Luận văn Thực hiện chính sách cải cách hành chính ở huyện Sơn Tây, tỉnh Quảng Ngãi

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI ĐINH XUÂN TRÁI THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH Ở HUYỆN SƠN TÂY, TỈNH QUẢNG NGÃI LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG HÀ NỘI, năm 2019 VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI ĐINH XUÂN TRÁI THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH Ở HUYỆN SƠN TÂY, TỈNH QUẢNG NGÃI Chuyên ngành: Chính sách công Mã số: 8.34.04.02 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. VŨ ANH TUẤN HÀ NỘI, năm 2019 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của riêng tôi. Các số liệu sử dụng phân tích trong luận văn có nguồn gốc rõ ràng, đã công bố theo đúng quy định. Các kết quả nghiên cứu trong luận văn do tôi tự tìm hiểu, phân tích một cách trung thực, khách quan và phù hợp với thực tiễn. Các kết quả này chưa từng được công bố trong bất kỳ nghiên cứu nào khác. Tác giả luận văn Đinh Xuân Trái MỤC LỤC MỞ ĐẦU ................................................................................................................ 1 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH ...................................................................................................... 9 1.1. Khái niệm, vai trò thực hiện chính sách cải cách hành chính ........................... 9 1.2. Nội dung và yêu cầu thực hiện chính sách cải cách hành chính nhà nước ..... 18 1.3. Điều kiện đảm bảo cho thực hiện chính sách cải cách hành chính ................. 30 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH Ở HUYỆN SƠN TÂY, TỈNH QUẢNG NGÃI GIAI ĐOẠN 2015-2018 ............................................................................................................. 35 2.1. Những yếu tố ảnh hưởng đến thực hiện chính sách cải cách hành chính ở huyện Sơn Tây, tỉnh Quảng Ngãi ........................................................................ 35 2.2. Thực tiễn tình hình thực hiện chính sách cải cách hành chính ở huyện Sơn Tây, tỉnh Quảng Ngãi giai đoạn 2015-2018 .......................................................... 42 2.3. Đánh giá chung .............................................................................................. 56 CHƯƠNG 3: ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP CHỦ YẾU THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH Ở HUYỆN SƠN TÂY, TỈNH QUẢNG NGÃI ĐẾN NĂM 2025 ........................................................................ 64 3.1. Định hướng thực hiện chính sách cải cách hành chính ở huyện Sơn Tây, tỉnh Quảng Ngãi đến năm 2025 .................................................................................... 64 3.2. Giải pháp chủ yếu thực hiện chính sách cải cách hành chính ở huyện Sơn Tây, tỉnh Quảng Ngãi đến năm 2025 ............................................................................ 67 3.3. Một số kiến nghị ............................................................................................ 84 KẾT LUẬN .......................................................................................................... 86 TÀI LIỆU THAM KHẢO DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TT CHỮ CÁI VIẾT TẮT CỤM TỪ ĐẦY ĐỦ 1 CCHC Cải cách hành chính 2 HĐND Hội đồng nhân dân 3 TTHC Thủ tục hành chính 4 UBND Ủy ban nhân dân 5 XHCN Xã hội chủ nghĩa 6 XDCB Xây dựng cơ bản DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Số hiệu bảng Tên bảng Trang 2.1 Phân bố dân số cụ thể ở các xã (2005) 37 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Nền hành chính nhà nước luôn trong quá trình vận động không ngừng, vừa bảo đảm sự quản lý nhà nước trên các lĩnh vực xã hội, vừa tìm kiếm cách thức ứng với những đổi thay của nền kinh tế - xã hội. Đến một lúc nào đó, các yếu tố của nền hành chính nếu không có những thay đổi, cải cách thì sẽ trở thành lực cản, hạn chế hiệu lực, hiệu quả hoạt động, cần phải sửa đổi, cải cách một cách tổng thể hoặc cải cách các yếu tố đang bất cập. Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội đất nước đến năm 2020, Đảng ta đã xác định cải cách hành chính (CCHC) là nội dung quan trọng trong cải cách thể chế, là một trong ba khâu đột phá chiến lược để phát triển quốc gia. Hơn nữa, giai đoạn hiện nay chuyển từ “Nhà nước cai trị” với chức năng chủ yếu là quản lý thành “Nhà nước phục vụ” là nhiệm vụ, mục tiêu chủ yếu để phục vụ nhân dân là chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước ta trong bối cảnh Việt Nam chuyển sang phát triển kinh tế thị trường định hướng XHCN và hội nhập quốc tế, đòi hỏi việc hoạch định và thực thi các chính sách để tạo ra những nhân tố, môi trường cho sự chuyển đổi để phát triển trở nên cấp thiết. Việc hoạch định và thực thi các chính sách về cải cách hành chính ở nước ta từ gần hai mươi năm qua kể từ năm 2001 cho đến nay, tuy đã có những tiến bộ nhất định, song vẫn còn nhiều hạn chế thách thức, cụ thể là: Không ít chính sách ngay từ khi ban hành không phù hợp, nên phải sửa đổi, bổ sung khá nhanh và nhiều lần tạo ra một hệ thống chắp vá, thiếu đồng bộ. Trên thực tế, việc hoạch định và tổ chức thực hiện các chính sách trong số đó chưa đem lại lợi ích tương xứng với chi phí đã bỏ ra, nên đã tiêu tốn tiền của của nhân dân và sức lực của không ít người. Một số chính sách CCHC ở các lĩnh vực liên quan thể chế, thủ tục hành chính về quản lý đất đai; quản lý đầu tư xây dựng; về thuế, phí trong quá trình thực thi còn thiếu khách 1 quan, minh bạch. Một số chính sách liên quan vấn đề thể chế, cơ cấu tổ chức bộ máy Nhà nước, vấn đề biên chế - hợp đồng nhân sự, tiền lương – thu nhập trong quá trình thực hiện còn xơ cứng, thiếu minh bạch, biểu hiện sự trì hoãn, chậm trễ so với yêu cầu thực tiễn phát triển xã hội. Huyện Sơn Tây (Quảng Ngãi) là một huyện miền núi cao nằm ở cực tây tỉnh Quảng Ngãi. Trong giai đoạn 2011-2015 công tác CCHC Nhà nước trên địa bàn huyện đã được các cấp uỷ, chính quyền và các ngành thường xuyên quan tâm chỉ đạo triển khai ngày càng phù hợp với điều kiện thực tế tại địa phương, đem lại một số kết quả nhất định. Song, so với yêu cầu thực tiễn phát triển đặt ra thì vẫn còn đối diện nhiều bất cập, hạn chế, có thể nêu ra: (1) Một số đơn vị, địa phương chưa thật sự chủ động trong việc nghiên cứu, tìm các giải pháp đột phá để đẩy mạnh công tác CCHC theo lĩnh vực, ngành phụ trách. Vẫn còn một số đơn vị chưa nhận thức đúng mức về tầm quan trọng của công tác CCHC trong việc điều hành, phát triển kinh tế, xã hội trên địa bàn, từ đó thiếu sự phân công, phân nhiệm rõ ràng trong việc thực hiện công tác cải cách hành chính tại đơn vị; (2) Hiệu lực điều hành, quản lý nhà nước ở một số cơ quan, đơn vị còn yếu, chưa nêu gương người đứng đầu, sự phối hợp trong công tác và giải quyết công việc của một số cơ quan, ban ngành, các xã, còn thiếu đồng bộ; (3) Năng lực, trình độ của đội ngũ cán bộ, công chức còn chưa đồng đều, nhất là yếu về năng lực làm việc trên cơ sở ứng dụng công nghệ thông và năng lực tham mưu, đề xuất các biện pháp về CCHC. Thái độ phục vụ nhân dân của một số cán bộ, công chức trong giải quyết công việc cho người dân và doanh nghiệp vẫn còn biểu hiện nhũng nhiễu, tiêu cực hoặc có hiện tượng né tránh trách nhiệm, thờ ơ trong giải quyết công vụ, làm ảnh hưởng chung tới công tác CCHC của huyện Với lý do đó, việc nghiên cứu quá trình thực thi chính sách CCHC vừa có ý nghĩa lý luận sâu sắc, vừa có ý nghĩa thực tiễn cấp bách nhằm khắc 2 phục tình trạng chồng chéo, trùng lắp, đùn đẩy, giữa các tổ chức trong hệ thống chính trị, góp phần nâng cao hiệu quả chính sách CCHC đáp ứng yêu cầu minh bạch hóa trong giai đoạn phát triển hiện nay. Đó là lý do chọn và thực hiện đề tài “Thực hiện chính sách cải cách hành chính ở huyện Sơn Tây, tỉnh Quảng Ngãi”. 