Luận văn Thực hiện chính sách đối với người nghiện ma túy trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI NGUYỄN XUÂN QUÝ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH ĐỐI VỚI NGƯỜI NGHIỆN MA TÚY TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH ĐẮK LẮK LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG ĐẮK LẮK , Năm 2019 VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI NGUYỄN XUÂN QUÝ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH ĐỐI VỚI NGƯỜI NGHIỆN MA TÚY TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH ĐẮK LẮK Ngành: Chính sách công Mã số: 8340402 LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC PGS.TS. BÙI NHẬT QUANG ĐẮK LẮK, Năm 2019 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng nội dung của bản luận văn này chưa đuợc nộp cho bất kỳ một chương trình cấp bằng cao học nào, cũng như một chương trình đào tạo cấp bằng nào khác. Tôi xin cam đoan các kết quả, phân tích và kết luận nghiên cứu trong luận văn thạc sĩ Chính sách công về “Thực hiện chính sách đối với người nghiện ma túy trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk” (ngoài các phần được trích dẫn) đều là kết quả làm việc của cá nhân tôi với sự hướng dẫn khoa học của PGS.TS. Bùi Nhật Quang. Tôi xin chịu hoàn toàn trách nhiệm về lời cam đoan này. Tác giả luậnvăn Nguyễn Xuân Quý LỜI CẢM ƠN Trong suốt quá trình nghiên cứu luận văn này, ngoài sự nỗ lực của bản thân, tôi đã nhận được sự giúp đỡ, chỉ bảo tận tình của các thầy, cô giáo và của nhiều cơ quan, tổ chức, cá nhân. Trước hết tôi xin gửi tới các thầy giáo, cô giáo Học viện Khoa học xã hội, Viện Hàn lâm khoa học xã hội Việt Namlời chào trân trọng, lời chúc sức khỏe và lời cảm ơn sâu sắc. Với sự quan tâm, giảng dạy, chỉ bảo tận tình, chu đáo của các thầy cô, đến nay tôi đã hoàn thành luận văn, đề tài: “Thực hiện chính sách đối với người nghiện ma túy trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk”. Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới thầy PGS.TS Bùi Nhật Quang đã quan tâm giúp đỡ, tận tình hướng dẫn tôi hoàn thành luận văn này trong thời gian qua. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn đến lãnh đạo Học viện Khoa học xã hội, Khoa Chính sách công, các Khoa, Phòng chức năng đã trực tiếp và gián tiếp giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu đề tài luận văn. Không thể không nhắc tới sự quan tâm tạo điều kiện giúp đỡ của Ban Giám đốc và các đồng nghiệp Sở Lao động – Thương binh và Xã hội tỉnh Đắk Lắk, các Sở, ngành, cùng sự giúp đỡ nhiệt tình của gia đình, các bạn trong lớp trong suốt quá trình học tập cũng như thực hiện luận văn này. Tôi xin chân thành cảm ơn! Đắk Lắk, tháng 08 năm 2019 Học viên Nguyễn Xuân Quý MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... 4 DANH MỤC BẢNG ............................................................................................ 9 PHẦN MỞ ĐẦU .................................................................................................. 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................. 1 2. Tình hình nghiên cứu đề tài ............................................................................ 2 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................. 7 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .................................................................. 7 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu ............................................. 8 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn ...................................................... 9 7. Kết cấu của luận văn ...................................................................................... 9 CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH ĐỐI VỚI NGƯỜI NGHIỆN MA TÚY ............................................................................. 10 1.1. Các khái niệm chung về ma tuý ................................................................... 10 1.1.1. Chất ma túy ............................................................................................... 10 1.1.2. Nghiện ma túy ........................................................................................... 10 1.1.3. Điều trị nghiện ma túy ............................................................................... 11 1.2. Khái niệm, đặc điểm và vai trò của chính sách công ................................... 