1. Lý do chọn đề tài Theo cam kết WTO trong lĩnh vực Ngân hàng, kể từ 1/4/2007 các Ngân hàng các tổ chức nước ngoài sẽ được phép thành lập ngân hàng 100% vốn nước ngoài tại Việt Nam đồng thời các Ngân hàng nước ngoài được phép cung cấp hầu hết các hoạt động dịch vụ ngân hàng và góp vốn liên doanh, mua cổ phần của các NHTM VN; Tính đến tháng 6/2011, Việt Nam có 05 Ngân hàng thương mại nhà nước, 01 ngân hàng chính sách xã hội, 37 Ngân hàng thương mại cổ phần, 05 Ngân hàng 100% vốn nước ngoài, 05 Ngân hàng liên doanh và 36 chi nhánh Ngân hàng nước ngoài tại Việt Nam. Điều này cho thấy áp lực cạnh tranh của các NH TMCP Việt Nam tại thị trường nội địa là rất lớn. Ngòai ra, các Ngân hàng Việt Nam hiện đang có xu hướng mở rộng hoạt động ra khu vực Đông Nam Á và các nước trên thế giới. Do đó, đòi hỏi các Ngân hàng Việt Nam phải nâng cao năng lực tài chính, trình độ công nghệ cũng như năng lực quản trị rủi ro để có thể tăng cường năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững.Ngoài ra, bài học rút ra từ cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu bắt đầu từ năm 2008 và ảnh hưởng đến ngày hôm nay đã cho thấy tầm quan trọng và tác động dây truyền của sự khủng hoảng tài chính bắt nguồn từ sự sụp đổ của một số Ngân hàng sẽ kéo theo sự khủng hoảng nhanh chóng của thị trường bất động sản, thị trường chứng khoán, thị trường tiền tệ; dẫn đến cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu kéo dài đến tận hôm nay nhưng vẫn chưa có dấu hiệu hồi phục. Điều này cho thấy, ngay cả những nền Kinh tế ―khổng lồ‖ như Mỹ, Nhật Bản hay các nước Châu Âu vẫn tồn tại nhiều điểm yếu trong công tác quản trị rủi ro và ngăn ngừa rủi ro hệ thống lan truyền trong phạm vi rộng, toàn thế giới, đặc biệt là trong lĩnh vực cực kỳ nhậy cảm là Tài chính ngân hàng. Việt Nam, với nền kinh tế đang phát triển và hệ thống tài chính chưa tinh vi, chưa có sự kết nối mạnh mẽ với các nền kinh tế hùng mạnh trên thế giới nên chúng ta không bị ảnh hưởng nặng nề từ làn sóng khủng hoảng tài chính vừa qua. Tuy nhiên, với xu thế hội nhập và tự do hóa hoạt động ngân hàng, việc ứng dụng các chuẩn mực và quy định quốc tế về quản trị rủi ro vào hệ thống Ngân hàng Việt Nam là điều tất yếu, nhằm từng bước nâng cao năng lực quản lý cũng như khả năng ứng phó kịp thời với các cuộc khủng hoảng trong tương lai.
150 trang |
Chia sẻ: Việt Cường | Ngày: 16/04/2025 | Lượt xem: 2 | Lượt tải: 0
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Luận văn Ứng dụng hiệp ước Basel II trong quản trị rủi ro của Ngân hàng Thương mại Cổ phần Á Châu, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
NGUYỄN THỊ THÙY NGA
ỨNG DỤNG HIỆP ƢỚC BASEL II TRONG QUẢN TRỊ RỦI RO
CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN Á CHÂU
Chuyên ngành: Kinh Tế Tài Chính – Ngân Hàng
Mã số: 60.31.12
LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ
Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS TRẦN THỊ THÙY LINH
TP.HCM, NĂM 2011
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan rằng: Luân văn Thạc sĩ Kinh tế này là do chính tôi nghiên cứu và thực
hiện. Các thông tin, dữ liệu mà tôi sử dụng trong luận văn này là hoàn tòan trung thực,
dựa trên nghiên cứu của riêng tôi và hoàn toàn đúng với nguồn trích dẫn.
