Luận văn Thực hiện chính sách bảo vệ môi trường biển từ thực tiễn của Thành phố Đà Nẵng

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI NGUYỄN MINH NHẬT THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG BIỂN TỪ THỰC TIỄN CỦA THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG ĐÀ NẴNG, năm 2019 VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI NGUYỄN MINH NHẬT THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG BIỂN TỪ THỰC TIỄN CỦA THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG Chuyên ngành: Chính sách công Mã số: 834.04.02 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC TS. NGUYỄN BÌNH GIANG HÀ NỘI, năm 2019 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng của tôi. Các số liệu, tài liệu được trích dẫn trong luận văn theo nguồn đã công bố. Kết quả nêu trong luận văn này là trung thực và chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tác giả Nguyễn Minh Nhật MỤC LỤC MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA CHÍNH SÁCH BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG BIỂN ........................................................ 9 1.1. Các khái niệm cơ sở ................................................................................... 9 1.2. Các yếu tố tác động tới việc thực hiện chính sách bảo vệ môi trường biển .................................................................................................................. 19 CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG THỰC HIỆN VÀ TRIỂN KHAI CHÍNH SÁCH MÔI TRƯỜNG BIỂN ĐÀ NẴNG .................................... 28 2.1. Khái quát về môi trường biển ở Đà Nẵng ................................................ 28 2.2. Thực trạng môi trường biển Đà Nẵng ...................................................... 31 2.3. Chủ trương và chính sách bảo vệ môi trường biển của thành phố Đà Nẵng ................................................................................................................ 36 2.4. Đánh giá việc thực hiện chính sách bảo vệ môi trường biển ở Đà Nẵng 51 CHƯƠNG 3. PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG NÂNG CAO HIỆU QUẢ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG BIỂN CỦA THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG ..................................... 60 3.1. Quan điểm và định hướng hoàn thiện chính sách bảo vệ môi trường ..... 60 3.2. Các giải pháp Thực hiện chính sách bảo vệ môi trường biển của Thành phố Đà Nẵng .................................................................................................... 63 KẾT LUẬN .................................................................................................... 77 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT BVMT Bảo vệ môi trường CLB Câu lạc bộ CNH, HĐH Công nghiệp hóa, Hiện đại hóa HĐND Hội đồng nhân dân KCN Khu công nghiệp MT Môi trường QLNN Quản lí nhà nước TNMT Tài nguyên môi trường UBND Ủy ban nhân dân DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 2.1. Sơ đồ Tổ chức Bộ máy quản lý Nhà nước về MT tại thành phố Đà Nẵng ........................................................................................................... 46 Hình 2.2. Sơ đồ tổ chức bộ máy Sở Tài nguyên và môi trường Đà Nẵng Chức năng và nhiệm vụ về lĩnh vực MT của Sở TNMT Đà Nẵng ................. 47 Hình 2.3. Sơ đồ tổ chức bộ máy của Chi cục Bảo vệ môi trường Thành phố Đà Nẵng ........................................................................................................... 47 Hình 2.4. Sơ đồ cơ cấu bộ máy Chi Cục Biển và Hải đảo Thành phố Đà Nẵng ................................................................................................................ 