11 1.2.1. Khái niệm chính sách công ....................................................................... 11 1.2.2. Khái niệm thực hiện chính sách công ....................................................... 12 1.2.3. Đặc điểm của chính sách công .................................................................. 13 1.2.4. Vai trò của thực hiện chính sách công: ..................................................... 14 1.3. Thực hiện chính sách đối với người nghiện ma túy ..................................... 15 1.3.1. Thực hiện chính sách đối với người nghiện ma túy .................................. 15 1.3.2. Vai trò thực hiện chính sách đối với người nghiện ma túy ....................... 17 1.3.3. Quy trình thực hiện chính sách người cai nghiện ma túy ......................... 21 1.3.4. Tiêu chí đánh giá kết quả thực hiện chính sách người cai nghiện ............ 23 1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến thực hiện chính sách đối với người nghiện ma túy ............................................................................................................................. 25 1.5. Kinh nghiệm thực hiện chính sách ở một số tỉnh và bài học cho tỉnh Đắk Lắk ....................................................................................................................... 27 1.5.1. Mô hình tổ chức cai nghiện 3 giai đoạn ở Tuyên Quang .......................... 27 1.5.2. Mô hình tổ chức quản lý, dạy nghề, giải quyết việc làm cho người sau cai nghiện ở thành phố Hồ Chí Minh ........................................................................ 29 1.5.3. Mô hình quản lý, giúp đỡ người sau cai nghiện ma túy tại cộng đồng ở Hà Nội (Câu lạc bộ B93) .......................................................................................... 30 1.5.4. Bài học cho tỉnh Đắk Lắk trong thực hiện chính sách đối với người nghiện ma túy .................................................................................................................. 31 CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH ĐỐI VỚI NGƯỜI NGHIỆN MA TÚY TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH ĐẮK LẮK ................ 33 2.1. Đặc điểm tự nhiên, kinh tế, xã hội tỉnh Đắk Lắk ......................................... 33 2.1.1. Đặc điểm tự nhiên tỉnh Đắk Lắk ............................................................... 33 2.1.2. Đặc điểm kinh tế, xã hội tỉnh Đắk Lắk ..................................................... 34 2.1.3. Ảnh hưởng của điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội của tỉnh Đắk Lắk đến thực hiện chính sách người người nghiện ma túy ............................................... 35 2.2. Thực trạng diễn biến tình hình người nghiện ma túy trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk ....................................................................................................................... 36 2.2.1. Số liệu người nghiện ma túy tỉnh Đắk Lắk ............................................... 37 2.2.2. Đặc điểm người nghiện ma túy tỉnh Đắk Lắk ........................................... 38 2.3. Thực trạng thực hiện chính sách đối với người nghiện ma túy ở tỉnh Đắk Lắk ....................................................................................................................... 42 2.3.1. Thực hiện chính sách cai nghiện ma túy tại gia đình, cai nghiện tại cộng đồng ..................................................................................................................... 42 2.3.2. Thực hiện chính sách cai nghiện ma túy bắt buộc tại các cơ sở cai nghiện công lập ............................................................................................................... 44 2.3.3. Thực hiện chính sách cai nghiện ma túy tự nguyện theo Hợp đồng dân sự tại các cơ sở cai nghiện ....................................................................................... 45 2.4. Đánh giá thực trạng thực hiện chính sách đối với người nghiện ma túy ở tỉnh Đắk Lắk ........................................................................................................ 46 2.4.1. Đáp ứng của Đắk Lắk với chính sách cai nghiện ma túy ......................... 46 2.4.2. Người nghiện ma túy tham gia cai nghiện, điều trị nghiện....................... 50 2.4.3. Tổng quan những ưu điểm và hạn chế trong thực hiện chính sách đối với người nghiện ma túy ở tỉnh Đắk Lắk .................................................................. 