Luận văn Thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng để xây dựng Nhà máy điện mặt trời Phước Thái 1

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI NGUYỄN XUÂN CƯỜNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH GIẢI PHÓNG MẶT BẰNG ĐỂ XÂY DỰNG NHÀ MÁY ĐIỆN MẶT TRỜI PHƯỚC THÁI 1 LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG ĐẮK LẮK, 2019 VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI NGUYỄN XUÂN CƯỜNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH GIẢI PHÓNG MẶT BẰNG ĐỂ XÂY DỰNG NHÀ MÁY ĐIỆN MẶT TRỜI PHƯỚC THÁI 1 Ngành: Chính sách công Mã số: 8 34 04 02 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS ĐỖ VĂN DƯƠNG ĐẮK LẮK, NĂM 2019 LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan luận văn “Thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng để xây dựng Nhà máy điện mặt trời Phước Thái 1” là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu trong luận văn được sử dụng trung thực, có tính kế thừa, phát triển từ các tài liệu, tạp chí, các công trình nghiên cứu đã được công bố chính thống. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan của tôi. Người cam đoan Nguyễn Xuân Cường MỤC LỤC MỞ ĐẦU ......................................................................................................................... 1 1.Tính cấp thiết của đề tài ............................................................................................ 1 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài .............................................................. 2 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu .......................................................................... 5 3.1. Mục đích nghiên cứu ........................................................................................ 5 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu ....................................................................................... 5 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ........................................................................... 6 4.1. Đối tượng nghiên cứu ....................................................................................... 6 4.2. phạm vi nghiên cứu .......................................................................................... 6 5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu .............................................................. 6 5.1. Cơ sở lý luận ..................................................................................................... 6 5.2. Phương pháp nghiên cứu .................................................................................. 7 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn..................................................................................... 7 7. Kết cấu của luận văn ................................................................................................ 7 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH GIẢI PHÓNG MẶT BẰNG XÂY DỰNG NHÀ MÁY ĐIỆN MẶT TRỜI ....................................... 8 1.1. Khái niệm, đặc điểm, vai trò của việc thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng để xây dựng nhà máy điện mặt trời ............................................................................. 8 1.1.1. Khái niệm thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng để xây dựng Nhà máy điện mặt trời ............................................................................................................. 8 1.1.2. Đặc điểm thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng xây dựng nhà máy điện mặt trời ........................................................................................................... 17 1.1.3. Vai trò của chính sách giải phóng mặt bằng xây dựng nhà máy điện mặt trời.......................................................................................................................... 18 1.2. Nội dung và quy trình thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng để xây dựng nhà máy điện mặt trời ................................................................................................ 20 1.2.1. Nội dung thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng xây dựng nhà máy điện mặt trời................................................................................................................... 20 1.2.2. Quy trình thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng để xây dựng Nhà máy điện mặt trời ........................................................................................................... 24 1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng để xây dựng nhà máy điện mặt trời ....................................................................................... 26 1.3.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của địa phương ................................... 27 1.3.2. Công tác quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất ................................................. 29 1.3.3. Yếu tố về giá đất và định giá đất ................................................................. 30 Tiểu kết chương 1 ........................................................................................................ 33 Chương 2. THỰC TRẠNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH GIẢI PHÓNG MẶT BẰNG XÂY DỰNG NHÀ MÁY ĐIỆN MẶT TRỜI PHƯỚC THÁI 1 TẠI ......... 