Luận văn Vốn lưu động và các biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lưu động tại Xí nghiệp Chế biến và Kinh doanh Nông thổ sản, Hà Nội

Lêi nãi ®Çu N©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn ®Çu t­ lµ môc tiªu phÊn ®Êu l©u dµi cña mçi doanh nghiÖp. HiÖu qu¶ sö dông vèn nãi chung vµ hiÖu qu¶ sö dông vèn l­u ®éng nãi riªng vèn l­u ®éng g¾n liÒn víi hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña mçi doanh nghiÖp. §Ó ®­a ra nh÷ng gi¶i ph¸p h÷u hiÖu, nh»m n©ng cao h¬n n÷a hiÖu qu¶ sö dông vèn l­u ®éng, b¶n th©n doanh nghiÖp ph¶i biÕt kÕt hîp gi÷a lý luËn víi ®iÒu kiÖn thùc tÕ cña c«ng ty m×nh, còng nh­ ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi vµ c¸c qui ®Þnh cña nhµ n­íc trong viÖc qu¶n lý vµ sö dông vèn l­u ®éng. §èi víi c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc, ë n­íc ta hiÖn nay, vÊn ®Ò qu¶n lý vµ sö dông vèn l­u ®éng ®ang ®­îc ®Æc biÖt quan t©m. Trong t×nh h×nh míi, cïng víi viÖc chuyÓn ®æi c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ lµ qu¸ tr×nh c¾t gi¶m nguån vèn ng©n s¸ch cÊp, më réng quyÒn tù chñ vµ chuyÓn giao vèn cho c¸c doanh nghiÖp tù qu¶n lý vµ sö dông ®· t¹o ra mét t×nh h×nh míi ®Çy phøc t¹p vµ biÕn ®éng trong qu¸ tr×nh vËn ®éng vèn nãi chung. Mét sè doanh nghiÖp ®· cã ph­¬ng thøc, ph­¬ng ph¸p, biÖn ph¸p huy ®éng vµ sö dông vèn kinh doanh mét c¸ch n¨ng ®éng vµ cã hiÖu qu¶, phï hîp víi nh÷ng yªu cÇu ®ßi hái cña c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ míi. Bªn c¹nh ®ã ®· cã kh«ng Ýt nh÷ng doanh nghiÖp l©m vµo t×nh tr¹ng khã kh¨n, c¸c doanh nghiÖp nµy ch¼ng nh÷ng kh«ng huy ®éng, ph¸t triÓn t¨ng thªm nguån vèn mµ cßn trong t×nh tr¹ng mÊt dÇn vèn. Do c«ng t¸c qu¶n lý sö dông vèn thiÕu chÆt chÏ, kÐm hiÖu qu¶, vi ph¹m c¸c qui ®Þnh trong thanh to¸n. Trong bèi c¶nh chung ®ã, XÝ nghiÖp ChÕ biÕn vµ Kinh doanh N«ng thæ s¶n -Hµ Néi ®· cã nhiÒu cè g¾ng trong viÖc t×m h­íng khai th¸c, huy ®éng vèn vµo ph¸t triÓn kinh doanh vµ ®· ®¹t ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh. Tuy nhiªn, bªn c¹nh ®ã còng cßn nhiÒu vÊn ®Ò ®Æt ra cÇn ®­îc tiÕp tôc gi¶i quyÕt nh­ tÝch luü h¬n n÷a ®Ó t¨ng nguån vèn së h÷u, tù chñ trong s¶n xuÊt kinh doanh nh»m n©ng cao h¬n n÷a hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh, hiÖu qu¶ sö dông vèn, ®Æc biÖt lµ vÊn ®Ò qu¶n lý vµ sö dông hiÖu qu¶ vèn l­u ®éng. Lµ mét doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc ho¹t ®éng ®Æc thï trong ngµnh N«ng thæ s¶n nªn vèn l­u ®éng cña XÝ nghiÖp ®ßi hái lín, chiÕm kho¶ng trªn 80% tæng vèn kinh doanh. Kinh doanh N«ng s¶n nªn ®· ®ßi hái mét l­îng hµng ho¸ lín trong kh©u dù tr÷ vµ l­u th«ng, ®iÒu nµy b¾t buéc doanh nghiÖp ph¶i cã ph­¬ng thøc qu¶n lý vµ sö dông vèn l­u ®éng mét c¸ch hÕt søc khoa häc, hîp lý... nh»m ®¹t hiÖu qu¶ tèi ­u nhÊt cña ®ång vèn. Do tÇm quan träng cña vÊn ®Ò vµ qua thùc tÕ nghiªn cøu, t×m hiÓu trong thêi gian thùc tËp t¹i XÝ nghiÖp. §Æc biÖt lµ ®­îc sù gióp ®ì tËn t×nh cña PGS - PTS §Æng §×nh §µo vµ c¸c c«, chó trong Ban l·nh ®¹o cña XÝ nghiÖp. Em ®· m¹nh d¹n chän ®Ò tµi luËn v¨n tèt nghiÖp lµ: "Vèn l­u ®éng vµ c¸c biÖn ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn l­u ®éng t¹i XÝ nghiÖp ChÕ biÕn vµ Kinh doanh N«ng thæ s¶n - Hµ Néi". Song do thêi gian cã h¹n vµ kiÕn thøc thùc tÕ cßn non kÐm nªn bµi viÕt cña em kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt, em rÊt mong nhËn ®­îc sù ®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c thÇy c« gi¸o vµ c¸c c«, chó trong Ban l·nh ®¹o XÝ nghiÖp ®Ó bµi viÕt cña em ®­îc tèt h¬n. Qua ®©y em còng tá lßng biÕt ¬n sù gióp ®ì, chØ b¶o tËn t×nh cña ThÇy c« gi¸o vµ c¸c c« chó trong xÝ nghiÖp. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n! Néi dung chÝnh cña luËn v¨n ®­îc tr×nh bµy trong c¸c ch­¬ng sau: Ch­¬ng I: Vèn l­u ®éng vµ tÇm quan träng cña vèn l­u ®éng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp Th­¬ng m¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Ch­¬ng II: T×nh h×nh sö dông vèn l­u ®éng t¹i XÝ nghiÖp Ch­¬ng III: Mét sè ý kiÕn ®Ò xuÊt nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn l­u ®éng t¹i XÝ nghiÖp ChÕ biÕn vµ Kinh doanh N«ng s¶n- Hµ Néi. Ch­¬ng I Vèn l­u ®éng vµ tÇm quan träng cña vèn l­u ®éng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng §a phÇn c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc, ®­îc sinh ra vµ tr­ëng thµnh trong nÒn kinh tÕ tËp trung quan liªu bao cÊp. Bëi vËy hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp ®ã ®Òu ®­îc cÊp ph¸t vµ bao cÊp vÒ vèn kinh doanh hµng n¨m. Nh­ng kÓ tõ khi chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, th× sù ­u ®·i ®ã ngµy cµng bÞ c¾t gi¶m. C¸c doanh nghiÖp ph¶i tù m×nh b­¬n tr¶i, t×m kiÕm nguån vèn kinh doanh cho riªng m×nh. §øng tr­íc t×nh h×nh ®ã c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc ®· cã sù ph©n ho¸ râ rÖt, cã doanh nghiÖp lµm ¨n ph¸t ®¹t tõng b­íc kh¼ng ®Þnh m×nh trªn th­¬ng tr­êng. Song còng cã kh«ng Ýt c¸c doanh nghiÖp do tr×nh ®é qu¶n lý yÕu kÐm thiÕt bÞ l¹c hËu... ®· lµm ¨n thua lç dÉn tíi ph¸ s¶n. I. Vèn vµ tÇm quan träng cña vèn ®èi víi mçi doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Vèn lµ mét ph¹m trï kinh tÕ, lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt ®¶m b¶o cho bÊt cø doanh nghiÖp, ngµnh nghÒ kinh tÕ, kü thuËt... nµo trong kinh tÕ. §Ó tiÕn hµnh ®­îc ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, doanh nghiÖp