48 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Đà Nẵng là một trong số 28 thành phố ven biển của cả nước; một thành miền Trung với 6/8 quận, huyện của thành phố tiếp giáp với biển, trong đó có huyện đảo Hoàng Sa. Nhắc đến Đà Nẵng là nhắc đến thành phố đáng sống nhất Việt Nam, một thành phố xinh đẹp mà vẫn giữ nét cổ kính hai bên bờ sông Hàn. Với hơn 92km bờ biến, với nhiều bãi tắm đẹp lý tưởng như: Mỹ Khê, Non Nước, Bắc Mỹ An, Nam Ô, Xuân Thiều.. Các bãi tắm ở Đà Nẵng đều có bãi cát trắng, mực nước nông, có độ mặn vừa phải và quanh năm trong xanh. Để khai thác lợi thế của đường bờ biển dài cùng những bãi biển hoàn hảo, những năm gần đây Đà Nẵng đã nhanh chóng xây dựng chiến lược phát triển kinh tế biển, trong đó, đặc biệt tập trung khai thác thế mạnh về du lịch và ngành công nghiệp chế biến thủy sản. Với một vị trí đia lý đặc biệt cùng với sự phát triển nhanh chóng về đô thị Đà Nẵng luôn là điểm đến du lịch hàng đầu của các du khách trong và ngoài nước, Tuy nhiên, Thành phố hiện đang phải đối mặt với nhiều vấn đề về môi trường đáng báo động vì nhiều nguyên nhân. Toàn thành phố với 44 cửa cống xả nước thải ra biển tính từ quận Liên Chiểu, Thanh Khê, Hải Châu, Sơn Trà, Ngũ Hành Sơn. Tất cả hệ thống cống thoát này bao gồm cả cống xả và hệ thống thu gom nước mưa và nước thải đều không được thiết kế để xử lý nước trước khi chảy thải ra môi trường. Bên cạnh đó còn có một số tác động gây ô nhiễm môi trường biển như: tốc độ gia tăng dân số ngày càng nhanh, nhu cầu phát triển kinh tế ngày càng cao trong bối cảnh các nguồn tài nguyên đất liền ngày càng cạn kiệt, càng đẩy mạnh khuynh hướng tiến ra biển, khai thác biển, làm giàu từ biển. Nhưng đi kèm với việc tăng cường khai thác tài nguyên biển lại là các 1 phương thức thiếu tính bền vững. Các hoạt động khai thác chủ yếu chỉ tập trung vào các mục tiêu phát triển kinh tế để đạt được lợi nhuận tối đa, trong khi xem nhẹ công tác bảo vệ môi trường. trong nhiều trường hợp bị khai thác quá mức, hệ sinh thái biển bị đe dọa nghiêm trọng, môi trường biển nhiều nơi trở nên ô nhiễm đến mức báo động; chất lượng các nguồn nước suy giảm mạnh; điều kiện vệ sinh môi trường chưa được đảm bảo. Đặc biệt trong bối cảnh tác động của biến đổi khí hậu với các biểu hiện chính là sự gia tăng mực nước biển và nhiệt độ của trái đất tăng cao đang làm cho nhiều nguồn tài nguyên biển bị khai thác cạn kiệt, là những nguyên nhân làm ảnh hưởng đến môi trường biển hay nói một cách khác Môi trường ven biển hiện nay đang phải đối mặt với nhiều nguy cơ, thách thức, tác động không nhỏ đến phát triển kinh tế - xã hội đất nước và bảo đảm nguồn sống cho người dân. Hiện nay ô nhiễm môi trường biển đã là một vấn đề mà cả xã hội phải quan tâm. Đặc biệt là những thành phố lớn như Đà Nẵng. Một trong những nguyên nhân chính gây ô nhiễm môi trường biển tại Đà Nẵng là do việc thiếu chính sách bảo vệ môi trường biển và việc thực hiện chính sách bảo vệ môi trường biển khi triển khai thực hiện còn nhiều bất cập chưa phù hợp với thực tiễn. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Hiên nay bảo vệ môi trường biển là vấn đề được các cấp, các ngành, các địa phương đều quan tâm; trong những năm qua, đã có rất nhiều nhà khoa học trong và ngoài nước, tác giả viết bài trên các sách báo, tạp chí, bài luận văn, đề tài khoa học đã nghiên cứu về bảo vệ môi trường (BVMT) biển và chính sách bảo vệ môi trường biển. Tiêu biểu có các công trình sau: 2.1. Các công trình nghiên cứu về bảo vệ môi trường biển - Công trình “Bảo vệ môi trường biển vấn đề và giải pháp” của tiến sĩ Nguyễn Hồng Thao đề cập đến: Những vấn đề chung, có tính cấp thiết của 2 việc BVMT biển cùng