Tác giả đề tài
Nguyễn Thị Thùy Nga
Học viên Cao học khóa 18 – Đại Học Kinh Tế TP.HCM
LỜI CẢM ƠN
Sau một thời gian nỗ lực, tôi đã hoàn thành đề tài “Ứng dụng Hiệp ước Basel II trong
quản trị rủi ro tại Ngân hàng TMCP Á Châu”. Trong suốt quá trình thực hiện, tôi đã nhận
được sự hướng dẫn và hỗ trợ thông tin nhiệt tình từ Quý thầy cô, bạn bè. Vì vậy, tôi xin
phép được gửi lời cảm ơn sâu sắc đến:
- PGS.TS Trần Thị Thùy Linh, người đã tận tình hướng dẫn cho tôi trong suốt quá trình
thực hiện đề cương, tìm kiếm tài liệu đến khi hoàn tất luận văn.
- Cảm ơn các bạn bè, đồng nghiệp đã nhiệt tình giúp đỡ tôi trong quá trình thu thập dữ
liệu phân tích.
- Cảm ơn những kiến thức quý báu về phương pháp nghiên cứu và lãnh đạo mà các thầy
cô đã truyền đạt trong chương trình cao học.
- Và đặc biệt, cảm ơn gia đình đã động viên, ủng hộ tinh thần và tạo mọi điều kiện tốt
nhất cho tôi hoàn thành luận văn.
TP.Hồ Chí Minh, ngày 11 tháng11 năm 2011.
Học viên
Nguyễn Thị Thùy Nga
MỤC LỤC
```````````````` OOO ````````````````
PHẦN MỞ ĐẦU:
1. Lý do chọn đề tài .................................................................................................. 1
2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài .............................................................................. 2
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.......................................................................... 2
4. Phương pháp nghiên cứu ....................................................................................... 3
5. Các nghiên cứu trước đây liên quan đến đề tài....................................................... 3
CHƢƠNG I: TỔNG QUAN VỀ HIỆP ƢỚC QUỐC TẾ VỀ AN TOÀN VỐN &
GIÁM SÁT HOẠT ĐỘNG NGÂN HÀNG (HIỆP ƢỚC BASEL)
1.1. Sơ lƣợc các nghiên cứu về quản trị rủi ro của các NHTM trên thế giới ......... 4
1.1.1. Lý thuyết về tính điểm tín dụng ......................................................................... 4
1.1.2. Lý thuyết về quản lý rủi ro của Thomas ............................................................. 5
1.1.3. Mô hình CAMELS trong QTRR ngân hàng ....................................................... 6
1.2. Lý luận về quản trị rủi ro tín dụng của các NHTM Việt Nam 7
1.2.1. Khái niệm về quản trị rủi ro 7
1.2.2. Đặc điểm của quản trị rủi ro 8
1.2.3. Xác định mức độ rủi ro tín dụng .. 9
1.2.4. Các phương pháp đo lường rủi ro tín dụng ..10
1.3. Hiệp ƣớc quốc tế về an toàn vốn và giám sát hoạt động ngân
hàng ................................................................................................. 14
1.3.1. Sơ lược lịch sử hình thành và phát triển của Ủy ban Basel và Hiệp ước Basel...14
1.3.2. Nội dung cơ bản Hiệp ước Basel I 15
1.3.3. Nội dung cơ bản Hiệp ước Basel II ..17
1.3.3.1. Quy định về Phạm vi và lộ trình áp dụng 17
1.3.3.2. Nội dung cơ bản 17
1.3.3.3. Những sửa đổi bổ sung của Basel II so với Basel I 25
1.3.3.4. Một số sửa đổi bổ sung của Basel III so với Basel II và Khả năng ứng dụng
Basel III tại Việt Nam 27
1.4. Kết quả khảo sát ứng dụng Basel II tại một số nƣớc trên thế giới và Bài học
rút ra từ cuộc khủng hoảng tài chính tại Hoa Kỳ 29
1.4.1. Kết quả khảo sát ứng dụng Basel II tại một số Quốc gia trên thế giới 29
1.4.2. Bài học rút ra từ cuộc khủng hoảng tài chính tại Hoa Kỳ .. 30