ph¶i n¾m gi÷ mét l­îng vèn nµo ®ã. Sè vèn nµy thÓ hiÖn gi¸ trÞ toµn bé tµi s¶n cã thuéc quyÒn qu¶n lý vµ sö dông cña doanh nghiÖp t¹i mét thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh hay kh«ng. Vèn víi ý nghÜa kinh tÕ bao gåm toµn bé c¸c yÕu tè kinh tÕ ®­îc bè trÝ ®Ó s¶n xuÊt kinh doanh. Vèn ®­îc ®­a vµo s¶n xuÊt kinh doanh, ®­îc thÓ hiÖn ë nhiÒu h×nh thøc vËt chÊt kh¸c nhau. Nã bao gåm vèn cè ®Þnh vµ vèn l­u ®éng, còng nh­ mäi kiÕn thøc tÝch luü cña doanh nghiÖp, sù khÐo lÐo, tr×nh ®é qu¶n lý vµ c¸c t¸c nghiÖp cña l·nh ®¹o vµ nh©n viªn trong doanh nghiÖp. 1. Kh¸i niÖm vèn kinh doanh Cã nhiÒu kh¸i niÖm vÒ vèn kinh doanh, tuy nhiªn kh¸i niÖm mµ ®­îc nhiÒu ng­êi ñng hé nhÊt lµ: "Vèn kinh doanh lµ sè vèn ®­îc dïng vµo trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, sè vèn nµy ®­îc h×nh thµnh tõ khi thµnh lËp doanh nghiÖp (do chñ së h÷u ®ãng gãp ban ®Çu...) do cÊp ph¸t vµ bæ sung thªm trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh". Nh­ vËy vèn kinh doanh cña doanh nghiÖp bao gåm: ( Tµi s¶n b»ng hiÖn vËt nh­: Nhµ cöa, kho tµng, m¸y mãc... vµ c¸c vËt kiÕn tróc kh¸c. ( Tµi s¶n b»ng tiÒn ViÖt Nam, ngo¹i tÖ, vµng b¹c... ( Tµi s¶n b»ng b¸n quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp... TÊt c¶ tµi s¶n nµy ®Òu ®­îc quy ra tiÒn ViÖt Nam, mäi doanh nghiÖp khi tiÕn hµnh s¶n xuÊt kinh doanh ®Òu ph¶i tr¶i qua chu tr×nh sau: Hµng ho¸ Hµng ho¸ §Çu vµo ...S¶n xuÊt kinh doanh... §Çu ra DÞch vô DÞch vô §Ó s¶n xuÊt kinh doanh, c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i cã mét kho¶n tiÒn øng tr­íc, v× doanh nghiÖp cÇn cè vèn ®Ó cung cÊp cho nh÷ng yªu cÇu s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh, tuy nhiªn c¸c nhu cÇu nµy thÓ hiÖn d­íi c¸c h×nh thøc kh¸c nhau. 2. C¸c lo¹i vèn kinh doanh Cã rÊt nhiÒu c¸ch ph©n lo¹i vèn kinh doanh, tuú theo ng­êi qu¶n lý ®øng trªn gi¸c ®é nµo: - §øng trªn gi¸c ®é qu¶n lý nhµ n­íc, vèn cña doanh nghiÖp gåm: + Vèn ph¸p ®Þnh: lµ møc vèn tèi thiÓu ph¶i cã ®Ó thµnh lËp doanh nghiÖp, vèn ph¸p ®Þnh do ph¸p luËt qui ®Þnh ®èi víi tõng ngµnh nghÒ, vµ tõng lo¹i h×nh së h÷u doanh nghiÖp. D­íi møc vèn ph¸p ®Þnh th× kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn thµnh lËp doanh nghiÖp. + Vèn ®iÒu lÖ : Lµ sè vèn do c¸c thµnh viªn ®ãng gãp vµ ®­îc ghi vµo ®iÒu lÖ cña doanh nghiÖp. Tuú theo tõng lo¹i h×nh doanh nghiÖp, theo tõng ngµnh nghÒ ... vèn ®iÒu lÖ kh«ng thÓ Ýt h¬n vèn ph¸p ®Þnh. ( §øng trªn gi¸c ®é h×nh thµnh vèn, vèn cña doanh nghiÖp gåm: + Vèn bæ xung: Lµ sè vèn t¨ng thªm do bæ sung tõ lîi nhuËn, do nhµ n­íc bæ sung b»ng ph©n phèi l¹i nguån vèn ®èi víi doanh nghiÖp nhµ n­íc, do sù ®ãng gãp cña c¸c thµnh viªn, do ph¸t hµnh cæ phiÕu ®èi víi