những công ước quốc tế quan trọng liên quan đến vấn đề này. Đề cập tình hình ÔNMT biển Việt Nam hiện nay, việc tổ chức phòng chống, hạn chế ô nhiễm. Đặc biệt cuốn sách còn giới thiệu một số văn bản luật quan trọng của Việt Nam về bảo vệ, phòng chống, ô nhiễm môi trường biển. - Cuốn sách “Chiến lược khai thác, sử dụng bền vững tài nguyên và bảo vệ môi trường biển đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030” do Viện chiến lược, chính sách TN&MT thực hiện. Cuốn sách làm rõ hơn về biển, về tiềm năng, lợi thế và các tác động bất lợi từ biển; thúc đẩy khai thác, sử dụng các nguồn tài nguyên thiên nhiên biển theo hướng bền vững; gìn giữ chất lượng môi trường nước biển; duy trì chức năng sinh thái và năng suất sinh học của các hệ sinh thái biển, góp phần thực hiện thành công Chiến lược Biển Việt Nam đến năm 2020, vì mục tiêu phát triển bền vững đất nước. - Bài viết của TS Lê Thị Thanh Hà về Bảo vệ môi trường biển đảo ở nước ta hiện nay đăng trên tạp chí Lý luận chính trị số 12/2015 đã chỉ ra vai trò của biển đảo đối với sự sống của con người, thực trạng môi trường biển đảo đang bị ô nhiễm ở Việt Nam hiện nay và một số giải pháp nhằm bảo vệ môi trường biển, đảo ở nước ta hiện nay. 2.2. Các công trình nghiên cứu về bảo vệ môi trường biển của Đà Nẵng Bài viết: “Nghiên cứu khảo sát hiện trạng ăn mòn phá huỷ của các công trình bê tông cốt thép và khả năng xâm thực của môi trường vùng ven biển Thành phố Đà Nẵng” của tác giả Trương Hoài Chính, Trần Văn Quang, Nguyễn Phan Phú - Trường Đại học Bách khoa Đà Nẵng và tác giả Huỳnh Quyền trường Đại học Bách khoa Hồ Chí Minh được đăng trong Tạp chí Khoa học và Công nghệ, Đại học Đà Nẵng. Bài viết nhằm nêu ra cơ sở dữ liệu để minh chứng cho khả năng xâm thực mạnh của môi trường ven biển Đà 3 Nẵng, là cơ sở cho việc đánh giá đưa ra những biện pháp, công nghệ phù hợp nhằm bảo vệ chống ăn mòn xâm thực, nâng cao tuổi thọ cho các công trình vùng ven biển Đà Nẵng, đặc biệt là các công trình cầu cảng, góp phần vào sự phát triểnbền vững kinh tế của thành phố. Bài viết: “Đà Nẵng bảo vệ môi trường trong phát triển du lịch biển” của Thạc sĩ Nguyễn Thanh Tưởng được đăng trong Tạp chí Du lịch. Bài viết chỉ ra thực trạng các bãi biển Đà Nẵng đang bị ô nhiễm nghiêm trọng bởi nước thải, rác thải từ các nguồn sinh hoạt, dịch vụ du lịch, công nghiệp... của thành phố và đề ra những giải pháp cụ thể, lâu dài nhằm bảo vệ môi trường du lịch biển Đà Nẵng Các nghiên cứu này là nguồn tài liệu tham khảo hữu ích và đã nêu ra được những tồn tại và giải pháp trong việc bảo vệ môi trường biển. Tuy nhiên, các nghiên cứu trên chỉ mới đề cập tới các lĩnh vực riêng, chưa có bài viết nào đánh giá một cách toàn diện về tình hình thực hiện các chính sách về bảo vệ môi trường biển của địa phương. Theo Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ Thành phố lần thứ XXI, nhiệm kỳ 2015-2020 đề ra là xây dựng thành phố Đà Nẵng là “Thành phố môi trường” có các dịch vụ kiểu mẫu và là trung tâm về giáo dục - đào tạo, y tế chất lượng cao, phát triển nền kinh tế tri thức công nghệ cao, phát huy thế mạnh về dịch vụ - du lịch; có môi trường tự nhiên và môi trường xã hội lành mạnh thì cần phải rà soát, đánh giá lại tình hình thực hiện các chính sách bảo vệ môi trường trong thời gian qua, những thành tựu cũng như những tồn tại, hạn chế chưa khắc phục được. Từ đó đề ra các giải pháp nhằm thực hiện có hiệu quả các chính sách bảo vệ môi trường trên địa bàn thành phố Đà Nẵng. Xuất phát từ lý do trên, tôi chọn đề tài “Thực hiện chính sách bảo vệ môi trường biển từ thực tiễn thành phố Đà Nẵng” làm luận văn thạc sĩ của mình, luận văn có sự kế thừa, phát triển những thành quả của các đề tài liên 4