1.4.3. Bài học cho Việt Nam từ cuộc khủng hoảng tài chính Hoa Kỳ .31
Kết luận Chƣơng 1
CHƢƠNG II: THỰC TRẠNG ỨNG DỤNG HIỆP ƢỚC BASEL II TRONG QUẢN
TRỊ RỦI RO TẠI NGÂN HÀNG TMCP Á CHÂU (ACB)
2.1. Thực trạng quản trị rủi ro tại ACB . 33
2.1.1. Qúa trình hình thành và phát triển của ACB . 33
2.1.2. Kết quả hoạt động kinh doanh và định hướng phát triển trong tương lai . 33
2.1.3. Đánh giá Hệ thống quản lý rủi ro tại ACB 36
2.1.3.1. Hệ thống quản lý rủi ro tín dụng tại ACB 36
2.1.3.2. Hệ thống quản lý rủi ro hoạt động tại ACB 40
2.1.3.3. Hệ thống quản lý rủi ro thị trường tại ACB 41
2.1.3.4. Kết quả công tác quản lý rủi ro tín dụng tại ACB .. 41
2.2. Thực trạng ứng dụng Quản trị rủi ro theo Basel II tại Hệ thống NHTM Việt
Nam .43
2.2.1. Những quy định hiện tại của NHNN quy định về tỷ lệ bảo đảm an toàn trong hoạt
động tín dụng của các NHTM . 44
2.2.2. Thực trạng ứng dụng Quản trị rủi ro theo Basel tại Việt Nam . 45
2.2.2.1. Quy định về tỷ lệ an toàn vốn (CAR) . 45
2.2.2.2. Quy định về kiểm tra, giám sát rủi ro 46
2.2.2.3. Quy định về công bố thông tin 50
2.2.3. Thuận lợi – khó khăn khi ứng dụng Hiệp ước Basel II tại ACB 50
2.2.3.1. Thuận lợi 50
2.2.3.2. Khó khăn .53
2.3. Đánh giá khả năng đáp ứng yêu cầu của Basel II của ACB và những điều kiện
cần thiết để ứng dụng Basel III ..58
2.4. Phân tích kết quả khảo sát .59
Kết luận chƣơng 2
CHƢƠNG III: GIẢI PHÁP ỨNG DỤNG HIỆP ƢỚC BASEL II TRONG QUẢN
TRỊ RỦI RO TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN Á CHÂU (ACB)
3.1. Định hƣớng Quản trị rủi ro theo Hiệp ƣớc Basel II tại ACB 65
3.1.1. Định hướng Quản trị rủi ro theo Basel II tại ACB 65
3.1.2. Đề xuất lộ trình ứng dụng hiệp ước Basel II trong QTRR tại ACB . 67
3.1.3. Các luận cứ đề xuất giải pháp 69
3.2. Giải pháp Quản trị rủi ro đối với hoạt động hiện tại của ACB 70
3.3. Các giải pháp ứng dụng Hiệp ƣớc Basel II trong quản trị rủi ro tại ACB 71
3.3.1. Hoàn thiện và phát triển hạ tầng công nghệ thông tin 71
3.3.2. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực .74
3.3.3. Hoàn thiện hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ ..74
3.3.4. Xây dựng hệ thống kiểm soát rủi ro tín dụng và Cải tiến quy trình quản trị rủi ro
theo chuẩn mực Basel II . 76
3.3.5. Tăng cường nhận thức và cam kết từ ban lãnh đạo Ngân hàng .77
3.4. Kiến nghị với ngân hàng nhà nƣớc ...78
3.4.1. Xây dựng và hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật .78
3.4.2. Tăng cường năng lực tài chính của Hệ thống NHTM 80
3.4.3. Nâng cao chất lượng Hệ thống xếp hạng tín nhiệm của Trung tâm thông tin tín
dụng 82
3.4.4. Nâng cao hiệu quả công tác thanh tra kiểm soát, giám sát ngân hàng Nhà nước ..84
Kết luận chƣơng 3
KẾT LUẬN
Phụ lục1 : Hệ số rủi ro và hệ số chuyển đổi cho các khoản mục trên bảng cân đối kế
toán theo Basle I.
Phụ lục 2 : Chỉ số tài chính và Hệ số rủi ro
Phụ lục 3 : Các hạng mục kinh doanh theo Basel II và Một số yêu cầu về bảo mật
thông tin theo Basel II
Phụ lục 4: Nội dung cơ bản của Basel III và khả năng ứng dụng Basel III tại Việt
Nam
Phụ lục 5 : Kết quả khảo sát lần thứ 5 của Ủy ban Basel về việc ứng dụng Basel II
Phụ lục 6 : Sơ đồ tổ chức của ACB; Các thành tích đạt được của ACB từ khi thành
lập đến nay và Quy định về Tỷ lệ khấu trừ theo từng loại tài sản bảo đảm.
