Luận văn Thực hiện chính sách quản lý chi ngân sách nhà nước trên địa bàn huyện M'Drắk, tỉnh Đắk Lắk

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI PHẠM NGỌC QUANG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN M’DRẮK, TỈNH ĐẮK LẮK LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG ĐẮK LẮK, năm 2019 VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI PHẠM NGỌC QUANG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TRÊN ĐỊA BÀNHUYỆN M’DRẮK, TỈNH ĐẮK LẮK Ngành: Chính sách công Mã số: 8 34 04 02 LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC TS. BÙI NGUYỄN NAM ĐẮK LẮK, năm 2019 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đề tài "Thực hiện chính sách quản lý chi NSNN trên địa bàn huyện M’Drắk, tỉnh Đắk Lắk" là kết quả nghiên cứu của cá nhân tôi cùng với quá trình giúp đỡ tận tình của người hướng dẫn kho học TS. Nguyễn Bùi Nam. Các trích dẫn, số liệu nghiên cứu trong luận văn là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng, hợp pháp. Luận văn không hề có bất kỳ sự sao chép nào mà không có nguồn trích dẫn nguồn, tác giả. Đắk Lắk, tháng 8 năm 2019 Tác giả luận văn Phạm Ngọc Quang LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành đề tài "Thực hiện chính sách quản lý chi NSNN trên địa bàn huyện M’Drắk, tỉnh Đắk Lắk" tôi xin bày tỏ lòng kính trọng và biết hơn sâu sắc đến TS. Nguyễn Bùi Nam, người đã hướng dẫn tận tình và giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này. Xin cảm ơn Lãnh đạo Học viện khoa học xã hội, Văn phòng Khoa Chính sách công đã tạo mọi điều kiện thuận lợi giúp tôi hoàn thành khoá học. Xin cảm ơn Huyện uỷ, Uỷ ban nhân dân huyện, các cơ quan, ban, ngành của huyện M'Drắk đã tạo điều kiện cung cấp thông tin cần thiết để tôi hoàn thành luận văn này. Cuối cùng, tôi xin chân thành cảm ơn gia đình, bạn bè và đồng nghiệp đã tạo điều kiện giúp đỡ, động viên, khích lệ, ủng hộ và giúp đỡ tôi trong suốt thời gian học và hoàn thành luận văn này. Đắk Lắk, tháng 8 năm 2019 Tác giả luận văn Phạm Ngọc Quang MỤC LỤC MỞ ĐẦU ................................................................................................................. 1 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CẤP HUYỆN .............................................. 10 1.1. Khái niệm và ý nghĩa quản lý chi ngân sách Nhà nước ............................ 10 1.2. Nội dung thực hiện chính sách quản lý chi ngân sách Nhà nước ............ 27 1.3. Những yếu tố ảnh hưởng đến thực hiện quản lý chi ngân sách Nhà nước ..... 37 Chương 2: THỰC TRẠNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TRÊN TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN M’DRẮK, TỈNH ĐẮK LẮK .................................................................................................. 44 2.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của huyện M'Drắk ............................ 44 2.2. Tình hình thực hiện chính sách quản lý chi ngân sách Nhà nước trên trên địa bàn huyện M’Drắk .......................................................................................... 46 2.3. Đánh giá kết quả thực hiện chính sách quản lý chi ngân sách Nhà nước trên địa bàn huyện M’Drắk .................................................................................. 61 Chương 3: CÁC GIẢI PHÁP ĐẨY MẠNH THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TRÊN TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN M’DRẮK ......... 65 3.1. Quan điểm, định hướng thực hiện chính sách quản lý chi ngân sách Nhà nước của huyện M’Drắk ...................................................................................... 65 3.2. Các giải pháp đẩy mạnh thực hiện chính sách quản lý chi ngân sách Nhà nước của huyện M’Drắk ...................................................................................... 66 3.3. Một số kiến nghị ............................................................................................ 70 KẾT LUẬN ............................................................................................................. 73 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................ 