Luận văn Vận dụng kế toán quản trị theo hướng tinh gọn tại công ty TNHH QMI Industrial Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP HỒ CHÍ MINH KHOA KẾ TỐN KIỂM TỐN LUẬN VĂN THẠC SỸ VẬN DỤNG KẾ TỐN QUẢN TRỊ THEO HƯỚNG TINH GỌN TẠI CƠNG TY TNHH QMI INDUSTRIAL VIỆT NAM MÃ NGÀNH: 60.34.30 GVHD: TRẦN ĐÌNH PHỤNG SVTH: LÊ HƯƠNG TRÀ LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đề tài “Vận dụng kế toán quản trị theo hướng tinh gọn tại công ty TNHH QMI Industrial Việt Nam” là công trình nghiên cứu của cá nhân tôi và được thực hiện trên cơ sở thực tế tại công ty TNHH QMI Industrial Việt Nam. Tôi xin chân thành cảm ơn Thầy Trần Đình Phụng, giáo viên hướng dẫn, cùng toàn thể thầy cô của Trường Đại Học Kinh Tế TP. HCM đã tận tâm chỉ bảo và giảng dạy tôi trong suốt thời gian qua. Học viên thực hiện Lê Hương Trà LỜI MỞ ĐẦU 1. Lý do nghiên cứu đề tài Kinh tế thế giới đang trong giai đoạn sụt giảm dữ dội, những tập đoàn, hãng sản xuất lớn nhất liên tiếp cắt giảm nhân công, đóng cửa nhà xưởng nhằm tái cơ cấu vượt qua khó khăn. Kinh tế Việt Nam cũng không tránh được những ảnh hưởng đáng kể, nhất là những doanh nghiệp xuất khẩu. Đứng trước tình trạng suy thoái kinh tế toàn cầu như vậy nhưng vào năm 2008, hãng xe hơi Toyota lại vươn lên trở thành công ty dẫn đầu trong ngành công nghiệp sản xuất xe hơi trên thế giới. Cách đây chưa lâu, Toyota vẫn được biết tới như là nhà sản xuất xe nhỏ, nhưng sau 10 năm, doanh số của riêng hãng Toyota còn nhiều hơn doanh số của cả 12 công ty sản xuất ô tô lớn nhất trên thế giới cộng lại, và chỉ trong ba tháng đầu năm 2008, số lượng xe bán ra của Toyota nhiều hơn hãng xe hơi General Motors 160.000 chiếc. Mặc dù, có khi Toyota có sự cố về chất lượng vào nhưng Toyota luôn có thể giải quyết vấn đề một cách thần diệu và trở lại thị trường với vị thế còn mạnh hơn nữa. Đây là một đặc điểm ấn tượng khiến các nhà quản lý cao cấp của hầu như tất cả các ngành đều chủ động nghiên cứu và tìm hiểu về cách thức quản lý hoạt động sản xuất kinh doanh của Toyota. Bí mật chính là việc áp dụng thành công phương thức sản xuất tinh gọn vào quy trình sản xuất kinh doanh (lean manufacturing), là kết quả của việc theo đuổi mô hình của chuỗi một sản phẩm (one-piece flow), đảm bảo quy trình sản xuất hoạt động liên tục, hạn chế tối đa thời gian chờ đợi giữa các công đoạn sản xuất trong điều kiện nguồn lực giới hạn. Phương thức sản xuất tinh gọn đang dần được các doanh nghiệp Việt Nam ở mọi quy mô và lĩnh vực sản xuất học hỏi và áp dụng. Phương thức sản xuất tinh gọn hướng về phát triển hệ thống sản xuất chỉ sử dụng những nguồn lực được tính toán là thực sự cần thiết cho quá trình sản xuất và chỉ sản xuất theo đúng số lượng yêu cầu của khách hàng, hạn chế tối đa lượng hàng tồn kho. Phương thức này hoàn toàn khác với phương thức sản xuất hàng loạt với chi phí trên mỗi đơn vị hàng giảm khi một lượng lớn hàng hóa được sản xuất thông qua việc chia chi phí cố định trên một số lượng lớn. Kế toán quản trị theo phương pháp truyền thống được xây dựng để hỗ trợ cho phương thức sản xuất hàng loạt và để đánh giá hàng tồn kho. Vì vậy, việc nghiên cứu một hệ thống kế toán quản trị phù hợp với phương thức sản xuất tinh gọn là một vấn đề cấp thiết, nó có ý nghĩa quan trọng đối với thực tiễn quản trị tài chính cho các doanh nghiệp áp dụng phương thức sản xuất tinh gọn. 2. Tên đề tài Vận dụng Kế toán quản trị theo hướng tinh gọn tại công ty TNHH QMI Industrial Việt Nam 3. Mục đích nghiên cứu Mục đích của nghiên cứu nhằm giới thiệu phương pháp kế toán quản trị tinh gọn phù hợp với quy trình hoạt động, nguyên