Việc làm có vị trí hết sức quan trọng trong quá trình tồn tại và phát triển
của mỗi người, mỗi gia đình, cũng như trong việc phát triển kinh tế - xã hội
của đất nước. Giải quyết việc làm là vấn đề mang tính toàn cầu, là một thách
thức còn khá lâu dài với toàn thể nhân loại. Đối với các nước đang phát triển
như nước ta, nơi nguồn lao động còn rất dồi dào và chủ yếu tập trung ở các
vùng nông thôn thì tạo việc làm cho người lao động ở đó bao giờ cũng là mối
quan tâm hàng đầu của mỗi quốc gia.
Trong những năm qua, chuyển dịch cơ cấu lao động của tỉnh Thái Nguyên
còn chậm so với chuyển dịch cơ cấu kinh tế. Lao động nông nghiệp tuy có
giảm qua các năm nhưng vẫn chiếm tỷ trọng lớn, năm 2006 chiếm 67,5%
tổng số lao động làm việc. Lao động dịch vụ tăng nhanh nhất trong giai đoạn
2004 – 2006 bình quân 8,7%/năm, năm 2006 chiếm gần 19% tổng số lao động
làm việc của tỉnh. Lao động công nghiệp, xây dựng tăng trên 8%/năm trong
cùng giai đoạn nhưng đến nay cũng chỉ chiếm trên 13,5% tổng số lao động
làm việc. Lao động nông thôn vẫn chiếm tỷ lệ rất cao trong tổng số lao động
làm việc của tỉnh, năm 2006 chiếm 78,64%. Thời gian lao động ở nông thôn
tuy có tăng trong những năm gần đây nhưng cũng chưa cao, năm 2005 đạt
78% và năm 2006 đạt xấp xỉ 79%.
Ở thành phố Thái Nguyên, hiện nay lao động có 135 nghìn người, trong
đó lao động nông thôn có 34.347 người chiếm 25,44% tổng số lao động toàn
thành phố. Hàng năm, khu vực này bổ sung khoảng từ 1.400 - 1.600 lao động.
Hơn nữa, đặc điểm kinh tế - xã hội cũng như điều kiện tự nhiên ở mỗi địa
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
phương là khác nhau. Do vậy, không phải cứ ở nông thôn thì người lao động
tham gia vào hoạt động kinh tế nông lâm ngư nghiệp.
Nông nghiệp là một thế mạnh nhưng sản xuất ở ngành này mang tính
thời vụ nên nhiều lao động ở ngành này vẫn có nhiều thời gian rảnh rỗi, bên
cạnh đó quá trình đô thị hóa của thành phố đang ngày một phát triển và mở
rộng, nhiều khu công nghiệp, cụm công nghiệp được xây dựng do vậy một
phần diện tích đất nông nghiệp phải chuyển đổi mục đích sử dụng dẫn tới diện
tích đất canh tác ngày càng giảm trong khi đó dân số nông thôn ngày một
tăng. Điều đó cho chúng ta thấy tình trạng thiếu việc làm cho người lao động
nông thôn đang ngày một gia tăng và thời gian sử dụng của người lao động ở
khu vực nông thôn chưa cao và chưa hợp lý, do đó chưa phát huy được khả
năng sẵn có. Vì vậy, một trong những mục tiêu chiến lược phát triển kinh tế -xã hội của thành phố Thái Nguyên đến năm 2010: Giải quyết việc làm, nâng
mức sống cho người lao động nông thôn. Muốn vậy, phải phấn đấu đến năm
2010: giảm tỷ lệ sinh hàng năm xuống 0,01%, giảm tỷ lệ hộ nghèo xuống
dưới 5%, nâng tỷ lệ thời gian sử dụng lao động ở nông thôn lên 8 5%. Chú
trọng nâng cao chất lượng lao động nông thôn, đào tạo nghề cho nông dân, hỗ
trợ vay vốn phát triển kinh tế tạo việc làm cho người lao động nông thôn và
hướng dẫn tư vấn giới thiệu xuất khẩu lao động.
