Luận văn Thực hiện chính sách giáo dục hướng nghiệp cho học sinh trung học cơ sở trên địa bàn Thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI TRẦN PHƯỚC CÔNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH GIÁO DỤC HƯỚNG NGHIỆP CHO HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ ĐIỆN BÀN, TỈNH QUẢNG NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG HÀ NỘI, năm 2019 VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI TRẦN PHƯỚC CÔNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH GIÁO DỤC HƯỚNG NGHIỆP CHO HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ ĐIỆN BÀN, TỈNH QUẢNG NAM Chuyên ngành : Chính sách công Mã số : 8 34 04 02 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. TRẦN THỊ THU HIỀN HÀ NỘI, năm 2019 LỜI CẢM ƠN Trong quá trình học tập và nghiên cứu, tôi đã nhận được sự ủng hộ và giúp đỡ của nhiều tập thể và cá nhân. Với sự trân trọng nhất, tôi xin gửi lời cảm ơn tới các thầy giáo, cô giáo Cơ sở Học viện Khoa học xã hội tại thành phố Đà Nẵng, Khoa Chính sách công - Học viện KHXH đã tận tình tổ chức giảng dạy, quan tâm và tạo điều kiện học tập - nghiên cứu và cho phép tôi thực hiện đề tài này. Tôi xin cảm ơn Lãnh đạo Phòng GD&ĐT Thị xã Điện Bàn, trường THCS Lê Trí Viễn, bạn bè, đồng nghiệp đã động viên và giúp đỡ tôi trong quá trình học tập lớp Thạc sĩ Chính sách công, đồng thời đã nhiệt tình giúp đỡ và tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá trình nghiên cứu. Đặc biệt, tôi xin được gửi lời tri ân tới TS.Trần Thị Thu Hiền, người đã trực tiếp hướng dẫn và giúp đỡ tôi rất nhiều trong quá trình nghiên cứu, định hướng nội dung, phương pháp nghiên cứu đề thực hiện và hoàn thành luận văn. Mặc dù tác giả đã có nhiều cố gắng, nỗ lực, nhưng do thời gian có hạn, năng lực nghiên cứu còn hạn chế, thiếu kinh nghiệm nên luận văn không tránh khỏi nhiều thiếu sót. Với thái độ cầu thị, Tác giả rất mong nhận được nhiều sự góp ý chân thành của các các nhà khoa học, các chuyên gia, bạn bè đồng nghiệp để đề tài của tôi được hoàn thiện hơn. Trân trọng cảm ơn! LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đề tài “Thực hiện chính sách giáo dục hướng nghiệp cho học sinh THCS trên địa bàn Thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam” là công trình nghiên cứu của riêng tôi dưới sự hướng dẫn của TS.Trần Thị Thu Hiền. Tất cả thông tin, dữ liệu và kết quả nghiên cứu được tác giả thu thập và trình bày trong đề tài là hoàn toàn trung thực, có nguồn trích dẫn rõ ràng. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan này! Tác giả Luận văn Trần Phước Công MỤC LỤC MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH GIÁO DỤC HƯỚNG NGHIỆP CHO HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ ................................................................................................................... 13 1.1. Tổng quan nghiên cứu về thực thi chính sách ......................................... 13 1.2. Một số vấn đề lý luận về giáo dục hướng nghiệp .................................... 18 1.3. Cơ sở pháp lý để thực hiện Chính sách giáo dục hướng nghiệp Trung học cơ sở .......................................................................................................... 30 1.4. Các yếu tố tác động đến việc thực hiện chính sách giáo dục hướng nghiệp Trung học cơ sở ................................................................................... 33 CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH GIÁO DỤC HƯỚNG NGHIỆP CHO HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ Ở THỊ XÃ ĐIỆN BÀN, TỈNH QUẢNG NAM ............................................... 38 2.1. Khái quát về địa bàn nghiên cứu .............................................................. 38 2.2. Thực trạng về việc thực hiện chính sách giáo dục hướng nghiệp ............ 44 2.3. Kết quả phân luồng học sinh tại các trường Trung học cơ sở ở Thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam ............................................................................. 