Luận văn Thực hiện chính sách xóa đói, giảm nghèo cho người dân tộc thiểu số trên địa bàn huyện Cưm’Gar, tỉnh Đắk Lắk

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI NGUYỄN THỊ HỒNG HẠNH THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH XÓA ĐÓI, GIẢM NGHÈO CHO NGƯỜI DÂN TỘC THIỂU SỐ TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN CƯM’GAR, TỈNH ĐẮK LẮK LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG Đắk Lắk, năm 2019 VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI NGUYỄN THỊ HỒNG HẠNH THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH XÓA ĐÓI, GIẢM NGHÈO CHO NGƯỜI DÂN TỘC THIỂU SỐ TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN CƯM’GAR, TỈNH ĐẮK LẮK Ngành : Chính sách công Mã số : 834.04.02 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC TS. TRẦN MINH ĐỨC Đắk Lắk, năm 2019 LỜI CẢM ƠN Để thực hiện và hoàn thành đề tài luận văn này bản thân tôi đã nhận được nhiều sự giúp đỡ, động viên từ nhiều cơ quan, tổ chức và cá nhân. Trước hết, Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Lãnh đạo, quý thầy cô giáo Học viện Khoa học xã hội đã tận tình trang bị những kiến thức cơ bản, hướng dẫn tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu. Tôi xin chân thành cảm ơn TS. Trần Minh Đức đã dành nhiều thời gian và công sức hướng dẫn tôi trong quá trình nghiên cứu để hoàn thành luận văn này. Tôi xin chân thành cảm ơn lãnh đạo Uỷ ban nhân dân huyện CưM’gar và UBND xã Cuôr Đăng đã động viên và tạo mọi điều kiện để tôi được tham gia học tập chương trình cao học Chính sách công. Bản thân tôi là một công chức cấp xã công tác ở một xã còn nhiều khó khăn nên cũng gặp không ít những khó khăn về mọi mặt. Mặc dù đã rất cố gắng trong quá trình nghiên cứu nhưng luận văn không thể tránh khỏi những thiếu sót. Với thái độ cầu thị và sự biết ơn, kính mong quý thầy cô giáo, các chuyên gia, đồng nghiệp, bạn bè tiếp tục đóng góp những ý kiến để đề tài được hoàn thiện hơn. Trân trọng cảm ơn! LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Người cam đoan Nguyễn Thị Hồng Hạnh MỤC LỤC MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 1.Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................. 1 2.Tình hình nghiên cứu đề tài ........................................................................... 3 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................ 5 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ................................................................. 5 5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu ................................................... 6 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn ..................................................... 6 7. Kết cấu luận văn ............................................................................................ 7 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH XÓA ĐÓI, GIẢM NGHÈO CHO NGƯỜI DÂN TỘC THIỂU SỐ ..................... 8 1.1. Sự cần thiết của chính sách xóa đói, giảm nghèo cho người dân tộc thiểu số .............................................................................................................. 8 1.2. Khái niệm, đặc điểm và vai trò của thực hiện chính sách xóa đói, giảm nghèo cho người dân tộc thiểu số.................................................................... 10 1.3. Các bước tổ chức thực hiện chính sách xóa đói, giảm nghèo cho người dân tộc thiểu số ................................................................................................ 