Luận văn Thực trạng áp dụng thương mại điện tử của doanh nghiệp dịch vụ trên địa bàn Thành phố Hà Nội

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI TẠ THỊ NHUNG THỰC TRẠNG ÁP DỤNG THƢƠNG MẠI ĐIỆN TỬ CỦA DOANH NGHIỆP DỊCH VỤ TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH HÀ NỘI - 2020 VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI TẠ THỊ NHUNG THỰC TRẠNG ÁP DỤNG THƢƠNG MẠI ĐIỆN TỬ CỦA DOANH NGHIỆP DỊCH VỤ TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI Ngành: Quản trị kinh doanh Mã số: 8.34.01.10 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. ĐẶNG THÁI BÌNH HÀ NỘI - 2020 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan bản luận văn này là công trình nghiên cứu của riêng tôi dưới sự hướng dẫn tận tình của TS. Đặng Thái Bình Tôi xin cam đoan, mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã được cám ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn đều đã được chỉ rõ nguồn gốc. Tác giả Tạ Thị Nhung MỤC LỤC MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ KINH NGHIỆM THỰC TIỄN ............ 9 1.1. Tổng quan về thương mại điện .................................................................. 9 1.2. Kinh nghiệm phát triển Thương mại điện tử tại một số quốc gia và bài học cho Việt Nam ................................................................................... 17 Chƣơng 2: THỰC TRẠNG ÁP DỤNG THƢƠNG MẠI ĐIỆN TỬ CỦA DOANH NGHIỆP DỊCH VỤ TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI ........................................................................................ 25 2.1. Tình hình phát triển thương mại điện tử ở Hà Nội ................................. 25 2.2. Thực trạng ứng dụng thương mại điện tử tại các doanh nghiệp dịch vụ trên địa bàn thành phố Hà Nội ................................................................ 28 Chƣơng 3: MỘT SỐ BIỆN PHÁP TĂNG CƢỜNG PHÁT TRIỂN THƢƠNG MẠI ĐIỆN TỬ CHO DOANH NGHIỆP DỊCH VỤ TẠI THÀNH PHỐ HÀ NỘI ................................................................. 40 3.1. Bối cảnh quốc tế và xu hướng phát triển TMĐT ..................................... 40 3.2. Định hướng phát triển ngành dịch vụ của Việt Nam ............................... 43 3.3. Giải pháp thúc đẩy áp dụng thương mại điện tử trong các doanh nghiệp dịch vụ trên địa bàn thành phố Hà Nội ....................................... 47 KẾT LUẬN .................................................................................................... 59 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 61 DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Tên viết tắt Diễn giải TMĐT Thương mại điện tử CNTT Công nghệ thông tin DNNVV Doanh nghiệp nhỏ và vừa QLNN Quản lý nhà nước DN Doanh nghiệp DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Mẫu khảo sát ................................................................................... 29 Bảng 2.2. Mức độ sử dụng Internet của doanh nghiệp dịch vụ ...................... 30 Bảng 2.3. Tỷ lệ sở hữu website của doanh nghiệp du lịch ............................. 31 Bảng 2.4. Tần suất cập nhật website của doanh nghiệp.................................. 31 Bảng 2.5. Đào tạo nhân lực thương mại điện tử tại các doanh nghiệp dịch vụ ... 35 Bảng 2.6: Các rào cản trong việc áp dụng thương mại điện ........................... 36 DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1. Chỉ số nguồn nhân lực và hạ tầng công nghệ thông tin của Hà Nội và một số thành phố năm 2018 ...................................................... 