Luận văn Thực hiện chính sách phát triển nguồn nhân lực khoa học và công nghệ trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI PHAN MINH HẢI THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH ĐẮK LẮK LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG ĐẮK LẮK, NĂM 2019 VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI PHAN MINH HẢI THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH ĐẮK LẮK Ngành, chuyên ngành: Chính sách công Mã số: 8340402 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN DUY THỤY ĐẮK LẮK, NĂM 2019 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là kết quả nghiên cứu độc lập của bản thân, các thông tin trích dẫn trong luận văn đã được chỉ rõ nguồn gốc và mọi số liệu nghiên cứu trong luận văn này là trung thực và chưa được công bố trong các công trình khác. Nếu không đúng như trên tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về đề tài của mình./. TÁC GIẢ LUẬN VĂN Phan Minh Hải LỜI CẢM ƠN Trong thời gian học tập chương trình cao học chuyên ngành Chính Sách Công tại Học viện Khoa học Xã hội, đặc biệt là quá trình nghiên cứu, hoàn thành đề tài luận văn thạc sỹ, cá nhân tôi luôn nhận được sự quan tâm, hướng dẫn nhiệt tình của quý thầy cô, cũng như sự động viên ủng hộ của gia đình, các đồng nghiệp và bạn bè. Cho phép tôi bày tỏ lòng biết ơn đến: Toàn thể quý thầy, cô trong Học viện Khoa học Xã hội, các giảng viên nhiều kinh nghiệm giảng dạy đã tận tình truyền đạt những kiến thức quý báu cũng như tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất cho tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Tôi cũng xin trân trọng cảm ơn TS. Nguyễn Duy Thụy, người đã hết lòng tận tình hướng dẫn và tạo mọi điều kiện tốt nhất để tôi hoàn thành luận văn này. Tôi xin chân thành cảm ơn các đồng chí Lãnh đạo Sở Khoa học và Công nghệ, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh Đắk Lắk, cùng tập thể đồng nghiệp, cán bộ của hai cơ quan đã nhiệt tình giúp đỡ tạo điều kiện cung cấp tài liệu, số liệu, hỗ trợ, giúp đỡ tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn này. Xin chân thành bày tỏ lòng biết ơn đến gia đình, bạn bè những người đã không ngừng động viên, hỗ trợ và tạo mọi điều kiện cho tôi trong suốt thời gian học tập và thực hiện luận văn. Cuối cùng, tôi xin chân thành cảm ơn các thầy cô trong Hội đồng chấm luận văn đã bổ sung cho tôi những đóng góp quý báu để luận văn thêm hoàn chỉnh, có giá trị trong thực tiễn./. TÁC GIẢ LUẬN VĂN Phan Minh Hải MỤC LỤC MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ........................................................................... 1 2. Tình hình nghiên cứu đề tài ..................................................................... 2 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu .......................................................... 4 3.1.Mục đích nghiên cứu ............................................................................. 4 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu ........................................................................... 4 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ............................................................. 4 4.1. Đối tượng nghiên cứu .......................................................................... 4 4.2. Phạm vi nghiên cứu ............................................................................. 4 5 . Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu........................................ 5 5.1. Phương pháp luận ................................................................................ 5 5.2. Phương pháp nghiên cứu ..................................................................... 5 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn .................................................. 5 6.1. Ý nghĩa lý luận ..................................................................................... 5 6.2. Ý nghĩa thực tiễn .................................................................................. 6 7. Kết cấu của luận văn .................................................................................. 6 Chương 1.CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ ................................................. 7 1.1. Các khái niệm cơ bản .............................................................................. 7 1.2. Chính sách phát triển NNL KH&CN ở nước ta hiện nay ..................... 12 1.3. Nội dung tổ chức thực hiện chính sách phát triển nguồn nhân lực Khoa học và Công nghệ ......................................................................................... 17 1.4. Các nhân tố tác động đến tổ chức thực hiện chính sách phát triển nguồn nhân lực Khoa học và Công nghệ ................................................................ 21 Tiểu kết Chương 1 ........................................................................................... 24 Chương 2. THỰC TRẠNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH ĐẮK LẮK ............................................................................................ 25 2.1. Khái quát về tỉnh Đắk Lắk .................................................................... 25 2.2. Thực trạng nguồn nhân lực Khoa học và Công nghệ tỉnh Đắk Lắk ..... 27 2.3. Thực trạng thực hiện chính sách phát triển NNL KH&CN trên ở tỉnh Đắk Lắk ........................................................................................................ 40 2.4. Đánh giá chung về thực thi chính sách phát triển nguồn nhân lực Khoa học và Công nghệ tỉnh Đắk Lắk .................................................................. 49 Tiểu kết chương 2 ............................................................................................ 54 Chương 3. ĐỀ XUÁT GIẢI PHÁP THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH ĐẮK LẮK ................................................................................... 55 3.1.Quy hoạch và kế hoạch hóa nguồn nhân lực KH&CN phù hợp với thực tiễn và yêu cầu phát triển của ngành .............................................. 55 3.2.Tuyển dụng nguồn nhân lực KH&CN đúng nguyên tắc và tiêu chuẩn vị trí việc làm .............................................................................................. 57 3.3.Sử dụng hợp lý và hiệu quả nguồn nhân lực KH&CN ...................... 59 3.4.Tổ chức thực hiện đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực KH&CN .... 61 3.5. Cụ thể hoá và tổ chức thực hiện kịp thời các chính sách phát triển nguồn nhân lực KH&CN ........................................................................... 63 3.6. Hỗ trợ và thu hút các nguồn lực đảm bảo cho yêu cầu phát triển nguồn nhân lực KH&CN .......................................................................... 64 3.7. Thanh tra, kiểm tra và xử lý nghiêm những vi phạm hoạt động quản lý nhà nước về phát triển nguồn nhân lực KH&CN ................................ 65 Tiểu kết Chương 3 ........................................................................................... 67 KẾT LUẬN ..................................................................................................... 68 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................... 70 DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT CBCCVC : Cán bộ công chức viên chức CCVC : Công chức viên chức CNH : Công nghiệp hóa ĐTBD : Đào tạo bồi dưỡng HCNN : Hành chính nhà nước HĐH : Hiện đại hóa HĐND : Hội đồng nhân dân KH&CN : Khoa học và Công nghệ KT-XH : Kinh tế- xã hội MTTQ :Mặt trận tổ quốc NNL : Nguồn nhân lực NSLĐ : Năng suất lao động UBND : Ủy ban nhân dân XHCN : Xã hội chủ nghĩa DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Bảng 2.1: Dự báo nhu cầu nhân lực đến năm 2020 theo ngành ............................... 28 Bảng 2.2: Nhân lực KH&CN tỉnh Đắk Lắk giai đoạn 2005-2015 ............................ 29 Biểu đồ 2.3: Thực trạng nhân lực Khoa học và Công nghệ tỉnh Đắk Lắk giai đoạn 2005-2015.................................................................................................................. 