Luận văn Thực hiện chính sách việc làm cho thanh niên tại huyện Quế Sơn, tỉnh Quảng Nam

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI ĐẶNG THỊ THÙY VINH THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH VIỆC LÀM CHO THANH NIÊN TẠI HUYỆN QUẾ SƠN, TỈNH QUẢNG NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG HÀ NỘI, năm 2019 VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI ĐẶNG THỊ THÙY VINH THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH VIỆC LÀM CHO THANH NIÊN TẠI HUYỆN QUẾ SƠN, TỈNH QUẢNG NAM Ngành : Chính sách công Mã số : 8 34 04 02 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. BÙI VIỆT HƯƠNG HÀ NỘI, năm 2019 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan những kết quả nghiên cứu trong Luận văn Thạc sỹ Chính sách công với nội dung “Thực hiện chính sách việc làm cho thanh niên tại huyện Quế Sơn, tỉnh Quảng Nam” là hoàn toàn trung thực, không trùng lặp với các đề tài khác trong cùng lĩnh vực. Luận văn này là công trình nghiên cứu của cá nhân tôi và được sự hướng dẫn của TS Bùi Việt Hương. Tôi xin chịu trách nhiệm về lời cam đoan của mình. Tác giả luận văn Đặng Thị Thùy Vinh MỤC LỤC MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 CHƯƠNG 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH VIỆC LÀM CHO THANH NIÊN Ở HUYỆN QUẾ SƠN, TỈNH QUẢNG NAM ............................................................................ 9 1.1. Chính sách và chính sách việc làm cho thanh niên .................................... 9 CHƯƠNG 2: THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH VIỆC LÀM CHO THANH NIÊN TẠI HUYỆN QUẾ SƠN, TỈNH QUẢNG NAM - THỰC TRẠNG VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA .................................................................. 32 2.1. Đặc điểm tự nhiên, kinh tế- xã hội ảnh hưởng đến việc thực hiện chính sách việc làm cho thanh niên ở huyện Quế Sơn. ............................................ 32 2.2. Thực trạng tổ chức thực hiện chính sách việc làm cho thanh niên tại huyện Quế Sơn ................................................................................................ 38 2.3. Một số nhận xét về việc thực hiện chính sách việc làm cho thanh niên tại huyện Quế Sơn ................................................................................................ 54 CHƯƠNG 3 PHƯƠNG HƯỚNG VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH VIỆC LÀM CHO THANH NIÊN Ở HUYỆN QUẾ SƠN, TỈNH QUẢNG NAM GIAI ĐOẠN 2020- 2025 ................................................................................................................. 62 3.1. Phương hướng nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách việc làm cho thanh niên ở huyện Quế Sơn ........................................................................... 62 3.2. Một số giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách việc làm cho thanh niên ở huyện Quế Sơn. .......................................................................... 63 KẾT LUẬN .................................................................................................... 78 TÀI LIỆU THAM KHẢO DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT STT Từ viết tắt Nghĩa đầy đủ 1 CBCC Cán bộ công chức 2 CHXHCNVN Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam 3 CNH, HĐH Công nghiệp hóa, hiện đại hóa 4 HĐND Hội đồng nhân dân 5 LHTN Liên hiệp thanh niên 6 THPT Trung học phổ thông 7 TN Thanh niên 8 TNCS Thanh niên cộng sản DANH MỤC CÁC BẢNG Số hiệu Tên bảng Trang bảng Chuyển dịch cơ cấu kinh tế của huyện Quế Sơn giai 1.1 35 đoạn 2014 – 2018 Số lượng TN được tư vấn, giới thiệu việc làm từ năm 2.1 42 2015-2019 