26 Biểu đồ 2.2. Áp dụng thương mại điện tử trong các doanh nghiệp dịch vụ Hà Nội ................................................................................................... 33 Biểu đồ 2. 3: Mức độ áp dụng thương mại điện tử của website của doanh nghiệp dịch vụ trên địa bàn thành phố Hà Nội ..................................... 34 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong kỷ nguyên của nền kinh tế số thì thương mại điện tử (TMĐT) ngày càng đóng vai trò quan trọng trong quá trình phát triển của mỗi quốc gia. Do quá trình toàn cầu hóa và sự phát triển công nghệ thông tin, TMĐT là một cách thức mới để tiếp cận khách hàng và đáp ứng cuộc sống của người dân (Nguyen Huu Phuoc Dai và cộng sự, 2017). Với sự phát triển của TMĐT không chỉ giúp cho hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp trở nên dễ dàng và thuận lợi mà còn đáp ứng ngày càng tốt hơn các nhu cầu của người tiêu dùng cũng như nâng cao chất lượng cuộc sống. Do đó, mỗi cá nhân, doanh nghiệp, địa phương, quốc gia đều tập trung thúc đẩy phát triển TMĐT và biến TMĐT thành công cụ để phát triển kinh tế xã hội. Hà Nội và Thành Phố Hồ Chí Minh là một trong hai địa phương trong cả nước có lượng doanh nghiệp ứng dụng thương mại điện tử cao nhất cả nước (An Nguyên, 2018). Tính đến cuối năm 2018, Hà Nội có khoảng trên 8.700 website/ứng dụng TMĐT của tổ chức, cá nhân đăng ký hoạt động, trong đó có 300 website sàn giao dịch TMĐT, chiếm khoảng 44% số lượng sàn giao dịch TMĐT trên cả nước. Mặc dù Hà Nội là một trong những địa phương dẫn đầu cả nước về việc áp dụng TMĐT, nhưng việc ứng dụng TMĐT đặc biệt là trong các doanh nghiệp còn gặp nhiều khó khăn và trở ngại như các vấn đề về thanh toán trực tuyến, bảo mật thông tin, vận chuyển, chi phí đầu tư, thói quen người tiêu dùng Từ chính những lý do trên đã dẫn đến việc phát triển và ứng dụng TMĐT trong các doanh nghiệp Hà Nội còn gặp nhiều hạn chế. Hoạt động thương mại – dịch vụ của Thành Phố Hà Nội trong thời gian qua đã có 1 bước tăng trưởng nhảy vọt và là một trong những thị trường hấp dẫn đối với các nhà đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực bán lẻ. Do đó việc thúc đẩy và áp dụng TMĐT trong lĩnh vực thương mại dịch vụ trong đó đặc biệt đối với doanh nghiệp dịch vụ trên địa bàn thành Phố Hà Nội là yêu cầu cấp bách trong giai đoạn hiện nay. Việc ứng dụng TMĐT trong hoạt động kinh doanh sẽ giúp cho các doanh nghiệp dịch vụ trên địa bàn Hà nội có khả năng tăng doanh thu, giảm các chi phí liên quan đến bán hàng, marketing và mở thị trường không chỉ giới hạn trong địa bàn thành phố Hà Nội mà có thể mở rộng ra cả nước và trên toàn thế giới. Bên cạnh đó, khi các doanh nghiệp dịch vụ áp dụng TMĐT sẽ giúp doanh nghiệp dễ dàng khai thác, xử lý, tiếp cận và phản hồi thông tin từ phía khách hàng, đối tác . Do đó, việc xây dựng, phát triển TMĐT đóng vai trò quan trọng trong việc thúc sự đẩy sự phát triển ngành thương mại dịch vụ của Thành Phố Hà Nội nói chung và thúc đẩy sự phát triển của các doanh nghiệp dịch vụ nói riêng. Trên cơ sở đó, học viên chọn đề tài “Thực trạng áp dụng thương mại điện tử của doanh nghiệp dịch vụ trên địa bàn thành phố Hà Nội” là một công trình có tính cấp thiết cần nghiên cứu và triển khai. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Chủ đề về TMĐT là một chủ đề được quan tâm bởi nhiều học giả trong và ngoài nước do đó đã có nhiều nghiên cứu liên quan đến tài này. Các công trình nghiên cứu quốc tế: Nghiên cứu của N. Muhd. NA Rahman và cộng sự (2013) đã đánh giá mức độ sử dụng TMĐT trong các doanh nghiệp Bumiputera của Malaysia. 