34 TỈNH NINH THUẬN .................................................................................................. 34 2.1. Những yếu tố tác động thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng xây dựng nhà máy điện mặt trời phước thái 1 .................................................................................. 34 2.1.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội .............................................................. 34 2.2. Thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng xây dựng nhà máy điện mặt trời phước thái 1 ............................................................................................................... 42 2.2.1. Thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng tại Tỉnh Ninh Thuận ............... 42 2.2.2. Thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng tại công trình xây dựng Nhà máy điện mặt trời Phước Thái 1, tỉnh Ninh Thuận ............................................... 45 2.3. Đánh giá chung và kinh nghiệm về thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng để xây dựng nhà máy điện mặt trời phước thái 1 ........................................................... 50 2.3.1. Ưu điểm và nguyên nhân của ưu điểm ........................................................ 50 2.3.2. Hạn chế và nguyên nhân của hạn chế .......................................................... 53 2.3.3. Kinh nghiệm thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng để xây dựng nhà máy điện mặt trời Phước Thái 1 ............................................................................ 54 Chương 3. QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP BẢO ĐẢM THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH GIẢI PHÓNG MẶT BẰNG ĐỂ XÂY DỰNG NHÀ MÁY ĐIỆN MẶT TRỜI PHƯỚC THÁI 1 TẠI TỈNH NINH THUẬN ................................................. 57 3.1. Quan điểm bảo đảm thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng xây dựng nhà máy điện mặt trời ....................................................................................................... 57 3.1.1. Phải đảm bảo giải quyết ổn thỏa lợi ích của các bên liên quan khi tiến hành áp dụng chính sách vào một dự án, công trình đã được nhà nước phê duyệt ....... 57 3.1.2. Thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng xây dựng nhà máy điện mặt trời phải có mối quan hệ chặt chẽ với các chính sách khác ......................................... 57 3.1.3.Thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng xây dựng nhà máy điện mặt trời phải tìm cách tháo gỡ các nút thắt, khó khăn ........................................................ 58 3.1.4. Đối với địa phương và chủ đầu tư thực hiện chính sách GPMB phải đảm bảo các yêu cầu cụ thể ........................................................................................... 58 3.2. Giải pháp bảo đảm thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng xây dựng nhà máy điện mặt trời phước thái 1, tỉnh ninh thuận ....................................................... 59 3.2.1. Phối hợp tuyên truyền giữa các cấp, các ngành để vận động nhân dân chấp hành chủ trương thu hồi đất, hiểu rõ quy định bồi thường, hỗ trợ và tái định cư . 59 Thực hiện tốt quy trình dân chủ, phát huy quyền làm chủ của nhân dân theo phương châm dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra ở khu dân cư và trên địa bàn xã. .................................................................................................................... 63 3.2.2. Giải pháp giảm thiểu tác động do công tác thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ 63 3.2.3. Giải pháp hỗ trợ ổn định đời sống, chuyển đổi nghề đối với các hộ bị thu hồi hết đất nông nghiệp tránh khiếu nại kéo dài, ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện dự án ...................................................................................................................... 65 3.2.4. Giải pháp tăng cường phối hợp để giải quyết các vướng mắc phát sinh trong quá trình thực hiện ....................................................................................... 67 3.2.5. Một số kiến nghị về chính sách giải phóng mặt bằng ................................. 73 KẾT LUẬN .................................................................................................................. 76 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................... DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Nguyên nghĩa ATĐ5 Ban quản lý dự án Thủy điện 5 BT Bồi thường BTHT Bồi thường hổ trợ ĐB Đền bù ĐTM Điện mặt trời EVN Tập đoàn điện lực Việt Nam GCNQSD Giấy chứng nhận quyền sử dụng GPMB Giải phóng mặt bằng HTX Hợp tác xã KH&ĐT Kế hoạch và Đầu tư LĐĐ Luật đất đai NN&PTNT Nông nghiệp và Phát triển nông thôn PCCCR Phòng cháy chữa cháy rừng QLDA Quản lý dự án TBA Trạm biến áp TĐC Tái định cư TN&MT Tài nguyên và Môi trường TTPTQĐ Trung tâm phát triển quỹ đất UBND Ủy Ban Nhân Dân MỞ ĐẦU 1.Tính cấp thiết của đề tài Để phát triển kinh tế của quốc gia thì phải đầu tư vào các dự án kinh tế nhằm đem lại động lực phát triển và lợi ích kinh tế về cho đất nước và phục vụ cho nhu cầu sinh hoạt của nhân dân. Trong xây dựng dự án thì quá trình giải phóng mặt bằng (GPMB) không thể chủ động được. Những năm qua có thể