2.2 Số học sinh THPT được định hướng nghề nghiệp 42 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Việc làm là một trong những nhu cầu cơ bản của con người để đảm bảo cuộc sống và sự phát triển toàn diện. Quyền lao động và đảm bảo việc làm của người lao động đã được khẳng định trong Hiến pháp nước Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa Việt Nam và đã được cụ thể hoá trong Bộ luật Lao động đầu tiên ở nước ta. Việc làm, giải quyết việc làm cho người lao động là một trong những ưu tiên hàng đầu trong các chính sách phát triển kinh tế – xã hội của nước ta. Việc làm nói chung và việc làm cho thanh niên nói riêng hiện nay là một trong những vấn đề được quan tâm hàng đầu trong các chính sách phát triển kinh tế - xã hội của mỗi địa phương, mỗi đất nước nhằm hướng tới sự phát triển bền vững. Với cơ cấu dân số trẻ, thanh niên nước ta chiếm phần lớn lực lượng lao động trực tiếp tạo ra của cải vật chất cho đất nước thì vấn đề giải quyết việc làm cho thanh niên trở nên cần thiết và cấp bách hơn bao giờ hết, nhất là trong xu thế hội nhập và phát triển. Giải quyết tốt vấn đề việc làm cho thanh niên vừa tạo điều kiện cho thanh niên có cơ hội đóng góp sức lao động, đảm bảo được cuộc sống cho bản thân, gia đình và phát triển kinh tế - xã hội đất nước, giảm bớt gánh nặng thất nghiệp và các tệ nạn xã hội. Hội nghị lần thứ bảy Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa X đã ban hành Nghị quyết về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa” đã chỉ rõ nhiệm vụ: “Nâng cao chất lượng lao động trẻ, giải quyết việc làm, tăng thu nhập và cải thiện đời sống cho thanh niên”. Nghị quyết đã đánh giá, phân tích thực trạng và định hướng yêu cầu tập trung cao giải quyết nội dung hết sức quan trọng về một số vấn đề lao động và việc làm cho thanh niên. Chiến lược phát 1 triển thanh niên năm 2010 của Chính phủ xác định thất nghiệp là khó khăn lớn nhất mà thanh niên Việt Nam phải đối mặt. Chiến lươc này cũng khẳng định cần phải có hành động chính trị để giảm thiểu tình trạng thiếu việc làm trong thanh niên. Chính phủ cũng đã ban hành nhiều chính sách về việc làm cho thanh niên nhằm xúc tiến việc tạo thu nhập cho thanh niên. Huyện Quế Sơn, tỉnh Quảng Nam, trong những năm qua đã thực hiện nhiều chính sách để tạo việc làm và thu nhập cho thanh niên trên địa bàn. Huyện cũng đã đầu tư cho các cơ sở dạy nghề, từng bước chuyển dịch cơ cấu kinh tế, chuyển giao tiến bộ khoa học công nghệ vào sản xuất, kêu gọi các doanh nghiệp vào đầu tư trên địa bàn huyện, nhờ đó nhiều cơ hội việc làm được tạo ra để giải quyết việc làm cho lao động tại chỗ, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, giảm sức ép lao động di chuyển tự do về các thành phố lớn, phân bổ cơ cấu lao động hợp lý hơn, giảm các tệ nạn xã hội, góp phần củng cố, phát triển kinh tế xã hội, ổn định tình hình anh ninh trật tự tại địa phương. Tuy nhiên, trên thực tế việc thực hiện chính sách việc làm cho thanh niên tại huyện Quế Sơn vẫn còn bất cập, gặp nhiều khó khăn, tỷ lệ thanh niên thất nghiệp, thiếu việc làm cao và đang có xu hướng gia tăng, phần lớn thanh niên địa phương đã rời quê hương đi làm ăn xa tại các thành phố lớn. Nguyên nhân do đa số thanh niên còn nhiều hạn chế về kiến thức và kỹ năng nghề nghiệp, ý thức kỷ luật, tác phong lao động còn hạn chế không đáp ứng yêu cầu của các nhà tuyển dụng tại địa phương. Tinh thần vươn lên chủ động lập nghiệp của thanh niên cũng chưa cao, việc thu hút thanh niên vào học các nghề nông nghiệp rất khó khăn, phần lớn thanh niên đều có xu hướng ly hương để lập nghiệp. Bên cạnh đó, trên địa bàn huyện có rất ít các khu, cụm công nghiệp, khu thương mại nên thanh niên trong độ tuổi lao động khó có cơ hội tìm kiếm việc làm 2 Xuất phát từ tầm quan trọng của việc làm và chính sách việc làm cho thanh niên, và xuất phát từ thực tiễn thực hiện chính sách việc làm ở huyện Quế Sơn, tác giả lựa chọn nội dung: “Thực hiện chính sách việc làm cho thanh niên tại huyện Quế Sơn, tỉnh Quảng Nam” làm đề tài luận văn Thạc sỹ chuyên ngành Chính sách công. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Vấn đề chính sách việc làm chung và chính sách việc làm cho thanh niên nói riêng đã được nhiều nhà nghiên cứu và hoạt động thực tiễn quan tâm. Có thể kể đến các công trình như: O’Higgin (1997) trong công trình nghiên cứu “The challenges of youth unemployment”, đã nói về tình trạng thất nghiệp của giới trẻ, một thách thức lớn đối với nhiều quốc gia hiện nay, nhất là các quốc gia có nền kinh tế chậm phát triển và đang phát triển. Manning.C (1998) đã xuất bản “Choosy Youth or unwanted youth - a survey or unemployment” nói về sự lựa chọn, mong muốn của giới trẻ hiện nay trong việc tìm kiếm việc làm phù hợp, nhằm tránh khỏi tình trạng thất nghiệp đang đe dọa thường xuyên do những biến động khó lường của kinh tế thế giới, cũng như nền kinh tế của mỗi quốc gia. - Đỗ Thị Xuân Phượng (2005) công bố luận án tiến sĩ với đề tài: “Phát triển thị trường sức lao động, giải quyết việc làm qua thực tế ở Hà Nội”, trong đó đã làm rõ thực trạng việc làm của lao động ở Hà Nội cũng như các vấn đề đặt ra. - Nguyễn Văn Thắng với luận án tiến sĩ “Chính sách việc làm cho thanh niên vùng thu hồi đất của Hà Nội”, tập trung nghiên cứu, phân tích thực trạng các chính sách việc làm cho thanh niên vùng thu hồi đất của Hà Nội và đưa ra các giải pháp hoàn thiện việc thực hiện các chính sách này. - Bài viết của Thạc sĩ Nguyễn Thúy Hà (2013) về “Chính sách việc làm: 3 thực trạng và giải pháp”. Bài viết tập trung nghiên cứu thực trạng, tình hình việc làm ở nước ta từ đó đưa ra những giải pháp cơ bản trong quá trình thực hiện chính sách lao động , việc làm ở nước ta trong những năm tới, đáp ứng yêu cầu cơ cấu lại và sử dụng hợp lý nguồn lực lao động xã hội để phát triển kinh tế nước ta, hướng tới mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. - Luận văn thạc sĩ chuyên ngành chính sách công của Trần Thị Ngọc Thảo (năm 2018) về “ Thực hiện chính sách việc làm cho thanh niên từ thực tiễn tỉnh Quảng Nam”. Luận văn này đã tập trung vào việc đánh giá tình hình thực hiện chính sách việc làm cho thanh niên ở tỉnh Quảng Nam trong thời gian qua, từ đó đưa ra các giải pháp nâng cao hiệu quả việc thực hiện chính sách việc làm cho thanh niên ở nước ta hiện nay. - Bài viết “Chính sách việc làm ở Việt Nam: Thực trạng và định hướng hoàn thiện” của tác giả Trần Việt Tiến đăng trên Tạp chí Kinh tế và phát triển Số 181 Tháng 7/2012 đã góp phần làm rõ thực trạng chính sách việc làm ở nước ta hiện nay, từ đó đưa ra định hướng hoàn thiện chính sách việc làm tới năm 2020. Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đã có khá nhiều các công trình nghiên cứu khoa học cũng như tổ chức nhiều hội thảo về vấn đề này. Cụ thể như báo cáo kết quả thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xóa đói giảm nghèo và việc làm các năm 2001 - 2005; Đánh giá thực trạng xây dựng và thực hiện các chính sách việc làm ở Việt Nam năm 2008; Chương trình Luận cứ khoa học xây dựng Chiến lược Việc làm Việt Nam và phát triển quan hệ lao động năm 2009; Hội thảo Chính sách việc làm, thị trường lao động và đề xuất nghiên cứu xây dựng Luật Việc làm, Hà Nội... Nhận thức được vai trò và tầm quan trọng của việc làm và giải quyết việc làm, đã có nhiều tác giả quan tâm, tìm hiểu và nghiên cứu ở nhiều góc 4