2 Bên cạnh đó nghiên cứu này chỉ ra mối quan hệ giữa việc áp dụng TMĐT và đặc điểm của công ty cũng như lợi ích TMĐT cũng được nghiên cứu. Asghar Afshar Jahanshahi và cộng sự (2011) đã nghiên cứu ảnh hưởng của TMĐT trong các doanh nghiệp vừa và nhỏ Ấn Độ. Theo nghiên cứu này có nhiều loại ứng dụng TMĐT khác nhau nhưng tập trung vào 05 nhóm sau: tiếp thị điện tử, quảng cáo điện tử, đặt hàng và giao hàng điện tử, hệ thống thanh toán điện tử và dịch vụ hỗ trợ chi phí điện tử. Việc ứng dụng TMĐT trong các doanh nghiệp vừa và nhỏ ở Ấn Độ có thể có tác động tích cực đến các quy trình kinh doanh như: tiếp thị, quảng cáo và dịch vụ hỗ trợ khách hàng. Kết quả của nghiên cứu này còn chỉ ra rằng TMĐT đã tạo ra phương tiện hiệu quả và tiết kiệm chi phí cho doanh nghiệp vừa và nhỏ nhằm tăng cường quan hệ khách hàng, Cung cấp thông tin sản phẩm cho khách hàng, Theo dõi việc giao hàng đến và đi và chia sẻ thông tin với đối thủ, khách hàng và nhà cung cấp. Polina Fauska và cộng sự (2013) đã tập trung nghiên cứu cách các công ty công nghiệp sử dụng TMĐT B2B và phân tích vai trò của TMĐT đối với các doanh nghiệp này. Như kết quả của nghiên cứu này đã chỉ ra, việc sử dụng TMĐT có thể làm giảm đáng kể chi phí thông tin, truyền thông và quyết định liên quan đến quá trình mua sắm và do đó đóng góp vào lợi nhuận của một doanh nghiệp. Nó không chỉ giảm chi phí cho việc định vị một người bán hoặc người mua thích hợp, có được thông tin về giá cả và sản phẩm, nó còn có thể ảnh hưởng đến cấu trúc ngành. Aurelija BURINSKIENĖ (2011) đã nghiên cứu cứu việc áp dụng các công nghệ TMĐT để phát triển thương mại quốc tế. Trong bài báo này, các 3 vấn đề liên quan đến việc áp dụng các công nghệ TMĐT trong thương mại quốc tế được phân tích. Bài báo này chỉ ra rằng các doanh nghiệp tham gia vào thương mại quốc tế đang sử dụng các công nghệ TMĐT để bán sản phẩm ở các thị trường khác nhau. Các công trình nghiên cứu trong nước: Tác giả Hoàng Văn Lợi trong bài báo: “Ứng dụng thương mại điện tử trong các doanh nghiệp trên địa bàn Hà Nội” đã chỉ ra rằng trong thời gian vừa qua, việc ứng dụng TMĐT trên địa bàn Hà Nội đã có những thay đổi tích cực. Doanh thu về TMĐT trên địa bàn Thành Phố Hà Nội năm 2017 đạt 36.000 tỷ đồng (chiếm 7% mức bán lẻ hàng hoá và dịch vụ tiêu dùng). Hà Nội đã tập trung hỗ trợ việc ứng dụng TMĐT cho các doanh nghiệp trên địa bà đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, cho làng nghề xuất khẩu. Mặt khác để đẩy mạnh việc ứng dụng TMĐT trên địa bàn thành phố thì theo tác giả Hà Nội cần đẩy mạnh việc hỗ trợ, tuyên truyền, đào tạo tới các doanh nghiệp, cá nhân, tổ chức tiếp cận các công nghệ liên quan đến TMĐT. Ngoài ra thành phố cần có chính sách khuyến khích người dân, tổ chức, doanh nghiệp, tích cực ứng dụng TMĐT vào các hoạt động kinh tế xã hội. Tác giả Lê Hải Linh (2019) đã phân tích tầm quan trọng của TMĐT đối với hoạt động của doanh nghiệp. Tác giả đã chỉ ra TMĐT là một trong những công cụ quan trọng đối với mọi hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. TMĐT mang lại nhiều lợi ích cho doanh nghiệp đó là giúp cho doanh nghiệp tiếp cận khách hàng một cách dễ dàng hơn với khả năng kết nối toàn cầu của TMĐT, cung cấp dịch vụ tốt hơn, tăng doanh thu, giảm chi phí và tạo ra lợi thế cạnh tranh đối với doanh nghiệp. Bên cạnh đó tác giả cũng chỉ ra một số 4