhiều tiến bộ, an sinh xã hội được đảm bảo, đời sống vật chất tinh thần của các tầng lớp dân cư không ngừng được nâng cao. Tổng sản phẩm trong tỉnh tăng bình quân 13,6%/năm (2005-2010), GDP bình quân đầu người đạt 27,4 triệu đồng Để đạt được những kết quả to lớn ấy thì vai trò của chi ngân sách nhà nước là rất quan trọng, trong đó có chi thường xuyên. Để tìm hiểu vai trò của chi thường xuyên trong quá trình phát triển kinh tế của tỉnh trong thời gian qua, tôi đã lựa chọn nghiên cứu đề tài: “Tái cấu trúc chi thường xuyên trên địa bàn tỉnh Bình Dương” 2. Mục tiêu nghiên cứu - Đánh giá đúng đắn thực trạng về chi thường xuyên xuyên trên địa bàn tỉnh Bình Dương. Từ đó rút ra được những kết quả đạt được và tồn tại cần hoàn thiện trong thời gian tới. - Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao vai trò của chi thường xuyên trong quá trình phát triển kinh tế xã hội của tỉnh Bình Dương trong thời gian tới. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu: Đối tượng nghiên cứu của luận văn thực trạng chi thường xuyên trong quá quá trình phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Bình Dương. Về thời gian: Lấy mốc thời gian từ năm 1997 đến năm 2010, kể từ khi tỉnh Bình Dương chính thức được tái lập. 4. Những đóng góp chủ yếu của luận văn: Những kết quả nghiên cứu của luận văn sẽ là tài liệu hữu ích giúp các cơ quan quản lý nhà nước của tỉnh Bình Dương có những giải pháp hữu hiệu nhằm nâng cao vai trò của chi thường xuyên đối với quá trình phát triển kinh tế- xã hội của tỉnh Bình Dương trong thời gian tới. Phương pháp nghiên cứu: Luận văn sử dụng hai phương pháp nghiên cứu chính là - Phương pháp thống kê. - Phương pháp phân tích - so sánh, tổng hợp. Nguồn số liệu thứ cấp gồm số liệu thống kê về phát triển kinh tế- xã hội và chi ngân sách nhà nước giai đoạn 1997-2010; các báo cáo về tổng kết giai đoạn 1997-2010, tổng kết chương trình, dự án của các cơ quan, đơn vị hành chính sự nghiệp tỉnh Bình Dương. 5. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn được kết cấu thành 3 chương, bao gồm: Chương 1: Chi thường xuyên và phát triển kinh tế-xã hội. Chương 2: Thực trạng của chi thường xuyên trong quá trình phát triển kinh tế- xã hội của tỉnh Bình Dương. Chương 3: Một số giải pháp nhằm nâng cao vai trò của chi thường xuyên trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Bình Dương. Chương 1: CHI THƯỜNG XUYÊN VÀ PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI 1.1. Chi thường xuyên 1.1.1. Khái niệm Chi thường xuyên là quá trình phân phối, sử dụng vốn từ quỹ ngân sách nhà nước để đáp ứng các nhu cầu chi gắn với việc thực hiện các nhiệm vụ thường xuyên của nhà nước về quản lý kinh tế - xã hội. Đây là các khoản chi không tạo ra sản phẩm vật chất để tiêu dùng trong tương lai mà có tính chất tiêu dùng hiện tại nhằm bảo đảm duy trì hoạt động bình thường của cơ quan nhà nước, đảm bảo sự ổn định xã hội, là khoản chi có tính phí tổn, không có khả năng hoàn trả hay thu hồi. Nhìn chung đây là các khoản chi chủ yếu phục vụ cho chức năng quản lý nhà nước và điều hành xã hội một cách thường xuyên của nhà nước như: Quốc phòng, an ninh, sự nghiệp giáo dục, đào tạo, y tế, văn hóa thông tin, thể dục thể thao, khoa học công nghệ, hoạt động của Đảng cộng sản Việt