lý vận hành quy trình hoạt động, mô hình tổ chức quản lý hoạt động, phương thức quản lý hoạt động cho công ty TNHH QMI Industrial Việt Nam, một doanh nghiệp đang vận dụng phương thức sản xuất tinh gọn. Với nhiệm vụ quan trọng đầu tiên của đề tài là nghiên cứu lý thuyết kế toán quản trị theo hướng tinh gọn dựa trên sự hỗ trợ cần thiết của kế toán tài chính để đảm bảo chức năng phản ánh và cung cấp thông tin kế toán mà không làm bộ máy kế toán bị cồng kềnh. Nhiệm vụ quan trọng thứ hai là nghiên cứu việc vận dụng lý thuyết kế toán quản trị theo hướng tinh gọn phù hợp với chuẩn mực, chế độ kế toán của Việt Nam và những quy định của hiệp hội nghề nghiệp kế toán kiểm toán. 4. Phương pháp nghiên cứu Trong quá trình thực hiện luận văn, các phương pháp chung nghiên cứu khoa học đã được áp dụng như: phương pháp phân tích kinh tế, phương pháp tổng hợp, phương pháp thống kê, chứng minh từng vấn đề để làm sáng tỏ vấn đề nghiên cứu. Luận văn sử dụng phương pháp biện chứng duy vật, gắn liền việc nghiên cứu với quan điểm lịch sử làm cho đề tài có tính hệ thống và có ý nghĩa thực tiễn hơn. Ngoài ra, các phương pháp so sánh, phương pháp phân tích hệ thống cũng được sử dụng để nghiên cứu và giải quyết các vấn đề cụ thể. 5. Phạm vi đề tài Phạm vi của kế toán quản trị rất rộng, đề tài này vận dụng kế toán quản trị theo hướng tinh gọn tại công ty TNHH QMI Industrial Việt Nam, một doanh nghiệp thuộc lĩnh vực may mặc xuất khẩu. Đề tài nghiên cứu các công cụ của kế toán quản trị theo hướng tinh gọn để đưa ra định hướng hỗ trợ cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ trong ngành may mặc Việt Nam đang và sẽ áp dụng phương thức sản xuất tinh gọn. 6. Bố cục đề tài Luận văn gồm các phần sau: Chương 1: Cơ sở lý luận Chương 2: Thực trạng tổ chức công tác kế toán quản trị tại công ty TNHH QMI Industrial Việt Nam Chương 3: Vận dụng kế toán quản trị theo hướng tinh gọn tại công ty TNHH QMI Industrial Việt Nam VẬN DỤNG KẾ TOÁN QUẢN TRỊ THEO HƯỚNG TINH GỌN TẠI CTY TNHH QMI INDUSTRIAL VIỆT NAM. * Lời mở đầu CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN 1.1Khái quát về phương thức sản xuất tinh gọn ..................................................... 1 1.1.1 Khái niệm ......................................................................................... 1 1.1.2 Nguyên tắc chính của phương thức sản xuất tinh gọn ..................... 1 1.1.2.1 Nhận thức về sự lãng phí ...................................................... 1 1.1.2.2 Chuẩn hóa quy trình .............................................................. 1 1.1.2.3 Quy trình liên tục................................................................... 2 1.1.2.4 Sản xuất kéo .......................................................................... 2 1.1.2.5 Chất lượng từ gốc .................................................................. 2 1.1.2.6 Liên tục cải tiến..................................................................... 2 1.1.3 Trọng tâm của hệ thống sản xuất tinh gọn....................................... 2 1.2 Các nhân tố thúc đẩy sự phát triển kế toán quản trị theo hướng tinh gọn...... 5 1.3 Khái niệm về kế toán quản trị theo hướng tinh gọn ........................................ 6 1.4 Nội dung kế toán quản trị theo hướng tinh gọn................................................ 7 1.4.1 Nội dung kế toán quản trị theo hướng tinh gọn ...................... 7 1.4.2 Các công cụ được sử dụng trong kế toán quản trị theo hướng tinh gọn...................................................................................................... 9 1.4.2.1 Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh sử dụng các thông tin dễ hiểu ............................................................. 