Luận văn Thực hiện chính sách bảo hiểm y tế đối với đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn huyện Nam Giang, tỉnh Quảng Nam

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI BH NƯỚCH HẢI THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH BẢO HIỂM Y TẾ ĐỐI VỚI ĐỒNG BÀO DÂN TỘC THIỂU SỐ TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN NAM GIANG, TỈNH QUẢNG NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG HÀ NỘI, năm 2019 VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI BH NƯỚCH HẢI THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH BẢO HIỂM Y TẾ ĐỐI VỚI ĐỒNG BÀO DÂN TỘC THIỂU SỐ TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN NAM GIANG, TỈNH QUẢNG NAM Chuyên ngành : Chính sách công Mã số: 8 34 04 02 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. NGUYỄN THỊ SONG HÀ HÀ NỘI, năm 2019 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Tôi xin cam đoan rằng số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn Thạc sĩ Chính sách công về “Thực hiện chính sách bảo hiểm y tế đối với đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn huyện Nam Giang, tỉnh Quảng Nam” là hoàn toàn trung thực và không trùng lặp với các đề tài khác trong cùng lĩnh vực. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan này. Tác giả luận văn Bh Nướch Hải LỜI CẢM ƠN Tôi xin chân thành bày tỏ lòng cảm ơn đến Viện Hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam, Học viện Khoa học xã hội đã tạo điều kiện tốt nhất để tôi hoàn thành luận văn này. Tôi xin được bày tỏ sự trân trọng và lời cảm ơn sâu sắc đến PGS.TS Nguyễn thị Song Hà, người đã tận tình giúp đỡ, hướng dẫn cho tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và thực hiện đề tài này. Trong quá trình học tập, triển khai nghiên cứu đề tài và những gì đạt được hôm nay, tôi không thể quên được công lao giảng dạy và hướng dẫn của quý thầy, cô giáo Khoa Chính sách công, Học viện Khoa học xã hội. Tôi xin được gởi lời cảm ơn đến các cơ quan: Huyện ủy, UBND huyện Nam Giang, tỉnh Quảng Nam, các phòng, ban ngành có liên quan và UBND các xã, thị trấn đã cung cấp tài liệu, cũng như tạo điều kiện thuận lợi giúp đỡ tôi trong quá trình khảo sát và nghiên cứu đề tài. Tôi xin được nói lên lòng biết ơn sâu sắc đến gia đình đã luôn động viên tôi và cùng tôi vượt qua mọi khó khăn. Và tôi xin cảm ơn các anh chị, bạn bè và đồng nghiệp đã luôn chia sẽ, giúp đỡ tôi học tập, nghiên cứu, và hoàn thành luận văn. Tác giả luận văn Bh Nướch Hải MỤC LỤC MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CHÍNH SÁCH VÀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH BẢO HIỂM Y TẾ ĐỐI VỚI ĐỒNG BÀO DÂN TỘC THIỂU SỐ .......... 9 1.1. Khái niệm, vai trò và nguyên tắc thực hiện chính sách BHYT ........................... 9 1.2. Hệ thống các văn bản của Nhà nước về chính sách BHYT ............................... 17 1.3. Các nội dung thực hiện chính sách BHYT ........................................................ 19 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH BẢO HIỂM Y TẾ ĐỐI VỚI ĐỒNG BÀO DÂN TỘC THIỂU SỐ Ở HUYỆN NAM GIANG, TỈNH QUẢNG NAM .............................................................................................. 24 2.1. Khái quát về địa bàn nghiên cứu ........................................................................ 24 2.2. Thực trạng thực hiện chính sách BHYT đối với đồng bào dân tộc thiểu số ở huyện Nam Giang, từ năm 2015-2018. ..................................................................... 30 2.3. Những hạn chế trong thực hiện chính sách BHYT ở vùng đồng bào DTTS trên địa bàn huyện Nam Giang ......................................................................................... 45 2.4. Đánh giá kết quả thực hiện ................................................................................. 50 2.5. Nguyên nhân của kết quả và hạn chế trong thực hiện chính sách BHYT trên địa bàn huyện Nam Giang, tỉnh Quảng Nam .................................................................. 51 2.6. Những vấn đề đặt ra đối với thực hiện chính sách BHYT ở đồng bào các dân tộc thiểu số huyện Nam Giang, tỉnh Quảng Nam hiện nay. ..................................... 55 CHƯƠNG 3: QUAN ĐIỂM VÀ CÁC GIẢI PHÁP THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH BẢO HIỂM Y TẾ ĐỐI VỚI ĐỒNG BÀO DÂN TỘC THIỂU SỐ Ở HUYỆN NAM GIANG, TỈNH QUẢNG NAM TRONG THỜI GIAN TỚI ..... 58 3.1. Quan điểm thực hiện chính sách BHYT đối với đồng bào DTTS của chính quyền địa phương ...................................................................................................... 58 3.2. Nhóm giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách BHYT đối với đồng bào DTTS .................................................................................................................. 