Luận văn Vận dụng kế toán quản trị vào việc kiểm soát chất lượng toàn diện tại các doanh nghiệp sản xuất có nguồn vốn trong nước tại Thành Phố Hồ Chí Minh

Trang - 1 - BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH. ------------------- NGUYỄN THỊ THỦY VẬN DỤNG KẾ TOÁN QUẢN TRỊ VÀO VIỆC KIỂM SOÁT CHẤT LƯỢNG TOÀN DIỆN TẠI CÁC DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT CÓ NGUỒN VỐN TRONG NƯỚC TẠI TP HỒ CHÍ MINH Chuyên ngành: KẾ TOÁN – KIỂM TOÁN Mã số: 60.34.30 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. LÊ ĐÌNH TRỰC Trang - 2 - LỜI CẢM ƠN Tôi xin chân thành cảm ơn Quý thầy cô trường Đại học Kinh Tế Thành phố Hồ Chí Minh đã tận tình chỉ dạy tôi trong thời gian tôi học tập tại trường. Xin chân thành cám ơn TS Lê Đình Trực đã tận tình hướng dẫn tôi thực hiện luận văn này. Xin chân thành cám ơn Quý thầy trong hội đồng chấm luận văn đã có những ý kiền đóng góp chỉnh sửa để luận văn được hoàn thiện hơn. Và xin chân thành cám ơn các Anh, Chị làm công tác kế toán tại các doanh nghiệp trong danh sách khảo sát đã giúp tôi trả lời bảng câu hỏi khảo sát. Người thực hiện đề tài Nguyễn Thị Thủy Trang - 3 - LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan nội dung và số liệu trong luận văn này do tự tôi nghiên cứu và thực hiện dưới sự hướng dẫn khoa học của TS Lê Đình Trực và chưa từng được ai công bố. Tôi hoàn toàn chịu trách nhiệm về tính pháp lý của luận văn này. Người thực hiện Nguyễn Thị Thủy Trang - 4 - MỤC LỤC TRANG PHỤ BÌA MỤC LỤC DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, SƠ ĐỒ, PHỤ LỤC LỜI NÓI ĐẦU .................................................................................................................... 1 CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TRONG VIỆC KIỂM SOÁT CHẤT LƯỢNG TOÀN ĐIỆN (TOTAL QUALITY CONTROL – TQC). .... 3 1.1. Khái quát về kế toán quản trị. ................................................................................... 3 1.1.1. Sự khác biệt giữa kế toán tài chính và kế toán quản trị. ..................................... 3 1.1.2. Lịch sử hình thành và phát triển của kế toán quản trị. ...................................... 6 1.1.2.1. Trên thế giới. .......................................................................................................... 6 1.1.2.2. Tại Việt Nam. ........................................................................................................ 7 1.1.3. Khái niệm về kế toán quản trị. .............................................................................. 8 1.1.4. Mục tiêu của kế toán quản trị. ............................................................................... 8 1.1.5. Vai trò của kế toán quản trị. .................................................................................. 9 1.2. Chất lượng, kiểm soát chất lượng và kiểm soát chất lượng toàn diện. .............. 11 1.2.1. Khái niệm chất lượng (Quality). .......................................................................... 11 1.2.2. Khái niệm về kiểm soát chất lượng (Quality Control-QC). .............................. 12 1.2.3. Khái niệm về kiểm soát chất lượng toàn diện (Total Quality Control – TQC). ................................................................................................................................12 Trang - 5 - 1.2.4. Cách tiếp cận về vấn đề chất lượng ..................................................................... 13 1.2.5. Các công cụ kiểm soát chất lượng ....................................................................... 13 1.2.5.1. Công cụ phi tài chính ........................................................................................... 13 1.2.5.1.1. Đánh giá chất lượng nhà cung cấp. ................................................................... 