Phụ lục 7 : 25 nguyên tắc cơ bản của Uỷ Ban Basel về Thanh tra, giám sát Ngân hàng
Phụ lục 8 : Bảng khảo sát mẫu và kết quả khảo sát
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
ACB : Ngân hàng Thương mại cổ phần Á Châu
AIRB : Phương pháp xếp hạng nội bộ nâng cao
BCBS : Ủy ban Basel về giám sát nghiệp vụ Ngân hàng
FIRB : Phương pháp xếp hạng nội bộ đơn giản
Hiệp ước Basel : Hiệp ước an toàn vốn quốc tế
NHNN : Ngân hàng nhà nước
NH : Ngân hàng
NHTM : Ngân hàng thương mại
PP : Phương pháp
QTRR : Quản trị rủi ro
RSA : Phương pháp chuẩn
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU, HÌNH VÀ PHƢƠNG TRÌNH
Bảng biểu:
Bảng 1.1 :Trọng số rủi ro theo loại tài sản (Phụ lục I)...............................91
Bảng 1.2 :Trọng số rủi ro theo xếp hạng từng Quốc gia và Doanh
nghiệp...........................................................................................................................20
Bảng 1.3 : Hệ số β trong phương pháp chuẩn đối với rủi ro hoạt động
Bảng 1.4 : Các chỉ số tài chính cho từng nhóm nghiệp vụ (Phụ lục 2).....95
Bảng 1.5 : Hệ số rủi ro liên quan từng nhóm nghiệp vụ (Phụ lục 2).........95
Bảng 1.6 : So sánh điểm khác nhau cơ bản giữa Basel I và Basel II.........27
Bảng 1.7 : Kết quả khảo sát lần thứ 5 (QIS5) của Ủy ban Basel về việc ứng
dụng các phương pháp Basel II trong đánh giá rủi ro tín dụng (Phụ lục 5)..............106
Bảng 1.8 : Kết quả khảo sát lần thứ 5 của Ủy ban Basel về việc ứng dụng các
phương pháp Basel II trong đánh giá rủi ro tác nghiệp các nước G10 (Phụ lục
5)................................................................................................................................108
Bảng 1.9 : Khảo sát ứng dụng Basel II của các nước không phải là thành viên
của Hội đồng Basel (Phụ lục 5) ........................................................................108
Bảng 1.10 : Kế hoạch thực hiện Hiệp ước Basel II tại các nước Châu Á (Phụ
lục 5) .........................................................................................................................108
Bảng 2.1 :Kết quả hoạt động kinh doanh của ACB giai đoạn 2008-
2011............................................................................................................................113
Bảng 2.2 : Quá trình tăng vốn của ACB (Phụ lục 6)................................117
Bảng 2.3 : Tổng hợp dư nợ và tỷ lệ nợ xấu/tổng dư nợ của các NH Việt
Nam..............................................................................................................................42
Bảng 2.4 : Hệ số an toàn vốn của một số ngân hàng từ 2005- 2010 (%)...46
Phƣơng trình:
Phương trình 1.1 : Tỷ lệ vốn tối thiểu theo Basel I...............................................15
Phương trình 1.2 : Tài sản có rủi ro (RWA).........................................................16
Phương trình 1.3 : Vốn yêu cầu tối thiểu theo Basel II........................................19
Phương trình 1.4 : Vốn dự phòng rủi ro hoạt động theo phương pháp chỉ số cơ
bản..............................................................................................................................21
Phương trình 1.5 : Vốn dự phòng rủi ro hoạt động theo phương pháp chuẩn......22
Hình:
Hình 1.1 : Tóm tắt nội dung của Basel II...................................................18
Hình 1.2 : Tóm tắt nội dung của Basel III (Phụ lục 4).............................99
Hình 2.3 : Sơ đồ tổ chức của ACB (Phụ lục 6) ......................................114
Hình 2.4 : Quy trình thẩm định - quản lý rủi ro tín dụng tại ACB............38