Luận văn Thực hiện chính sách đối với người có công tại huyện Hiệp Đức, tỉnh Quảng Nam

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI TRẦN VĂN SÂM THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH ĐỐI VỚI NGƯỜI CÓ CÔNG TẠI HUYỆN HIỆP ĐỨC, TỈNH QUẢNG NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG Hà Nội, năm 2019 VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI TRẦN VĂN SÂM THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH ĐỐI VỚI NGƯỜI CÓ CÔNG TẠI HUYỆN HIỆP ĐỨC, TỈNH QUẢNG NAM Ngành: Chính sách công Mã số: 834 04 02 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC TS. HÀ THỊ THƯ Hà Nội, năm 2019 LỜI CAM ĐOAN Luận văn này là công trình nghiên cứu của cá nhân tôi, được thực hiện dưới sự hướng dẫn khoa học của TS. Hà Thị Thư. Các số liệu, những kết luận nghiên cứu được trình bày trong luận văn này hoàn toàn trung thực. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan này. Học viên Trần Văn Sâm MỤC LỤC MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 5 CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH ĐỐI VỚI NGƯỜI CÓ CÔNG VỚI CÁCH MẠNG ............................................. 11 1.1. Người có công với cách mạng và chính sách người có công với cách mạng .... 11 1.2. Thực hiện chính sách đối với người có công với cách mạng ............................. 22 1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến tổ chức thực hiện chính sách đối với người có công với cách mạng ........................................................................................................... 28 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH ĐỐI VỚI NGƯỜI CÓ CÔNG VỚI CÁCH MẠNG TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN HIỆP ĐỨC, TỈNH QUẢNG NAM ......................................................................................................... 32 2.1. Đặc điểm địa bàn nghiên cứu ............................................................................. 32 2.2. Tình hình tổ chức thực hiện chính sách đối với người có công với cách mạng 37 2.3. Kết quả thực hiện chính sách đối với người có công với cách mạng cho đối tượng liệt sĩ và thân nhân liệt sĩ tại huyện Hiệp Đức ................................................ 47 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN VÀ NÂNG CAO HIỆU QUẢ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH ĐỐI VỚI NCC VỚI CÁCH MẠNG TỪ THỰC TIỄN HUYỆN HIỆP ĐỨC TỈNH, QUẢNG NAM ......................................................... 62 3.1. Một số giải pháp nhằm hoàn thiện và nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách đối với người có công với cách mạng tại huyện Hiệp Đức, tỉnh Quảng Nam .......... 62 3.2. Một số đề xuất, kiến nghị lên các cấp ................................................................ 68 KẾT LUẬN .............................................................................................................. 72 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT chữ viết tắt Chữ viết đầy đủ AHLLVT Anh hùng lực lượng vũ trang BHYT Bảo hiểm y tế GD&ĐT Giáo dục và đào tạo HCĐL Huân chương độc lập HCKC Huân chương kháng chiến LĐ-TB&XH Lao động – Thương binh và Xã hội LS Liệt sĩ MVNAH Mẹ Việt Nam anh hùng NCC Người có công NTLS Nghĩa trang liệt sĩ TB-LS Thương binh – Liệt sĩ TT-TH Truyền thanh – Truyền hình TQGC Tổ quốc ghi công UBND Ủy ban nhân dân DANH MỤC BẢNG BIỂU Số hiệu Trang Tên bảng bảng Đánh giá kết quả người dân biết về chính sách NCC với cách 2.1 35 mạng 2.2 Đánh giá của người dân về cán bộ thực hiện chính sách 37 Tổng rà soát việc thực hiện chính sách ưu đãi đối với NCC với 2.3 38 cách mạng trên địa bàn huyện Hiệp Đức Đánh giá của người dân về các giải pháp làm tốt chính sách 2.4 42 NCC với cách mạng Công tác xác lập hồ sơ ưu đãi đối với thân nhân liệt sĩ tại huyện 2.5 44 Hiệp Đức giai đoạn 2015-2017 Kinh phí đào tạo nghề cho thân nhân liệt sĩ tại huyện Hiệp 2.6 46 Đức giai đoạn 2015-2017 Công tác chi trả các chế độ chính sách cho thân nhân liệt sĩ tại 2.7 48 huyện Hiệp Đức giai đoạn 2015-2017 Kinh phí trợ cấp thờ cúng liệt sĩ tại huyện Hiệp Đức giai đoạn 2.8 49 2015-2017 Kinh phí trợ cấp một lần mai táng phí cho thân nhân liệt sĩ tại 2.9 50 huyện Hiệp Đức giai đoạn 2015-2017 