13 1.2.5.1.2. Đánh giá chất lượng trong dây chuyền sản xuất. .............................................. 14 1.2.5.1.3. Đánh giá chất lượng dựa vào khách hàng. ........................................................ 15 1.2.5.2. Công cụ tài chính. ................................................................................................ 16 1.2.5.2.1. Chi phí phòng ngừa những vấn đề về chất lượng (Prevention costs). .............. 17 1.2.5.2.2. Chi phí tìm ra những vấn đề về chất lượng (Appraisal costs). ......................... 18 1.2.5.2.3. Chi phí khắc phục những vấn đề về chất lượng khi sản phẩm chưa bán (Internal failure costs)........................................................................................................19 1.2.5.2.4. Chi phí khắc phục những vấn đề về chất lượng khi sản phẩm đã bán (External failure costs).......................................................................................................21 Kết luận chương 1 ........................................................................................................... 24 CHƯƠNG 2 : THỰC TRẠNG VIỆC VẬN DỤNG KẾ TOÁN QUẢN TRỊ VÀO VIỆC KIỂM SOÁT CHẤT LƯỢNG TOÀN DIỆN TẠI CÁC DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT TRONG NƯỚC TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH. ............................ 25 2.1. Công tác kế toán quản trị tại các doanh nghiệp sản xuất trong nước trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh.......................................................................................... 25 2.2. Khảo sát qui trình kiểm soát chất lượng tại các doanh nghiệp sản xuất trong nước trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh. ................................................................ 27 2.2.1. Dựa vào các công cụ phi tài chính. ....................................................................... 28 Trang - 6 - 2.2.1.1. Chất lượng nhà cung cấp. .................................................................................... 28 2.2.1.2. Chất lượng trong dây chuyền sản xuất. ............................................................... 31 2.2.1.3. Đáp ứng nhu cầu khách hàng. ............................................................................. 35 2.2.2. Dựa vào các công cụ tài chính. ............................................................................. 38 2.2.2.1. Chi phí phòng ngừa những vấn đề về chất lượng. .............................................. 38 2.2.2.2. Chi phí tìm ra những vấn đề về chất lượng.......................................................... 40 2.2.2.3. Chi phí khắc phục những vấn đề về chất lượng khi sản phẩm chưa bán. ............ 42 2.2.2.4. Chi phí khắc phục những vấn đề về chất lượng khi sản phẩm đã bán. ................ 43 2.3. Kế toán quản trị trong kiểm soát chất lượng toàn diện tại các doanh nghiệp sản xuất có nguồn vốn trong nước tại Thành phố Hồ Chí Minh................................. 45 2.4. Đánh giá việc vận dụng kế toán quản trị vào việc kiểm soát chất lượng toàn diện tại các doanh nghiệp sản xuất trong nước tại Thành phố Hồ Chí Minh . ....... 46 Kết luận chương 2 ............................................................................................................ 52 CHƯƠNG 3: VẬN DỤNG KẾ TOÁN QUẢN TRỊ VÀO VIỆC HOÀN THIỆN HỆ THỐNG KIỂM SOÁT CHẤT LƯỢNG TOÀN DIỆN (TOTAL QUALITY CONTROL-TQC) TẠI CÁC DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT CÓ NGUỒN VỐN TRONG NƯỚC TẠI TP HỒ CHÍ MINH. 3.1. Công cụ kế toán quản trị để kiểm soát chất lượng .............................................. 54 3.2. Vận dụng kế toán quản trị vào việc hoàn thiện hệ thống kiểm soát chất lượng toàn diện tại các doanh nghiệp sản xuất có nguồn vốn trong nước tại Thành phố Hồ Chí Minh ..................................................................................................................... 