Để đạt được mục tiêu trên, trước hết chúng ta cần tìm hiểu và làm rõ
vấn đề về thực trạng việc làm của người lao động nông thôn ở thành phố
Thái Nguyên trong thời gian qua, từ năm 2004 đến năm 2006 đồng thời chỉ ra
những thách thức, hạn chế cũng như khả năng tạo việc làm cho người lao
động nông thôn ở thành phố Thái Nguyên trong thời gian tới. Xuất phát từ
tình hình thực tế và nhằm giúp cho quá trình phát triển kinh tế - xã hội thành
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
phố nói chung và khu vực nông thôn của thành phố Thái Nguyên nói riêng
ngày càng hiệu quả và hoàn thành kế hoạch đề ra, tôi đã lựa chọn và nghiên
cứu đề tài: “Thực trạng và một số giải pháp nhằm tạo việc làm cho người
lao động nông thôn thành phố Thái Nguyên”.
188 trang |
Chia sẻ: oanhnt | Lượt xem: 1279 | Lượt tải: 1
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Luận văn Thực trạng và một số giải pháp nhằm tạo việc làm cho người lao động nông thôn thành phố Thái Nguyên, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH
------------------------------------------------
NGUYỄN THỊ LINH
THỰC TRẠNG VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP
NHẰM TẠO VIỆC LÀM CHO NGƯỜI LAO ĐỘNG
NÔNG THÔN THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN
LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ
Thái Nguyên, năm 2007
ii
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan rằng, số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này
là trung thực và chưa được sử dụng để bảo vệ một học vị nào.
Tôi xin cam đoan rằng, mọi sự giúp đỡ trong việc thực hiện luận văn này
đã được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn đều đã được chỉ rõ
nguồn gốc.
Thái Nguyên, ngày 16 tháng 12 năm 2007
Tác giả luận văn
Nguyễn Thị Linh
iii
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình thực hiện đề tài: “Thực trạng và một số giải pháp nhằm
tạo việc làm cho người lao động nông thôn thành phố Thái Nguyên”, tôi đã
nhận được sự hướng dẫn, giúp đỡ, động viên của nhiều cá nhân và tập thể.
Tôi xin được bày tỏ sự cảm ơn sâu sắc nhất tới tất cả các cá nhân và tập thể đã
tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong học tập và nghiên cứu.
Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban giám hiệu nhà trường, khoa Sau đại học
và các thầy giáo, cô giáo Trường Đại học Kinh tế và Quản trị Kinh doanh
Thái Nguyên, đặc biệt là Phó giáo sư, Tiến sỹ Đỗ Thị Bắc trường Đại học
Kinh tế và Quản trị Kinh doanh Thái Nguyên đã nhiệt tình hướng dẫn chỉ bảo
tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và thực hiện đề tài của mình.
Trong quá trình thực hiện đề tài tôi còn nhận được sự giúp đỡ và cộng
tác của các cá nhân và tập thể: Phòng Nội vụ, phòng Nông nghiệp, phòng Kế
hoạch - Đầu tư, phòng Tài nguyên – Môi trường, phòng Công thương, phòng
Thống kê, Uỷ ban Dân số gia đình và trẻ em thành phố Thái Nguyên; UBND
xã Lương Sơn, UBND xã Tân Cương, UBND phường Túc Duyên và các hộ
gia đình đã tạo điều kiện cho tôi trong quá trình điều tra thu thập số liệu, cũng
như nghiên cứu thực hiện đề tài, tôi xin cảm ơn.
Tôi xin cảm ơn sự động viên, giúp đỡ của bạn bè và gia đình đã giúp đỡ
tôi thực hiện đề tài này.
Tôi xin chân thành cảm ơn mọi sự giúp đỡ quý báu đó!
Thái Nguyên, ngày 16 tháng 12 năm 2007
Tác giả luận văn
Nguyễn Thị Linh
iv
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
MỤC LỤC
Trang
1.
2.
3.
4.
5.
Trang phụ bìa
Lời cam đoan
Lời cảm ơn
Mục lục
Danh mục những chữ viết tắt
Danh mục các bảng
Danh mục các biểu
MỞ ĐẦU
Tính cấp thiết của đề tài
Mục tiêu nghiên cứu của đề tài
Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của đề tài
Những đóng góp của đề tài
Bố cục của luận văn
i
ii
iii
iv
v
vi
vii
1
1
3
3
4
4
Chƣơng I: CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ VIỆC LÀM CHO NGƢỜI LAO ĐỘNG
VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
5
1.1.
1.2.
1.1.1.
1.1.2.
1.1.3.
1.1.4.
1.2.1.
1.2.2.