Kinh phí trợ cấp tiền điều dưỡng tại gia tại huyện Hiệp Đức 2.10 50 giai đoạn 2015-2017 Kinh phí hỗ trợ tiền cho TNLS đi thăm viếng mộ liệt sĩ, di dời 2.11 51 mộ liệt sĩ tại huyện Hiệp Đức giai đoạn 2015-2017 Kết quả giải quyết khiếu nại trong thực hiện chính sách người 2.12 54 có công tại huyện Hiệp Đức giai đoạn 2015-2017 Ý kiến cử tri về chế độ cho thân nhân liệt sĩ tại huyện Hiệp 2.13 56 Đức giai đoạn 2015-2017 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Tổ quốc – hai tiếng thiêng liêng gắn liền với hồn thiêng sông núi, với hải đảo xa khơi, với từng tấc đất biên cương đang được các chiến sĩ ngày đêm canh giữ. Để có được cuộc sống hòa bình độc lập như ngày hôm nay, dân tộc Việt Nam đã trải qua những cuộc đấu tranh kiên cường chống giặc ngoại xâm với những mất mát hy sinh không nhỏ. Độc lập tự do của dân tộc được đánh đổi bằng xương máu của những anh hùng liệt sĩ, của các thương bệnh binh, họ đã chiến đấu hi sinh để Tổ quốc được thống nhất, non sông thu về một mối, dân tộc mãi trường tồn. Ghi nhớ công ơn rạng ngời của các anh hùng đã ngã xuống vì tổ quốc, đồng thời để giữ vững và phát huy truyền thống ăn quả nhớ kẻ trồng cây, uống nước nhớ nguồn của dân tộc; Đảng, Nhà nước và nhân dân ta đã không ngừng làm tốt công tác đối với NCC, thực hiện các chính sách đền ơn đáp nghĩa nhằm chăm lo và nâng cao đời sống vật chất lẫn tinh thần đối với NCC và thân nhân NCC. Đó chính là nghĩa cử cao đẹp và cũng là trách nhiệm của các thế hệ đi sau nhằm xoa dịu và bù đắp phần nào những mất mát hi sinh mà các anh hùng liệt sĩ, thương bệnh binh, các Mẹ Việt Nam anh hùng, những NCC với Cách mạng đã đóng góp cho Tổ quốc. Nhiều chủ trương, chính sách, pháp luật về ưu đãi đối với liệt sỹ, thương binh, bệnh binh, gia đình liệt sỹ, NCC với cách mạng đã được ban hành; đối tượng hưởng chính sách ưu đãi được mở rộng, các chế độ ưu đãi từng bước được hoàn thiện, thể hiện sự trân trọng, biết ơn, chăm lo của Đảng, Nhà nước và nhân dân đối với NCC. Huyện Hiệp Đức, tỉnh Quảng Nam là mảnh đất có bề dày truyền thống cách mạng, là địa bàn đánh phá ác liệt nhất của kẻ thù trong hai cuộc kháng chiến trường kỳ của dân tộc. Trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, đã có hàng vạn người con quê hương hăng hái lên đường chiến đấu và phục vụ chiến đấu trên khắp các mặt trận. Chính vì vậy số lượng NCC trên địa bàn huyện là khá lớn, khoảng 1.230 người vào cuối năm 2018. Trong những năm qua, huyện Hiệp Đức đã đẩy mạnh tổ chức thực hiện một cách nghiêm túc và hiệu quả các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước đối 5 với NCC. Theo “Báo cáo kết quả thực hiện chính sách NCC nhân kỷ niệm 70 năm ngày thương binh liệt sĩ” của Phòng lao động thương binh và xã hội huyện Hiệp Đức ngày 27/7/2017, huyện đã có những kết quả đáng ghi nhận trong công tác tuyên truyền, đối thoại, hướng dẫn và tập trung rà soát, xác lập các hồ sơ chính sách; Công tác chi trả trợ cấp hàng tháng cho NCC và thân nhân được thực hiện kịp thời, đầy đủ; Công tác xây dựng, nâng cấp nghĩa trang liệt sĩ, quy tập mộ liệt sĩ được quan tâm sát sao; Các phong trào đền ơn đáp nghĩa được nhân rộng trong các tầng lớp nhân dân, các cơ quan đơn vị, doanh nghiệp trên địa bàn huyện. Bên cạnh những kết quả đạt được, vẫn còn những khó khăn và hạn chế trong công tác triển khai tổ chức thực hiện chính sách đối với người công trên địa bàn huyện Hiệp Đức. Những tồn tại, hạn chế đó là sự trăn trở thường trực của những cán bộ làm công tác chính sách NCC trên địa bàn huyện, luôn mong muốn có những giải pháp thiết thực nhằm cải thiện và nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách NCC. Xuất phát từ tình hình thực tiễn, với nhận định cần có một giải pháp hữu hiệu nhằm cải thiện những hạn chế và nâng cao hơn nữa hiệu quả triển khai thực hiện chính sách NCC trên địa bàn huyện, em lựa chọn đề tài “Thực hiện chính sách đối với NCC tại huyện Hiệp Đức, tỉnh Quảng Nam” làm đề tài luận văn cao học Chính sách công, đây cũng chính là lĩnh vực công tác thực tiễn của bản thân tại địa phương. 