Luận văn Ứng dụng lý thuyết đầu tư tài chính hiện đại trong quản lý danh mục đầu tư trên TTCK Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HCM VÕ TẤN LỰC ỨNG DỤNG LÝ THUYẾT ĐẦU TƯ TÀI CHÍNH HIỆN ĐẠI TRONG QUẢN LÝ DANH MỤC ĐẦU TƯ TRÊN TTCK VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Thành phố Hồ Chí Minh – Năm 2011 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HCM VÕ TẤN LỰC ỨNG DỤNG LÝ THUYẾT ĐẦU TƯ TÀI CHÍNH HIỆN ĐẠI TRONG QUẢN LÝ DANH MỤC ĐẦU TƯ TRÊN TTCK VIỆT NAM Chuyên ngành : Kinh tế tài chính – ngân hàng Mã số : 60.31.12 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Người hướng dẫn khoa học : PGS.TS. Nguyễn Văn Sĩ Thành phố Hồ Chí Minh – Năm 2011 LỜI CAM ĐOAN VÀ CẢM ƠN Tôi xin cam đoan luận văn “Ứng dụng lý thuyết đầu tư tài chính hiện đại trong quản lý danh mục đầu tư trên TTCK Việt Nam” là công trình nghiên cứu riêng của riêng tôi, được thực hiện dưới sự hướng dẫn khoa học của PGS.TS.Nguyễn Văn Sĩ. Các số liệu trong luận văn được sử dụng trung thực, từ các nguồn hợp pháp và đáng tin cậy. Các kết quả nghiên cứu đạt được bao gồm các bảng dữ liệu, đồ thị và các mô hình ứng dụng là nghiên cứu độc lập của tôi. Nhân đây, tôi xin chân thành cảm ơn sâu sắc đến Thầy – PGS.TS.Nguyễn Văn Sĩ, người đã hướng dẫn tôi hoàn thành luận văn này, cùng các Thầy, Cô đã giảng dạy và cung cấp cho tôi những kiến thức vô cùng quý báu. Tôi cũng xin cảm ơn đến các công ty, các nhà đầu tư đã nhiệt tình và khách quan trong việc thực hiện các phiếu khảo sát, góp phần quan trọng đến kết quả của luận văn. Tp. Hồ Chí Minh, tháng 10 năm 2010 Tác giả luận văn Võ Tấn Lực MỤC LỤC Lời cam đoan Danh mục các từ viết tắt Danh mục các bảng biểu, hình vẽ, đồ thị Lời mở đầu CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN LÝ THUYẾT ĐẦU TƯ TÀI CHÍNH HIỆN ĐẠI TRONG QUẢN LÝ DANH MỤC ĐẦU TƯ....................................................................1 1.1. TỔNG QUAN VỀ QUẢN LÝ DANH MỤC ĐẦU TƯ .........................................1 1.1.1. Danh mục đầu tư................................................................................................1 1.1.1.1. Khái niệm..................................................................................................1 1.1.1.2. Phân loại tài sản trong DMĐT ..................................................................1 1.1.2. Nghiệp vụ quản lý danh mục đầu tư..................................................................2 1.1.3. Những điều lưu ý khi lập kế hoạch đầu tư.........................................................2 1.1.3.1. Chuẩn bị ....................................................................................................3 1.1.3.2. Vòng đời của tài sản..................................................................................3 1.1.4. Quản lý danh mục đầu tư...................................................................................4 1.1.4.1. Mục tiêu đầu tư (Investment Objectives)..................................................4 1.1.4.2. Chính sách phân bổ tài sản (Asset Allocation) ........................................5 1.1.4.3. Lựa chọn chiến lược quản lý đầu tư danh mục đầu tư (Portfolio Management Strategy – Investment Strategy) .......................................................5 1.1.4.4. Lựa chọn chứng khoán (Security Selection).............................................6 1.1.4.5. Đánh giá hiệu quả hoạt động của DMĐT .................................................6 1.2. CÁC LÝ THUYẾT ĐẦU TƯ TÀI CHÍNH HIỆN ĐẠI VỀ QUẢN LÝ DANH MỤC ĐẦU TƯ ....................................................................................................................7 1.2.1. Lý thuyết về mô hình đính giá tài sản vốn CAPM (Capital Asset Pricing Model)..........................................................................................................................7 1.2.1.1. Sơ lược về CAPM .....................................................................................7 1.2.1.2. Các giả định của mô hình CAPM .............................................................7 1.2.1.3. TSSL, phương sai (hay độ lệch chuẩn) của một tài sản và của danh mục các tài sản .......................................................................................................8 