19 1.4. Những yêu cầu đối với việc tổ chức thực hiện chính sách xóa đói, giảm nghèo cho người dân tộc thiểu số .......................................................... 21 1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến thực hiện chính sách xóa đói, giảm nghèo cho người dân tộc thiểu số .............................................................................. 23 Tiểu kết chương 1 .......................................................................................... 27 Chương 2.THỰC TRẠNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH XÓA ĐÓI, GIẢM NGHÈO CHO NGƯỜI DÂN TỘC THIỂU SỐ TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN CƯ M’GAR – TỈNH ĐẮK LẮK ......................................... 28 2.1. Những đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội của huyện CưM’gar, tỉnh Đắk Lắk có liên quan đến việc thực hiện chính sách XĐGN cho người DTTS .... 28 2.2. Tình hình tổ chức thực hiện chính sách xóa đói, giảm nghèo cho người dân tộc thiểu số trên địa bàn huyện CưM’gar, tỉnh Đắk Lắk .......................... 33 2.3. Kết quả thực hiện chính sách xóa, đói giảm nghèo cho người dân tộc thiểu số trên địa bàn huyện CưM’gar, tỉnh Đắk Lắk ...................................... 43 Tiểu kết chương 2 .......................................................................................... 57 Chương 3. PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH XÓA ĐÓI, GIẢM NGHÈO CHO NGƯỜI DÂN TỘC THIỂU SỐ TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN CƯM’GAR, TỈNH ĐẮK LẮK ..................................................................... 58 3.1. Nhu cầu nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách xóa đói, giảm nghèo cho người dân tộc thiểu số trên địa bàn huyện CưM’gar, tỉnh Đắk Lắk ........ 58 3.2. Phương hướng nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách XĐGN cho người dân tộc thiểu số trên địa bàn huyện CưM’gar, tỉnh Đắk Lắk ............... 60 3.3. Các giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách giảm nghèo bền vững cho người dân tộc thiểu số trên địa bàn huyện CưM’gar, tỉnh Đắk Lắk ................................................................................................................... 62 Tiểu kết Chương 3 ......................................................................................... 75 KẾT LUẬN .................................................................................................... 76 DANH MỤC THAM KHẢO DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT STT Từ, cụm từ Viết tắt 1 Ban chỉ đạo BCĐ 2 Bảo hiểm y tế BHYT 3 Dân tộc thiểu số DTTS 4 Hội đồng nhân dân HĐND 5 Lao động thương binh và xã hội LĐTB & XH 6 Ngân hàng thế giới WB 7 Trung ương TW 8 Uỷ ban Mặt Trận Tổ Quốc UBMTTQ 9 Ủy ban nhân dân UBND 10 Xóa đói, giảm nghèo XĐGN DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU STT Bảng Nội dung Trang 1 Bảng 2.1 Kết quả giảm số lượng và tỷ lệ hộ nghèo, 44 hộ cận nghèo chung 2 Bảng 2.2 Kết quả giảm số lượng và tỷ lệ hộ nghèo, 45 hộ cận nghèo DTTS Kết quả giảm số lượng và tỷ lệ hộ nghèo, 3 Bảng 2.3 45 hộ cận nghèo chung Kết quả giảm số lượng và tỷ lệ hộ nghèo, 4 Bảng 2.4 46 hộ cận nghèo DTTS Bảng 2.5 Công tác khám chữa bệnh giai đoạn 2012 5 47 - 2018 Số nhà xây dựng cho hộ DTTS nghèo từ 6 Bảng 2.6 nguồn vốn vận động cán bộ, đảng viên 50 đóng góp MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong đời sống thường nhật của con người hiện nay có rất nhiều vấn đề nảy sinh và cần được giải quyết, trong đó đói nghèo là vấn đề mang tính cấp bách và đòi hỏi tất cả các quốc gia phải quan tâm và tìm các biện pháp để giải quyết. Đói nghèo luôn là một lực cản lớn trên con đường tăng trưởng và phát triển, nó không chỉ là vấn đề của riêng một cá nhân mà nó gây ra sự bất ổn về xã hội, dẫn đến mất an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội,... Đảng và Nhà nước đã chú trọng giải quyết vấn đề nghèo đói từ sau năm 1975 và đặc biệt là từ khi đất nước chuyển sang thời kỳ đổi mới, Nhà nước đã triển khai nhiều chính sách xóa đói giảm nghèo, trong đó đặc biệt có những chính sách xóa đói, giảm nghèo cho các dân tộc thiểu số tại chỗ ở Tây Nguyên. Trong những năm qua, việc thực hiện chính sách xóa đói, giảm nghèo mặc dù đạt được nhiều kết quả đáng kể, tuy nhiên vẫn tồn tại trong nó những nguyên nhân chủ quan và khách quan làm cho hiệu quả của các chính sách xóa đói giảm nghèo chưa cao. Dẫn tới hệ quả là đời sống của các dân tộc thiểu số còn chậm được cải thiện, tình trạng nghèo đói vẫn diễn ra phổ biến, nhất là trong tương quan so sánh với người Kinh và so với nhiều dân tộc thiểu số khác. Xóa đói, giảm nghèo được Đảng và Nhà nước đưa vào là một trong những mục tiêu quốc gia. Hàng năm, nhà nước ta đã đưa ra khá nhiều chính sách nhằm giảm tỷ lệ đói nghèo, nâng cao thu nhập cho người dân, giúp người dân tiếp cận với các dịch vụ an sinh xã hội tốt hơn,... Không nằm ngoài mục đích chung của cả nước, tỉnh Đắk Lắk và huyện CưM’gar đã và đang quyết tâm nỗ lực xóa đói, giảm nghèo, nâng cao đời sống vật chất cũng như tinh thần cho nhân dân, hướng đến một nền kinh tế - xã hội phát triển bền vững. 1 Huyện CưM’gar nằm về phía Bắc và cách trung tâm thành phố Buôn Ma Thuột khoảng 16 km, có diện tích tự nhiên 82.443 ha, dân số hơn174.191 người với 25 dân tộc anh em, trong đó dân tộc kinh chiếm 53,9%, dân tộc Êđê chiếm 36,42%, các dân tộc khác khoảng 10%. Toàn huyện có 15 xã và 02 thị trấn với tổng số 184 thôn, buôn và tổ dân phố, trong đó có 73 buôn đồng bào dân tộc thiểu số tại chỗ, tỷ lệ hộ nghèo ở huyện còn cao, cao nhất là dân tộc Êđê đã cư trú lâu đời trên địa bàn. Cùng với việc thực hiện các chính sách xã hội khác, việc triển khai thực hiện chính sách xóa đói, giảm nghèo của huyện Cư Mgar trong những năm qua cũng đạt được những kết quả góp phần vào mục tiêu xóa đói giảm nghèo của tỉnh và cả nước. Đời sống vật chất và tinh thần của các dân tộc trong huyện ngày càng được cải thiện do sản xuất phát triển, thu nhập ngày một tăng; các chương trình giải quyết việc làm, giảm nghèo được triển khai thực hiện khá đồng bộ. Theo kết quả rà soát hộ nghèo, hộ cận nghèo năm 2018, toàn huyện có 2.107 hộ nghèo, chiếm tỷ lệ 5,18% và 3.618 hộ cận nghèo, chiếm tỷ lệ 8,90%. Hộ nghèo là đồng bào dân tộc thiểu số có 1.409 hộ, chiếm 7,63% so với tổng số hộ dân tộc thiểu số và chiếm 66,87% so với tổng số hộ nghèo của huyện. Hộ cận nghèo là đồng bào dân tộc thiểu số có 2.272 hộ, chiếm 12,30% so với tổng số hộ dân tộc thiểu số và chiếm 62,80 % so với tổng số hộ cận nghèo của huyện. Trong 3 năm huyện đã giảm được 5,42% tỷ lệ hộ nghèo, bình quân mỗi năm giảm 1,81% và tăng 0,80% tỷ lệ hộ cận nghèo. Riêng tỷ lệ giảm nghèo đối với DTTS là 7,49% tỷ lệ hộ nghèo DTTS, bình quân mỗi năm giảm 2,50% (Huyện ủy giao bình quân giảm 3,5 - 4%/năm) và tăng 2,70% tỷ lệ hộ cận nghèo DTTS. Với thực trạng hộ nghèo và hộ cận nghèo là đồng bào dân tộc thiểu số chiếm tỉ lệ cao, tỷ lệ giảm hộ nghèo còn chậm và chưa bền vững, nhiều hộ có nguy cơ tái nghèo. Vì vậy, việc nghiên cứu đề tài “ Thực hiện chính sách xóa 2