30 Bảng 2.4: Bảng trình độ đội ngũ giảng viên tỉnh ...................................................... 32 Bảng 2.5:Bảng cơ cấu nguồn nhân lực KH&CN có trình độ cao đẳng .................... 34 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Hiện nay, trong thời đại của kinh tế tri thức và sự phát triển mạnh mẽ cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, nhân lực Khoa học và Công nghệ là một trong những nhân tố quyết định trong chiến lược phát triển kinh tế xã hội của Việt Nam. Nguồn nhân lực Khoa học và Công nghệ là lực lượng chủ yếu trong việc xây dựng các luận cứ khoa học, đảm nhiệm việc nghiên cứu, khảo nghiệm và ứng dụng công nghệ mới, là lực lượng đi tiên phong trong việc lựa chọn, tiếp thu và tuyên truyền, phổ biến rộng rãi tri thức khoa học để áp dụng vào đời sống xã hội một cách hiệu quả. Từ đó, tạo cơ hội để rút ngắn khoảng cách tụt hậu so với các nước trong khu vực và trên thế giới. Nhận thức được tầm quan trọng của Nguồn nhân lực Khoa học và Công nghệ (NNL KH&CN), Hội nghị Ban chấp hành Trung ương 6 khóa XI Đảng Cộng sản Việt Nam đã khẳng định: “Nhân lực Khoa học và Công nghệ là tài nguyên vô giá của đất nước; tri thức Khoa học và công nghệ là nguồn lực đặc biệt quan trọng trọng trong phát triển kinh tế tri thức”. Trong những năm qua, Đảng và Nhà nước ta đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách phát triển NNL KH&CN nhằm hình thành đội ngũ nhân lực KH&CN có trình độ cao, tâm huyết, trung thực, tận tụy; phát triển các tổ chức, tập thể KH&CN mạnh, các nhà khoa học đầu ngành v.v từng bước đưa KH&CN của nước ta phát triển cả về số lượng và chất lượng, đặc biệt là trong các lĩnh vực công nghệ cao, khoa học mới. Thực hiện chính sách phát triển NNL KH&CN của Đảng và Nhà nước ta; trong thời gian qua, cùng với các địa phương trên cả nước, Đắk Lắk cũng luôn quan tâm đến việc phát triển NNL KH&CN tỉnh nhà, từng bước được bổ sung về số lượng và nâng cao về chất lượng, góp phần không nhỏ vào kết quả phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Đắk Lắk nói riêng và cả nước nói chung. 1 Tuy nhiên, việc thực hiện chính sách phát triển NNL KH&CN của tỉnh Đắk Lắk vẫn còn bộc lộ những bất cập: chính sách thu hút, đào tạo, đãi ngộ đội ngũ cán bộ KH&CN có trình độ năng lực chưa hợp lý, điều kiện làm việc và trang thiết bị phục vụ cho hoạt động nghiên cứu tại nhiều tổ chức KH&CN chưa đáp ứng được yêu cầu, điều đó đã phần nào hạn chế sự phát triển của những nhà khoa học có tâm huyết, các tổ chức khoa học công nghệ không tuyển được người tài, đặc biệt là cán bộ trẻ kế cận có trình độ cao.v.v Vì vậy, chưa tận dụng, phát huy hết năng lực sáng tạo và nâng cao hiệu quả hoạt động của NNL KH&CN phục vụ cho mục tiêu, chiến lược phát triển kinh tế - xã hội. Từ ý nghĩa và tầm quan trọng của chính sách phát triển NNL KH&CN, cũng như những vấn đề thực tiễn đặt ra về phát triển NNL KH&CN trong thời kỳ cách mạng công nghiệp 4.0 và kinh tế tri thức đang diễn ra mạnh mẽ hiện nay. Để đánh giá đúng thực trạng chính sách phát triển NNL KH&CN trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk, từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện chính sách phát triển NNL KH&CN trong thời gian tới, học viên chọn đề tài “Thực hiện chính sách phát triển Nguồn nhân lực Khoa học và Công nghệ trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk” nhằm góp phần nâng cao chất lượng và phát huy hết khả năng của NNL KH&CN đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế. 2. Tình hình nghiên cứu đề tài Trong thời gian qua, chính sách phát triển NNL KH&CN đã được nhiều nhà khoa học tìm hiểu, nghiên cứu và có những nhận định, đánh giá khác nhau, bao gồm các bài viết, công trình nghiên cứu sau: - Đỗ Phú Hải, “Chính sách phát triển NNL KH&CN ở Việt Nam hiện nay”, Tạp chí Khoa học Xã hội Việt nam, số 1(74)-2014. Tác giả đã có đánh giá tổng quan về thực trạng chính sách phát triển nguồn nhân lực khoa học và 2