51 2.4. Đánh giá chung về việc thực hiện chính sách giáo dục hướng nghiệp cho học sinh Trung học cơ sở ở Thị xã Điện Bàn ........................................... 57 CHƯƠNG 3. QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH GIÁO DỤC HƯỚNG NGHIỆP CHO HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ TẠI THỊ XÃ ĐIỆN BÀN, TỈNH QUẢNG NAM ............................................................................................... 64 3.1. Quan điểm ................................................................................................ 64 3.2. Mục tiêu .................................................................................................... 65 3.3. Một số giải pháp ....................................................................................... 67 3.4. Kiến nghị .................................................................................................. 72 KẾT LUẬN .................................................................................................... 78 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT CBQL Cán bộ quản lý CNH-HĐH Công nghiệp hóa- hiện đại hóa ĐCQG Đạt chuẩn Quốc gia GD Giáo dục GDHN Giáo dục hướng nghiệp GDĐT Giáo dục đào tạo GDTX Giáo dục thường xuyên HS Học sinh KT-XH Kinh tế - xã hội LĐTB&XH Lao động thương binh và xã hội MN-MG Mần non - Mẫu giáo PTTH Phổ thông trung học TH Tiểu học THCS Trung học cơ sở THPT Trung học phổ thông DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Tình hình học sinh bỏ học tại các trường THPT ở Thị xã Điện Bàn................................................................................................................... 42 Bảng 2.2. Số lượng Học sinh trúng truyển vào lớp 10 THPT công lập .......... 54 Bảng 2.3. Số lượng Học sinh Thị xã Điện Bàn ở các trường Trung cấp ........ 55 Bảng 2.4. Số liệu phân luồng học sinh sau THCS hằng năm ......................... 56 DANH MỤC SƠ ĐỒ Sơ đồ 1.1. Lý thuyết “Cây nghề nghiệp” ........................................................ 27 Sơ đồ 2.1. Các hướng đi sau tốt nghiệp THCS ............................................... 53 DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1. Học sinh bỏ học theo từng năm học ở trường THPT ................. 43 Biểu đồ 2.2. Kết quả phân luồng sau tốt nghiệp THCS hằng năm. ................ 57 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Nguồn nhân lực là nguồn lực con người và là một trong những nguồn lực quan trọng nhất của sự phát triển kinh tế- xã hội. Đó là một trong những nhân tố quan trọng quyết định sự thành công hay thất bại của một tổ chức/ Quốc gia. Trình độ phát triển của nguồn nhân lực là một thước đo chủ yếu sự phát triển của các Quốc gia. Vì vậy, các quốc gia trên thế giới, trong đó có Việt Nam đều rất coi trọng phát triển nguồn nhân lực. Hiện nay, Việt Nam đã và đang từng bước hội nhập quốc tế sâu rộng và cạnh tranh trên thị trường, đẩy nhanh quá trình toàn cầu hóa thâm nhập vào các quốc gia, các khu vực trên thế giới. Vì vậy, theo quyết định 126/CP ngày 19 tháng 03 năm 1981 của Hội đồng Chính phủ về công tác hướng nghiệp trong trường phổ thông và sử dụng hợp lý học sinh phổ thông các cấp tốt nghiệp ra trường đã không còn phù hợp với sự phát triển trong giai đoạn hiện nay và giai đoạn sắp tới. Giáo dục hướng nghiệp cho học sinh phổ thông là một trong những vấn đề quan trọng luôn được Đảng và Nhà nước rất quan tâm. Nghị quyết 29 – NQ/TW ngày 4/11/2013 Hội nghị Trung ương 8 Khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đã chỉ rõ: “Đẩy mạnh phân luồng sau trung học cơ sở, định hướng nghề nghiệp ở trung học phổ thông”, “bảo đảm cho học sinh có trình độ trung học cơ sở có tri thức phổ thông nền tảng, đáp ứng yêu cầu phân luồng mạnh sau trung học cơ sở, trung học phổ thông phải tiếp cận nghề nghiệp và chuẩn bị cho giai đoạn sau phổ thông có chất lượng” [5, tr.2]. Song, trên thực tế, những năm qua công tác giáo dục hướng nghiệp, phân luồng cho cho học sinh phổ thông ở Thị xã Điện Bàn mặc dù đã được các cấp, các ngành quan tâm chỉ đạo, nhưng vẫn đang gặp nhiều khó khăn khi 1