1.2.1.4. Tìm kiếm DMĐT tối ưu với nền tảng là lý thuyết thị trường vốn..........11 1.2.1.5. Mô hình định giá tài sản vốn – quan hệ giữa rủi ro và TSSL....14 1.2.2. Lý thuyết kinh doanh chênh lệch giá APT (Arbitrage Pricing Theory)..........15 1.2.2.1. Sơ lược về APT.......................................................................................15 1.2.2.2. Các mô hình nhân tố ...............................................................................16 1.2.2.3. Các beta ( β ) nhân tố..............................................................................16 1.2.2.4. Dùng mô hình nhân tố tính phương sai (Var), hiệp phương sai (Cov)...17 1.2.2.5. Mô hình nhân tố và DMĐT mô phỏng ...................................................18 1.2.2.6. Danh mục nhân tố thuần nhất .................................................................18 1.2.2.7. Việc mô phỏng và kinh doanh chênh lệch giá ........................................19 1.2.2.8. Lý thuyết kinh doanh chênh lệch giá – APT...........................................19 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1.................................................................................................21 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG ĐẦU TƯ CHỨNG KHOÁN TẠI VIỆT NAM ..........22 2.1. TỔNG QUAN ĐẦU TƯ CHỨNG KHOÁN TẠI VIỆT NAM............................22 2.1.1. Tổng quan về TTCK Việt Nam .......................................................................22 2.1.2. Các giai đoạn phát triển của TTCK Việt Nam ................................................22 2.1.2.1. Giai đoạn 2000-2005...............................................................................23 2.1.2.2. Giai đoạn năm 2006 ................................................................................24 2.1.2.3. Giai đoạn năm 2007 ................................................................................25 2.1.2.4. Giai đoạn năm 2008 ................................................................................25 2.1.2.5. Giai đoạn năm 2009 đến nay...................................................................26 2.1.3. Tình hình áp dụng các phương pháp phân tích đầu tư tại TTCK Việt Nam ...27 2.1.4. Thực trạng về việc tính toán hệ số Beta ( β ) cho các cổ phiếu niêm yết trên TTCK Việt Nam ........................................................................................................29 2.1.5. Những rủi ro trên TTCK Việt Nam .................................................................30 2.1.5.1. Rủi ro hệ thống........................................................................................30 2.1.5.2. Rủi ro phi hệ thống..................................................................................31 2.2. CƠ HỘI VÀ THÁCH THỨC KHI ĐẦU TƯ CHỨNG KHOÁN Ở VN..............32 2.3. SỬ DỤNG HỆ SỐ BETA ( β ) TRONG PHÂN TÍCH RỦI RO ĐẦU TƯ CHỨNG KHOÁN Ở MỘT SỐ NƯỚC TRÊN THẾ GIỚI..........................................34 2.4. BÀI HỌC KINH NGHIỆM CHO VIỆT NAM.....................................................35 2.4.1. Bài học từ TTCK thế giới................................................................................35 2.4.2. Bài học từ TTCK trong nước...........................................................................40 2.5. ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN CHO TTCK VIỆT NAM....................................42 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2.................................................................................................44 CHƯƠNG 3: CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐO LƯỜNG RỦI RO VÀ TÌM DMĐT TỐI ƯU TRÊN TTCK VIỆT NAM........................................................................................45 3.1. GIỚI THIỆU ỨNG DỤNG LÝ THUYẾT CAPM ĐỂ ĐO LƯỜNG HỆ SỐ RỦI RO ( β ) CỦA CÁC LOẠI CHỨNG KHOÁN TRONG MỐI TƯƠNG QUAN VỚI DMĐT TRÊN TTCK VIỆT NAM...............................................................................45 3.1.1. Đo lường Beta ( β ) của cổ phiếu và thị trường dựa trên nền tảng CAPM.....45 3.1.2. Thiết lập DMĐT tối ưu từ các beta ( β ) tính toán được.................................48 