Cơ sở khoa học của việc nghiên việc làm cho ngƣời lao động
Việc làm và các vấn đề liên quan đến việc làm
Sự cần thiết phải tạo việc làm cho ngƣời lao động
Các nhân tố ảnh hƣởng tới việc làm của ngƣời lao động nông thôn
Cơ sở thực tiễn cho vấn đề tạo việc làm
Phƣơng pháp nghiên cứu về việc làm cho ngƣời lao động
Chọn địa điểm nghiên cứu
Các phƣơng pháp nghiên cứu
5
5
10
13
21
25
25
26
iv
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
Chƣơng II: THỰC TRẠNG VIỆC LÀM CỦA NGƢỜI LAO ĐỘNG
NÔNG THÔN THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN
29
2.1.
2.2.
2.3
2.1.1.
2.1.2.
2.1.3.
2.2.1
2.2.2.
2.3.1.
2.3.2.
2.3.3.
2.3.4.
Đặc điểm chung của thành phố Thái Nguyên
Điều kiện tự nhiên của thành phố Thái Nguyên
Điều kiện kinh tế - xã hội của thành phố Thái Nguyên
Đánh giá thuận lợi và khó khăn về việc làm của ngƣời lao động
nông thôn ở thành phố Thái Nguyên
Thực trạng việc làm của ngƣời lao động nông thôn ở thành phố
Thái Nguyên
Thực trạng việc làm của ngƣời lao động nông thôn ở thành phố
Thái Nguyên
Thực trạng phát triển kinh tế của ngƣời lao động nông thôn ở
thành phố Thái Nguyên
Đánh giá thực trạng việc làm của ngƣời lao động nông thôn
thành phố Thái Nguyên
Đánh giá chung
Những mặt đạt đƣợc
Những mặt hạn chế
Nguyên nhân ảnh hƣởng đến việc làm của ngƣời lao động
nông thôn ở thành phố Thái Nguyên
29
29
38
47
49
50
65
83
83
84
87
88
Chƣơng III: ĐỊNH HƢỚNG VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP TẠO VIỆC LÀM
CHO NGƢỜI LAO ĐỘNG NÔNG THÔN
THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN
89
3.1.
3.2.
Các quan điểm cơ bản về vấn đề tạo việc làm cho ngƣời lao
động nông thôn ở thành phố Thái Nguyên
Những căn cứ, định hƣớng và mục tiêu chủ yếu để tạo việc làm cho
ngƣời lao động nông thôn thành phố Thái Nguyên trong thời gian tới
89
91
iv
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
3.3.
3.2.1.
3.2.2.
3.2.3.
3.3.1
3.3.2.
3.3.3.
3.3.4.
3.3.5.
3.3.6.
3.3.7
Những căn cứ chủ yếu để tạo việc làm cho ngƣời lao động
nông thôn ở thành phố Thái Nguyên trong thời gian tới
Định hƣớng chủ yếu tạo việc làm cho ngƣời lao động nông thôn
ở thành phố Thái Nguyên trong thời gian tới
Mục tiêu tạo việc làm cho ngƣời lao động nông thôn ở thành phố
Thái Nguyên trong thời gian tới
Một số giải pháp nhằm tạo tạo việc làm cho ngƣời lao động
nông thôn ở thành phố Thái Nguyên trong thời gian tới
Phát triển kinh tế nông thôn gắn với giải quyết việc làm cho
ngƣời lao động ở thành phố Thái Nguyên
Điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất đai hợp lý, hiệu quả nhằm tạo
việc làm cho ngƣời lao động nông thôn ở thành phố Thái Nguyên
Chuyển dịch cơ cấu lao động nông thôn ở thành phố Thái Nguyên
nhằm sử dụng hợp lý và hiệu quả
Thực hiện hiệu quả chƣơng trình quốc gia về việc làm
Tăng cƣờng xuất khẩu lao động
Hoạt động gián tiếp và trực tiếp tạo việc làm cho ngƣời lao động
nông thôn ở thành phố Thái Nguyên
Thực hiện tốt chính sách phát triển nguồn nhân lực
91
91
92
93
94
103
105
111
112
114
115
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 117
1. Kết luận 117