2. Tình hình nghiên cứu đề tài CCHC là chủ đề không chỉ nhận được sự quan tâm đầu tư của các nhà hoạch định và thực thi chính sách, mà chúng còn được nhiều chuyên gia và giới khoa học nghiên cứu trao đổi ở nhiều khía cạnh, phương diện khác nhau. Có thể nêu ra một số công trình điển hình, đó là: Cuốn sách “Tìm hiểu hành chính nhà nước” của tác giả GS.TS Nguyễn Hữu Khiển do Nxb Khoa học xã hội Hà Nội ấn hành năm 2001; cuốn sách “Hành chính nhà nước” của nhóm tác giả GS.TS Nguyễn Hữu Khiển và TS. Phạm Văn Hùng do Nxb Đại học sư phạm TP Hồ Chí Minh ấn hành năm 2006. Hai công trình này đã cố gắng phát họa những nét chung cơ bản về nội dung hoạt động hành chính nhà nước và quản lý hành chính nhà nước. Sách chuyên khảo “Cơ sở lý luận và thực tiễn về hành chính nhà nước” của nhóm tác giả Nguyễn Hữu Hải (chủ biên) cùng với Đặng Khắc Ánh, Hoàng Mai do Nxb Chính trị Quốc gia ấn hành năm 2014. Chuyên khảo này trình bày khái niệm cơ bản, đặc điểm, nguyên tắc tổ chức và hoạt động của hành chính nhà nước; các lý thuyết và mô hình hành chính nhà nước; các yếu tố cấu thành nền hành chính nhà nước và quyết định hành chính nhà nước; chức năng, hình thức và phương pháp hành chính nhà nước Cuốn sách“Cải cách hành chính và công cuộc xây dựng nhà nước pháp quyền” của GS. Đoàn Trọng Truyến chủ biên do Nxb Tư Pháp Hà Nội ấn hành năm 2006. Sách nghiên cứu này trên cơ sở học thuyết Mác – Lenin, 3 tư tưởng Hồ Chí Minh để tổng hợp hệ thống kiến thức cơ bản về nền hành chính, về nhà nước pháp quyền, đánh giá khá rõ về nền hành chính phong kiến Việt Nam, có cách nhìn nghiên cứu độc lập về nền hành chính Nhà nước ta hiện nay, qua đó đề xuất cải cách nền hành chính phải xuất phát từ yêu cầu thực tiễn và triển khai các nhiệm vụ về cải cách thể chế hành chính, cải cách bộ máy hành chính, tinh giảm biên chế, xây dựng đội ngũ cán bộ công chức trong sạch, vững mạnh. Công trình nghiên cứu năm 2008 “Cải cách hành chính và xây dựng nhà nước pháp quyền ở Việt Nam hiện nay” do PGS.TS Đinh Ngọc Vượng, Viện Nhà nước và pháp luật làm chủ nhiệm. Nghiên cứu này chỉ ra rằng, cải cách hành chính ngày nay đã chuyển sang một bước mới với bốn nội dung trọng tâm, đó là: cải cách thể chế hành chính; cải cách bộ máy hành chính nhà nước; xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức; cải cách tài chính công. Học viện Hành chính Quốc gia, Kỷ yếu hội thảo khoa học (2011), “Cải cách hành chính nhàớ nư c ở Việt Nam từ góc nhìn ủ c a các nhà khoa ọ h c” NXB Lao động; Cuốn sách “Cải cách hành chính: Vấn đề cấp thiết để đổi mới bộ máy Nhà nước” do Nxb Tổng hợp Tp. Hồ Chí Minh ấn hành năm 2004. Hai công trình nghiên cứu này đã tập hợp các ý kiến, bài tham luận của các nhà khoa học, nhà lãnh đạo về hiện trạng và giải pháp CCHC nhà nước, cải cách thể chế pháp luật liên quan đến CCHC. Cuốn sách“Đánh giá kết quả của cải cách hành chính và các giải pháp tiếp tục đẩy mạnh cải cách hành chính ở nước ta” của GS.TS. Đào Trí Úc do Nxb. Công an Nhân dân ấn hành năm 2007; Cuốn sách“Các giải pháp thúc đẩy cải cách hành chính ở Việt Nam” của tác giả Nguyễn Ngọc Hiến do Nxb Chính trị Quốc gia Hà Nội ấn hành năm 2001. Cuốn sách “Thủ tục hành chính - Lý luận và thực tiễn” của GS. Nguyễn Văn Thâm chủ biên do Nxb Chính trị Quốc gia Hà Nội ấn hành năm 2002. Công trình này nghiên cứu khá công phu về thủ tục hành chính từ khái 4