2. Tình hình nghiên cứu Chính sách người có công với cách mạng là một chính sách lớn của Đảng và nhà nước ta. Chính vì vậy đã có nhiều công trình nghiên cứu, tài liệu, bài viết về vấn đề chính sách người có công với cách mạng, trong đó đề cập đến công tác này ở góc độ lý luận, chính sách, thực tiễn,... Một số công trình nghiên cứu như sau: - Trong cuốn sách Xây dựng và hoàn thiện hệ thống chính sách an sinh xã hội ở nước ta (2009), tác giả Mai Ngọc Cường đã trình bày những vấn đề lý luận cơ bản về chính sách an sinh xã hội; phân tích hệ thống chính sách an sinh xã hội ở Việt Nam trong thời gian qua với những cấu thành cơ bản là bảo hiểm xã hội, BHYT, trợ giúp và ưu đãi xã hội; đề xuất phương hướng và những giải pháp nhằm hoàn thiện 6 hệ thống chính sách an sinh xã hội ở Việt Nam. [6] - Trong cuốn sách Một số vấn đề cơ bản về chính sách xã hội ở Việt Nam hiện nay (2013), Mai Ngọc Cường đã phân tích những thành tựu, những bất cập chủ yếu của hệ thống chính sách an sinh xã hội Việt Nam. Đặc biệt, tác giả tranh luận rằng chính sách an sinh xã hội chỉ là một hệ thống chính sách trong tổng thể chính sách xã hội của một quốc gia, bên cạnh chính sách an sinh xã hội còn có nhiều chính sách xã hội khác. Ngoài ra, tác giả cũng đề xuất những khuyến nghị quan trọng nhằm xây dựng và hoàn thiện hệ thống chính sách an sinh xã hội của Việt Nam trong thời gian tới. [7] - Trong bài báo “Chính sách xã hội đối với người có công ở Việt Nam: Thực trạng và khuyến nghị” đăng trên tạp chí Kinh tế và Phát triển, số 181, tháng 7 năm 2012, tác giả Mai Ngọc Anh đã đề cập đến vai trò, thực trạng, những thành công và hạn chế của các chính sách ưu đãi xã hội đối với người có công của Việt Nam. Trên cơ sở đó, tác giả đề xuất những khuyến nghị trong việc thực thi những chính sách ưu đãi xã hội đối với người có công tại Việt Nam trong thời gian đến. [3] - Luận văn thạc sĩ “Thực hiện chính sách người có công với cách mạng từ thực tiễn huyện Hoà Vang, thành phố Đà Nẵng”, của học viên Nguyễn Văn Vân, bảo vệ năm 2016 tại Học viện Khoa học xã hội, đã đề cập đến một số vấn đề lý luận cơ bản, đánh giá thực trạng thực thi chính sách người có công với cách mạng, nêu lên những giải pháp nhằm khắc phục những tồn tại hạn chế, tổ chức thực hiện tốt hơn chính sách người có công với cách mạng trên địa bàn huyện Hòa Vang. [23] Nhìn chung, các công trình nghiên cứu trong nước đã đề cập được các vấn đề lý luận và thực tiễn việc thực hiện chính sách an sinh xã hội, chính sách NCC với cách mạng ở cấp quốc gia, địa phương. Đây chính là nguồn tư liệu vô cùng quý báu để học viên có thể, nghiên cứu, tìm hiểu, tham khảo hoàn thành đề tài luận văn. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Luận văn tập trung nghiên cứu một số vấn đề lý luận và thực trạng (thông qua nghiên cứu thực tiễn tại huyện Hiệp Đức, tỉnh Quảng Nam) về thực hiện chính sách 7 Người có công với Cách mạng. Từ đó, đề xuất một số giải pháp nhằm khắc phục những hạn chế còn tồn tại, đồng thời nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách đối với NCC tại huyện Hiệp Đức, tỉnh Quảng Nam. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Phân tích cơ sở lý luận về thực hiện chính sách đối với NCC. - Phân tích, đánh giá thực trạng thực hiện chính sách đối với NCC trên địa bàn huyện Hiệp Đức trong khoảng thời gian từ 2015 đến 2018; từ đó đánh giá những kết quả đạt được và những tồn tại trong hoạt động thực thi chính sách đối với NCC trên địa bàn huyện Hiệp Đức. - Đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện hoạt động thực hiện chính sách NCC trên địa bàn huyện Hiệp Đức trong thời gian tới. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Luận văn nghiên cứu các nhóm đối tượng thụ hưởng chính sách đối với NCC 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi về nội dung: Luận văn nghiên cứu nội dung hoạt động thực hiện chính sách đối với NCC trên địa bàn huyện Hiệp Đức, tỉnh Quảng Nam để có cái nhìn toàn diện nhất về thực trạng tổ chức thực hiện chính sách công. - Phạm vi về không gian: Luận văn nghiên cứu đối tượng chính sách trên địa bàn huyện Hiệp Đức, tỉnh Quảng Nam. - Phạm vi về thời gian: Luận văn nghiên cứu việc thực hiện chính sách NCC trên địa bàn huyện Hiệp Đức, tỉnh Quảng Nam trong giai đoạn 2015 - 2018. 5. Cơ sở lý luận 5.1. Phương pháp luận Luận văn vận dụng cách tiếp cận đa nghành, liên nghành khoa học xã hội và phương pháp nghiên cứu chính sách công làm cơ sở lý luận. Đó là cách tiếp cận quy 8