9 1.4.2.2 Bảng điểm ................................................................ 10 1.4.2.3 Chi phí đơn vị sản phẩm .......................................... 12 1.4.2.4 Khóa sổ .................................................................... 12 1.4.2.5 Đánh giá hàng tồn kho ............................................ 13 1.4.2.6 Loại bỏ bớt nghiệp vụ ............................................. 13 1.4.2.7 Chi phí mục tiêu ...................................................... 13 1.4.2.8 Giá dựa trên giá trị .................................................. 14 1.4.2.9 Tuân thủ những yêu cầu ......................................... 14 1.5 Phân biệt giữa kế toán theo phương pháp truyền thống và kế toán theo phương pháp tinh gọn ............................................................................................ 14 1.5.1 Xây dựng định hướng, chiến lược .................................................... 14 1.5.2 Trao quyền và khuyến khích nhân viên học hỏi ............................. 15 1.5.3 Mô hình tổ chức ................................................................................ 16 1.5.4 Chi phí đơn vị sản phẩm ................................................................... 16 1.5.5 Lợi ích từ quá trình cải tiến liên tục ................................................ 16 1.5.6 Lợi ích tài chính của những thay đổi tinh gọn ................................. 17 1.5.7 Lợi ích từ việc quản lý theo chuỗi giá trị ........................................ 17 1.5.7.1 Đưa ra quyết định ............................................................... 17 1.5.7.2 Giá trị tạo ra cho khách hàng và chi phí mục tiêu ............ 17 1.5.8 Loại bỏ bớt các nghiệp vụ của kế toán công nợ .............................18ï 1.5.9 Khóa sổ ............................................................................................. 18 1.5.10 Quản lý chi phí nguyên vật liệu...................................................... 18 1.5.11 Quản lý chi phí nhân công và chi phí sản xuất chung.................... 19 1.5.12 Theo dõi hàng tồn kho .................................................................... 19 1.5.13 Chế độ khen thưởng ........................................................................ 19 1.5.14 Vai trò của kế toán ......................................................................... 19 1.6 Kinh nghiệm về áp dụng kế toán quản trị theo hướng tinh gọn trên thế giới 20 Kết luận chương 1 ................................................................................................. 21 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TẠI CÔNG TY TNHH QMI INDUSTRIAL VIỆT NAM. 2.1 Giới thiệu doanh nghiệp .................................................................................. 22 2.1.1 Giới thiệu chung ............................................................................... 22 2.1.2 Cơ cấu tổ chức bộ máy công ty ........................................................ 22 2.1.3 Đặc điểm tổ chức sản xuất kinh doanh và quy trình công nghệ sản xuất sản phẩm ..................................................................................... 22 2.1.3.1 Đặc điểm tổ chức sản xuất kinh doanh ............................. 22 2.1.3.2 Quy trình công nghệ sản xuất sản phẩm ........................... 25 2.1.3.3 Văn hóa trong tổ chức ........................................................ 