2. Kiến nghị 119
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 120
PHỤ LỤC 124
v
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
DANH MỤC NHỮNG CHỮ VIẾT TẮT
BQ
CN
CNH
DT
DV
ĐVT
KT
HĐH
LĐ
NN
NLN
NQD
NK
NS
SD
SP
SX
TDMNBB
THCS
THPT
Tr.đồng
TT
TTCN
UBND
XDCB
XH
XHCN
WTO
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
Bình quân
Công nghiệp
Công nghiệp hoá
Diện tích
Dịch vụ
Đơn vị tính
Kinh tế
Hiện đại hoá
Lao động
Nông nghiệp
Nông lâm nghiệp
Ngoài quốc doanh
Nhân khẩu
Năng suất
Sử dụng
Sản phẩm
Sản xuất
Trung du miền núi Bắc Bộ
Trung học cơ sở
Trung học phổ thông
Triệu đồng
Trồng trọt
Tiểu thủ công nghiệp
Uỷ ban nhân dân
Xây dựng cơ bản
Xã hội
Xã hội chủ nghĩa
Tổ chức Thương mại thế giới
vi
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 1.1:
Bảng 1.2:
Bảng 2.1:
Bảng 2.2:
Bảng 2.3:
Bảng 2.4:
Bảng 2.5:
Bảng 2.6:
Bảng 2.7:
Bảng 2.8:
Bảng 2.9:
Bảng 2.10:
Bảng 2.11:
Bảng 2.12:
Bảng 2.13:
Tình hình lao động tỉnh Thái Nguyên năm 2006
Tổng hợp số hộ điều tra ở các điểm nghiên cứu năm 2006
Tình hình đất đai ở thành phố Thái Nguyên năm 2004 – 2006
Diện tích đất nông nghiệp thành phố Thái Nguyên năm 2004 – 2006
chia theo đơn vị hành chính
Tình hình nhân khẩu và lao động ở Thành phố Thái Nguyên năm
2004 – 2006
Cơ sở vật chất kỹ thuật ở thành phố Thái Nguyên năm 2004 – 2006
Kết quả tạo việc làm cho người lao động nông thôn ở thành phố
Thái Nguyên năm 2004 – 2006
Tình hình nhân khẩu và lao động nông thôn thành phố
Thái Nguyên năm 2004 – 2006
Tình hình dân số nông thôn thành phố Thái Nguyên chia theo
nhóm tuổi năm 2004 – 2006
Tình hình lao động nông thôn ở thành phố Thái Nguyên chia theo
trình độ văn hoá năm 2004 – 2006
Tình hình lao động nông thôn ở thành phố Thái Nguyên chia theo
trình độ chuyên môn năm 204 – 2006
Kết quả sản xuất các ngành kinh tế nông thôn của lao động
nông thôn ở thành phố Thái Nguyên năm 2004 – 2006
Kết quả sản xuất ngành nông nghiệp ở thành phố Thái Nguyên
năm 2004 – 2006
Diện tích, năng suất, sản lượng một số cây trồng chủ yếu ở thành phố
Thái Nguyên năm 2004 – 2006
Kết quả sản xuất cây ăn quả ở thành phố Thái Nguyên năm
2004 – 2006
Trang
22
26
33
34
39
43
51
52
54
58
61
66
68
70
71
vi
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
Bảng 2.14:
Bảng 2.15:
Bảng 2.16:
Bảng 2.17:
Bảng 3.1:
Bảng 3.2:
Bảng 3:3:
Bảng 3.4:
Bảng 3.5:
Bảng 3.6:
Bảng 3.7:
Bảng 3.8:
Kết quả sản xuất ngành chăn nuôi ở thành phố Thái Nguyên năm
2004 – 2006
Giá trị sản xuất công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, xây dựng cơ
bản nông thôn ở thành phố Thái Nguyên năm 2004 – 2006
Tình hình giàu nghèo ở thành phố Thái Nguyên năm 2004 – 2006
Kết quả và hiệu quả kinh tế - xã hội của người lao động nông thôn
thành phố Thái Nguyên năm 2004 – 2006
Dự kiến diện tích, năng suất, sản lượng một số cây trồng chủ yếu
ở thành phố Thái Nguyên đến năm 2010
Dự kiến kết quả sản xuất cây ăn quả ở thành phố Thái Nguyên
đến năm 2010
Dự kiến kết quả sản xuất ngành chăn nuôi ở thành phố Thái Nguyên
đến năm 2010
Dự kiến kết quả sản xuất ngành nông nghiệp ở thành phố Thái Nguyên
