1. Lí do chọn đề tài Trong xu thế toàn cầu hóa, hội nhập kinh tế và quốc tế sâu rộng và bùng nổ thông tin, đổi mới quá trình đào tạo, phương pháp, hình thức tổ chức dạy học đã trở thành xu hướng tất yếu đối với các trường cao đẳng, đại học trên thế giới nói chung và ở nước ta nói riêng. Theo đó, định hướng đổi mới giáo dục đại học đã được thể hiện trong các văn kiện của Đảng và Nhà nước. Điều 36b Luật Giáo dục sửa đổi (số 44/2009/QH12) nêu rõ “Phương pháp giáo dục đại học cần phải coi trọng việc bồi dưỡng năng lực tự học, tự nghiên cứu, tạo điều kiện cho người học phát triển tư duy sáng tạo, rèn luyện kĩ năng thực hành, tham gia nghiên cứu, thực nghiệm, ứng dụng”.Thực tế khi khoa học ngày càng phát triển, con người không chỉ phát hiện ra những cái đã có trong tự nhiên, xã hội mà bằng trí tưởng tượng, sáng tạo của mình, con người đã thiết kế xây dựng những mô hình mới chưa có trong thực tiễn. Các phương pháp suy diễn, mô hình hóa,… dần dần đóng vai trò quan trọng trong nghiên cứu khoa học và trở thành phương pháp đặc trưng cho khoa học hiện đại. Trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục đào tạo, với mục tiêu nhằm biến quá trình đào tạo thành quá trình tự đào tạo rất cần phải có những nghiên cứu xác lập mô hình đổi mới phương pháp dạy học để định hướng cho toàn bộ quá trình đổi mới. Đây là việc làm phù hợp với xu hướng của thời đại và có ý nghĩa về mặt phương pháp luận.Phương pháp thảo luận nhóm với tư cách là một hình thức tổ chức dạy học đặc trưng ở các trường cao đẳng, đại học có nhiều ưu thế nhằm phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của người học giúp cho người học tiếp cận một cách nhanh nhất, có hiệu quả với khối lượng tri thức nhân loại ngày càng lớn. Thông qua những chuỗi hoạt động tìm tòi, nghiên cứu và tranh luận được tổ chức có chủ định trong các buổi thảo luận nhóm trên lớp, sinh viên sẽ có nhiều cơ hội để lĩnh hội tốt các tri thức, nắm bắt được con đường đi đến tri thức, đồng thời rèn luyện kĩ năng, tư duy cũng như thái độ, phong cách làm việc khoa học một cách tích cực và hiệu quả.
152 trang |
Chia sẻ: Việt Cường | Ngày: 15/04/2025 | Lượt xem: 16 | Lượt tải: 0
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Luận văn Vận dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy học môn Công tác quốc phòng, an ninh ở Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh - Đại học Thái Nguyên, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
BÙI DUY KHÁNH
VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP THẢO LUẬN NHÓM
TRONG DẠY HỌC MÔN CÔNG TÁC QUỐC PHÒNG, AN NINH
Ở TRUNG TÂM GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG VÀ AN NINH
- ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
THÁI NGUYÊN - 2020 ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
BÙI DUY KHÁNH
VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP THẢO LUẬN NHÓM
TRONG DẠY HỌC MÔN CÔNG TÁC QUỐC PHÒNG, AN NINH
Ở TRUNG TÂM GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG VÀ AN NINH
- ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
Ngành: Lý luận và Phương pháp dạy học bộ môn Lý luận Chính trị
Mã số: 8 14 01 11
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
Người hướng dẫn khoa học: TS. VŨ THỊ THỦY
THÁI NGUYÊN - 2020
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan rằng số liệu và các kết quả nghiên cứu trong luận văn này là
hoàn toàn trung thực, khách quan, không trùng lặp với các luận văn khác. Thông tin
trích dẫn trong luận văn đã được ghi rõ nguồn gốc. Nếu sai tôi xin hoàn toàn chịu trách
nhiệm.
Thái Nguyên, tháng 11 năm 2020
Tác giả luận văn
Bùi Duy Khánh
i
LỜI CẢM ƠN
Trong suốt quá trình học tập và hoàn thành luận văn này, tôi đã nhận được sự
giúp đỡ tận tình của các thầy cô giáo, đồng nghiệp và các bạn. Tôi xin bày tỏ sự biết
ơn sâu sắc đến TS. Vũ Thị Thủy, người đã tận tâm, trực tiếp hướng dẫn và giúp đỡ tôi
trong suốt quá trình học tập và quá trình nghiên cứu luận văn. Tôi cũng xin gửi lời cảm
ơn đến các thầy cô giáo khoa Chính trị - Trường Đại học Sư Phạm - Đại học Thái
Nguyên đã trực tiếp giảng dạy lớp Thạc sỹ Khoa học Giáo dục K26.