c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n, doanh nghiÖp cæ phÇn. + Vèn liªn doanh: Lµ sè vèn ®ãng gãp do c¸c bªn cïng cam kÕt liªn doanh víi nhau ®Ó ho¹t ®éng kinh doanh. + Vèn ®i vay: Trong s¶n xuÊt kinh doanh ngoµi vèn tù cã, ®a phÇn c¸c doanh nghiÖp cßn ph¶i sö dông mét kho¶n vèn vay kh¸ lín. Ngoµi ra cßn cã kho¶n vèn chiÕm dông lÉn nhau cña c¸c ®¬n vÞ kh¸c. ( §øng trªn gi¸c ®é chu chuyÓn vèn: Vèn cña doanh nghiÖp bao gåm vèn cè ®Þnh, vèn l­u ®éng ®©y lµ h×nh thøc ph©n lo¹i vèn cña c¸c doanh nghiÖp hiÖn nay. + Vèn cè ®Þnh: Lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé tµi s¶n cè ®Þnh. Tµi s¶n cè ®Þnh dïng trong kinh doanh tham gia hoµn toµn vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh nh­ng vÒ gi¸ trÞ th× chØ ®­îc thu håi sau nhiÒu chu kú kinh doanh. §èi víi lo¹i h×nh doanh nghiÖp th­¬ng m¹i th× vèn cè ®Þnh chØ chiÕm mét phÇn nhá trong tæng vèn kinh doanh cña doanh nghiÖp, kho¶ng tõ 20% - 30% tæng vèn. + Vèn l­u ®éng: Lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña tµi s¶n l­u ®éng. Vèn l­u ®éng lµ gi¸ trÞ cßn l¹i cña vèn kinh doanh, sau khi ®· trõ ®i phÇn tµi trî cho tµi s¶n cè ®Þnh. Nh­ vËy vèn l­u ®éng cã thÓ ®­îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc sau: VL§ = Vèn kinh doanh - Vèn cè ®Þnh. Vèn lµ gi¸ trÞ ®em l¹i gi¸ trÞ thÆng d­. Vèn do lao ®éng thÆng d­ trong c¸c thµnh phÇn kinh tÕ thuéc c¸c h×nh thøc së h÷u kh¸c nhau tån t¹i kh¸ch quan trong x· héi tÝch luü l¹i. " X· héi lu«n biÓu hiÖn ra lµ mét ®èng cña c¶i vËt chÊt khæng lå". Nh­ng ®èng vËt chÊt khång lå nµy chØ ®­îc coi lµ vèn, khi b¶n th©n nã ph¶i vËn ®éng vµ chuyÓn ho¸ thµnh T': T - H - T'. 3. C¸c bé phËn cÊu thµnh cña doanh nghiÖp Vèn kinh doanh cña doanh nghiÖp ®­îc cÊu thµnh bëi hai bé phËn chÝnh lµ: Vèn cè ®Þnh (VC§) lµ vèn l­u ®éng (VL§). Tuú lo¹i h×nh doanh nghiÖp vµ tuú theo tr×nh ®é ¸p dông c«ng nghÖ trong s¶n xuÊt vµ cã nh÷ng tû lÖ vÒ tõng lo¹i vèn cho hîp lý. ViÖc x¸c ®Þnh hîp lý cho c¬ cÊu vèn ë tõng doanh nghiÖp lµ yÕu tè rÊt quan träng, nã thÓ hiÖn tr×nh ®é qu¶n lý sö dông vèn ë mçi doanh nghiÖp. 3.1. Vèn cè ®Þnh Vèn cè ®Þnh lµ toµn bé gi¸ trÞ cña tµi s¶n cè ®Þnh trong doanh nghiÖp . Tµi s¶n cè ®Þnh(T SC§)lµ nh÷ng t­ liÖu lao ®éng cã gi¸ trÞ lín, thêi gian sö dông dµi. Khi nã tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh . TSC§ bÞ hao mßn dÇn vµ gi¸ trÞ cña nã ®­îc chuyÓn dÞch tõng phÇn vµo chi phÝ kinh doanh. Kh¸c víi vèn l­u ®éng. TSC§ tham gia vµo nhiÒu chu kú kinh doanh . TSC§ l¹i ®­îc chia thµnh TSC§ h÷u h×nh vµ TSC§ v« h×nh. TSC§ h÷u h×nh lµ lo¹i tµi s¶n cã vËt thÓ kiÕn tróc nh­ nhµ cña, m¸y mãc... TSC§ v« h×nh nh­ b¶n quyÒn ph¸t minh s¸ng chÕ.... tãm l¹i tuú theo tõng lo¹i h×nh doanh nghiÖp