đến năm 2010
Dự kiến tình hình đất đai ở thành phố Thái Nguyên đến năm 2010
Dự kiến tình hình nhân khẩu và lao động nông thôn thành phố
Thái Nguyên đến năm 2010
Dự kiến kết quả sản xuất ngành kinh tế nông thôn ở thành phố
Thái Nguyên đến năm 2010
Dự kiến tình hình tạo việc làm cho người lao động nông thôn ở
thành phố Thái Nguyên đến năm 2010
74
78
82
85
95
97
99
101
104
106
108
110
vii
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 2.1:
Biểu đồ 2.2:
Biểu đồ 2.3:
Biểu đồ 2.4:
Biểu đồ 2.5:
Biểu đồ 2.6:
Biểu đồ 2.7:
Biểu đồ 2.8:
Biểu đồ 2.9:
Biểu đồ 2.10:
Biểu đồ 2.11:
Biểu đồ 2.12:
Cơ cấu đất đai ở thành phố Thái Nguyên năm 2006
Cơ cấu lực lượng lao động thành phố Thái Nguyên năm 2006
Tỷ lệ lao động có việc làm ở thành phố Thái Nguyên năm
2004 - 2006
Cơ cấu lực lượng lao động nông thôn thành phố Thái Nguyên
năm 2004 - 2006
Tỷ lệ sử lao động nông thôn có việc làm ở thành phố Thái Nguyên
năm 2004 – 2006
Tỷ lệ lao động nông thôn chia theo trình độ văn hóa ở thành phố
Thái Nguyên năm 2004 - 2006
Tỷ lệ lao động nông thôn chia theo trình độ chuyên môn ở
thành phố Thái Nguyên năm 2004 - 2006
Tỷ lệ sử dụng thời gian lao động nông thôn ở thành phố
Thái Nguyên năm 2004 – 2006
Cơ cấu giá trị sản xuất ngành nông nghiệp thành phố Thái Nguyên
năm 2006
Diện tích gieo trồng ở thành phố Thái Nguyên năm 2004 – 2006
Sản phẩm chăn nuôi chủ yếu ở thành phố Thái Nguyên năm
2004 – 2006
Giá trị sản xuất ngành dịch vụ nông thôn ở thành phố
Thái Nguyên năm 2004 - 2006
Trang
36
40
41
55
56
60
63
64
69
73
75
80
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Việc làm có vị trí hết sức quan trọng trong quá trình tồn tại và phát triển
của mỗi người, mỗi gia đình, cũng như trong việc phát triển kinh tế - xã hội
của đất nước. Giải quyết việc làm là vấn đề mang tính toàn cầu, là một thách
thức còn khá lâu dài với toàn thể nhân loại. Đối với các nước đang phát triển
như nước ta, nơi nguồn lao động còn rất dồi dào và chủ yếu tập trung ở các
vùng nông thôn thì tạo việc làm cho người lao động ở đó bao giờ cũng là mối
quan tâm hàng đầu của mỗi quốc gia.
Trong những năm qua, chuyển dịch cơ cấu lao động của tỉnh Thái Nguyên
còn chậm so với chuyển dịch cơ cấu kinh tế. Lao động nông nghiệp tuy có
giảm qua các năm nhưng vẫn chiếm tỷ trọng lớn, năm 2006 chiếm 67,5%
tổng số lao động làm việc. Lao động dịch vụ tăng nhanh nhất trong giai đoạn
2004 – 2006 bình quân 8,7%/năm, năm 2006 chiếm gần 19% tổng số lao động
làm việc của tỉnh. Lao động công nghiệp, xây dựng tăng trên 8%/năm trong
cùng giai đoạn nhưng đến nay cũng chỉ chiếm trên 13,5% tổng số lao động
làm việc. Lao động nông thôn vẫn chiếm tỷ lệ rất cao trong tổng số lao động
làm việc của tỉnh, năm 2006 chiếm 78,64%. Thời gian lao động ở nông thôn
tuy có tăng trong những năm gần đây nhưng cũng chưa cao, năm 2005 đạt
78% và năm 2006 đạt xấp xỉ 79%.
Ở thành phố Thái Nguyên, hiện nay lao động có 135 nghìn người, trong
đó lao động nông thôn có 34.347 người chiếm 25,44% tổng số lao động toàn
thành phố. Hàng năm, khu vực này bổ sung khoảng từ 1.400 - 1.600 lao động.