Tôi chân thành cảm ơn sự giúp đỡ nhiệt tình, tạo mọi điều kiện của các đồng chí
trong Ban Giám hiệu, các thầy giáo, cô giáo thuộc Trung tâm Giáo dục Quốc phòng và
An ninh - Đại học Thái Nguyên đã tạo điều kiện thuận lợi và nhiệt tình giúp đỡ tác giả
có được các thông tin cần thiết, hữu ích để phục vụ cho đề tài nghiên cứu của mình.
Mặc dù đã cố gắng nhưng luận văn cũng không thể tránh khỏi một số thiếu sót.
Tác giả mong nhận được sự đóng góp ý kiến từ thầy cô, đồng nghiệp và bạn bè.
Xin chân thành cảm ơn!
Thái Nguyên, tháng 11 năm 2020
Tác giả luận văn
Bùi Duy Khánh
ii
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................ i
LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... ii
MỤC LỤC .......................................................................................................... iii
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ............................................................................ vii
DANH MỤC CÁC BẢNG ...............................................................................viii
MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1
1. Lí do chọn đề tài .............................................................................................. 1
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài .................................................. 3
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ................................................................... 4
4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu của đề tài ..................................... 4
5. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 5
6. Ý nghĩa thực tiễn và đóng góp của đề tài ........................................................ 5
7. Kết cấu của đề tài ............................................................................................. 5
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC VẬN DỤNG PHƯƠNG
PHÁP THẢO LUẬN NHÓM TRONG DẠY HỌC MÔN CÔNG TÁC
QUỐC PHÒNG, AN NINH .............................................................................. 6
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề....................................................................... 6
1.1.1. Những công trình nghiên cứu về lý luận dạy học theo phương pháp
thảo luận nhóm .................................................................................................... 6
1.2. Một số vấn đề lí luận của việc vận dụng phương pháp thảo luận nhóm
trong dạy học môn Giáo dục quốc phòng, an ninh ............................................ 10
1.2.1. Khái niệm về phương pháp, phương pháp dạy học ................................. 10
1.2.2. Phương pháp thảo luận nhóm .................................................................. 13
1.2.3. Cấu trúc và đặc điểm chương trình môn môn Công tác quốc phòng,
an ninh ............................................................................................................... 27
1.3. Vai trò của phương pháp thảo luận nhóm trong dạy học môn Công tác
quốc phòng, an ninh ........................................................................................... 30
iii
1.3.1. Vai trò của việc vận dụng phương pháp thảo luận nhóm đối với giảng
viên..................................................................................................................... 30
1.3.2. Vai trò của phương pháp thảo luận nhóm đối với sinh viên ................... 34
Kết luận chương 1 .............................................................................................. 37
Chương 2: THỰC TRẠNG VÀ ĐỀ XUẤT QUY TRÌNH, ĐIỀU KIỆN
VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP THẢO LUẬN NHÓM TRONG DẠY
HỌC MÔN CÔNG TÁC QUỐC PHÒNG, AN NINH Ở TRUNG TÂM
GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG VÀ AN NINH - ĐHTN .................................. 38
2.1. Khái quát chung về về Trung tâm giáo dục quốc phòng và an ninh -
Đại học Thái Nguyên ......................................................................................... 38
2.1.1. Đặc điểm về Trung tâm giáo dục quốc phòng và an ninh - Đại học
Thái Nguyên ...................................................................................................... 38
2.1.2. Đặc điểm sinh viên ở Trung tâm giáo dục quốc phòng và an ninh -
Đại học Thái Nguyên ......................................................................................... 41
2.2. Thực trạng việc vận dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy học
môn Công tác quốc phòng và an ninh ở Trung tâm giáo dục quốc phòng và
an ninh - Đại học Thái Nguyên. ........................................................................ 42
2.2.1. Thực trạng hoạt động dạy môn Công tác quốc phòng - an ninh ở
Trung tâm giáo dục quốc phòng và an ninh - Đại hoc Thái Nguyên ................ 44
2.2.2. Thực trạng hoạt động học môn Công tác quốc phòng, an ninh tại
Trung tâm giáo dục quốc phòng và an ninh - Đại học Thái Nguyên. .............. 49
2.3. Một số nguyên tắc vận dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy
học môn Công tác quốc phòng, an ninh ở Trung tâm Giáo dục quốc phòng
và an ninh - Đại học Thái Nguyên ..................................................................... 54
2.3.1. Đảm bảo mục tiêu của môn học .............................................................. 54
2.3.2. Đảm bảo tính thực tiễn ............................................................................ 55
2.3.3. Đảm bảo tính mục đích của thảo luận nhóm với việc phát triển năng
lực người học ..................................................................................................... 58
iv
2.3.4. Đảm bảo sự thống nhất biện chứng giữa vai trò của sinh viên với vai
trò chủ đạo của giảng viên ................................................................................. 59