56 3.2.1. Phương pháp đánh giá chất lượng dựa trên sự đo lường yếu tố phi tài chính.56 3.2.1.1. Đánh giá chất lượng nhà cung cấp ........................................................................ 56 Trang - 7 - 3.2.1.2. Đánh giá chất lượng trong dây chuyền sản xuất ................................................... 59 3.2.1.3. Đánh giá chất lượng dựa vào khách hàng ............................................................. 62 3.2.2. Vận dụng kế toán quản trị vào việc kiểm soát chất lượng dựa trên các công cụ tài chính ....................................................................................................................... 63 3.2.2.1. Phân loại chi phí đảm bảo chất lượng .............................................................. 64 3.2.2.1.1. Chi phí phòng ngừa những vấn đề về chất lượng .............................................. 64 3.2.2.1.2. Chi phí tìm ra những vấn đề về chất lượng........................................................ 65 3.2.2.1.3. Chi phí khắc phục những vấn đề về chất lượng khi sản phẩm chưa bán. .......... 65 3.2.2.1.4. Chi phí khắc phục những vấn đề về chất lượng khi sản phẩm đã bán. .............. 66 3.2.2.2. Các chỉ tiêu đánh giá chi phí đảm bảo chất lượng. .......................................... 66 3.2.2.2.1. Tỷ trọng các loại chi phí trong tổng chi phí bảo đảm chất lượng. ..................... 67 3.2.2.2.2. Tỷ trọng chi phí bảo đảm chất lượng phát sinh tại các bộ phận trong tổng chi phí bảo đảm chất lượng. ..................................................................................................... 69 3.2.2.3. Các chỉ tiêu so sánh với chi phí chất lượng. .................................................... 70 3.2.2.3.1. Tỷ lệ % tổng chi phí chất lượng so với doanh thu. ............................................ 70 3.2.2.3.2. Tỷ lệ % tổng chi phí chất lượng so với tổng chi phí. ......................................... 71 3.3. Một số kiến nghị . ...................................................................................................... 72 Kết luận chương 3 ................................................................................................................. 76 KẾT LUẬN ............................................................................................................................. 76 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC Trang - 8 - DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Bảng 3.1: Bảng theo dõi và đánh giá chất lượng nhà cung cấp. .................................. 58 Bảng 3.2: Báo cáo chất lượng nhà cung cấp. ............................................................... 59 Bảng 3.3: Báo cáo tỷ lệ sản phẩm hỏng của các phân xưởng ...................................... 60 Bảng 3.4: Báo cáo tiến độ giao hàng. .......................................................................... 60 Bảng 3.5: Báo cáo khiếu nại của khách hàng .............................................................. 63 Bảng 3.6: Báo cáo tổng hợp chi phí đảm bảo chất lượng ............................................ 66 Bảng 3.7: Bảng theo dõi tỷ trọng bốn loại chi phí đảm bảo chất lượng ...................... 68 Bảng 3.8 : Bảng tổng hợp tỷ trọng chi phí đảm bảo chất lượng tại các bộ phận so với tổng chi phí đảm bảo chất lượng. .......................................................................... 69 Bảng 3.9: Bảng tổng hợp tỷ trọng chi phí chất lượng so với doanh thu. .................... 70 Bảng 3.10: Bảng tổng hợp tỷ trọng chi phí chất lượng so với tổng chi phí. ............... 71 DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, SƠ ĐỒ Hình 1.1: Mối quan hệ giữa các loại chi phí đảm bảo chất lượng. .................................. 