Luận văn Thực hiện chính sách đối với người nghiện ma túy từ thực tiễn Quận Thanh Khê, Thành phố Đà Nẵng

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC VÀ XÃ HỘI LÊ THỊ THU HÀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH ĐỐI VỚI NGƯỜI NGHIỆN MA TÚY TỪ THỰC TIỄN QUẬN THANH KHÊ, THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG HÀ NỘI, năm 2019 VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC VÀ XÃ HỘI LÊ THỊ THU HÀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH ĐỐI VỚI NGƯỜI NGHIỆN MA TÚY TỪ THỰC TIỄN QUẬN THANH KHÊ, THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG Chuyên ngành: Chính sách công Mã số : 8 34 04 02 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS. TS. LÊ VĂN ĐÍNH HÀ NỘI, năm 2019 LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học của riêng tôi. Các số liệu, ví dụ và trích dẫn trong luận văn đảm bảo độ tin cậy, chính xác và trung thực. Những kết luận khoa học của luận văn chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình khoa học nào khác. Tác giả luận văn Lê Thị Thu Hà MỤC LỤC MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH ĐỐI VỚI NGƯỜI NGHIỆN MA TÚY ................................................................ 10 1.1. Người nghiện ma túy và chính sách đối với người nghiện ma túy .......... 10 1.2. Nội dung và quy trình thực hiện chính sách đối với người nghiện ma túy ......................................................................................................................... 19 1.3. Những nhân tố ảnh hưởng đến việc thực hiện chính sách đối với người nghiện ma túy .................................................................................................. 24 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH ĐỐI VỚI NGƯỜI NGHIỆN MA TÚY TẠI QUẬN THANH KHÊ, THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG ...................................................................................................... 28 2.1. Những nhân tố tác động đến việc thực hiện chính sách đối với người nghiện ma túy .................................................................................................. 28 2.2. Thực trạng thực hiện chính sách đối với người nghiện ma túy tại quận Thanh Khê, thành phố Đà Nẵng ...................................................................... 34 2.3. Đánh giá chung về trạng thực hiện chính sách đối với người nghiện ma túy tại quận Thanh Khê, thành phố Đà Nẵng .................................................. 52 CHƯƠNG 3: QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH ĐỐI VỚI NGƯỜI NGHIỆN MA TÚY TẠI QUẬN THANH KHÊ, THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG ..................................... 59 3.1. Quan điểm, yêu cầu trong thực hiện chính sách đối với người nghiện ma túy tại quận Thanh Khê, thành phố Đà Nẵng .................................................. 59 3.2. Một số giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách đối với người nghiện ma túy tại quận Thanh Khê, thành phố Đà Nẵng ................................ 62 3.3. Kiến nghị .................................................................................................. 72 KẾT LUẬN .................................................................................................... 