vµ môc ®Ých nghiªn cøu mµ cã sù ph©n lo¹i TSC§ kh¸c nhau. 3.2. Vèn l­u ®éng Vèn l­u ®éng cña doanh nghiÖp ®ã chÝnh lµ nguån vèn h×nh thµnh nªn tµi s¶n l­u ®éng. Lµ l­îng tiÒn cÇn thiÕt øng tr­íc ®Ó cã ®­îc TSL§. Kh¸c víi TSC§, TSL§ cã thêi gian lu©n chuyÓn ng¾n th­êng lµ trong mét chu kú kinh doanh hay trong vßng mét n¨m. §Æc ®iÓm cña TSL§ lµ lu«n thay ®æi h×nh thøc biÓu hiÖn trong qu¸ tr×nh lu©n chuyÓn víi tèc ®é cao. Nh­ vËy vèn l­u ®éng lµ vèn dµi h¹n cña doanh nghiÖp. Tuy nhiªn trong nguån vèn dµi h¹n nµy ë c¸c doanh nghiÖp l¹i ®­îc h×nh thµnh rÊt nhiÒu nguån kh¸c nhau nh­: Nguån vèn tù cã, nguån vèn vay dµi h¹n... trong mçi lo¹i nguån vèn ®ã l¹i ®­îc h×nh thµnh tõ nhiÒu nguån kh¸c nhau nh­: + Nguån vèn tù cã: Hay vèn chñ së h÷u ®èi víi doanh nghiÖp Nhµ n­íc nguån vèn nµy lµ do ng©n s¸ch Nhµ n­íc cÊp, vµ vèn ®ãng gãp, vèn liªn doanh ®èi víi c¸c lo¹i h×nh doanh kh¸c. Nguån vèn tù bæ xung lÊy tõ phÇn l·i ®­îc gi÷ l¹i, lµ phÇn chªnh lÖch gi÷a mét bªn lµ toµn bé doanh thu (vµ c¸c thu nhËp kh¸c) cña c¸c ho¹t ®éng kinh doanh, ho¹t ®éng tµi chÝnh vµ mét bªn lµ toµn bé chi phÝ kinh doanh, chi phÝ tµi chÝnh... sè l·i nµy trong khi ch­a ph©n phèi cho c¸c lÜnh vùc (nép ng©n s¸ch, nép quÜ XÝ nghiÖp...) ®­îc sö dông cho kinh doanh vµcoi nh­ vèn chñ së h÷u. Ngoµi ra cßn cã c¸c lo¹i vèn chñ së h÷u kh¸c cã nguån gèc tõ lîi nhu¹n ®Ó l¹i (c¸c quÜ XÝ nghiÖp, c¸c kho¶n dù tr÷...) hoÆc c¸c lo¹i vèn kh¸c (vèn x©y dùng c¬ b¶n, vèn tõ c¸c nguån kinh phÝ cÊp ph¸t...). + C¸c nguån vèn tõ ®i vay dµi h¹n vµ ng¾n h¹n. Lµ phÇn c«ng nî ph¶i tr¶ bao gåm c¸c lo¹i sau: - Vèn ®i vay (ng©n hµng, c¸n bé c«ng nh©n viªn...) - Vèn tõ ph¸t hµnh cæ phiÕu, tr¸i phiÕu. - Vèn tõ chiÕm dông c¸c doanh nghiÖp kh¸c... §©y lµ sè vèn mµ doanh nghiÖp ®i vay, ®i chiÕm dông cña c¸c ®¬n vÞ, c¸ nh©n, tæ chøc... do vËy doanh nghiÖp ph¶i cã tr¸ch nhiÖm tr¶ kho¶n c«ng nî nµy. Tû träng cña tõng lo¹i nguån vèn trong vèn dµi h¹n ®­îc coi lµ c¬ cÊu vèn cña doanh nghiÖp. §èi víi vèn tù cã doanh nghiÖp muèn sö dông th× ph¶i chÞu c¸c kho¶n chi phÝ nh­: Chia l·i cæ phÇn ®èi víi vèn cæ phÇn, vèn liªn doanh, tr¶ c¸c kho¶n thu trªn vèn ®èi víi vèn ng©n s¸ch cÊp. §èi víi vèn vay dµi h¹n doanh nghiÖp ph¶i tr¶ l·i tiÒn vay hay cßn gäi lµ chi phÝ vèn vay... Nh­ vËy gi¸ trÞ tµi s¶n vµ nguån h×nh thµnh tµi s¶n chØ lµ mét tµi s¶n cã thÓ ®­îc tµi trî tõ mét hay nhiÒu nguån vèn kh¸c nhau, ng­îc l¹i mét nguån vèn cã thÓ tham gia h×nh thµnh nªn nhiÒu lo¹i tµi s¶n. §iÒu ®ã ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i biÕt s¸ng suèt lùa chän c¸c h×nh thøc huy ®éng nªn nguånvèn hîp lý, dÉn tíi viÖc x¸c ®Þnh c¬ cÊu vèn hîp lý, chÆt chÏ... ®em l¹i hiÖu qu¶ sö dông vèn l­u ®éng cao nhÊt. Gi¸ trÞ tµi