Hơn nữa, đặc điểm kinh tế - xã hội cũng như điều kiện tự nhiên ở mỗi địa
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
2
phương là khác nhau. Do vậy, không phải cứ ở nông thôn thì người lao động
tham gia vào hoạt động kinh tế nông lâm ngư nghiệp.
Nông nghiệp là một thế mạnh nhưng sản xuất ở ngành này mang tính
thời vụ nên nhiều lao động ở ngành này vẫn có nhiều thời gian rảnh rỗi, bên
cạnh đó quá trình đô thị hóa của thành phố đang ngày một phát triển và mở
rộng, nhiều khu công nghiệp, cụm công nghiệp được xây dựng do vậy một
phần diện tích đất nông nghiệp phải chuyển đổi mục đích sử dụng dẫn tới diện
tích đất canh tác ngày càng giảm trong khi đó dân số nông thôn ngày một
tăng. Điều đó cho chúng ta thấy tình trạng thiếu việc làm cho người lao động
nông thôn đang ngày một gia tăng và thời gian sử dụng của người lao động ở
khu vực nông thôn chưa cao và chưa hợp lý, do đó chưa phát huy được khả
năng sẵn có. Vì vậy, một trong những mục tiêu chiến lược phát triển kinh tế -
xã hội của thành phố Thái Nguyên đến năm 2010: Giải quyết việc làm, nâng
mức sống cho người lao động nông thôn. Muốn vậy, phải phấn đấu đến năm
2010: giảm tỷ lệ sinh hàng năm xuống 0,01%, giảm tỷ lệ hộ nghèo xuống
dưới 5%, nâng tỷ lệ thời gian sử dụng lao động ở nông thôn lên 85%. Chú
trọng nâng cao chất lượng lao động nông thôn, đào tạo nghề cho nông dân, hỗ
trợ vay vốn phát triển kinh tế tạo việc làm cho người lao động nông thôn và
hướng dẫn tư vấn giới thiệu xuất khẩu lao động.
Để đạt được mục tiêu trên, trước hết chúng ta cần tìm hiểu và làm rõ
vấn đề về thực trạng việc làm của người lao động nông thôn ở thành phố
Thái Nguyên trong thời gian qua, từ năm 2004 đến năm 2006 đồng thời chỉ ra
những thách thức, hạn chế cũng như khả năng tạo việc làm cho người lao
động nông thôn ở thành phố Thái Nguyên trong thời gian tới. Xuất phát từ
tình hình thực tế và nhằm giúp cho quá trình phát triển kinh tế - xã hội thành
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
3
phố nói chung và khu vực nông thôn của thành phố Thái Nguyên nói riêng
ngày càng hiệu quả và hoàn thành kế hoạch đề ra, tôi đã lựa chọn và nghiên
cứu đề tài: “Thực trạng và một số giải pháp nhằm tạo việc làm cho người
lao động nông thôn thành phố Thái Nguyên”.
2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài
2.1. Mục tiêu chung
Mục tiêu bao trùm của luận văn là trên cơ sở nghiên cứu thực trạng về
việc làm của người lao động nông thôn thành phố Thái Nguyên, để từ đó đề
xuất một số giải pháp nhằm tạo việc làm cho người lao động nông thôn, góp
phần cùng thành phố Thái Nguyên thực hiện thắng lợi sự nghiệp công nghiệp
hóa, hiện đại hóa.
2.2. Mục tiêu cụ thể
- Góp phần hệ thống hóa về cơ sở lý luận và thực tiễn về vấn đề lao động
– việc làm.
- Phân tích, đánh giá thực trạng việc làm của người lao động nông thôn
ảnh hưởng tới đời sống và tình hình sản xuất phát triển kinh tế nông thôn trên
địa bàn thành phố Thái Nguyên.
- Đề ra định hướng và một số giải pháp nhằm tạo việc làm cho người lao
động nông thôn trên địa bàn thành phố Thái Nguyên, đáp ứng được yêu cầu
tình hình thực tế mà thành phố đã đề ra.