28 2.2 Thực trạng tổ chức công tác kế toán tại công ty ............................................ 29 2.2.1 Tổ chức công tác kế toán ................................................................. 29 2.2.1.1 Bộ máy kế toán .................................................................. 29 2.2.1.2 Hình thức kế toán ............................................................... 31 2.2.1.3 Chế độ kế toán áp dụng tại doanh nghiệp ........................ 33 2.2.2 Thực trạng công tác kế toán quản trị................................................ 34 2.2.2.1 Các nội dung của kế toán quản trị tại công ty ................... 34 2.2.2.2 Tổ chức vận dụng những nội dung của kế toán quản trị ... 34 2.3 Ưu nhược điểm của hệ thống kế toán quản trị hiện tại ................................. 39 2.3.1 Ưu điểm.............................................................................................. 39 2.3.2 Nhược điểm........................................................................................ 40 Kết luận chương 2 ................................................................................................. 42 CHƯƠNG 3: VẬN DỤNG KẾ TOÁN QUẢN TRỊ THEO HƯỚNG TINH GỌN TẠI CÔNG TY QMI INDUSTRIAL VIỆT NAM 3.1 Những quan điểm về việc vận dụng kế toán quản trị theo hướng tinh gọn tại công ty QMI Industrial Việt Nam....................................................................................... 43 3.1.1 Tính phù hợp với Luật pháp Việt Nam............................................. 43 3.1.2 Tính phù hợp với mô hình tổ chức quản lý sản xuất của công ty.... 43 3.1.3 Tính phù hợp giữa lợi ích và chi phí ................................................. 43 3.2 Mục tiêu của việc vận dụng kế toán quản trị theo hướng tinh gọn............... 43 3.3 Tổ chức vận dụng kế toán quản trị theo hướng tinh gọn vào công ty QMI Industrial Việt Nam....................................................................................... 44 3.3.1 Tổ chức bộ máy kế toán.................................................................... 44 3.3.2 Tổ chức vận dụng nội dung kế toán quản trị theo hướng tinh gọn vào công ty ............................................................................................................................. 45 3.3.2.1 Xây dựng thước đo đánh giá trách nhiệm và mức độ hoàn thành công việc của chuỗi giá trị........................................... 45 3.3.2.2 Tập hợp chi phí theo chuỗi giá trị ....................................... 49 3.3.2.3 Tính giá thành đơn vị sản phẩm.......................................... 53 3.3.2.4 Cung cấp thông tin tài chính đúng lúc ................................ 54 3.3.2.5 Mẫu báo cáo tài chính đơn giản, dễ hiểu ........................... 55 3.3.2.6 Sử dụng thông tin của Bảng điểm để quản trị chuỗi giá trị ...................................................................................................... 56 3.3.2.7 Sử dụng bảng điểm và thông tin chi phí chuỗi giá trị để ra quyết định .................................................................................... 58 3.3.2.8 Khóa sổ ................................................................................ 61 3.3.2.9 Đánh giá hàng tồn kho ........................................................ 63 3.3.2.10 Kế toán quản trị các khoản phải trả ................................. 63 3.3.2.11 Vận dụng chi phí mục tiêu vào việc kiểm soát chi phí ... 64 3.3 Kiến nghị.......................................................................................................... 65 Kết luận chung ...................................................................................................... 