12 Sơ đồ 3.1: Sơ đồ tổ chức bộ máy kế toán quản trị trong các doanh nghiệp vừa và nhỏ .................................................................................................................................... 73 DANH MỤC CÁC PHỤ LỤC Phụ lục 1: Danh sách các doanh nghiệp khảo sát. Phụ lục 2: Bảng tổng hợp kết quả khảo sát thực tế tại các doanh nghiệp. Phụ lục 3: Mẫu khảo sát Trang - 1 - LỜI NÓI ĐẦU 1. Sự cần thiết khách quan của đề tài: Nền kinh tế Việt Nam ngày càng phát triển, mức sống của người dân ngày càng được nâng cao. Bên cạnh đó với làng sóng đầu tư ào ạt vào nước ta từ các công ty nước ngoài, các tập đoàn đa quốc gia với những sản phầm có chất lượng cao và giá thành hợp lý thì người tiêu dùng có nhiều sản phẩm để lựa chọn hơn và nhu cầu về sản phẩm cũng cao hơn. Do đó, vấn đề nâng cao chất lượng sản phẩm và dịch vụ, đáp ứng được nhu cầu khách hàng đang là vấn đề trở nên rất quan trọng đối với các doanh nghiệp sản xuất vừa và nhỏ trong nước. Chất lượng đã trở thành vấn đề sống còn, có liên quan đến hiệu quả, sự tồn tại và phát triển của các doanh nghiệp thì việc nâng cao chất lượng luôn được các chủ doanh nghiệp, những người làm công tác quản lý, kinh doanh ở mọi lĩnh vực quan tâm. Chất lượng sản phẩm vốn là điểm yếu, kéo dài trong nhiều năm ở nước ta. Trong nền kinh tế kế hoạch hoá tập trung trước đây, vấn đề chất lượng đã từng được đề cao và được coi là mục tiêu quan trọng. Trong hơn 10 năm tiến hành công cuộc đổi mới kinh tế xã hội, chất lượng sản phẩm dần trở về đúng với vị trí quan trọng của nó. Ngày nay, không những người tiêu dùng coi trọng chất lượng sản phẩm mà các doanh nghiệp cũng đã nhận thức được tầm quan trọng của chất lượng sản phẩm. Họ hiểu rằng chất lượng sản phẩm đang trở thành một nhân tố cơ bản để quyết định sự thành bại trong cạnh tranh, quyết định sự tồn tại, phát triển của doanh nghiệp nói riêng cũng như sự phát triển hay tụt hậu của nền kinh tế đất nước nói chung. Từ những thực tế trên là lý do tác giả chọn đề tài “ Vận dụng kế toán quản trị vào việc kiểm soát chất lượng toàn diện tại các doanh nghiệp sản xuất có nguồn vốn trong nước tại Thành Phố Hồ Chí Minh” Trang - 2 - 2. Mục tiêu nghiên cứu. Khảo sát tình hình thực tế về việc áp dụng kế toán quản trị và kiểm soát chất lượng toàn diện tại các doanh nghiệp sản xuất trong nước trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh. Nghiên cứu các công cụ phi tài chính và tài chính, các báo cáo quản trị nhằm ứng dụng vào việc kiểm soát chất lượng tại các doanh nghiệp. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu là các doanh nghiệp sản xuất vừa và nhỏ có nguồn vốn sản xuất kinh doanh trong nước tại Thành phố Hồ Chí Minh. 4. Phương pháp nghiên cứu và ý nghĩa khoa học thực tiễn của đề tài. Bằng phương pháp tiếp cận khảo sát 80 doanh nghiệp sản xuất có nguồn vốn trong nước tại Thành Phố Hồ Chí Minh sau đó thồng kê, tổng hợp và phân tích, chứng minh từng vấn đề từ đó đánh giá những điểm mạnh và điểm yếu và có giải pháp khắc phục những điểm yếu. Luận văn đã nêu lên được những tồn tại của việc kiểm soát chất lượng tại các doanh nghiệp sản xuất trong nước trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh. Luận văn đã xây dựng được hệ thống chứng từ, hệ thống tài khoản, hệ thống các báo cáo quản trị phục vụ mục tiêu kiểm soát chất lượng tại các doanh nghiệp. 5. Kết cấu của luận văn. Luận văn gồm có 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận kế toán quản trị trong việc kiểm soát chất lượng toàn diện (Total Quality Control – TQC). Chương 2: Thực trạng việc vận dụng kế toán quản trị vào việc kiểm soát chất lượng toàn diện tại doanh nghiệp sản xuất có nguồn vốn trong nước tại Thành phố Hồ Chính Minh. Chương 3: Vận dụng kế toán quản trị vào việc hoàn thiện hệ thống kiểm soát chất lượng toàn diện (Total Quality Control – TQC) tại các doanh nghiệp sản xuất có nguồn vốn trong nước tại Thành phố Hồ Chí Minh.