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của đề tài
3.1. Đối tƣợng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là các vấn đề về lao động – việc làm
của người lao động nông thôn, các hộ, cộng đồng và các vùng nông thôn ở
thành phố Thái Nguyên.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
4
3.2. Phạm vi nghiên cứu
Phạm vi nghiên cứu của đề tài bao gồm: Nội dung vấn đề liên quan
đến việc làm và tạo việc làm cho người lao động nông thôn ở thành phố
Thái Nguyên trong khoảng thời gian từ năm 2004 – 2006. Nội dung nghiên
cứu về việc làm là vấn đề rất rộng, vì vậy luận văn chỉ tập trung nghiên cứu
một số vấn đề chủ yếu về thực trạng việc làm của người lao động nông thôn ở
thành phố Thái Nguyên ảnh hưởng tới đời sống và phát triển sản xuất nông
thôn, để từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm tạo việc làm cho người lao động
nông thôn trên địa bàn thành phố Thái Nguyên từ nay đến năm 2010.
4. Những đóng góp của luận văn
Luận văn là công trình nghiên cứu khoa học có ý nghĩa lý luận và thực
tiễn, là tài liệu giúp cho thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên xây dựng
kế hoạch phát triển nguồn nhân lực, đảm bảo công ăn việc làm cho người lao
động nông thôn, nâng cao mức sống cho người dân, phát triển kinh tế - xã hội,
xóa đói giảm nghèo tỉnh Thái Nguyên đến năm 2010 có cơ sở khoa học.
Luận văn nghiên cứu và phản ánh khá toàn diện về việc làm, tạo việc
làm cho người lao động nông thôn và tình hình phát triển sản xuất nông thôn
để tạo việc làm ở thành phố Thái Nguyên. Các giải pháp đưa ra có ý nghĩa
thiết thực đối với tạo việc làm cho người lao động nông thôn cũng như đóng
góp cho sự phát triển kinh tế - xã hội chung của thành phố Thái Nguyên và
các địa phương có điều kiện tương tự.
5. Bố cục của luận văn
Ngoài phần mở đầu và kết luận, luận văn bao gồm 3 phần chính:
Chương I: Cơ sở khoa học và phương pháp nghiên cứu về việc làm cho
người lao động.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
5
Chương II: Thực trạng việc làm của người lao động nông thôn thành phố
Thái Nguyên.
Chương III: Định hướng và một số giải pháp tạo việc làm cho người lao
động nông thôn thành phố Thái Nguyên.
Chƣơng I: CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ VIỆC LÀM CHO
NGƢỜI LAO ĐỘNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
1.1. Cơ sở khoa học của việc nghiên cứu việc làm cho ngƣời lao động
1.1.1. Việc làm và các vấn đề liên quan đến việc làm
1.1.1.1. Việc làm
Lao động là hoạt động quan trọng nhất của con người, tạo ra của cải vật
chất và các giá trị tinh thần của xã hội. Lao động có năng suất, chất lượng và
hiệu quả cao là nhân tố quyết định sự phát triển của đất nước. Như vậy, con
người vừa là mục tiêu vừa là động lực cho sự phát triển kinh tế – xã hội.
Song, con người chỉ trở thành động lực cho sự phát triển khi hoạt động tạo ra
nguồn thu nhập của họ không bị cấm và được thừa nhận là việc làm.
Có nhiều quan niệm về việc làm:
- “Việc làm là cơ sở vật chất để huy động nguồn nhân lực vào hoạt động
sản xuất trong nền kinh tế quốc dân”[5].
- “Việc làm là trạng thái phù hợp giữa sức lao động và tư liệu sản xuất,
tức là những điều kiện cần thiết để sử dụng sức lao động đó”[5].
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
6
Cho dù có nhiều quan niệm về việc làm, song việc làm là dành cho con
người và do con người thực hiện nó với các điều kiện vật chất, kỹ thuật tương
ứng hay đó chính là nhu cầu sử dụng sức lao động của con người.
Theo Bộ Luật lao động và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ Luật
lao động năm 2006 thì: “Mọi hoạt động lao động tạo ra nguồn thu nhập,
không bị pháp luật cấm đều được thừa nhận là việc làm.
Giải quyết việc làm, bảo đảm cho mọi người có khả năng lao động đều
có cơ hội có việc làm là trách nhiệm của Nhà nước, của các doanh nghiệp và
toàn xã hội” [15]. Trong đó các hoạt động được xác định là việc làm bao gồm:
- Các công việc được trả công dưới dạng bằng tiền mặt hoặc hiện vật.
- Những công việc tự làm để tạo thu nhập cho bản thân hoặc tạo thu nhập
cho gia đình mình nhưng không được trả công (bằng tiền mặt hoặc hiện vật)
cho công việc đó.
Việc làm được