s¶n = Nguån h×nh thµnh tµi s¶n hay HoÆc Gi¸ trÞ tµi s¶n = Vèn chñ së h÷u + C«ng nî ph¶i tr¶ TSL§ + TSC§ = Vèn chñ së h÷u + C«ng nî ph¶i tr¶. Vèn l­u ®éng ®­îc biÓu hiÖn th«ng qua hai lÜnh vùc lu©n chuyÓn cña TSC§ sai: TSC§ s¶n xuÊt vµ TSC§ l­u th«ng. TSC§s¶n xuÊt bao gåm nh÷ng tµi s¶n dù tr÷ cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt (nguyªn vËt liÖu, dông cô...) vµ tµi s¶n l­u ®éng trong lÜnh vùc l­u th«ng gåm tµi s¶n dù ch÷ cho qu¸ tr×nh l­u th«ng (thµnh phÈm, hµng ho¸ dù tr÷ trong kho hay ®ang göi ®i b¸n), tµi s¶n l­u ®éng trong qu¸ tr×nh l­u th«ng(vèn b»ng tiÒn, c¸c kho¶n ph¶i thu...) vµ c¸c tµi s¶n ®Çu t­ tµi chÝnh g¾n h¹n (®Çu t­ liªn doanh, liªn kÕt ng¾n h¹n, ®Çu t­ chøng kho¸n ng¾n h¹n...). 4. Vai trß cña vèn l­u ®éng ®èi víi doanh nghiÖp trong s¶n xuÊt kinh doanh . VL§ lµ mét bé phËn cña vèn s¶n xuÊt kinh doanh lµ mét bé phËn kh«ng thÓ thiÕu ®­îc trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Nã ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh ®­îc diÔn ra liªn tôc, tõ kh©u nghiªn cøu thÞ tr­êng, mua s¾m vËt t­, s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm. Nã chÝnh lµ vèn lu©n chuyÓn cho doanh nghiÖp sö dông cã hiÖu qu¶ m¸y mãc, thiÕt bÞ vµ lao ®éng ®Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt kinh doanh. Vèn l­u ®éng lµ bé phËn chñ yÕu cÊu thµnh nªn gi¸ thµnh s¶n phÈm. Gi¸ trÞ cña nã chuyÓn ho¸ toµn bé mét lÇn vµo gi¸ trÞ s¶n phÈm sau mçi chu kú s¶n xuÊt kinh doanh. Do vËy chi phÝ VL§ lµ c¬ së ®Ó tÝnh gi¸ thµnh cña s¶n phÈm. VÒ c¬ b¶n doanh nghiÖp ®Çu t­ tiÒn vèn l­u ®éng ban ®Çu ®Ó mua s¾m vËt t­, hµng ho¸, dÞch vô... sau ®ã tiÕn hµnh s¶n xuÊt kinh doanh t¹o ra s¶n phÈm hµng ho¸, dÞch vô míi råi tiªu thô chóng nh»m thu l¹i tiÒn vèn ban ®Çu bá ra vµ thu thªm ®­îc gi¸ trÞ thÆng d­ phôc vô cho qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt. Vßng tuÇn hoµn vµ chu chuyÓn cña vèn l­u ®éng diÔn ra trong toµn bé c¸c giai ®o¹n cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, do vËy sù vËn ®éng vµ biÕn ®æi cña VL§ gióp cho doanh nghiÖp gÇn nh­ qu¶n lý ®­îc toµn bé c¸c ho¹t ®éng cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Nh­ vËy VL§ ®· cã vai trß quan träng trong s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. ViÖc nghiªn cøu VL§ nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông VL§ lµ mét yÕu tè cÊp b¸ch ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ë n­íc ta hiÖn nay, ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cho riªng tõng doanh nghiÖp còng nh­ ®Ó phôc vô cho chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ cña Nhµ n­íc. II. C¸c gi¶i ph¸p huy ®éng vèn l­u ®éng cña c¸c doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. HiÖn