thấy được khi nhìn qua tất cả các dự án, công trình được thực hiện thì vấn đề về GPMB nổi lên như một vấn đề nổi cộm khó giải quyết nhất trong công tác xây dựng dự án, vì nó liên quan đến quá nhiều đối tượng cũng như nó liên quan đến lợi ích kinh tế quá lớn. Dẩn đến tình trạng khiếu nại, tố cáo kéo dài ảnh hưởng đến Tiến độ của dự án và vấn đề an ninh trật tự (ANTT) tại địa phương phức tạp hơn. Trong những năm gần đây nhu cầu phát triển nguồn điện nhưng lại chú trọng đến bảo vệ môi trường đang là vấn đề lớn được nhà nước ta đặt ra. Trong lúc nhu cầu dùng điện của người dân, doanh nghiệp tăng cao thì nguồn điện lại gặp nhiều khó khăn khi trữ lượng nước các hồ thủy điện khu vực miền Trung và Nam ở ngưỡng thấp. Cùng với đó, các nguồn điện khác như điện khí, nhiệt điện than... cũng trong tình trạng huy động khó khăn. Để đảm bảo nhu cầu dùng điện ngày càng cao đáp ứng tương đương với sự phát triển của nền kinh tế và yêu cầu về môi trường sống đang được cả thế giới và người dân quan tâm đòi hỏi nhà nước ta phải phát triển các nguồn năng lượng sạch. Do đó, phương án đầu tư vào nguồn năng lượng tái tạo như điện mặt trời tỏ ra có hiệu quả đối với một quốc gia có nhiều điều kiện thuận lợi về địa lý như Việt Nam. Năng lượng mặt trời được đánh giá là thân thiện nhất với môi trường và là loại năng lượng sạch, giá thành sản xuất điện năng không biến động theo sự thay đổi giá của nhiên liệu đầu vào như các dạng năng lượng truyền thống khác. Với nguồn tài nguyên vô tận, điện mặt trời góp phần đảm 1 bảo an ninh năng lượng cho địa phương và đất nước trong giai đoạn sắp tới. Trong khi xây dựng nhà máy thủy điện yêu cầu diện tích lớn, di dời dân cư, gây mất các vùng đất canh tác truyền thống; nhà máy nhiệt điện luôn là thủ phạm ô nhiễm môi trường nặng nề, nguồn nhiêu liệu kém ổn định và giá ngày một tăng cao; nhà máy điện hạt nhân có nguy cơ ảnh hưởng tới sức khỏe lâu dài của người dân xung quanh nhà máy do rỏ rỉ hạt nhân thì năng lượng mặt trời lại ít tác động đến môi trường, chi phí nhiên liệu và bảo dưỡng thấp, an toàn cho người sử dụng. Nhà máy điện mặt trời Phước Thái 1 là dự án phù hợp với chủ trương của tỉnh Ninh Thuận về phát triển kinh tế - xã hội gắn với bảo vệ môi trường. Công tác GPMB đang được thực hiện nhiều nơi trên cả nước ảnh hưởng rất lớn đến uy tín của Đảng và nhà nước. Hiện nay ở từng địa phương, từng dự án có rất nhiều phương thức, biện pháp để thực hiện GPMB, dù vậy đến nay vẫn chưa có phương pháp thực hiện nào thật sự hiệu quả. Xuất phát từ những lý do trên, tác giả chọn đề tài: “Thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng để xây dựng Nhà máy điện mặt trời Phước Thái 1” làm luận văn thạc sĩ chuyên ngành Chính sách công. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Để đáp ứng được nhu cầu về việc thực hiện chính sách GPMB trong công cuộc xây dựng đất nước tiến lên Chủ nghĩa xã hội, đã có rất nhiều nghiên cứu của các nhà khoa học về vấn đề này, nhằm mục đích thực hiện tốt chính sách dựa trên các bộ luật đã ban hành, mà hiện nay là Luật đất đai năm 2013. Ở các cấp các ngành các địa phương khác nhau thì đã có những nghiên cứu phù hợp với thực tế của địa phương. - Trần Hiếu, (2012). Đánh giá thực trạng và đề xuất một số giải pháp cho công tác giải phóng mặt bằng của dự án xây dựng khu Đô thị Xi Măng tại quận Hồng Bàng, thành phố Hải Phòng. Luận văn Thạc sĩ ngành: Địa chính, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên. Với nội dung “ Đánh giá, phân tích thực 2 trạng công tác thu hồi đất, giải phóng mặt bằng, làm rõ những nguyên nhân, những khó khăn vướng mắc trong giải phóng mặt bằng của dự án. Đề xuất một số giải pháp: Những đề xuất từ Nhà nước về cơ chế, chính sách. Về giá đất, tài sản trên đất bồi thường, hỗ trợ. Về công tác tổ chức thực hiện thu hồi đất, Giải phòng mặt bằng của dự án”. - Trần Thị Thập, (2015). Thực hiện chính sách bồi thường, giải phóng mặt bằng trên địa bàn Tỉnh Hà Nam. Luận văn thạc sĩ quản lý kinh tế, Trường Đại học Quốc gia Hà Nội. Với nội dung “Nghiên cứu về cơ sở lý luận và việc thực hiện chính sách GPMB, Các yếu tố ảnh hưởng đến việc thực hiện chính sách, đưa ra các giải pháp cụ thể về việc thực hiện chính sách trên địa bàn thực tiễn về bồi thường, hỗ trợ tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất, phân tích đánh giá thực trạng thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất, chỉ ra những kết quả đạt được”. - Nguyễn Thị Hồng Nhung, (2016). Đánh giá công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng khu công nghiệp Điềm Thụy, Huyện Phú Bình, Tỉnh Thái Nguyên. Luận văn thạc sĩ quản lý đất đai Trường Đại học nông lâm Thái Nguyên. Với nội dung “Phân tích những yếu tố ảnh hưởng đến việc thực hiện công tác BT&GPMB, Nghiên cứu cơ sở thực tiễn của chính sách, Nghiên cứu đánh giá công tác BT&GPMB, đưa ra các giải pháp, kiến nghị đẩu nhanh tiến độ dự án”. - Phan Trung Hiền ,(2008). Pháp luật về đền bù và giải phóng mặt bằng ở việt nam - cân bằng giữa lợi ích nhà nước và lợi ích người dân - Tạp chí Khoa học tháng 10 năm 2008 trang 109-117. Với nội dung “phân tích sự cân bằng các lợi ích được thiết lập cả trong lý luận và thực tiễn. Nghiên cứu xoay quanh Các chủ đề là: xác định tài sản chịu ảnh hưởng trong quá trình giải phóng mặt bằng; xác định các trình tự thủ tục thực hiện; xác định mức độ đền bù để có thể cân bằng giữa các lợi ích trong giải phóng mặt bằng”. 3