3.1.2.1. Mô hình 1: tối đa hóa thu nhập kỳ vọng trên cơ sở giới hạn mức rủi ro cho trước...............................................................................................................49 3.1.2.2. Mô hình 2: tối thiểu hóa rủi ro trên cơ sở yêu cầu mức lợi nhuận tối thiểu cho trước .....................................................................................................50 3.2. GIỚI THIỆU ỨNG DỤNG LÝ THUYẾT APT ĐỂ ĐO LƯỜNG HỆ SỐ NHẠY CẢM ( β ) CỦA TỪNG CHỨNG KHOÁN ĐỐI VỚI CÁC NHÂN TỐ VĨ MÔ VÀ THỰC HIỆN KINH DOANH CHÊNH LỆCH GIÁ .....................................53 3.2.1. Dùng hàm hồi quy để tính beta nhân tố và thiết lập mô hình nhân tố cho mỗi chứng khoán .................................................................................................................53 3.2.2. Lập danh mục đầu tư mô phỏng và thực hiện kinh doanh chênh lệch giá ......54 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3.................................................................................................63 CHƯƠNG 4: GIẢI PHÁP KIỂM SOÁT RỦI RO VÀ QUẢN LÝ DMĐT HIỆU QUẢ CHO NHÀ ĐẦU TƯ TRÊN TTCK VIỆT NAM ................................................64 4.1. NHỮNG ĐÚC KẾT TỪ MÔ HÌNH .....................................................................64 4.1.1. Ưu điểm ...........................................................................................................64 4.1.2. Những hạn chế.................................................................................................64 4.2. CÁC GIẢI PHÁP KIỂM SOẤT RỦI RO VÀ QUẢN LÝ DMĐT HIỆU QUẢ CHO NHÀ ĐẦU TƯ TRÊN TTCK VIỆT NAM.................................................................. 4.2.1. Tạo điều kiện để phát triển hơn nữa nghiệp vụ quản lý DMĐT cả về chất và lượng. .................................................................................................................................65 4.2.2. Tiếp tục tái cấu trúc TTCK, minh bạch hóa và đồng bộ, thống nhất phù hợp với các chuẩn mực quốc tế ................................................................................................65 4.2.3. Tạo nhiều hàng hoá có chất lượng tốt để nhà đầu tư có thêm sự lựa chọn cho DMĐT của mình ................................................................................................................67 4.2.4. Mở rộng bảo hiểm rủi ro chứng khoán............................................................68 4.2.5. Phát triển các công cụ chứng khoán phái sinh ................................................68 4.2.6. Đào tạo nguồn nhân lực có kiến thức chuyên môn.........................................69 4.2.7. Hoàn thiện hệ thống pháp lý, cơ chế, chính sách cho sự phát triển của TTCK, hạn chế tối đa các rủi ro hệ thống của thị trường (rủi ro lãi suất, sức mua, thị trường)................................................................................................................................69 4.2.8. Tăng cường công tác thanh tra giám sát hoạt động của của các tổ chức tham gia thị trường, xử lý nghiêm các vi phạm về công bố thông tin, về tin đồn gây bất lợi cho hệ thống thị trường tài chính, về rò rỉ thông tin ..........................................................70 4.2.9. Hình thành cơ quan quản lý chung cho toàn bộ thị trường tài chính ..............71 4.2.10. Thành lập các công ty định mức tín nhiệm (Credit Rating Agency) ............71 4.2.11. Tăng cường giao lưu, hợp tác, học hỏi kinh nghiệm về quản lý các loại rủi ro và DMĐT một cách hiệu quả từ TTCK trên thế giới ....................................................72 KẾT LUẬN CHƯƠNG 4.................................................................................................73 Kết luận Danh mục tài liệu tham khảo Phụ lục DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT APT : Arbitrage Pricing Theory – Lý thuyết kinh doanh chênh lệch giá BĐS : Bất động sản BHNT : Bảo hiểm nhân thọ CAPM : Capital Asset Pricing Model – Mô hình định giá tài sản vốn CSTK : Chính sách tài khóa CSTT : Chính sách tiền tệ CTCK : Công ty chứng khoán DMĐT : Danh mục đầu tư Hose : Sở giao dịch chứng khoán Tp. HCM Hnx : Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội Hnx – index : Chỉ số trung