Nam. 1.1.2 Đặc điểm - Chi thường xuyên chủ yếu là các khoản chi liên quan đến con người (lương, phụ cấp ) và các khoản chi cho nghiệp vụ quản lý nên nó không làm gia tăng thêm tài sản hữu hình của quốc gia (địa phương). - Hiệu quả của chi thường xuyên không thể đánh giá, xác định cụ thể như chi cho đầu tư phát triển. Hiệu quả của nó không đơn thuần về mặt kinh tế mà được thể hiện qua sự ổn định chính trị - xã hội từ đó thúc đẩy sự phát triển bền vững. - Nguồn vốn chi thường xuyên chủ yếu từ thu ngân sách dưới hình thức thuế, phí, lệ phí. 1.1.3. Phân loại chi thường xuyên: 1.1.3.1. Căn cứ vào tính chất kinh tế: chi thường xuyên bao gồm 04 khoản chi sau: - Khoản chi thanh toán cho cá nhân gồm: tiền lương; phụ cấp lương; học bổng học sinh, sinh viên; tiền thưởng; phúc lợi tập thể; chi về công tác người có công với cách mạng và xã hội; chi lương hưu và trợ cấp bảo hiểm xã hội; các khoản thanh toán khác cho cá nhân. - Khoản chi nghiệp vụ chuyên môn gồm: thanh toán dịch vụ công cộng; vật tư văn phòng; thông tin tuyên truyền liên lạc; hội nghị; công tác phí; chi phí thuê mướn; chi sửa chữa thường xuyên; chi phí nghiệp vụ chuyên môn của từng ngành. - Khoản chi mua sắm, sửa chữa lớn tài sản cố định và xây dựng nhỏ gồm: sửa chữa lớn tài sản cố định phục vụ chuyên môn vá các công trình cơ sở hạ tầng; chi mua tài sản vô hình; mua sắm tài sản dùng chi công tác chuyên môn. - Các khoản chi thường xuyên khác. 1.1.3.2. Căn cứ vào mục đích sử dụng vốn: Chi thường xuyên bao gồm các khoản chi cụ thể sau: - Chi sự nghiệp: Các khoản chi cho hoạt động sự nghiệp tạo thành một bộ phận chi quan trọng của tài chính nhà nước và thực chất đây là những khoản chi cho các dịch vụ và hoạt động xã hội phục vụ nhu cầu phát triển kinh tế xã hội và nâng cao dân trí của dân cư. Chi sự nghiệp không mang tính chất sản xuất nhưng lại có mối liên hệ chặt chẽ với nền sản xuất xã hội và phát huy tác dụng lâu dài đối với sản xuất. Góp phần nâng cao mức sống và thu nhập thực tế của các thành phần dân cư. Khoản chi sự nghiệp từ ngân sách nhà nước gồm nhiều nội dung chi và được cấp cho nhiều ngành hoạt động khác nhau, bao gồm chi sự nghiệp kinh tế, chi sự nghiệp văn hóa – xã hội. - Chi quản lý nhà nước Chi quản lý nhà nước bắt đầu từ sự tồn tại của nhà nước và phù hợp với chức năng đặc điểm của nhà nước. Đây là khoản chi nhằm đảm bảo hoạt động của hệ thống các cơ quan quản lý nhà nước từ trung ương đến địa phương và cơ sở, hoạt động của Đảng Công sản Việt Nam và hoạt động của các tổ chức chính trị xã hội. - Chi quốc phòng, an ninh và trật tự an toàn xã hội Quốc phòng và an ninh thuộc vào lĩnh vực tiêu dùng xã hội. Đây là những hoạt động đảm bảo sự tồn tại của nhà nước và cần thiết phải cấp phát tài chính cho các nhu cầu về quốc phòng, an ninh và trật tự an toàn xã hội từ ngân sách nhà nước Chi quốc phòng, an ninh và trật tự an toàn xã hội phải căn cứ vào tình hình thực tế của mỗi nước, hàng năm ngân sách phải dành ra một phần kinh phí đáng kể để duy trì, củng cố lực lượng quốc phòng an ninh. Tuy nhiên, nếu khoản chi quốc phòng an ninh quá lớn trong khi nền kinh tế chậm phát triển thì sẽ dẫn đến hạn chế sản xuất, tốc độ tăng trưởng kinh tế chậm, đời sống nhân dân gặp nhiều khó khăn. 1.1.4. Vai trò chi thường xuyên: