Luận văn Thực hiện pháp luật về thay đổi, cải chính hộ tịch trên địa bàn huyện Trảng Bom, tỉnh Đồng Nai

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ ./ .. / HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA PHẠM THỊ LỆ THỦY THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ THAY ĐỔI, CẢI CHÍNH HỘ TỊCH TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN TRẢNG BOM, TỈNH ĐỒNG NAI LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2019 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ ./ .. / HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA PHẠM THỊ LỆ THỦY THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ THAY ĐỔI, CẢI CHÍNH HỘ TỊCH TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN TRẢNG BOM, TỈNH ĐỒNG NAI LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH Mã số: 8 38 01 02 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS-TS LÊ THỊ HƢƠNG TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2019 LỜI CAM ĐOAN Đề tài “Thực hiện pháp luật về thay đổi, cải chính hộ tịch trên địa bàn huyện Trảng Bom, tỉnh Đồng Nai” là luận văn tốt nghiệp Thạc sĩ chuyên ngành Luật Hiến pháp và Luật Hành chính của tôi tại Học viện Hành chính Quốc gia. Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của bản thân tôi, được hoàn thành với sự hướng dẫn, giúp đỡ của Giáo viên hướng dẫn. Mọi số liệu, thông tin trích dẫn đều có ghi rõ nguồn gốc./. Tp. Hồ Chí Minh, ngày tháng năm 2019 Tác giả luận văn Phạm Thị Lệ Thủy LỜI CẢM ƠN Tôi xin bày tỏ lòng cảm ơn chân thành đến Ban giám đốc, Khoa sau Đại học, quý thầy cô đang làm việc tại Học viện Hành chính Quốc gia và quý thầy cô giảng dạy tại lớp LH4.N3 – những người đã tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất trong quá trình học tập và nghiên cứu của tôi tại Học viện. Đặc biệt, xin gửi lời cảm ơn chân thành và sâu sắc nhất đến PGS.TS Lê Thị Hương, người cô kính mến đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ, động viên tôi thực hiện và hoàn thành luận văn. Xin gửi lời cảm ơn tới các đồng nghiệp tại Phòng Tư pháp huyện Trảng Bom, công chức Tư pháp – Hộ tịch các xã, thị trấn trên địa bàn huyện Trảng Bom đã giúp đỡ tôi trong quá trình khảo sát thực trạng, cung cấp, phân tích các số liệu, tạo điều kiện thuận lợi cho tôi vừa công tác, vừa học tập và nghiên cứu để hoàn thành luận văn này. Cuối cùng, xin gửi lời cảm ơn tới gia đình, bạn bè đã luôn chia sẻ, giúp đỡ tôi suốt thời gian qua. Trong quá trình nghiên cứu, với hiểu biết còn hạn chế nên luận văn không thể tránh khỏi những thiếu sót. Tác giả rất mong nhận được sự chỉ bảo của các thầy cô giáo trong Hội đồng chấm luận văn, sự đóng góp ý kiến của bạn đọc để bản thân được tiếp thu, học tập và nghiên cứu tốt hơn trong những công trình tiếp theo. Trân trọng cảm ơn./. Tp. Hồ Chí Minh, ngày tháng năm 2019 Tác giả luận văn Phạm Thị Lệ Thủy DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT 1. HĐND Hội đồng nhân dân 2. PBGDPL Phổ biến giáo dục pháp luật 3. QPPL Quy phạm pháp luật 4. UBMTTQ Ủy ban mặt trận tổ quốc 5. UBND Ủy ban nhân dân 6. XHCN Xã hội chủ nghĩa DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 1. Tổng hợp, rà soát cán bộ, công chức thuộc Phòng Tư pháp huyện Trảng Bom Bảng 2. Tổng hợp rà soát đội ngũ công chức Hộ tịch các xã, thị trấn. Bảng 3. Tổng hợp kết quả đăng ký thay đổi, cải chính hộ tịch trên địa bàn huyện Trảng Bom (Từ ngày 01/01/2014 đến ngày 31/12/2018). Bảng 4. Tổng hợp kết quả đăng ký thay đổi, cải chính hộ tịch tại UBND huyện Trảng Bom (Từ ngày 01/01/2014 đến 31/12/2018). Bảng 5. Tổng hợp kết quả đăng ký thay đổi, cải chính hộ tịch tại UBND các xã, thị trấn trên địa bàn huyện Trảng Bom (Từ ngày 01/01/2014 đến 31/12/2018). MỤC LỤC MỞ ĐẦU .................................................................................................................. 1 Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ THAY ĐỔI, CẢI CHÍNH HỘ TỊCH ................................................................................... 8 1.1. Quan niệm về thay đổi, cải chính hộ tịch và pháp luật về thay đổi, cải chính hộ tịch ............................................................................................................. 8 1.1.1. Khái niệm thay đổi, cải chính hộ tịch và đăn ký thay đổi, cải chính hộ tịch ....................................................................................................................... 8 1.1.2. Pháp luật về thay đổi, cải chính hộ tịch .............................................. 12 1.2. Khái niệm, đặc điểm, vai trò, nội dung của thực hiện pháp luật về thay đổi, cải chính hộ tịch ...................................................................................... 17 1.2.1. Khái niệm thực hiện pháp luật về thay đổi, cải chính hộ tịch.............. 17 1.2.2. Đặc điểm của thực hiện pháp luật về thay đổi, cải chính hộ tịch ........ 18 1.2.3. Vai trò của thực hiện pháp luật về thay đổi, cải chính hộ tịch............. 23 1.2.4. Nội dung của thực hiện pháp luật về thay đổi, cải chính hộ tịch ........ 26 1.3. Các điều kiện đảm bảo thực hiện pháp luật về thay đổi, cải chính hộ tịch .......................................................................................................................... 33 1.3.1. Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về thay đổi, cải chính hộ tịch ........................................................................................................................... 32 1.3.2. Điều kiện chính trị, kinh tế, xã hội ...................................................... 35 1.3.3. Trình độ, năng lực của đội ngũ cán bộ, công chức làm công tác thay đổi, cải chính hộ tịch ...................................................................................... 36 1.3.4. Cơ sở vât chất, trang thiết bị và nguồn lực tài chính phục vụ hoạt động thực hiện pháp luật về thay đổi, cải chính hộ tịch ........................................ 38 Chƣơng 2: THỰC TRẠNG THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ THAY ĐỔI, CẢI CHÍNH HỘ TỊCH TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN TRẢNG BOM, TỈNH ĐỒNG NAI ......................................................................................................................... 41 2.1. Các yếu tố ảnh hưởng đến thực hiện pháp luật về thay đổi, cải chính hộ tịch trên địa bàn huyện Trảng Bom, tỉnh Đồng Nai .......................................... 41 2.1.1 Điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội của huyện Trảng Bom ................... 41 2.1.2. Tổ chức bộ máy và nguồn nhân lực làm công tác thay đổi, cải chính hộ tịch ........................................................................................................... 42 2.2. Kết quả thực hiện pháp luật về thay đổi, cải chính hộ tịch trên địa bàn huyện Trảng Bom ................................................................................................... 44 2.2.1. Kết quả đăng ký thay đổi, cải chính hộ tịch trên địa bàn huyện Trảng Bom .............................................................................................................. 46 2.2.2. Kết quả quản lý thay đổi, cải chính hộ tịch trên địa bàn huyện Trảng Bom .............................................................................................................. 51 2.2.3. Nguyên nhân của những kết quả đạt được .......................................... 61 2.3. Những hạn chế trong thực hiện pháp luật về thay đổi, cải chính hộ tịch trên địa bàn huyện Trảng Bom ........................................................................ 66 2.3.1. Những hạn chế trong thực hiện pháp luật về đăng ký thay đổi, cải chính hộ tịch ........................................................................................................... 66 2.3.2. Hạn chế trong thực hiện pháp luật về quản lý thay đổi, cải chính hộ tịch ..................................................................................................................... 71 2.3.3. Nguyên nhân của những hạn chế ........................................................ 