2.3.5. Đảm bảo tính thống nhất biện chứng giữa phương pháp thảo luận
nhóm với hiệu quả học tập ................................................................................. 59
2.3.6. Đảm bảo được sự kết hợp hài hoà giữa các hình thức chia nhóm và
các hình thức thảo luận phù hợp với đặc điểm nhận thức của sinh viên. .......... 60
2.4. Quy trình vận dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy học môn
Công tác quốc phòng, an ninh ở Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an
ninh .................................................................................................................... 60
2.4.1. Quy trình thiết kế bài học ........................................................................ 61
2.4.2. Quy trình thực hiện bài giảng bằng phương pháp thảo luận nhóm
trong một tiết học ............................................................................................... 65
2.4.3. Quy trình kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của sinh viên đối với giờ
dạy theo phương pháp thảo luận nhóm ở Trung tâm giáo dục quốc phòng
và an ninh - Đại học Thái Nguyên ..................................................................... 67
2.5. Điều kiện vận dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy học môn
môn Công tác quốc phòng, an ninh ở Trung tâm Giáo dục quốc phòng và
an ninh ............................................................................................................... 72
2.5.1. Điều kiện đối với giảng viên ................................................................... 72
2.5.2. Điều kiện đối với sinh viên ...................................................................... 73
2.5.3. Điều kiện về cơ sở vật chất ...................................................................... 73
Kết luận chương 2 .............................................................................................. 75
Chương 3: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM VẬN DỤNG PHƯƠNG
PHÁP THẢO LUẬN NHÓM TRONG DẠY HỌC MÔN CÔNG TÁC
QUỐC PHÒNG, AN NINH Ở TRUNG TÂM GIÁO DỤC QUỐC
PHÒNG VÀ AN NINH - ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN ................................. 76
3.1. Thực nghiệm sư phạm ................................................................................ 76
3.1.1. Kế hoạch thực nghiệm ............................................................................. 76
v
3.1.2. Nội dung thực nghiệm ............................................................................. 78
3.1.3. Kết quả thực nghiệm ................................................................................ 83
3.2. Giải pháp nâng cao hiệu quả vận dụng phương pháp thảo luận nhóm
trong dạy học môn Công tác quốc phòng, an ninh tại Trung tâm Giáo dục
quốc phòng và An ninh - Đại học Thái Nguyên ................................................ 91
3.2.1. Nhóm giải pháp đối với cấp quản lý........................................................ 91
3.2.2. Nhóm giải pháp đối với giảng viên ......................................................... 92
3.2.3. Nhóm giải pháp đối với sinh viên ........................................................... 93
Kết luận chương 3 .............................................................................................. 96
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 97
1. Kết luận .......................................................................................................... 97
2. Kiến nghị ....................................................................................................... 98
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 100
PHỤ LỤC ....................................................................................................... 102
vi
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
PPDH : Phương pháp dạy học
PPTLN : Phương pháp thảo luận nhóm
TLN : Thảo luận nhóm
ĐC : Đối chứng
TN : Thực nghiệm
DBHB : Diễn biến hòa bình
ĐCSVN : Đảng cộng sản Việt Nam
XHCN : Xã hội chủ nghĩa
ANTQ : An ninh Tổ quốc
GV : Giảng viên
SV : Sinh viên
vii
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1. Nhận thức của giảng viên về việc cần thiết sử dụng PPTLN ........... 44
Bảng 2.2. Đánh giá mức độ sử dụng phương pháp thảo luận nhóm trong
dạy học môn học Công tác quốc phòng, an ninh .............................. 45
Bảng 2.3. Nhận thức về yêu cầu khi sử dụng PPTLN ....................................... 45
Bảng 2.4: Mức độ tiêu chí lựa chọn phương pháp dạy học............................... 46
Bảng 2.5: Mức độ sử dụng PPDH nội dung lý thuyết ....................................... 46
Bảng 2.6: Mức độ sử dụng các hình thức tổ chức dạy học ............................... 47
Bảng 2.7: Mức độ sử dụng các phương pháp kiểm tra, đánh giá ...................... 48
Bảng 2.8: Mức độ nhận thức về vai trò môn học của sinh viên ........................ 49
Bảng 2.9: Mức độ thái độ của sinh viên đối với môn học ................................. 50
Bảng 2.10: Mức độ tích cực trong giờ học của sinh viên .................................. 52
Bảng 2.11: Mức độ thái độ và hành động của sinh viên trong giờ học ............ 52
Bảng 2.12: Mức độ nguyên nhân sinh viên không thích học ............................ 53
Bảng 3.1: Các lớp tham gia thực nghiệm .......................................................... 78
Bảng 3.2. Điểm kiểm tra 1 tiết của lớp thực nghiệm và đối chứng ................... 83
Bảng 3.3. Mức độ hứng thú học tập của SV...................................................... 85
Bảng 3.4. Thái độ học tập của sinh viên đối với giờ học thảo luận nhóm ........ 86
Bảng 3.5. Kết quả kiểm tra điểm điều kiện sau thực nghiệm............................ 87
viii