Luận văn Thực hiện chính sách phòng, chống bạo lực gia đình tại huyện Thăng Bình tỉnh Quảng Nam

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI TRẦN THỊ THU NGUYỆT THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH PHÒNG, CHỐNG BẠO LỰC GIA ĐÌNH TẠI HUYỆN THĂNG BÌNH TỈNH QUẢNG NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG HÀ NỘI, năm 2019 VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI TRẦN THỊ THU NGUYỆT THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH PHÒNG, CHỐNG BẠO LỰC GIA ĐÌNH TẠI HUYỆN THĂNG BÌNH TỈNH QUẢNG NAM Chuyên ngành: Chính sách công Mã số : 8.34.04.02 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. TRẦN THỊ HỒNG HÀ NỘI, năm 2019 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình do tôi tự nghiên cứu; các số liệu trong Luận văn có cơ sở rõ ràng và trung thực. Kết luận của Luận văn chưa từng được công bố trong các công trình khác. Quảng Nam, ngày tháng 8 năm 2019 Tác giả luận văn TRẦN THỊ THU NGUYỆT MỤC LỤC MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 CHƯƠNG 1: CÁC VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH PHÒNG, CHỐNG BẠO LỰC GIA ĐÌNH ................................................... 8 1.1. Các khái niệm ............................................................................................. 8 1.2. Quan điểm về phòng, chống bạo lực gia đình. ........................................ 14 1.3. Nội dung chủ yếu của chính sách phòng, chống bạo lực gia đình của Việt Nam hiện nay .................................................................................................. 17 1.4. Những yêu cầu cơ bản trong tổ chức thực hiện chính sách Phòng chống bạo lực gia đình ............................................................................................... 21 1.5. Nội dung cụ thể trong tổ chức thực hiện chính sách Phòng, chống bạo lực gia đình ............................................................................................................ 22 1.6. Các yếu tố ảnh hưởng đến việc tổ chức thực hiện chính sách phòng, chống bạo lực gia đình. ................................................................................... 26 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG BẠO LỰC GIA ĐÌNH VÀ VIỆC TRIỂN KHAI THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH PHÒNG CHỐNG BẠO LỰC GIA ĐÌNH TẠI HUYỆN THĂNG BÌNH, TỈNH QUẢNG NAM ..................... 31 2.1. Một số đặc điểm kinh tế, văn hóa, xã hội huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam ................................................................................................................. 31 2.2. Thực trạng bạo lực gia đình tại huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam năm 2013-2018 ........................................................................................................ 36 2.3. Thực trạng thực hiện chính sách phòng, chống bạo lực gia đình tại huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam 5 năm qua ....................................................... 37 2.4. Kết quả thực hiện chính sách Phòng, chống bạo lực gia đình tại huyện Thăng Bình ...................................................................................................... 47 CHƯƠNG 3: QUAN ĐIỂM, GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ VIỆC THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH PHÒNG, CHỐNG BẠO LỰC GIA ĐÌNH TẠI HUYỆN THĂNG BÌNH, TỈNH QUẢNG NAM ................................ 52 3.1. Quan điểm ................................................................................................ 52 3.2. Giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách phòng chống bạo lực gia đình ............................................................................................................ 