74 DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Chữ viết đầy đủ KBNN Kho bạc Nhà nước HĐND Hội đồng nhân dân UBND Ủy ban nhân dân NSNN Ngân sách Nhà nước DANH MỤC CÁC BẢNG TÊN BẢNG Trang Bảng 2.1: Chi ngân sách huyện M’Drắk năm 2015 55 Bảng 2.2: Chi ngân sách huyện M’Drắk năm 2016 57 Bảng 2.3: Chi ngân sách huyện M’Drắk năm 2017 60 Bảng 2.4: Tổng hợp chi ngân sách huyện M’Drắk giai đoạn 2015 - 2017 62 DANH MỤC CÁC HÌNH, HÌNH VẼ, BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ TÊN CÁC HÌNH, HÌNH VẼ, BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ Trang Hình 2.1: Biểu đồ chi NSNN huyện M’Drắk giai đoạn 2015 - 2017 64 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Việc quản lý NSNN ở nước ta từng bước được hoàn thiện kể từ sau khi có Luật Ngân sách Nhà nước (20/03/1996), sửa đổi, bổ sung, điều chỉnh luật NSNN (20/05/1998), sửa đổi, bổ sung, điều chỉnh Luật Ngân sách Nhà nước (16/12/2002) bắt đầu thực hiện từ 01/01/2004 và sửa đổi, bổ sung, điều chỉnh Luật Ngân sách Nhà nước (25/6/2015) bắt đầu thực hiện từ 01/01/2017. Có thể nhận thấy rằng việc quản lý NSNN luôn được Đảng và Nhà nước ta đặc biệt quan tâm, chú trọng. Việc quản lý NSNN đã từng bước được hoàn thiện, hệ thống cơ chế chính sách và cơ chế quản lý tài chính đã nâng cao tính chủ động và trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức và các cá nhân trong việc quản lý và sử dụng NSNN. Từ đó đã khai thác tốt nội lực, đa dạng hoá các nguồn vốn cho đầu tư phát triển, sử dụng tiết kiệm và có hiệu quả nguồn vốn NSNN. Tuy nhiên, trong thực tế hiện nay vẫn còn tồn tại một số khuyết điểm, hạn chế, dẫn đến việc quản lý và sử dụng NSNN vẫn chưa đồng bộ, ảnh hưởng đến quá trình thực hiện chính sách quản lý chi NSNN. Ở một số địa phương việc thực hiện chi NSNN vẫn còn lúng túng, thiếu sự thống nhất, vẫn còn xẩy ra tình trạng sử dụng NSNN lãng phí, dàn trải, nạn tham ô, tham nhũng, biển thủ tiền và tài sản Nhà nước vẫn còn xẩy ra. Huyện M’Drắk, tỉnh Đắk Lắk là địa phương không ngoại lệ, việc thực hiện chính sách thu, chi NSNN nói chung và thực hiện chính sách quản lý chi NSNN nói riêng trong thời gian qua cũng bộc lộ nhiều tồn tại, yếu kém: Công tác thực hiện chính sách quản lý chi NSNN vẫn xảy ra tình trạng chi ngoài kế hoạch theo cơ chế xin cho; việc kiểm soát chi ngân sách, cơ chế phân cấp quản lý ngân sách, tổ chức bộ máy quản lý NSNN đang còn nhiều vấn đề tồn tại chưa được củng cố và hoàn thiện; bố trí vốn đầu tư xây dựng cơ bản hàng 1 năm còn dàn trải, lăng phí; cơ chế bao cấp còn mang dấu ấn nặng nề do vậy sinh ra tình trạng thiếu năng động sáng tạo trong quản lý NSNN; đối với các xã, thị trấn thiếu chủ động trong việc bố trí sắp xếp điều hành chi theo dự toán được giao và khả năng nguồn thu cho phép. Mặt khác, chính sách quản lý vĩ mô cũng có những bất cập, nhất là trong việc lập, quyết định và phân bổ ngân sách; thực hiện khoán chi ngân sách ở một số đơn vị chưa tích cực; chính sách tiết kiệm, chống lăng phí trong chi tiêu ngân sách chưa được cụ thể hoá đầy đủ để có căn cứ thực hiện có hiệu quả nguồn kinh phí; việc thực hiện chính sách chi ngân sách còn thiếu kiên quyết, nghiêm minh trong xử lý các trường hợp vi phạm chính sách chế độ, chi tiêu lăng phí kém hiệu quả; tính công khai, minh bạch nhiều nơi chưa đảm bảo. Trong bối cảnh đó, học viên đã chọn đề tài nghiên cứu “Thực hiện chính sách quản lý chi NSNN trên địa bàn huyện M’Drắk, tỉnh Đắk Lắk”, để làm sáng tỏ những vấn đề phát sinh từ thực tiễn và đặc thù việc thực hiện quản lý chi NSNN ở địa phương, tìm ra các giải pháp để việc thực hiện chính sách quản lý chi NSNN trên địa bàn đạt hiệu quả cao hơn.. 2. Tình hình nghiên cứu đề tài 2.1. Một số nghiên cứu ngoài nước Năm 1940, V.O. Key, trong bài viết “The lack of a Budgetary Theory” (Sự thiếu hụt một lý thuyết ngân sách), đã nhấn mạnh rằng, cần xây dựng lý thuyết về điều hành NSNN và cho rằng, lý thuyết điều hành NSNN có vai trò quan trọng trong quản lý kinh tế vĩ mô cũng như trong lĩnh vực gia tăng hiệu quả phân bổ ngân sách của chính phủ. Sau nhiều năm theo dõi tình hình quản lý tài chính công ở nhiều quốc gia, IMF nhận thấy rằng, cần xây dựng một khung lý thuyết về điều hành ngân sách quốc gia để làm chuẩn mực đánh giá. Vì thế, năm 1998 IMF đã biên soạn Tài liệu: Bộ Quy tắc minh bạch tài khóa, sau đó có điều chỉnh, bổ 2