73 2.4. Bài học kinh nghiệm ................................................................................. 79 Chƣơng 3: QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP ĐẢM BẢO THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ THAY ĐỔI, CẢI CHÍNH HỘ TỊCH TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN TRẢNG BOM, TỈNH ĐỒNG NAI .......................................................................................................................83 3.1. Quan điểm bảo đảm thực hiện pháp luật về thay đổi, cải chính hộ tịch trên địa bàn huyện Trảng Bom, tỉnh Đồng Nai ...................................................... 83 3.1.1. Thực hiện pháp luật về thay đổi, cải chính hộ tịch phải đảm bảo nguyên tắc pháp quyền ........................................................................................... 83 3.1.2. Thực hiện pháp luật về thay đổi, cải chính hộ tịch vì mục đích đảm bảo quyền con người, quyền công dân ........................................................... 84 3.1.3. Thực hiện pháp luật về thay đổi, cải chính hộ tịch đảm bảo các nguyên tắc đầy đủ, kịp thời, trung thực, khách quan và chính xác ........................ 85 3.1.4. Thực hiện pháp luật về thay đổi, cải chính hộ tịch gắn với cải cách hành chính nhà nước ...................................................................................... 88 3.2. Giải pháp bảo đảm thực hiện pháp luật về thay đổi, cải chính hộ tịch trên địa bàn huyện Trảng Bom, tỉnh Đồng Nai ...................................................... 90 3.2.1. Các giải pháp chung ............................................................................. 90 3.2.2. Các giải pháp cụ thể ............................................................................. 95 KẾT LUẬN ......................................................................................................... 105 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................... 108 PHỤ LỤC ............................................................................................................ 113 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Hộ tịch là những sự kiện cơ bản xác nhận tình trạng nhân thân của một con người từ khi sinh ra đến khi chết. Các sự kiện hộ tịch cơ bản của mỗi cá nhân được đăng ký và quản lý trong sổ hộ tịch bao gồm: khai sinh, kết hôn, ly hôn, khai tử, nuôi con nuôi, giám hộ, thay đổi, cải chính hộ tịch, xác định lại dân tộc, xác định lại giới tính Đăng ký hộ tịch là việc cơ quan Nhà nước có thẩm quyền xác nhận, ghi vào sổ các sự kiện hộ tịch của cá nhân nhằm xác định tình trạng nhân thân của cá nhân, tạo cơ sở pháp lý để Nhà nước bảo hộ quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân và thực hiện quản lý về dân cư, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Đăng ký và quản lý hộ tịch có ý nghĩa quan trọng để Nhà nước thực hiện quản lý dân cư và quản lý các mặt kinh tế, xã hội, quốc phòng - an ninh đồng thời tạo cơ sở pháp lý để Nhà nước công nhận và bảo hộ các quyền nhân thân phi tài sản và quyền nhân thân gắn liền với tài sản của cá nhân. Thay đổi, cải chính hộ tịch là những sự kiện hộ tịch được xác nhận vào sổ hộ tịch. Thay đổi hộ tịch là việc cơ quan nhà nước có thẩm quyền đăng ký thay đổi những thông tin hộ tịch của cá nhân khi có lý do chính đáng theo quy định của pháp luật dân sự hoặc thay đổi thông tin về cha, mẹ trong nội dung khai sinh đã đăng ký theo quy định của pháp luật. Cải chính hộ tịch là việc cơ quan nhà nước có thẩm quyền sửa đổi những thông tin hộ tịch của cá nhân trong trường hợp có sai sót khi đăng ký hộ tịch. Việc thay đổi, cải chính hộ tịch là vấn đề rất quan trọng, liên quan trực tiếp đến nhân thân của con người, đến việc thực hiện quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, đến hiệu quả công tác quản lý dân cư, quản lý nhà nước và xã hội. Nhận thức được vị trí, tầm quan trọng của thực hiện pháp luật về thay đổi, cải chính hộ tịch nên trong những năm vừa qua nhà nước ta đã ban hành 1