53 KẾT LUẬN .................................................................................................... 70 TÀI LIỆU THAM KHẢO DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT PCBLGĐ Phòng chống bạo lực gia đình BLGĐ Bạo lực gia đình Hội LHPN Hội Liên hiệp phụ nữ MTTQ Mặt trận tổ quốc BĐG Bình đẳng giới MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Gia đình là nơi trú ngụ của hạnh phúc, cái nôi nuôi dưỡng và giáo dục trẻ thơ, nơi trở về sau ngày mưu sinh, là bến đỗ bình yên đối với mỗi con người. Tuy nhiên, mỗi gia đình đều có những nguy cơ và tác động bởi nhiều các yếu tố khác nhau, nhất là yếu tố về bạo lực gia đình. Dù ở bất cứ nơi đâu, trong bất cứ hoàn cảnh nào, bạo lực gia đình không chỉ để lại hậu quả về thể chất, tinh thần mà còn về mặt kinh tế - xã hội, làm xói mòn các giá trị, chuẩn mực, truyền thống tốt đẹp của dân tộc, phá vỡ sự bền vững của gia đình. Bạo lực gia đình có hưởng tiêu cực đối tất cả các thành viên gia đình, kể cả đối với trẻ em chứng kiến bạo lực cũng như các em lớn lên trong một môi trường nhiều xung đột, thiếu hạnh phúc. Bạo lực gia đình thường được che dấu để người ngoài không thấy được và không thể hoặc rất khó khăn trong việc tác động để bảo vệ nạn nhân. Ngày nay, BLGĐ không phải là vấn đề mang tính địa phương mà là một vấn nạn toàn cầu, ở đâu cũng có, từ các nước nghèo, đang phát triển cho đến giàu có, mọi gia đình thuộc mọi tầng lớp của xã hội đều có thể gặp phải tệ nạn này. Bạo lực gia đình có thể xảy ra với bất cứ ai trong gia đình, nhưng chủ yếu là nhóm thành viên là phụ nữ, trẻ em – đây là nhóm thanh viên bị bạo lực song lại cam chịu, ít chia sẻ, do vậy nên bạo lực thường kéo dài và để lại hậu quả nặng nề, đặc biệt là hậu quả về mặt tâm lý. Trong thời gian gần đây, công tác phòng chống bạo lực gia đình ngày càng hoàn thiện hơn cả về hệ thống văn bản và cơ chế phòng ngừa. Hầu hết, các điều khoản chứa đựng các quy định về phòng chống bạo lực gia đình được đưa vào các Luật gốc, cơ bản: Hiến pháp, Bộ luật Dân sự, Luật Hôn nhân và Gia đình, Luật Trẻ em, Luật Bình đẳng giới, Luật Phòng, chống bạo lực gia đình, một số luật khác và các văn bản dưới luật có liên quan. Tuy 1 nhiên, trước những tác động tiêu cực của nền kinh tế thị trường, gia đình Việt Nam đang phải đối mặt với nhiều thách thức, trong đó có vấn đề bạo lực gia đình. Trong những năm qua, công tác thực hiện chính sách phòng, chống bạo lực gia đình tại huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam nhìn chung đã được cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương quan tâm và thu được một số kết quả bước đầu đáng ghi nhận. Công tác truyền thông về phòng, chống bạo lực gia đình được thực hiện dưới nhiều hình thức, thu hút sự quan tâm của quần chúng nhân dân và tạo dư luận lên án các hành có tính chất bạo lực; các cơ quan chuyên môn, các phòng, ban và các tổ chức chính trị - xã hội đã tích cực, chủ động triển khai một cách đồng bộ đã góp phần nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách phòng chống bạo lực gia đình. Tuy nhiên, bên cạnh những kết qủa đạt được thì việc thực thi chính sách phòng, chống bạo lực gia đình vẫn còn nhiều hạn chế, bất cập như: Bạo lực trong gia đình vẫn còn tồn tại dưới nhiều hình thức, từ việc sử dụng sức lực, vật dụng để đánh đập gây thương tích, tổn hại về thể chất cho các thành viên khác; dùng quyền lực để kiểm soát, khống chế, cấm đoán các thành viên khác về nhiều mặt việc bố trí ngân sách cho công tác phòng, chống bạo lực gia đình chưa nhiều. Bên cạnh đó, việc xử lý các đối tượng gây bạo lực gia đình của chính quyền cơ sở ở một số địa phương còn mang yếu tố duy trì, dẫn đến những đối tượng gây bạo lực gia đình coi nhẹ pháp luật và không chấm dứt hành vi Cơ chế phối hợp liên ngành trong việc thực thi Luật Phòng, chống