nay hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam ®Òu trong t×nh tr¹ng thiÕu vèn (®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá). VÊn ®Ò ®Æt ra lµ lµm thÕ nµo ®Ó doanh nghiÖp huy ®éng cã hiÖu qu¶ nguån vèn ®Ó phôc vô tèt cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh. Trªn thùc tÕ cã rÊt nhiÒu c¸c gi¶i ph¸p huy ®éng vèn ®Æc biÖt lµ vèn l­u ®éng, mµ c¸c doanh nghiÖp ®· ¸p dông vµ cã hiÖu qu¶ cao. Chóng ta cã thÓ ph©n thµnh hai lo¹i chÝnh sau ®©y lµ: Gi¶i ph¸p huy ®éng vèn ng¾n h¹n vµ dµi h¹n. 1. Gi¶i ph¸p huy ®éng vèn dµi h¹n Nh­ ®· biÕt nguån tµi trî trùc tiÕp cho vèn l­u ®éng lµ vèn dµi h¹n cña doanh nghiÖp. Tuy nhiªn trong nguån vèn dµi h¹n nµy l¹i bao gåm tõ rÊt nhiÒu nguån kh¸c nhau, cã thÓ do Nhµ n­íc cÊp vèn, vèn nµy ®­îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së biªn b¶n giao nhËn vèn cña Nhµ n­íc cho doanh nghiÖp. Bªn c¹nh ®ã cßn lµ vèn néi bé cña doanh nghiÖp, bao gåm phÇn vèn khÊu hao c¬ b¶n ®Ó l¹i cho doanh nghiÖp, phÇn lîi nhuËn kh«ng chia vµ phÇn nh­îng b¸n, thanh lý tµi s¶n (nÕu cã). V× vËy chÝnh s¸ch ph©n phèi lîi nhuËn cho tiªu dïng vµ tÝch luü ph¶i ®­îc nh×n nhËn nh­ lµ lÜnh vùc quyÕt ®Þnh tÊt yÕu cña c«ng t¸c qu¶n lý tµi chÝnh. Mét khi doanh nghiÖp ®· khai th¸c hÕt nguån vèn néi lùc bªn trong mµ nhu cÇu vÒ vèn dµi h¹n vÉn ch­a ®¸p øng ®ñ nhu cÇu kinh doanh th× doanh nghiÖp cã thÓ ¸p dông mét sè gi¶i ph¸p sau ®Ó huy ®éng nguån vèn nµy cho doanh nghiÖp. 1.1. Gi¶i ph¸p 1: Ph¸t hµnh cæ phiÕu. Cæ phiÕu lµ giÊy chøng nhËn gãp cæ phÇn ®Ó t¹o lËp vèn cho doanh nghiÖp vµ chøng nhËn lîi tøc cæ phÇn cho ng­êi mua. Cæ phÇn h×nh thµnh lªn vèn tù cã cña doanh nghiÖp. Ng­êi mua cæ phiÕu gäi lµ c¸c cæ ®éng vµ ®­îc h­ëng lîi tøc cæ phÇn tõ sè l­îng cæ phiÕu mµ cæ ®«ng ®· mua. Gi¶i ph¸p nµy th­êng chØ ¸p dông ®­îc ®èi víi c¸c c«ng ty cæ phÇn. C¸c cæ ®«ng cã thÓ ®Çu t­ sang c¸c lÜnh vùc kh¸c b»ng c¸ch nh­îng b¸n c¸c cæ phiÕu trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n. Cæ phiÕu gåm hai lo¹i: Cæ phiÕu th­êng vµ cæ phiÕu ­u ®·i. Cæ phiÕu th­êng (Common Stok/ Shave) lµ lo¹i cæ phiÕu th«ng dông nhÊt v× nã ®¸p øng ®­îc c¶ hai phÝa ng­êi ®Çu t­ vµ phÝa c«ng ty ph¸t hµnh. Cæ phiÕu ­u tiªn (Prefered Stock) th­êng chiÕm mét tû träng nhá trong tæng sè cæ phiÕu ph¸t hµnh. Tuy nhiªn trong mét sè tr­êng hîp dïng cæ phiÕu ­u tiªn lµ thÝch hîp. Cæ phiÕu ­u tiªn cã ®Æc ®iÓm lµ nã th­êng cã cæ tøc cè ®Þnh. Ng­êi chñ cæ phiÕu nµy cã quyÒn ®­îc thanh to¸n l·i tr­íc c¸c cæ ®«ng, th­êng cæ phiÕu ­u ®·i cã thÓ ®­îc thu håi l¹i (chuéc l¹i) khi c«ng ty thÊy cÇn thiÕt. Nh÷ng tr­êng hîp nµy ph¶i ®­îc qui ®Þnh râ trong ®iÒu lÖ c«ng ty. 1.2. Gi¶i ph¸p 2: Ph¸t hµnh chøng kho¸n cã thÓ chuyÓn ®æi. 1.3. Gi¶i ph¸p 3: Ph¸t hµnh tr¸i phiÕu c«ng ty. HiÖn nay ë ViÖt nam theo thèng kª ch­a ®Çy ®ñ cña c¸c nhµ kinh tÕ trong tæng vèn ®Çu t­ toµn x· héi giai ®o¹n 96 - 2000 ­íc tÝnh nguån vèn tÝch luü trong n­íc ®¹t 20 - 25 tû USD, lµ l­îng tiÒn nhµn rçi rÊt lín trong d©n c­. V× vËy viÖc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu c«ng ty nh»m huy ®éng vèn nhµn rçi trong d©n lµ rÊt cÇn thiÕt, gãp phÇn ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ n­íc nhµ. Tr¸i phiÕu lµ mét tªn chung cña c¸c giÊy vay nî dµi h¹n, trung h¹n bao gåm: Tr¸i phiÕu ChÝnh phñ (Government Bad) vµ tr¸i phiÕu c«ng ty (Conporete bad) tr¸i phiÕu cßn ®­îc gäi lµ tr¸i kho¸n. Mét trong nh÷ng vÊn ®Ò cÇn xem xÐt tr­íc khi ph¸t hµnh vµ lùa chän lo¹i tr¸i phiÕu nµo cho phï hîp nhÊt víi ®iÒu kiÖn cô thÓ cña c«ng ty vµ t×nh h×nh tµi chÝnh cña m×nh trªn thÞ tr­êng tµi chÝnh ë nhiÒu n­íc hiÖn nay th­êng l­u hµnh nh÷ng lo¹i tr¸i phiÕu c«ng ty sau: - Tr¸i phiÕu cã l·i suÊt cè ®Þnh, lµ lo¹i tr¸i phiÕu ®­îc sö dông nhiÒu nhÊt. L·i suÊt ®­îc ghi ngay trªn mÆt tr¸i cña tê tr¸i phiÕu vµ kh«ng thay ®æi trong suèt kú h¹n cña nã. - Tr¸i phiÕu cã l·i suÊt th¶ næi, trong ®iÒu kiÖn cã møc l¹m ph¸t cao vµ l·i suÊt thÞ tr­êng kh«ng æn ®Þnh. - Tr¸i phiÕu cã thÓ thu håi. 1.4. Gi¶i ph¸p 4: Vay dµi h¹n vµ trung h¹n ng©n hµng. Vay ng©n hµng lµ h×nh thøc huy ®éng vèn phæ biÕn nhÊt ë c¸c doanh nghiÖp hiÖn nay, d­íi c¸c h×nh thøc vay trung vµ dµi h¹n. H×nh thøc nµy ®· ®em l¹i c¸c hiÖu qu¶ kÞp thêi, thuËn tiÖn, nhanh chãng cho c¸c doanh nghiÖp thiÕu vèn l­u ®éng. §­îc thÓ hiÖn d­íi c¸c h×nh thøc nh­: H×nh thøc tÝn dông thuª mua lµ h×nh thøc cã t¸c dông chñ yÕu ®Õn nguån vèn cè ®Þnh. 1.5. Gi¶i ph¸p 5: Nguån vèn néi bé. Tù tµi trî dµi h¹n b»ng nguån vèn néi bé lµ con ®­êng tèt nhÊt, ng¾n nhÊt. Trong t×nh h×nh hiÖn nay ®· cã rÊt nhiÒu doanh nghiÖp coi träng chÝnh s¸ch tíi ®Çu t­ tõ sè lîi nhuËn ®Ó l¹i. Hä cè g¾ng tËp trung hÕt nguån lùc nh»m môc tiªu cã sè lîi nhuËn ®ñ lín ®Ó tù ®¸p øng nguån vèn cña m×nh. 2. C¸c gi¶i ph¸p huy ®éng vèn ng¾n h¹n. Huy ®éng vèn ng¾n h¹n lµ gi¶i ph¸p th«ng dông nhÊt ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ë n­íc ta hiÖn nay. §¸p øng kÞp thêi c¸c thêi c¬ kinh doanh. Tuú vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña mçi doanh nghiÖp mµ lùa chän c¸c gi¶i ph¸p cho phï hîp. D­íi ®©y lµ mét sè gi¶i ph¸p ®­îc sö dông nhiÒu nhÊt ë n­íc ta hiÖn nay: 2.1. Vay ng©n hµng vµ vay c¸c ®èi t­îng kh¸c. Ng©n hµng lu«n lµ nhµ cung cÊp quan träng, kÞp thêi vÒ vèn l­u ®éng cho doanh nghiÖp, ®¸p øng kÞp thêi c¸c c¬ héi kinh doanh ng¨n h¹n. Khi mét doanh nghiÖp muèn vay vèn, ng©n hµng sÏ c¨n cø ®¸nh gi¸ mét sè chØ tiªu sau, ®Ó xem doanh nghiÖp cã kh¶