51 2.4.4. Đánh giá về thực hiện chính sách cai nghiện ma túy tại Đắk Lắk ............ 53 CHƯƠNG 3. QUAN ĐIỂM, GIẢI PHÁP, KIẾN NGHỊ NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH ĐỐI VỚI NGƯỜI NGHIỆN MA TÚY TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH ĐẮK LẮK ............................... 65 3.1. Quan điểm, cách tiếp cận của Quốc tế đối với chính sách cai nghiện ma túy ............................................................................................................................. 65 3.2. Quan điểm hiện nay của Đảng và Nhà nước đối với chính sách cai nghiện ma túy .................................................................................................................. 65 3.3. Giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách đối với người nghiện ma tuý trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk .............................................................................. 68 3.3.1. Nhóm các chính sách định hướng ............................................................ 68 3.3.2. Nhóm các công cụ luật pháp ..................................................................... 72 3.3.3. Nhóm các giải pháp kinh tế ...................................................................... 73 3.3.4. Nhóm các giải pháp xã hội ....................................................................... 75 3.3.5. Giải pháp y tế trong giảm cầu, giảm tác hại.............................................. 77 3.4. Một số kiến nghị về chính sách pháp luật áp dụng đối với người nghiện ma túy ........................................................................................................................ 80 3.4.1. Về Luật Phòng, chống ma túy .................................................................. 81 3.4.2. Các luật có liên quan ................................................................................. 82 KẾT LUẬN ........................................................................................................ 84 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................... 86 DANH MỤC BẢNG Bảng 2.4. Bảng tổng hợp nguồn lực thực hiện chính sách đối với người nghiện ma tuý tỉnh Đắk Lắk ....................................................................... trang 50 Bảng 2.5: Bảng tổng hợp số liệu người cai nghiện ma túy giai đoạn năm 2015-2019 ................................................................................................... trang 50 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong những năm qua, dưới sự lãnh đạo của Đảng, đất nước ta đã và đang thực hiện đường lối đổi mới và đã thu được những thành tựu quan trọng: kinh tế đất nước luôn tăng trưởng ở mức cao và ổn định, đời sống của nhân dân từng bước được cải thiện, chính trị ổn định, an ninh quốc phòng được giữ vững, quan hệ với nước ngoài được mở rộng, an sinh xã hội được thực hiện ngày một tốt hơn. Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đạt được, dưới tác động của mặt trái kinh tế thị trường, của việc mở của hội nhập và xu hướng toàn cầu hóa đã nảy sinh nhiều vấn đề phức tạp trong đời sống xã hội, trong đó tệ nạn ma túy là một trong những vấn đề nhức nhối đang được toàn xã hội quan tâm. Ma túy làm gia tăng tội phạm, khánh kiệt kinh tế, phá hoại hạnh phúc gia đình, suy thoái nòi giống dân tộc, cầu nối cho căn bệnh thế kỉ HIV/AIDS. Đắk Lắk là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hoá và xã hội của vùng Tây Nguyên. Cùng với sự phát triển về mọi mặt thì tình hình tệ nạn xã hội cũng diễn biến khá phức tạp làm ảnh hưởng, tác động xấu đến tình hình an ninh trật tự trên địa bàn. Trong những năm qua các cấp ủy Đảng, chính quyền, đoàn thể từ tỉnh đến cơ sở thường xuyên quan tâm chỉ đạo, bắt tay vào công tác phòng, chống tệ nạn xã hội. Nhờ đó, bước đầu công tác này cũng đã thu được thành công nhất định như: tốc độ gia tăng người nghiện ma tuý mới có phần chậm lại, không để phát sinh điểm nóng, phức tạp về ma túy... Tuy nhiên, kết quả đó cũng còn khá khiêm tốn so với yêu cầu đặt ra. Số lượng người nghiện ma tuý vẫn đang có chiều hướng gia tăng, độ tuổi người nghiện ma tuý nghiện mới đang trẻ hoá, số người nghiện được tiếp cận với các dịch vụ tư vấn, điều trị còn ít, đó là những thử thách lớn, đòi hỏi phải cần sự nổ lực, sự đồng thuận hơn nữa của toàn bộ hệ thống chính quyền, đoàn thể, nhân dân trong công tác phòng, chống tệ nạn xã hội nói chung. 1