67 Tài liệu tham khảo Phụ lục 1 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN Trước khi tìm hiểu về kế toán quản trị theo hướng tinh gọn, chúng ta tìm hiểu qua về phương thức sản xuất tinh gọn để thấy được sự khác biệt trong quá trình vận hành hệ thống sản xuất từ đó tìm hiểu phương pháp kế toán quản trị truyền thống có phù hợp và đáp ứng được chức năng cung cấp thông tin phục vụ kịp thời cho hoạt động sản xuất tinh gọn hay chưa. 1.1 Khái quát về phương thức sản xuất tinh gọn 1.1.1 Khái niệm Phương thức sản xuất tinh gọn là một triết lý sản xuất hướng tới việc rút ngắn khoảng thời gian từ khi nhận được đơn hàng cho đến khi giao sản phẩm hoàn thành cho khách hàng. Nó được xây dựng bởi một hệ thống các công cụ và phương pháp quản lý nhằm liên tục loại bỏ tất cả những lãng phí trong quá trình sản xuất, giúp giảm được chi phí, khiến cho doanh nghiệp trở nên cạnh tranh, đáp ứng nhanh chóng các nhu cầu thị trường. Doanh nghiệp áp dụng phương thức sản xuất tinh gọn chú trọng vào việc gia tăng các giá trị nguồn lực xuất phát từ nhu cầu của khách hàng. Nói cách khác, doanh nghiệp chỉ sản xuất những gì khách hàng yêu cầu, khi mà khách hàng muốn và đúng với số lượng khách hàng cần. 1.1.2 Nguyên tắc chính của phương thức sản xuất tinh gọn 1.1.2.1 Nhận thức về sự lãng phí Bất kỳ vật liệu, quy trình hay tính năng nào không tạo thêm giá trị theo quan điểm của khách hàng được xem là thừa và nên loại bỏ. Dưới cái nhìn của khách hàng, một sản phẩm hay dịch vụ được đánh giá là có giá trị khi nó đảm bảo được các vấn đề về chất lượng, tốc độ đáp ứng dịch vụ và thuộc tính phù hợp với nhu cầu khách hàng mà sản phẩm đó đem lại. Ví dụ như máy móc thiết bị để cách xa phải mất thời gian di chuyển của nhân viên là lãng phí cần được loại bỏ. 1.1.2.2 Chuẩn hóa quy trình Tất cả các thao tác do công nhân thực hiện trong sản xuất được hướng dẫn chi tiết về nội dung, trình tự, thời gian và kết quả. Điều này giúp loại bỏ sự khác biệt trong cách các công nhân thực hiện công việc. Chuẩn hóa quy trình sẽ giúp cho 2 nhân viên nhận diện những điều kiện làm việc phù hợp, nhận diện khi nào công việc bắt đầu đi ra khỏi khuôn khổ, cung cấp thông tin phản hồi nhanh chóng đến hoạt động của cả quy trình, báo động những vấn đề nguy hiểm có thể xảy ra để giải quyết và đưa nó quay trở về quy trình đúng. 1.1.2.3 Quy trình liên tục Hướng tới việc triển khai một quy trình sản xuất liên tục, luồng nguyên liệu và phụ liệu di chuyển đều đặn không bị ùn tắc, gián đoạn, đi vòng lại, trả về hay phải chờ đợi giữa các công đoạn sản xuất. 1.1.2.4 Sản xuất kéo Sản xuất kéo chủ trương chỉ sản xuất những gì cần và vào lúc cần đến. Sản xuất được diễn ra dưới tác động của các công đoạn sau, nên mỗi phần hành chỉ sản xuất theo yêu cầu của công đoạn kế tiếp. 1.1.2.5 Chất lượng từ gốc Các vấn đề nảy sinh trong sản xuất phải xác định được nguồn gốc phát sinh và được loại trừ ngay để đảm bảo chất lượng ở mỗi công đoạn sản xuất. Và để nhận diện nguyên nhân một cách hiệu quả, công nhân được yêu cầu tự kiểm soát chất lượng công việc của mình, không để sản phẩm kém chất lượng đi vào các công đoạn sản xuất tiếp theo. 1.1.2.6 Liên tục cải tiến Đòi hỏi cố gắng đạt đến sự hoàn thiện bằng cách không ngừng loại bỏ những lãng phí khi phát hiện ra chúng, rất cần sự tham gia tích cực của công nhân trong quá trình cải tiến liên tục. 1.1.3 Trọng tâm của hệ thống sản xuất tinh gọn Bảng 1: Tóm tắt những điểm khác biệt của SXTT và SXTG Sản xuất truyền thống Sản xuất tinh gọn