bạo lực gia đình chưa thực sự chặt chẽ, còn mang tính hình thức. Xuất phát từ ý nghĩa, tầm quan trọng của việc thực hiện chính sách phòng, chống bạo lực gia đình; đồng thời xuất phát từ thực tiễn địa phương và lĩnh vực tôi đang công tác; tôi lựa chọn đề tài “Thực hiện chính sách phòng, chống bạo lực gia đình tại huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam” là đề tài nghiên cứu tốt nghiệp chương trình đào tạo thạc sĩ chuyên ngành chính sách công. 2 2. Tình hình nghiên cứu đề tài Bạo lực gia đình không phải là vấn đề mới mẻ, mà là hiện tượng xã hội có tính lịch sử và xuất hiện nhiều nơi trên thế giới. Bạo lực gia đình và phòng, chống bạo lực gia đình là vấn đề thu hút được sự quan tâm nghiên cứu của nhiều tác giả trong và ngoài nước. Một số công trình nghiên cứu được công bố về vấn đề này, cụ thể như: - Trách nhiệm của các cơ quan nhà nước trong việc phòng chống bạo lực gia đình” của Nguyễn Thị Ngọc Bích, Đại học Luật Hà Nội; - Phòng chống BLGĐ đối với phụ nữ ở nước ta hiện nay - Thực trạng vấn đề và giải pháp” của Viện nghiên cứu Quyền con người, Học viện Chính trị Quốc gia HCM 2008; - Nhận thức và thái độ của cộng đồng đối với BLGĐ- đề xuất giải pháp của TS. Nguyễn Thế Hùng, Phó chủ nhiệm Ủy ban Dân số - Gia đình-Trẻ em Hà Nội và PGS.TS. Nguyễn Trí Dũng, Phó Viện Trưởng Viện Xã hội học và Tâm lý lãnh đạo, quản lý Học viện Chính trị Quốc gia HCM; - Bình luận khoa học Luật Hôn nhân và gia đình” của tác giả Nguyễn Ngọc Điện; - Pháp luật quốc tế về phòng, chống bạo lực gia đình đối với phụ nữ” của tác giả Trần Thị Hòe; - Bạo lực đối với phụ nữ và trẻ em - thực trạng và nguyên nhân” của Ngô Thị Hường, Đại học Luật Hà Nội; Ngoài ra, còn nhiều bài nghiên cứu đăng trên các tạp chí khoa học, các Luận văn, đề tài đã được nghiệm thu liên quan đến vấn đề BLGĐ. Nhìn chung, các công trình nêu trên đã phân tích, đánh giá vấn đề BLGĐ dưới nhiều góc độ khác nhau. Tuy nhiên nghiên cứu một cách có hệ thống vấn đề thực hiện chính sách phòng, chống bạo lực gia đình dưới góc độ chính sách công về phòng, chống bạo lực gia đình ở huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam đến nay hầu như chưa có. Trong khi đó, để chính sách có thể đi vào cuộc 3 sống; một mặt có thể tạo cơ chế giúp đỡ cho nạn nhân bạo lực gia đình, mặt khác có giá trị phòng ngừa tình trạng bạo lực gia đình có thể xảy ra.. Xuất phát từ lý luận và thực tiễn địa phương cũng như phù hợp với yêu cầu thực tiễn công tác, tôi lựa chọn đề tài trên là thực sự cần thiết về cả mặt lý luận và thực tiễn. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Đánh giá tình hình triển khai các chính sách phòng chống bạo lực gia đình tại huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam nhằm đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách phòng, chống bạo lực gia đình tại địa phương trong thời gian tới. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Phân tích, làm rõ thêm cơ sở lý luận về chính sách phòng, chống bạo lực gia đình trên cơ sở hệ thống hóa quan điểm chủ nghĩa Mác - Lê Nin, tư tưởng Hồ Chí Minh của Đảng và quy định của Nhà nước ta. - Phân tích thực trạng thực hiện chính sách phòng, chống bạo lực gia đình tại huyện Thăng Bình trong giai đoạn năm 2013 – 2018 - Nhận diện những hạn chế cần khắc phục và tìm ra những nguyên nhân hạn chế đó. - Đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách phòng, chống bạo lực gia đình tại địa phương trong thời gian tới. 4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Luận văn tập trung nghiên cứu việc thực hiện chính sách phòng, chống bạo lực gia đình tại huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Phạm vi không gian: Luận văn nghiên cứu việc thực hiện chính sách phòng, chống bạo lực gia đình tại huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam. 4