62 3.3. Một số kiến nghị về thực hiện chính sách BHYT đối với đồng bào DTTS ....... 68 KẾT LUẬN .............................................................................................................. 72 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Từ viết tắt Nghĩa đầy đủ CHXHCNVN Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam DTTS Dân tộc thiểu số CSSK Chăm sóc sức khỏe KCB Khám chữa bệnh UBMTTQVN Ủy ban mặt trận tổ quốc Việt Nam UBND Ủy ban nhân dân BHYT Bảo hiểm y tế LĐTBXH Lao động, thương binh và xã hội BHXH Bảo hiểm xã hội DANH MỤC BẢNG Số Tên bảng Trang hiệu Tình hình cấp thẻ BHYT đối với người DTTS, từ 2015- 2.1 40 2018 Tình hình cấp thẻ BHYT đối với người nghèo, từ 2015- 2.2 41 2018 Tình hình cấp thẻ BHYT đối tượng CCCM, BTXH từ 2.3 42 2015-2018 Tình hình Quỹ BHYT thanh toán chi phí KCB từ 2015- 2.4 44 2018 Tình hình đội ngũ y bác sĩ được bồi dưỡng, nâng cao 2.5 45 nghiệp vụ từ năm 2015-2018 DANH MỤC HÌNH Số Tên hình Trang hiệu 1.1 Thẻ bảo hiểm y tế đối với người dân tộc thiểu số 14 2.1 Bản đồ huyện Nam Giang. 25 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Chính sách chăm sóc sức khỏe cho nhân dân cả nước nói chung, đồng bào dân tộc thiểu số nói riêng luôn được Đảng ta và Nhà nước ta quan tâm, chú trọng. Nghị quyết số 21-NQ/TW ngày 22/11/2012 của Bộ Chính trị, Đảng ta đã khẳng định tầm quan trọng của chính sách BHYT đối với người dân, trong đó có đồng bào DTTS: “Bảo hiểm xã hội và bảo hiểm y tế là chính sách xã hội quan trọng, là trụ cột chính của hệ thống an sinh xã hội, góp phần thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội, bảo đảm ổn định chính trị - xã hội và phát triển kinh tế - xã hội”. Với tầm quan trọng đó, ngày 14/11/2008, Quốc hội nước CHXHCNVN khóa XII, Luật BHYT số 25/2008 đã được thông qua tại kỳ họp thứ 4. Sau gần 6 năm triển khai thực hiện luật BHYT 2008, vào ngày 13/6/2014 Quốc hội nước CHXHCNVN, khóa XIII, tại kỳ họp thứ 7 thông qua Luật BHYT số 46/2014/QH13 quy định về sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật BHYT 2008; Để cụ thể hóa Chính phủ đã ban hành Nghị định số 105/2014/NĐ-CP ngày 15/11/2014 quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật BHYT. Nam Giang là huyện miền núi của tỉnh Quảng Nam, có gần 90% dân số là đồng bào DTTS, trong những năm qua, nhờ chính sách BHYT của Nhà nước ta đã góp phần cải thiện, nâng cao đời sống của nhân dân, đặc biệt là bà con đồng bào DTTS trên địa bàn huyện. Tuy nhiên bên cạnh đó vẫn còn những tồn tại hạn chế, khó khăn trong công tác thực hiện chính sách BHYT ở huyện Nam Giang như: Chính sách BHYT chưa bao phủ 100% hộ dân, cán bộ thực hiện chính sách và đội ngũ y, bác sĩ trình độ chuyên môn còn hạn chế, chất lượng KCB, ý thức, thái độ phục vụ chưa cao Để hoàn thiện và khắc phục những khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện chính sách BHYT đối với đồng bào DTTS trên địa bàn huyện 1 Nam Giang. Tác giả lựa chọn “Thực hiện chính sách bảo hiểm y tế đối với đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn huyện Nam Giang, tỉnh Quảng Nam” làm đề tài luận văn thạc sĩ chuyên ngành chính sách công, với hy vọng làm sáng tỏ thêm những vấn đề lý luận và thực tiễn, để từ đó góp phần nâng cao chất lượng và hiệu quả việc thực hiện chính sách BHYT đối với đồng bào DTTS trên địa bàn huyện Nam Giang, tỉnh Quảng Nam trong thời gian tới. 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu 2.1. Các nghiên cứu về thực hiện chính sách bảo hiểm y tế Chính sách BHYT ở nước ta ra đời năm 1992, từ đó đến nay chính sách BHYT không ngừng thay đổi để phù hợp với thực tiễn phát triển của đất nước. Những thay đổi này về cơ bản đã tạo điều kiện thuận lợi cho người dân trong việc tham gia, hưởng lợi từ chính sách BHYT. Từ khi chính sách BHYT được ban hành đến nay, đã có nhiều công trình nghiên cứu, sách được công bố. Chẳng hạn như: Đề tài “Những yếu tố quyết định khả năng tham gia BHYT ở Việt Nam” do PGS.TS Đặng Nguyên Anh làm chủ nhiệm đề tài, đã tìm hiểu thực trạng BHYT trên thế giới và Việt Nam. Các yếu tố quyết định khả năng tiếp cận BHYT của một số nhóm đối tượng đặc thù như người nghèo ở nông thôn, lao động di cư từ nông thôn ra thành thị và nhóm cán bộ, công chức đô thị rất khác nhau về đặc trưng và lợi thế nghề nghiệp, về nguồn lực kinh tế và về vốn xã hội. So sánh mức độ tiếp cận dịch vụ y tế của ba nhóm đối tượng trên đã làm sáng tỏ các yếu tố quyết định trong khả năng tiếp cận các dịch vụ y tế. Dựa trên kết quả nghiên cứu, đề tài chỉ ra một số định hướng, một số chính sách nhằm nâng cao diện che phủ của chương trình BHYT ở Việt Nam. Đề tài “Bảo hiểm y tế trong hệ thống an sinh xã hội. Một số vấn đề lý luận và thực tiễn hiện nay” của tác giả Trịnh Hòa Bình và nhóm nghiên cứu đã đề cập đến BHYT trong hệ thống ASXH, thực hiện chính sách phúc lợi xã hội và một số cơ chế đảm bảo công bằng trong CSSK, bên cạnh đó nhóm 2