76 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TT Từ viết tắt Nghĩa đầy đủ 1 CTXH Công tác xã hội 2 TVTL Tư vấn tâm lý 3 NNMT Người nghiện ma túy 4 KT - XH Kinh tế xã hội 5 NSNN Ngân sách nhà nước 6 UBND Ủy ban nhân dân DANH MỤC CÁC BẢNG STT Tên bảng Trang Đặc điểm người nghiện ma túy trên địa bàn quận 2.1 35 Thanh Khê, thành phố Đà Nẵng năm 2018 Tổng hợp công tác phổ biến, tuyên truyền chính sách 2.2 41 đối với người nghiện ma túy giai đoạn 2015-2018 Mức chi hỗ trợ công tác cai nghiện trong thời gian lập 2.3 45 thủ tục xem xét đưa vào cơ sở cai nghiện bắt Mức chi hỗ trợ đối với công tác cai nghiện ma tuý tại 2.4 45 gia đình - cộng đồng Mức chi hỗ trợ đối với công tác quản lý sau cai 2.5 46 nghiện ma tuý tại nơi cư trú Kết quả khảo sát về công tác phân công, phối hợp 2.6 thực hiện chính cai nghiện ma túy trên địa bàn quận 48 Thanh Khê, thành phố Đà Nẵng DANH MỤC CÁC HÌNH STT Tên hình Trang Các kênh phổ biến, tuyên truyền chính sách cai nghiện 2.1 42 ma túy Đánh giá hiệu quả của công tác phổ biến, tuyên truyền 2.2 42 chính sách cai nghiện ma túy Sự phân công, phối hợp giữa các cơ quan nhà nước 2.3 49 trong thực hiện chính sách cai nghiện ma túy Đánh giá hiệu quả phân công, phối hợp giữa các cơ 2.4 quan nhà nước trong thực hiện chính sách cai nghiện 50 ma túy Sự tham gia của các tổ chức chính trị xã hội trong kiểm 2.5 52 tra, giám sát quá trình thực hiện chính sách MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Hiện nay, tệ nạn ma túy vẫn được coi là hiểm họa lớn cho toàn xã hội, nó gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến trật tự, an toàn xã hội và an ninh của mỗi một quốc gia, bên cạnh đó nó còn gây tác hại cho sức khỏe cho người nghiện, làm suy thoái nòi giống, phẩm giá con người, phá hoại hạnh phúc trong những gia đình có người nghiện. Theo báo cáo của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, năm 2018 mặc dù đã thực hiện nhiều giải pháp nhưng hiện cả nước vẫn có trên 224.000 người nghiện ma túy có hồ sơ kiểm soát, tăng trên 2.000 người so với 2017. Trong đó, 67,5% đang sinh sống ngoài xã hội (gồm cả khoảng 50.000 người đang điều trị thay thế), 13,5% trong các cơ sở cai nghiện, 19% trong trại tạm giam, nhà tạm giữ, cơ sở giáo dục. Tỷ lệ vi phạm pháp luật trong thanh niên nghiện ma túy chiếm trên 50%, cao gấp hơn 100 lần so với nhóm thanh niên không nghiện ma túy. Gần 2/3 số thanh niên nghiện ma túy không có việc làm hoặc việc làm bấp bênh. 2.100 tỷ đồng là con số người nghiện chi cho sử dụng ma túy mỗi năm. [14] Trên thực tế, việc thực hiện các chế độ, chính sách, các hoạt động hỗ trợ cho người nghiện ma tuý sau khi được chữa trị, phục hồi còn nhiều hạn chế. Bản thân đối tượng và gia đình họ còn có tư tưởng ỷ lại xã hội hoặc cảm thấy thiếu tự tin, bản thân đã trở nên vô dụng với xã hội, không nỗ lực tìm kiếm việc làm. Mặt khác, Nhà nước ta cũng chưa có cơ chế chính sách phù hợp để khuyến khích, huy động nhiều thành phần kinh tế - xã hội tham gia hỗ trợ giải quyết việc làm cho đối tượng, hỗ trợ công tác xã hội như hỗ trợ chống tái nghiện, hỗ trợ tâm lý cho họ v.v... Ngoài ra, những nghề mà đối tượng học trong trung tâm nhiều khi chưa thực sự phù hợp với mỗi nền kinh tế sự thay đổi của nền kinh tế thị trường. Do vậy, các chính sách hỗ trợ chống tái nghiện, hỗ trợ tâm lý để người sau cai nghiện hòa nhập cộng đồng, dạy nghề, 1 tổ chức lao động sản xuất, tạo việc làm có thu nhập ổn định không những là một nội dung quan trọng của quy trình cai nghiện mà còn là yêu cầu thiết yếu, tạo điều kiện cho đối tượng tái hoà nhập cộng đồng, qua đó giúp người sau cai nghiện không tái nghiện và thực sự có ích cho xã hội và có một cuộc sống tốt. Số người nghiện cư trú trên địa bàn quận Thanh Khê, thành phố Đà Nẵng tính đến 31/12/2018 là 417 người, chủ yếu trong độ tuổi thanh thiếu niên, trong đó không có nghề nghiệp chiếm 81,84% tổng số người nghiện và đa số người nghiện có hoàn cảnh gia đình khó khăn. Trong những năm qua, chính quyền quận Thanh Khê luôn quan tâm thực hiện các chính sách hỗ trợ cho họ khi cai nghiện và hỗ trợ tái hoà nhập cộng đồng, tạo việc làm, dạy nghề cho họ sau khi đã cai nghiện thành công; hỗ trợ chống tái nghiện và một số hoạt động hỗ trợ khác cho họ. Trên thực tế, vấn đề về chính sách vay vốn, tạo việc làm cho người sau cai nghiện ma tuý là mối quan tâm của xã hội, ngoài ý nghĩa là góp phần tăng thêm thu nhập, phát triển kinh tế, mà còn đảm bảo an sinh xã hội, giữ gìn an ninh trật tự. Các hoạt động hỗ trợ về việc làm, học nghề hiện nay chưa thực sự đáp ứng được nhu cầu của người sau cai nghiện ma tuý. Việc giao tiếp với mọi người xung quanh sau khi đi cai nghiện về còn hạn chế, nhiều người xung còn kì thị, dẫn đến những người đã cai nghiện không hòa nhập được vào cộng đồng. Các hoạt động chống tái nghiện vẫn chưa được quan tâm đầy đủ. Từ những lý do trên, em đã lựa chọn đề tài: “Thực hiện chính sách đối với người nghiện ma túy từ thực tiễn quận Thanh Khê, thành phố Đà Nẵng” là cần thiết, khách quan, xuất phát từ nhu cầu thực tế hiện nay. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Trong thời gian qua, ở Việt Nam đã có nhiều công trình nghiên cứu liên quan đến các vấn đề về ma túy và thực hiện chính sách đối với người nghiện ma túy, có thể nêu một số đề tài sau: Đề tài nghiên cứu cấp Bộ của Nguyễn Văn Minh (2001) làm chủ nhiệm: 2 “Các giải pháp tạo việc làm cho người nghiện ma túy, người mại dâm sau khi được chữa trị phục hồi”. Tác giả đã tập trung nghiên cứu đời sống người nghiện ma túy, người bán dâm và tình hình việc làm của họ. Qua đó đã chỉ ra rằng tuy nghị lực của người nghiện là yếu tố quyết định đến khả năng tái nghiện, yếu tố quan trọng giúp người nghiện từ bỏ các tệ nạn xã hội là sự quan tâm của gia đình thì bên cạnh đó việc không có việc làm cũng ảnh hưởng rất nhiều đến việc giúp họ ổn định cuộc sống, giảm tỷ lệ tái phạm, tái nghiện. Vì vậy, đề tài đã tập trung đề xuất các giải pháp hướng tới tạo việc làm cho người nghiện ma túy, sau khi cai nghiện. [9] Đề tài của TS. Nguyễn Thành Công (2003) - Đề tài nghiên cứu khoa học cấp thành phố “Nghiên cứu các giải pháp nhằm nâng cao quản lý cai nghiện và sau cai nghiện”. Đề tài đã đưa ra hệ thống các giải pháp nhằm nâng cao quản lý cai nghiện và sau cai nghiện chủ yếu nhằm tạo được sự đồng thuận của toàn xã hội trong công cuộc phòng chống ma túy, cùng nhau tạo mọi điều kiện giúp đỡ người nghiện ma túy quyết tâm cai nghiện từ bỏ ma túy để làm lại cuộc đời, tái hòa nhập cộng đồng, xây dựng cuộc sống mới góp phần ổn định tình hình an ninh trật tự xã hội; làm tốt công tác giáo dục tuyên truyền về tác hại của ma túy, vận động toàn dân tham gia đấu tranh, bài trừ tệ nạn ma túy. [1] Đề tài nghiên cứu năm 2004-2005 của Viện nghiên cứu xã hội Thành phố Hồ Chí Minh về “Những giải pháp chủ yếu quản lý, dạy nghề cho người cai nghiện ma túy trong chương trình ba năm ở các trường, trung tâm tại Thành phố Hồ Chí Minh”. Đề tài đã nghiên cứu quá trình sau khi cắt cơn nghiện, người nghiện được chữa bệnh và phục hồi sức khỏe chuyển sang học văn hóa, học nghề trong chương trình ba năm ở các trường, trung tâm tại Thành phố Hồ Chí Minh. Từ đó đề xuất các giải pháp giải quyết được vấn đề giúp những người sau cai từng bước có đủ điều kiện tối thiểu và làm việc tại các khu công nghiệp đặc biệt do Thành phố Hồ Chí Minh xây dựng. Trong 3