bình giá chứng khoán các cổ phiếu niêm yết tại Hnx IMF : Quỹ tiền tệ quốc tế (International Monetary Fund) NHTM : Ngân hàng thương mại OTC : Over the counter – Thị trường chứng khoán phi tập trung QLDMĐT : Quản lý danh mục đầu tư SGDCK : Sở giao dịch chứng khoán TP. HCM : Thành phố Hồ Chí Minh TSSL : Tỷ suất sinh lợi TTCK : Thị trường chứng khoán TTGDCK : Trung tâm giao dịch chứng khoán Vn – Index : Chỉ số trung bình giá chứng khoán các cổ phiếu niêm yết tại Hose Up-com Index : Chỉ số trung bình giá chứng khoán các cổ phiếu tại thị trường giao dịch của công ty đại chúng chưa niêm yết UBCKNN : Ủy ban chứng khoán nhà nước Mã chứng khoán : Được viết tắt theo quy ước tại Hose và Hnx MỤC LỤC BẢNG BIỂU, HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ CHƯƠNG 1: Bảng 1.1: Phương pháp ma trận hki tính phương sai...................................................10 Đồ thị 1.1: Lựa chọn DMĐT tối ưu với tài sản rủi ro trên đường biên hiệu quả.........11 Đồ thị 1.2: Lựa chọn DMĐT tối ưu khi có sự tồn tại của tài sản phi rủi ro.................13 Đồ thị 1.3: Đường thị trường chứng khoán SML.........................................................14 Đồ thị 1.4: Đường thị trường chứng khoán với rủi ro hệ thống được chuẩn hóa ........15 CHƯƠNG 2: Đồ thị 2.1: Giai đoạn TTCK 2000 – 2005....................................................................23 Bảng 2.1: Bảng thống kê quy mô của TTCK giai đoạn 2000 – 2005 ..........................24 Đồ thị 2.2: Giai đoạn TTCK năm 2006........................................................................24 Đồ thị 2.3: Giai đoạn TTCK năm 2007........................................................................25 Đồ thị 2.4: Giai đoạn TTCK năm 2008........................................................................26 Đồ thị 2.5: Giai đoạn TTCK từ năm 2009 đến nay (31/08/2010)................................26 CHƯƠNG 3: Đồ thị 3.1: Đồ thị đường biên hiệu quả Markowitz với 15 chứng khoán ....................51 Đồ thị 3.2: Đồ thị đường biên hiệu quả Markowitz mở rộng với 21 chứng khoán......52 Bảng 3.1: Phương trình nhân tố các chứng khoán trong DMĐT .................................54 Bảng 3.2: Bảng tính phương sai chi tiết từng chứng khoán.........................................56 Bảng 3.3: Bảng chi tiết tỷ trọng của từng chứng khoán trong DMĐT mô phỏng chứng khoán BHS ..............................................................................................................59 Bảng 3.4: Bảng tính toán chi tiết từng chứng khoán được mua bán............................61 DANH MỤC PHỤ LỤC Phụ lục 1 : Tổng hợp kết quả khảo sát của nhà đầu tư cá nhân trên TTCK Việt Nam. Phụ lục 2 : Minh họa về việc tính toán hệ số beta trên TTCK Việt Nam. Phụ lục 3 : Minh họa về dịch vụ tính hệ số beta của www.valueline.com Phụ lục 4 : Bảng kê chi tiết TSSL của các chứng khoán và thị trường. Phụ lục 5 : Ma trận phương sai – hiệp phương sai. Phụ lục 6 : Ma trận hệ số tương quan. Phụ lục 7 : Danh sách 20 chứng khoán có giá trị vốn hóa lớn nhất thị trường. Phụ lục 8 : Danh sách các chỉ số của 15 chứng khoán được chọn. Phụ lục 9-1 : Các bước để tìm tỷ trọng tối ưu của mô hình 1. Phụ lục 9-2 : Kết quả mô hình 1 – Tối đa hóa thu nhập kỳ vọng. Phụ lục 9-3 : Kết quả mô hình 1 – Tối đa hóa thu nhập kỳ vọng. Phụ lục 10-1 : Kết quả mô hình 2 – Tối thiểu hóa mức rủi ro. Phụ lục 10-2 : Kết quả mô hình 2 – Tối thiểu hóa mức rủi ro. Phụ lục 11-1 : Tập hợp các danh mục đầu tư trên đường biên hiệu quả Markowitz với Beta = 1. Phụ lục 11-2 : Ma trận phương sai - hiệp phương sai (DMĐT mở rộng với 21 chứng khoán) Phụ lục 11-3 : Tập hợp các danh mục đầu tư trên đường biên hiệu quả Markowitz với Beta = 1 (DMĐT mở rộng với 21 chứng khoán) Phụ lục 12 : TSSL hàng tháng và thống kê các nhân tố vĩ mô. Phụ lục 13-1 : Giải thích ý nghĩa các hệ số khi hồi quy TSSL từng chứng khoán theo các nhân tố vĩ mô. Phụ lục 13-2 : Bảng kết quả hồi quy các hệ số nhạy cảm đối với các nhân tố vĩ mô của các chứng khoán. Phụ lục 13-3 : Bảng kết quả hồi quy các hệ số nhạy cảm đối với các nhân tố vĩ mô của các chứng khoán. Phụ lục 14 : Thiết lập bài toán tìm tỷ trọng từng chứng khoán trong DMĐT mô phỏng. Phụ lục 15 : Tìm tỷ trọng của các DMĐT nhân tố thuần nhất.